جیهان
ماری كۆپه‌ر خانمێكی ئه‌مریكی ته‌مه‌ن 81 ساڵه، له‌كاتی ماڵ گواستنه‌وه‌دا، كۆمه‌ڵێك كارتۆن و سندوقی له ماڵه كۆنه‌كه‌یه‌وه، هێناوه بۆ ماڵه تازه‌كه‌ی. كارتۆن و سندوقه‌كان كه‌لوپه‌لی دایكه كۆچكردووه‌كه‌ی تێدا بووه.
ماری له ماڵه تازه‌كه‌یدا، دوای كردنه‌وه‌ی كارتۆن و سندوقه‌كان و جیاكردنه‌وه‌ی كه‌لوپه‌له‌كانی ناویان، له یه‌كێك له سندوقه‌كان، كتێبێك ده‌بینێت به‌شێوه‌ی خواستن له كتێبخانه‌یه‌كه‌وه وه‌رگیراوه و ده‌بوایه پێش 99 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر، كتێبه‌كه بگه‌ڕێنرایه‌ته‌وه بۆ كتێبخانه‌كه.
ماری كۆپه‌ر له شارۆچكه‌ی بێركلی سه‌ر به ویلایه‌تی نیوجێرسی ئه‌مریكا ده‌ژی، به تۆڕی هه‌واڵی "سی ئێن ئین"ی راگه‌یاندووه: "من به‌ناو كتێبه‌كاندا ده‌گه‌ڕام و سه‌یری كتێبه‌كانم ده‌كرد و كتێبی (دروستكردنی یاری بۆ كوڕان و كچان) م به‌رچاوكه‌وت، بیرمكرده‌وه ئه‌مه كتێبێكی باشه، له‌وانه‌یه كوڕه‌كه‌م حه‌زی لێ بكات، چونكه كوڕه‌كه‌م حه‌زی له دروستكردنی كاری ده‌ستییه".
بەڵام سه‌روه‌ختێك ماری كۆپه‌ر كتێبه‌كه ده‌كاته‌وه، ده‌بینێت "نیلی هۆل" نووسه‌ری كتێبه‌كه‌یه و تێده‌گات ئه‌م كتێبه له مانگی ئاداری ساڵی 1926 له كتێبخانه‌ی هه‌رێمی ئۆشن له نیوجێرسی، به خواستن وه‌رگیراوه. وه‌لێ ساڵی دواتر، واته ساڵی 1927 باپیرهی، چارلز تیلیۆن كه كتێبه‌كه‌ی به خواستن وه‌رگرتووه، كۆچی دوایی ده‌كات، به‌م جۆره كه‌س ئاگاداری ئه‌وه نه‌بووه، ئه‌م كتێبه له كتێبخانه خواستراوه و پێویسته بگه‌ڕێنرێته‌وه.
كتێبه‌كه ساڵی 1911 بڵاوكراوه‌ته‌وه و بریتییه له كۆمه‌ڵێ رێنمایی وێنه‌دار، سه‌باره‌ت به چۆنیه‌تی دروستكردنی هه‌ندێك یاری ساده و كه‌لوپه‌لی ناوماڵ له ته‌خته و كانزاكان. له‌م باره‌یه‌وه ماری كۆپه‌ر ده‌ڵێت: "باپیرم كچێكی بچووكی هه‌بوو، وا مه‌زه‌نده ده‌كه‌م حه‌زی كردووه هه‌ندێك یاری بۆ دروست بكات".
ئه‌مه له كاتێكدایه ماری كۆپه‌ر، هیچ یارده‌وه‌رییه‌كی له‌گه‌ڵ باپیری نه‌بووه، چونكه كاتێك ئه‌م له‌دایك بووه، باپیری كۆچی دوایی كردووه و دایكی سه‌باره‌ت به باپیری، هه‌ندێك به‌سه‌رهات و چیرۆكی بۆ گێڕاوه‌ته‌وه. ماری كۆپه‌ر بیری ده‌كه‌وێته‌وه دایكی پێی وتووه باپیری له ته‌خته به‌له‌می چارۆكه‌داری بۆ دروستكردووه. ماری كۆپه‌ر دواتر له نیوجێرسی ئه‌و به‌له‌مه چارۆكه‌دارانه‌ی پێشكه‌ش به كۆمه‌ڵه‌یه‌كی مێژوویی كردووه.
سه‌روه‌ختێك ماری كۆپه‌ر كتێبه‌كه ده‌دۆزێته‌وه، بڕیارده‌دات بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ كتێبخانه‌كه. كاتێك ده‌ڕواته ناو كتێبخانه‌كه‌وه، پێشبینی ئه‌وه‌ی نه‌كردووه كه چی ڕووده‌دات. به‌ڵام هیواداربووه كتێبخانه‌كه به وه‌رگرتنه‌وه‌ی كتێبه‌كه ڕازیببێت. ئه‌مه جگه له‌وه‌ی ماری كۆپه‌ر نیگه‌رانی ئه‌وه بووه، له‌وانه‌یه كتێبخانه‌كه به‌هۆی دواخستنی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی كتێبه‌كه، سزای دارایی بدات و بڕێك پاره‌ی لێ وه‌ربگرێت.
لێره‌وه كاتێك ماری كتێبه‌كه ده‌دات به فه‌رمانبه‌ری كتێبخانه‌كه، به شۆخییه‌وه پێی ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كتێبه‌كه‌ت درنگ گه‌ڕانووه‌ته‌وه، سزای دارایت بده‌ین، ده‌بێت بڕی 18 هه‌زار دۆلارت لێ وه‌ربگرین. به‌ڵام فه‌رمانبه‌ره‌كه‌ی له‌بری ئه‌وه‌ی سزای بدات، كاتێك كتێبه‌كه‌ی لێ وه‌رگرتووه و چاوێكی به كتێبه‌كه‌دا خشاندووه، به ده‌نگی به‌رز هاواری كردووه: "ئای خوایه.. ئه‌م كتێبه ته‌مه‌نی نزیكه‌ی 100 ساڵه.. ڕاوه‌سته و نه‌ڕۆیت بۆ هیچ شوێنێك"، ئیدی لانی كه‌م ده كه‌س له‌و ناوه‌دا كۆبوونه‌ته‌وه و پێیانخۆش بووه كتێبه‌كه ببینن و ده‌ستی لێ بده‌ن. له ئێستادا كتێبه‌كه له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك یادگاری دیكه‌دا، له‌ناو سندوقێكی داخراو پارێزراوه و ئه‌وانه‌ی سه‌ردانی كتێبخانه‌كه ده‌كه‌ن، ده‌توانن بیبینن.
سووتانی دارستانەكانی رۆژئاوای ژاپۆن دوو رۆژە بەردەوامە و چەندین هاووڵاتی ناچاركردووە ماڵەكانیان چۆڵ بكەن، چونكە تاكو ئێستا نەتوانراوە ئاگرەكە كۆنتڕۆڵ بكرێت.
بەرگری شارستانی شاری ئۆكایاما رایگەیاند، تیمەكانیان بە هێلیكۆپتەری ئاگركوژێنەرەوە سەرقاڵی كۆنتڕۆڵكردنی ئەو ئاگرەن كە لە دارستانەكانی ناوچەكانی رۆژئاوای شارەكانی (ئۆكایاما و ئیماباری و ئاسۆ) كەوتوونەتەوە. بەو هۆیەوە زیاتر لە 370 هێكتار دارستان سووتاوە و زیانی زۆر بەر چەندین ماڵ و شوێنی نیشتەجێبوون كەتووە.
ئاماژەی بەوەش كرد، تاكو ئێستاش هۆكاری كەوتنەوەی ئاگرەكە نادیارە و بەرپرسانی شارە زیانبەركەوتووەكان لە هەوڵدان پیش بە ئاگرەكە بگرن و تەواوی ئەو شوێنانەی هاووڵاتییانی لێ نیشتەجێیە لەبەر سەلامەتی خۆیان چۆڵ بكرێن.
روداوەكە دوای چەند هەفتەیەكی كەم دێت لە ئاگركەوتنەوەیەكی تری بەرفراوان لە باكووری ژاپۆن كە بەهۆیەوە كەسێك گیانیلەدەستدا و زیاتر لە 200 خانوو و باڵەخانەی تر زیانیان پێگەیشت، زیاتریش لە 7 هەزار دۆنم دارستان سوتا كە دەكاتە یەك لەسەر دەی زەوی شارەكە.
ئیدارەی نوێی ئەمریکا دەیەوێت لەرێگەی گفتوگۆ و دیالۆگەوە لەگەڵ ئێران لەبارەی پرسی ئەتۆمییەوە بگاتە چارەسەر، سەرۆکی ئەمریکاش دەڵێت؛ یان رێککەوتن یاخود سەربازی.
ستیڤ ویتکۆف ، نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوڕاست رایدەگەیەنێت، نامەکەی دۆناڵد ترەمپ، بۆ عەلی خامنەیی، رێبەری باڵای ئێران سەبارەت بە ئەگەری ڕێککەوتنی نوێی ئەتۆمی، هەوڵێکە بۆ دوورکەوتنەوە لە کردەوەی سەربازی.
ستیڤ ویتکۆف لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ فۆکس نیوز رایگەیاندووە: ئەرکی ئێمە بۆ ئێران بانگهێشتکردنە بۆ ئەوەی پێکەوە کاربکەین و بزانین چیمان پێدەکرێت، لەرێگەی دیالۆگ و دیپلۆماسییەوە، بۆ ئەوەی بگەینە چارەسەری دروست.
دۆناڵد ترەمپ لە نامەیەکدا بۆ خامنەیی وتی: ئێمە ئامادەین بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئێران بەڵام دوو رێگا هەیە، لەرێگەی رێککەوتنەوە یان سەربازی
لە بەرانبەردا خامنەیی پێشنیاری ئەمەریکا بۆ دانوستان رەتکردەوە و بە "فێڵ" وەسفی کرد و رایگەیاند، دانوستان لەگەڵ ئیدارەی ترەمپ "دەبێتە هۆی توندکردنەوەی سزاکان و زیادبوونی فشارەکان بۆ سەر ئێران".
رۆژنامەی ئیڵ فۆڵیۆی ئیتاڵی چاپێکی رۆژنامەی خستە بازاڕەوە، کە بە تەواوی لەلایەن زیرەکی دەستکردەوە نووسراوە و هیچ کام لە بەشەکانی مرۆڤ نەینووسیوە.
رۆژنامەکە ئەوەی خستووەتە روو، ئێستا وەک قۆناغی تاقیکردنەوە بۆماوەی یەک مانگ رۆژانە رۆژنامەکە دەردەکەن، کە بێبەرانبەر بەسەر هاووڵاتیاندا دابەشی دەکەن.
ئەوەش هاتووە، رۆژنامەکە لە چوار لاپەڕە پێک دێت و بە خۆڕایی شانبەشانی رۆژنامە بنەڕەییەکە کە 10 لاپەڕەیە و نرخەکەی 1.8 یۆرۆیە، دەیدەنە هاووڵاتیان.
ئێل فۆڵیۆ راشیگەیاندووە، رۆژنامەکەیان بە ناوی 'ئێل فۆڵیۆ ئەی ئای'ـە و بە تەواوی زیرەکی دەستکرد دەینووسێت و دابەشکاری بۆ دەکات و هیچ دەستوەردانێکی مرۆڤی تێدا نییە.
تیمی رۆژنامەکە باس لەوەدەکەن، رۆژنامەنووسان تەنها پرسیار لە زیرەکی دەستکرد دەکەن و دواتر وەڵامەکان دەخوێننەوە و سودی لێدەبینن، بەڵام ئەوان لە بڵاوکردنەوەی ئەو رۆژنامەیەدا ئامانجیان ئەوەیە ئەو رۆڵەی بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد بگۆڕن و بەشێوەی کرداریی لە دنیای رۆژنامەنووسیدا بەکاربهێرنێت.
رۆژنامەی ئێل فۆلیۆی ئیتاڵی لە ساڵی 1996 دامەزرێنراوە و یەکێکە لەو رۆژنامە دەگمەنانەی کە لەو کاتەوە تاوەکو ئێستا بە بەردەوامی رۆژانە رۆژنامەکەی لە تەواوی ئیتاڵیادا بڵاو دەکاتەوە.
رۆژنامەی ئێل فۆڵیۆ ئەی ئای'یش یەکەم رۆژنامەیە کە تەنها و تەنها زیرەکی دەستکرد کاری لەسەر دەکات.
دوای بڕیارەکانی دادگا بۆ دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغلو، هەژماری ناوبراو لە تۆڕی کۆمەڵایەتی X پەیامێکی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت، "ترس مردن دواناخات".
هەژماری تایبەتی ئیمامئۆغلو لە تۆڕی کۆمەڵایەتی (X) پەیامێکی بڵاوکردووەتەوە کە بۆ ئەردۆغانە و رایگەیاندووە، ترس مردن دواناخات، هەرچۆنێک بێت شکست دەهێنیت، تۆ لە بەرانبەر راستی و بوێریمان شکست دەهێنیت".
"ئەم پەڵە رەشەی سەر دیموکراسی، بە هاوکاری هەموومان لادەچێت، داوا لە هاووڵاتیان دەکەم بەرەو سندوقەکانی دەنگدان بڕۆن و دیموکراسی سەربخەن"، ئیمامئۆغلو وادەڵێت.
لە ماوەی تەنها مانگێكدا 104 كەس لە ئێران لە سێدارەدراون، كە بۆ هەر رۆژێك دەكاتە چوار كەس.
رێكخراوی مافی مرۆڤی هرنا لە دوایین ڕاپۆرتی مانگانەی خۆیدا سەبارەت بە رەەوشی مافی مرۆڤ لە ئێران بڵاویكردەوە، لە 21ی شوباتەوە تاوەكو 21 ی ئازار، لانیكەم 104 كەس لە ئێران بە تۆمەتی جیاواز لە سێدارە دراون، واتە رۆژانە چوار كەس لەسێدارەدراون.
ئەو رێكخراوە راشیگەیاندوە، دادگای ئێران لە مانگی ڕابردوودا حوكمی لەسێدارەدانی بۆ 22 كەسی دیكەش دەركردووە، كە دوانیان تەمەنیان خوار 18 ساڵە، ئەوەش پێشێلكردنی ئاشكرای مافە نێودەوڵەتییەكانی مرۆڤە، لەوانەش ڕێككەوتننامەی مافەكانی منداڵ، كە ئێران ئیمزای لەسەر كردووە.
پاریس دەیەوێت 500 شەقامی شارەکەی بکات بە پیادەڕەو و هاتوچۆی ئۆتۆمبێل لەسەر ئەو شەقامانە بە تەواوەتی قەدەغە بکات.
بڕیارە ئەمڕۆ خەڵکی پاریس لەسەر ئەو پرۆژەیە دەنگ بدەن و یەکلای بکەنەوە کە ئایا پرۆژەکە دەبێتە بڕیار و جێبەجێ دەکرێت یان نا.
سندوقەکانی دەنگدان لە سەعات 8ی بەیانی ئەمڕۆوە کراونەتەوە و تاوەکو 10 سەعاتی تەواو بە رووی زیاتر لە یەک ملیۆن و 400 هەزار دەنگدەردا کراوە دەبن.
بۆ یەکەمجارە لەم دەنگدانەدا ئەو کەسانەشی تەمەنیان لەنێوان 16 بۆ 17 ساڵدایە بەشداری دەنگدان دەکەن.
ئەگەر پرۆژەکە جێبەجێ بکرێت، ئەوا لەو 500 شەقامەی پاریسدا 10 هەزار شوێنی راگرتنی ئۆتۆمبێل چیتر بەکار نایەن.
بە گشتی شەش هەزار شەقام لە تەواوی پاریسدا هەن، لە ئێستاشدا 220 شەقامیان تەنها پیادەڕەون و ئۆتۆمبێلیان پێدا ناڕوات.
لەم چەند ساڵەی کۆتاییدا ئەمە سێیەم جارە پاریس دەنگ دەدات لەسەر کردنی شەقام بە پیادەڕەو، بەجۆرک لە ساڵی 2023دا هاتوچۆی ماتۆڕسکیلی کارەبایی لەسەر چەند شەقامێک قەدەغە کرا و لە ساڵی 2024یشدا باج خرایە سەر راگرتنی ئۆتۆمبێلی گەورە لەسەر شەقامەکان.
کۆمپانیای "ئەی زێد سپەیس"ی چینی پلانی بۆ دەستپێکردنی گەشتی ئاسمانی بۆ هاوڵاتیانی ئاسایی لە داهاتوویەکی نزیکدا ئاشکرا کردووە.
بەپێی ڕاپۆرتێکی ماڵپەڕی "سپەیس نیوز"، ئەم کۆمپانیا چینییە چالاکانە کار لەسەر پڕۆژەیەک دەکات کە بە هۆیەوە هاوڵاتیانی ئاسایی دەتوانن گەشت بکەن بۆ بۆشایی ئاسمان و بەدەوری زەویدا بخولێنەوە.
ماڵپەڕەکە ئاماژەی بەوەش کردووە کە کۆمپانیاکە بەنیازە لە ساڵی 2027 یان 2028 گەشتەکانی بۆ هاوڵاتیان رێکبخات، هەر ئەمساڵیش کەشتییەک بۆ تاقیکردنەوە رەوانەی بۆشایی ئاسمان دەکات.
لە مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە، ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی سەرنشینی چین دەستی کردووە بە گواستنەوەی پێداویستی و کەلوپەلەکان بۆ وێستگەی ئۆربیتاڵی تیانگۆنگی چین بە ئامانجی خێراترکردنی هەنگاوەکان بۆ ڕێکخستنی ئەم جۆرە گەشتانە.
بەپێی زانیارییەکانی ماڵپەڕی سپەیس نیوز، گەشتەکان بریتی دەبن لە خولانەوە بەدەوری زەوی و هەر گەشتێکیش چەند ڕۆژێک دەخایەنێت.
ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی دۆناڵد ترەمپ بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رایگەیاند؛ سەرۆکی ئەمریکا هەوڵدەدات بەر بە ململانێی سەربازی لەگەڵ ئێران بگرێت. ناوبراو لە بەرنامەیەکی ڤیدیۆیدا رایگەیاند کە ترەمپ هەوڵ دەدات، بە مەبەستی گرژییەکان متمانە لەگەڵ تاران دروست بکات.
ستیڤ ویتکۆڤ لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ تاکەر کارلسۆن، پێشکەشکاری پێشووی کەناڵی فۆکس نیوز و پێشکەشکاری ئێستای گفتوگۆکانی ئۆنلاین، رایگەیاند، کە نامەکەی ئەم دواییەی دۆناڵد ترەمپ بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ هەڕەشەکردن نەنێردراوە.
ڤیتکۆڤ رۆژی هەینی 21ـی ئازار لەو چاوپێکەوتنەدا کە لەگەڵ تاکەر کارلسۆن ئەنجامیدا، رایگەیاند، ئەمریکا باڵادەستی سەربازیی هەیە و لە دۆخێکی وادا باشترە ئێران بەدوای چارەسەری دیپلۆماسیدا بگەڕێت و وتیشی، سەرەڕای ئەمەش، ئەوە ترەمپە کە هەنگاوی یەکەمی ناوە.
ئاماژەی بەوەشکرد: ناوەڕۆکی گشتی نامەکە ئاماژەیە بەوەی: من سەرۆکێکی ئاشتیخوازم. تەنیا ئەوەم دەوێت. هیچ هۆکارێک نییە بۆ ململانێی سەربازی لە نێوانماندا. پێویستە گفتوگۆ بکەین”.
هاوکات وتیشی؛ رەنگە لوبنان پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی بکاتەوە و هەروەها ئەگەرێکی لەو شێوەیە لەگەڵ سوریاشدا هەیە.
7ـی ئازار، ترەمپ لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی فۆکس بزنس رایگەیاند، نامەیەکم بۆ رێبەری باڵای ئێران نارد بۆ دانوستان لەسەر رێککەوتنێک، سەبارەت بە بەرنامەی چەکی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران و لە ماوەی پێشوشدا وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند؛ نامەکەی ترەمپ زیاتر هەڕەشە بوو تا هەوڵێک بۆ دانوستان.
سەرۆک کۆماری فەرەنسا ئیمانوێل ماکرۆن رایگەیاند کە لە رۆژی پێنج شەممە 27-3-2025 بە ئامادەبوونی ڤۆڵۆدیمێر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین، لووتکەیەکی نێودەوڵەتی لە پاریس بەڕێوە دەچێت بۆ پشتگیریکردنی ئۆکراین لە روبەروبوونەوەی داگیرکارییەکانی روسیا.
ماکرۆن لە وتارێکیدا وتی: "لووتکەی هاوپەیمانیی ویستەکان لە پاریس بەڕێوە دەچێت و کارەکانمان بۆ دابینکردنی هاوکاریی کورتمەودا بۆ ئۆکراین کۆتایی هاتووە".
سەرۆک کۆماری فەرەنسا جەختی کردەوە، کە هاوکارییەکان لە پێناو بەرگریی ئۆکراین لەخۆی و روبەروبوونەوەی داگیرکارییەکانی روسیا، هەروەها دەستەبەرکردنی ئاسایشی ئەورووپایە.
هەروەها ماکرۆن لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا دووپاتی کردەوە: "پێویستە ئەورووپا پێگەی خۆی لە ناتۆ بەهێزتر بکات و کار بۆ سەقامگیری و ئاسایشی زیاتر بکەین، لەگەڵ گرنگیدان بە سەربەخۆیی زیاتر لە بنیاتنانی تواناکانمان".
سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەم لووتکەیە یەکێکە لە هەوڵەکانی وڵاتانی ئەورووپا بۆ پشتگیری زیاتر لە ئۆکراین لە شەڕی دژی روسیا کە زیاتر لە سێ ساڵە بەردەوامە.
ئەم قسانەی سەرۆک کۆماری فەرەنسا هاوکاتە لەگەڵ هەوڵەکانی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بۆ ئاشتی نێوان لایەنەکانی جەنگ.
میدیا جیهانیەكان رایانگەیاند، سەرۆكی سوریا داوای لە روسیا كردووە بەشار ئەسەد رادەستبكرێتەوە بۆ ئەوەی دادگایی بكرێت.
میدیا جیهانیەكان بڵاویانكردەوە، ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا داوای لە ڤلادیمیر پوتن سەرۆكی روسیا كردووە بەشار ئەسەد رادەستی وڵاتەكەی بكرێتەوە.
راشیانگەیاند، شەرع ئەو خاڵەی كردوەتە مەرج بۆ ئاسایی كردنەوەی پەیوەندیەكان لەگەڵ روسیا و دەیەوێت ئەسەد لە ناو سوریا دادگایی بكرێت.
ئەوەش لەكاتێكدایە، رۆژی پێنجشەممە پوتن قسەی لەگەڵ ئەحمەد شەرع كرد و پشتیوانی خۆی بۆ سوریا دەربڕی لەگەڵ ئەوەشدا ئارەزووی وڵاتەكەی بۆ دارشتنەوەی پەیوەندیەكان لەگەڵ دیمەشق دەربڕی.
ترەمپ فڕۆكەیەكی نوێی سەربازی لە نەوەی شەشەم بۆ سوپای ئەمریكا زیادكرد و فڕۆكە نوێیە سەربازییەكە ناوی F-47 دەبێت
دۆناڵ ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا کە وەزیری بەرگری ئەمریکا پیت هیگسیس ئامادە بوو رایگەیاند: هێزی ئاسمانی ئەمریكا بەرەوپێشچوونی بەرچاو بەخۆیەوە دەبینێت بە زیادبوونی ئەو فڕۆكە سەربازییە نوێیە.
ئاماژەی بەوەشکرد: فڕۆكەی F-47 باشترین وەبەرهێنانی مێژووییە لە پیشەسازی سەربازی بەرگریدا.
دوای زیاتر لە دوو ساڵ، سوپای سودان بە سەرۆكایەتی عەبدولفەتاح بوردهان، كۆشكی سەرۆكایەتییان لە خەرتومی پایتەختی سودان كۆنترۆڵكردەوە و هێزی پشتیوانی خێراش دەڵێت، هێشتا شەڕ كۆتایی نەهاتووە.
سوپای سودان رایگەیاند، بە پشتیوانی فرۆكەی بێ فرۆكەوان، توانیویانە كۆنترۆڵی خەرتومی پایتەخت و كۆشكی كۆماری و تەواوی وەزارەتەكان بكەنەوە كە لە 2023وە لەژێر دەستی هێزەكانی پشتیوانی خێرادان.
هاوكات، هێزی پشتیوانی خێرا رایگەیاند، هێشتا شەڕ كۆتایی نەهاتووە و هێزەكانیان لە دەوروبەری كۆشكە كۆمارییەكان لە خەرتوم لە ئامادەباشیدان.
ماوەی دوو ساڵە شەڕ و پێكدادانی توند لە نێوان هێزەكانی سوپا و هێزەكانی پشتیوانی خێرا بە سەرۆكایەتی محەمەد حەمدان دەقلو لە سودان سەریهەڵداوە، بەهۆیەوە نزیكەی 30 هەزار كەس كوژراون و زیاتر لە 12 ملیۆن كەسیش ئاوارەبوون، زیاتر لە 100 هەزار كەسیش روبەڕووی برسێتی بوونەتەوە.
سوپاكەی بورهان بەشی باكور و ڕۆژهەڵاتی سودانی بەدەستەوەیە، هێزەكانی دەقلوش كۆنتڕۆڵی زۆربەی ناوچەی دارفور و بەشێكی باشوری كردووە بە خەرتومی پایتەختەوە.
بەهۆی شۆرتی كارەبا، گەورەترین فڕۆكەخانەی ئەوروپا لە لەندەن داخرا كە رۆژانە 200 هەزار كەس گەشتی لێوە دەكەن.
بەهۆی ئاگركەوتنەوە لە وێستگەیەكی كارەبا، كارەبای فرۆكەخانەی هێسرۆو بە تەواوی داخرا و بەهۆیەوە هەزار و 351 گەشت هەڵوەشێنرانەوە.
كۆمپانیای هێسرۆو رایگەیاند، فڕۆكەخانەكە تا سەعات 12ی ئەمشەو ناكرێتەوە، داواشی لە گەشتیاران كردووە، تا ئاگاداركردنەوەی دواتر، گەشتەكانیان دوابخەن.
فڕۆكەخانەی هێسرۆو یەكێكە لە قەرەباڵغترین فڕۆكەخانەكانی جیهان، بە تەنها ساڵی رابردوودا نزیكەی 84 ملیۆن كەس لەڕێگەیەوە گەشتیان كردووە، بەجۆرێك هەر 45 چركە جارێك فڕۆكەیەك دەنیشێتەوە یان دەفڕێت.
فرۆكەخانەكە دەكەوێتە 24 كیلۆمەتری رۆژئاوای لەندەن و گەورەترینە لەسەر ئاستی ئەوروپا و حەوتەمە لەسەر ئاستی جیهان.
ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین، لە هەژماری فەرمی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس بڵاوی کردەوە کە "گفتوگۆیەکی زۆر جەوهەری و بەرهەمدار"ی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا هەبووە. زێلێنسکی جەختی کردەوە کە ئەمریکا و ئۆکراین "بەردەوام دەبن لە کارکردن بۆ رێککەوتنی کۆتایی لەبارەی راگرتنی جەنگ و گەیشتن بە ئاشتییەکی بەردەوام".
سەرۆکی ئۆکراین بە گەشبینییەوە رایگەیاند: "بە سەرکردایەتیی ترەمپ و ئەمریکا، ئەمساڵ دەتوانرێت ئاشتییەکی بەردەوام بۆ ئۆکراین بەدەست بهێنرێت".
راگرتنی هێرشەکان بۆ سەر ژێرخانی وزە
زێلێنسکی لە تویتەکەیدا ئاماژەی بەوەشکرد کە ترەمپ باسی گفتوگۆکەی خۆی لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی رووسیا بۆ کردووە و "هەردوولا پێیان وایە هەنگاوی یەکەم بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ، راگرتنی هێرشەکانە بۆ سەر ژێرخانی وزە".
سەرۆکی ئۆکراین وتی: "من پشتگیریم لەم هەنگاوە کرد و ئامادەین بۆ جێبەجێکردنی".
لە لایەن خۆیەوە، کۆشکی سپی لە راگەیەندراوێکدا پشتڕاستی کردەوە کە دۆناڵد ترەمپ و زێلێنسکی لەسەر هەماهەنگیکردن بۆ گەیشتن بە ئاگربەست رێککەوتوون.
کۆشکی سپی رونیکردەوە کە رێککەوتنەکە راگرتنی هێرشەکان بۆ ماوەیەکی کاتی بۆ سەر دامەزراوەکانی وزە لەخۆ دەگرێت.
کۆبوونەوەکانی سعوودیە و هەنگاوی داهاتوو:
زێلێنسکی ستایشی کارەکانی تیمی ئۆکراین و ئەمریکای کرد کە لە شاری جەددەی سعوودیە کۆبوونەوەیەکی "ئەرێنی و یارمەتیدەر"یان هەبوو بۆ هەنگاونان بەرەو کۆتاییهێنان بە جەنگی ڕووسیا و ئۆکراین.
هەروەها ئاشکرای کرد کە شاندی هەردوو وڵات ئامادەن لە چەند رۆژی داهاتوودا جارێکی دیکە لە سعوودیە کۆببنەوە بۆ "بەردەوامیی لە هەماهەنگی و هەنگاوەکانی گەیشتن بەرەو ئاشتی".
لە راگەیەندراوەکەی کۆشکی سپیشدا ئاماژە بەوە کراوە کە شاندی هەردوولا لە چەند رۆژی داهاتوودا لە سعوودیە کۆدەبنەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر میکانیزمەکانی جێبەجێکردنی رێککەوتنی ئاگربەست.
زێلێنسکی لە کۆتاییدا جەختی کردەوە: "ئۆکراینیا ئاشتییان دەوێت، هەر بۆیە ئۆکراین پێشنیازی ئاگربەستی بێمەرجی قبووڵ کرد".
بەپێی راپۆرتێکی تایبەتی ماڵپەڕی ئەکسیۆسی ئەمریکی، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە نامەیەکدا مۆڵەتی دوو مانگی داوەتە ئێران بۆ گەڕانەوە بۆ سەر مێزی دانوستان و گەیشتن بە رێککەوتنێکی نوێی ئەتۆمی.
ئەکسیۆس بە پشت بەستن بە سەرچاوە نزیکەکان لە کۆشکی سپی ئاشکرای کردووە کە دۆناڵد ترەمپ لە نامەکەیدا بۆ عەلی خامنەیی، رێبەری باڵای ئێران، هۆشداری داوە کە ئەگەر لە ماوەی دوو مانگدا ئێران بە رێککەوتنێکی نوێی ئەتۆمی رازی نەبێت، ئەوا ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا هەنگاوی سەربازی لە دژی دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران دەست پێ دەکات.
بەپێی راپۆرتەکە، وەڵامی ئێران بە رەتکردنەوەی دانوستانەکان، ئەگەری کردەوەی سەربازیی ئەمریکا یان ئیسرائیل لە دژی دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران زیاتر کردووە.
شایەنی باسە، هەفتەی رابردوو ترەمپ لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ڕۆژنامەی "واشنتۆن پۆست" ئاشکرای کرد کە نامەیەکی بۆ عەلی خامنەیی ناردووە و پێشنیاری دانوستانی راستەوخۆی کردووە. ترەمپ جەختی لەوەش کردەوە کە ئەمریکا "لە دوا ساتەکانیدایە" لەگەڵ ئێران بۆ یەکلاییکردنەوەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی، یان بە دانوستان یان بە کردەی سەربازی.
بەرپرسانی ئێرانی تا ئێستا بە فەرمی کاردانەوەیان لەسەر ئەم نامەیە نیشان نەداوە، بەڵام پێشتر رایانگەیاندبوو کە بەرنامە ئەتۆمییەکەیان بۆ مەبەستی ئاشتیخوازانەیە و ئامادە نین لەژێر هەڕەشەدا دانوستان بکەن.
پێشتر ترەمپ لە لێدوانێکیدا بۆ فۆکس بزنس، وتی: “پەیامێکم بۆ ناردن و هیوای خۆمم دەربڕی کە دانوستانمان لەگەڵبکەن، چونکە دەستێوەردانی سەربازی کارەساتبار دەبێت بۆیان”. لای خۆیەوە، خامنەیی رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران لە وەڵامی قسەکانی ترەمپدا رایگەیاند: پێشنیاری ترەمپ بۆ دانوستان تەنیا بۆ فریودانی رای گشتییە.