جیهان
بڵاوبوونەوەی ڤیدیۆی دوو پەرستار کە لەکاتی بومەلەرزە بەهێزەکەی میانماردا هەوڵی رزگارکردنی چەند منداڵێکی تازەلەدایکبوو دەدەن کاردانەوەی بەرچاوی لێکەوتەوە و خەڵک لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بە "دوو پەرستارە ئازاکە" ناویان دەبەن.
کامێرای چاودێری ژووری منداڵانی تازەلەدایکبوو لە نەخۆشخانەیەکدا دیمەنەکەی تۆمارکردووە، لەساتی دەستپێکردنی بومەلەرزەکەوە تاوەکو ساتی تەواوبوونی بومەلەرزەکە، پەرستارێکیان منداڵێکی بە باوەشەوەیە و ئەوەی دیکەشیان جێگای خەوتنی دوو منداڵی دیکەی گرتووە و دەیەوێت بەهۆی جوڵانی باڵەخانەکەوە منداڵەکان لەسەر جێگای خەوەکەیان نەکەونە خوارەوە.
ئەگەرچی بومەلەرزەکە زۆربەهێزە و باڵەخانەکە وەک جۆلانە دەبات بەملاولادا، بەهۆی ئەوەشەوە ئاوی سەر یەکێک لە ئامێرەکان دەڕژێت و زەوییەکە خلیسک دەبێت، پەرستارێکیان لەسەری هەڵدەخلیسکێت، بەڵام ئامادە نییە دەست لە منداڵەکە بەربدات و توند لەباوەشی گرتووە.
ئەو دیمەنانە کاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا لە تەواوی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا و بەکارهێنەرانی تۆڕەکان ئەو رەفتارەیان بە ئازایەتی و چاونەترسی ناو دەبەن.
Ａtouching moment during the tragedy:
— China in Pictures (@tongbingxue) March 28, 2025
The earthquake in Myanmar was felt in Ruili, Yunnan, China, where two nurses at Jingcheng Hospital's maternity center were seen shielding infants: pic.twitter.com/xDNqPAb9tt
ژمارەی گیانلەدەستدان بەهۆی بومەلەرزەکەی میانمارەوە گەیشتووەتە نزیکەی دوو هەزار کەس و زیاتر لە سێ هەزار کەسیش بریندار بوون. تەندروستیی جیهانیش دۆخی فریاکەوتنی پلەباڵای راگەیاندووە.
دوای ئەوەی دوو رۆژ بەر لە ئێستا بومەلەرزەیەک بە گوڕی 7.7 پلە بە پێوەری رێختەر میانماری هەژاند، زیانێکی زۆری گیانی و ماددی لێکەوتەوە.
بومەلەرزەکە ناوەڕاستی دووەم گەورەترین شاری میانماری هەژاند و لە تایلەندیش ئەوەندە بەهێزبوو، کە گوڕەکەی گەیشتە 6.9 پلە. ئەوە جگە لەوەی لە هەریەک لە هیندستان و کازاخستان و چین و وڵاتانی دیکەی چواردەوری میانمار هەستی پێکرا.
بەپێی دوایین ئامارەکان لە ئێستادا ژمارەی گیانلەدەستدان بەهۆی بومەلەرزەکەوە هەزار و 700 کەسی تێپەڕاندووە و زیاتر لە سێ هەزار و 500 کەسیش بریندار بوون.
بەهۆی بومەلەرزەکەوە بە دەیان هەزار کەس بێ ماڵ و حاڵ بوون و حکومەت لە ئێستادا شوێنی مانەوەیان بۆ دابین دەکات.
لەئێستادا کاری تیمە فریاگوزارییەکان بەردەوامن بۆ گەڕان لەژێر پاشماوەی داروبەردی باڵيخانە رووخاوەکاندا و ئێوارەی دوێنێ دوای 30 سەعات ژنێک بە زیندوویی لەژێر داروبەردی باڵەخانەیەکی رووخاودا دەرهێنرا.
بەپێی وتەی تیمەکانی بەرگری شارستانی میانمار، هێشتا 300 کەس بێسەروشوێنن و گەڕان بەدوایاندا بەردەوامە، رێکخراویی تەندروستیی جیهانیش دۆخی فریاکەوتنی پلەباڵای راگەیاندووە.
بومەلەرزەکە بەدەر لە زیانی گیانی زیانی ماددی زۆریشی لێکەوتووەتەوە و چەندین شوێنەواریی مێژوویی بەهۆیەوە رووخاون و تێکشکاون.
توێژینەوەیەکی نوێ دەری خستووە، نەوەی داهاتوو لەبەردەم مەترسی گەورەی ژینگەییدان، تەنانەت لە بارێکدا ئەگەر کۆنتڕۆڵی دەردانی کاربۆنیش بکرێت.
توێژینەوەیەکی نوێ کە زانایانی زانکۆی بوتسدامی ئەڵمانی بۆ توێژینەوە لە کەشوهەوا ئەنجامیان داوە ئاماژەی بەوەکردووە، تێکڕای پلەی گەرمی زەوی تاوەکو 175 ساڵی دیکە، واتە ساڵی 2200، حەوت پلەی سیلیزی بەرز دەبێتەوە، تەنانەت ئەگەر دەردانی کاربۆن لە ئاستێکی مامناوەندیشدا بمێنێتەوە.
ئەوەش هاتووە، ئەو بەرزبوونەوەیەی تێکڕای پلەی گەرمییە دەبێتە مەترسییەکی راستەقینە بۆ زەوی و مرۆڤەکان، لەبەر ئەوەی بۆ ژینگە قورس دەبێت بتوانێت لەگەڵ ئەو پلەی گەرمایەدا خۆی بگونجێنێت، ئەوەش دەبێتە مەترسی بۆسەر ئاسایشی خۆراک.
بەپێی توێژینەوەکە، ئەو گۆڕانکارییە لە پلەی گەرمی زەویدا کارەساتی ژینگەیی زیاد دەکات، بە جۆرێک شەپۆلی باران و زریان زیاد دەبێت لە هەندێک ناوچە کە دەبێتە هۆی لافاو و زریانی بەهێز، یان شەپۆلی بەفر و تەرزە و سەرمای وشک و سەخت، بەپێچەوانەشەوە لە هەندێک ناوچەی دیکە توانەوەی بەستەڵەکەکان و بەبیابانبوون و کەمی بەفر و باران، شەپۆلی سەختی گەرما و ئاگرکەوتنەوە لە دارستانەکانی لەدوا دەبێت.
زانایان ئاماژەیان بەوەشکردووە، بەتایبەت لە وەرزی هاویندا پلەکانی گەرما دەگەنە ئاستێک، کە مەترسی لەسەر ژیانی زیندەوەران دروست بکات.
لەوبارەیەشەوە کریستین کاوفۆڵد نووسەری سەرەکی توێژینەوەکە باسی لەوەکردووە، توێژینەوەکە ئەوەمان پێدەڵێت، کە پێویستە چی زووە کار لەسەر کەمکردنەوەئ دەردانی کاربۆن و نەهێشتنی کاربۆن بدرێت لە بەرگەهەوادا.
دەردانی گازە ژەهراوییەکان بەدەر لە هۆکارەکانی وەک تەقینەوەی گڕکانەکان و هەناسەی ئاژەڵەکانەوە، بە پلەی یەکەم لە سوتانی خەڵوز و گازەوە دەچنە بەرگەهەواوە.
چین ژمارەی پێوانەیی تۆمار كرد لە باركردنی باڵێكی تۆڕباینی هەوا و گواستنەوەی بە ئاودا، كە بۆ یەكەمجارە تۆڕباینێكی 133 مەتری بخرێتە سەر پشتی كەشتییەكی بارهەڵگر.
پرۆسەكە ئاسان نەبووە، بەڵام سەركەوتنیشی جارێكی تر چینی وەك پێشەنگی بەرهەمهێنانی وزەی با بیری جیهان خستەوە.
چین وەك پێشەنگی بەرهەمهێنانی وزە لە رێگەی هەواوە، توانی ژمارەیەكی پێوانەیی لەو بوارەدا تۆمار بكات، ئەویش باركردنی درێژترین باڵی تۆڕباینی هەوا بوو لەسەر پشتی كەشتییەك و گواستنەوەی بە رووباری یانگتسیی چینەوە.
ئەو باڵە تۆڕباینەی هەوا كە خراپە سەر پشتی كەشتی گوێزەرەوە، درێژییەكەی 133 مەتر بوو، كێشەكەشی 67 تۆن بوو.
بە سەركەوتوویی خرایە سە پشتی كەشتی و ئەوەش وەك ژمارەیەكی پێوانەیی هەژمار كرا لە باركردنی درێژترین باڵی تۆڕباینی هەوا و گواستنەوەی بە ئاودا، كە لە بەندەری یانگتسیی چین باركرا.
پرۆسەكە ئاسان نەبوو، بەڵكو دوو گەورەترین كرێن بەكارهێنران بۆ بەرزكردنەوەی باڵەكان و دواتر باركردنیان، ئەوەش بە یەكەم چالاكی لەو جۆرە هەژمار دەكرێت.
بەهۆی هەستیاری پرۆسەكەوە، سەرجەم قۆناغەكانی بە گواستنەوەشییەوە، لە رێگەی هەستەوەرە و كامێراوە چاودێری بەردەوام كرا.
بەرزی ئەو تۆڕباینەی كە ئەو باڵانەی بۆ دەبەسترێت، 185 مەتر دەبێت، بە جۆرێك دروست كراوە، كە لەنێو دەریادا جێگیر بكرێت و بەرگەی زیاتری رەشەبا و زریانەكان بگرێت، لە مانگی كانونی یەكەمی 2024، ئەمجۆرە لە تۆرباین لەلایەن چینەوە راگەیەنرا، كە بە بەهێزترین تۆڕباینی هەوا دادەندرێت بۆ بەرگەگرتنی رەشەبا و زریانەكان.
تۆڕی نێودەوڵەتی تەلەفزیۆنی چین ڤیدیۆكانی بڵاوكردوونەتەوە و رایگەیاندووە، بەندەری یانگتسیی چینی بووە بە بەندەرێكی گرنگی باركردن و گواستنەوە.
ئەو تۆڕباینە لەلایەن گروپی چاینا ئیسترێن ئەلیكتریكەوە بەرهەم هاتووە و بە قۆناغێكی گرنگ دادەندرێت بۆ گەشەپێدانی زیاتری كەرتی بەرهەمهێنانی وزە لە رێگەی هەواوە كە لە جیهاندا چین بە پێشەنگی ئەو كەرتە دادەندرێت.
ئەمریكا داوا لە گرینلاند دەكات پەیوەندییەكانی لەگەڵ دانیمارك بپچڕینێت و ببێتە هاوبەشی ئەمریكا.
جەی دی ڤانس جێگری سەرۆكی ئەمریكا لە سەردانێكدا بۆ بنكەیەكەی ئاسمانی ئەمریكا لە باكوری دوورگەی گرینلاند رایگەیاند، كۆپنهاگن خەمسارد بووە لە ئاست كەرتی وەبەرهێنان لە گرینلاند و وەكو پێویست ئاسایشی دورگەكەی نەپاراستووە.
ڤانس لە سەردانەكەی شان بە شانی مایك واڵتز راوێژكاری ئاساییشی نیشتمانی ئەمریكا و كریس رایت وەزیری وزەی ئەمریكا ئاماژەی بەوەشكرد، تاكە وڵات كە بتوانێت رێز لە سەروەری و ئاسایشی گرینلاند بگرێت ئەمریكایە.
وتیشی لە پلانیاندا نیە راستەوخۆ سەربازی زیاتر رەوانەی دوورگەكە بكەن بەڵام ژمارەی كەشتیە دەریایی و كەشتی سەهۆڵشكێنە سەربازییكانیان زیاتر دەكەن.
لە سەرەتای دەستبەكاربوونیەوە، دۆناڵد ترەمپ بەڕوونی خواستی ئەمریكای بۆ بەدەستهێنانی گرینلاند دەربڕیوە و رایگەیاندووە هەرچۆن بووە دەبێت گرینلاند ببێتە بەشێك لە ئەمریكا.
حكومەتی ئێران رایدەگەیەنێت، دانوستانی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمریكا دەستی پێ كردووە.
فاتمە موهاجرانی وتەبێژی حكومەتی ئێران راگەیاند لە تۆڕی ئێكس سەبارەت بە دانوستان لەگەڵ ئەمریكا رایگەیاندووە، ئێران وەڵامی نامەكەی ئەمریكای داوەتەوەو لە هەمان كاتیشدا پرۆسەی دیپلۆماسی بەردەوامە.
لای خۆیەوە عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاندووە، ئێران بە رەسمی لە رۆژی 26ی ئەم مانگە لەرێی عومانەوە وەڵامی نامەكەی ترەمپی ناردووە.
رۆژنامەی عەرەبی جەدید ئاشكرایكردووە، ئێران لە نامەكەدا پابەندبوونی خۆی بە هەڵوێستەكانی پێشووی خۆی دووپاتكردەوەتەوە، لەوانەش رەتكردنەوەی دانوستان لە بەرنامە مووشەكییەكەی و پاڵپشتیكردنی میلیشیاكانی سەر بە خۆی و رەتكردنەوەی دانوستان لە دەرەوەی چوارچێوەی رێككەوتنە ئەتۆمییەكە.
لە زیاتر لە شەش هەزار مزگەوتی هەرێمی كوردستان نوێژی جەژن كرا و مەراسیمەكانی پێشوازی هاووڵاتییان لە جەژن دەستی پێ كرد.
بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە هەرێمی كوردستان و چەند وڵاتێكی ناوچەكە لەوانە سعودیە، توركیا، ئیمارات، قەتەر، بەحرەین و كوەیت، مسوڵمانان پێشوازییان لە جەژنی رەمەزان كرد و لە مزگەوتەكان نوێی جەژن كرا.
نوێژخوێنان دوای ئەنجامدانی نوێژی جەژن پیرۆزبایی و گەردن ئازادییان لە یەكتر كرد. هیواشیان خواست جەژن ببێتە مایەی تەبایی و ئاشتی تەواوی گەلانی جیهان و كۆتاییهاتنی شەڕ.
ئەوەش لە كاتێكدایە، لە بەشێكی تر لە وڵاتانی ئیسلامی لەوانەش میسر و ئوردون و سوریا و ئیندۆنیزیا و ژمارەیەك وڵاتی تر ئەمڕۆ بە تەواوكەری مانگی رەمەزان دانرا و سبەی یەكەم رۆژی جەژنە.
ناكۆكی وڵاتانی ئیسلامی لەسەر دیاریكردنی یەكەم رۆژی جەژن پەیوەستە بە بینینی مانگ بەجۆرێك لیژنەی بینینی مانگ لە وڵاتانی ئیسلامی پێویستی بەوەیە بە روونی مانگ بەدی بكات بۆ ئەوەی كۆتا رۆژی مانگی رەمەزان و یەكەم رۆژی جەژن دیاری بكەن.
دوێنێ بینینی هیلالی مانگی شەوال وڵاتانی عەرەبی کرد بە دوو بەشەوە و هەندێکیان ئەمڕۆ یەکشەممەیان کرد بە یەکەم رۆی جەژن و لە هەندێکیشیان وتیان، تەواوکەری مانگی رەمەزانە و رۆژی دووشەممە، 31ی مانگ جەژنە. بەڵام روانگەی فەلەکناسیی نێودەوڵەتی رایگەیاند، مانگ بینراوە.
ئەگەرچی ئێوارەی دوێنێ لە بەشێکی ئەو وڵاتانە مانگ نەبینرا، بەڵام لە هەرێمی کوردستان وەزارەتی ئەوقاف رایگەیاند، هیلالی مانگی شەوال لە ئاسماندا بینراوە و یەکشەممە، 30ی 3 یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانە.
بەڵام سەرەڕای ئەوانە بەیانی ئەمڕۆ لە ئاسمانی وڵاتانی عەرەبیشدا هیلالی مانگ بینرا.
لەوبارەیەوە، روانگەی فەلەکناسیی نێودەوڵەتی ئەمڕۆ یەکەم وێنەی هیلالی مانگی شەوالی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکرد، ئەمڕۆ هیلالی مانگی شەوال لە ئاسمانی وڵاتانی عەرەبیدا بینراوە، بەڵام بینینی مانگ ئەوە ناگەیەنێت کە ئەمڕۆ یەکەم رۆژی جەژنە، بەڵکو دەبێت لە کاتەکانی ئێوارەی رۆژی پێشتردا ببینرێت، بۆئەوەی بوترێت رۆژی دواتر سەری مانگە.
عاجل: أول صورة لهلال شهر شوال من العالم العربي والإسلامي
— مركز الفلك الدولي (@AstronomyCenter) March 30, 2025
هلال شهر شوال 1446هـ كما تم تصويره قبل قليل صباح يوم الأحد 30 مارس 2025م من أبوظبي بواسطة مرصد الختم الفلكي، وذلك في الساعة 07:30 صباحا بتوقيت الإمارات. بعد القمر عن الشمس 10.5 درجة.
تصوير: محمد عودة.
فريق المرصد: خلفان… pic.twitter.com/D9RXwlVJWn
سەرۆكی روسیا پیرۆزبایی جەژنی رەمەزانی لە مسوڵمانانی وڵاتەكەی و جیهان كرد، ئەوەش چەند سەعاتێك دوای بڵاوبوونەوەی هەواڵی هەوڵێك بۆ كوشتنی.
ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیا لە راگەیەنراوێكدا پیرۆزبایی جەژنی رەمەزانی لە مسوڵمانانی وڵاتەكەی و جیهان كرد و رایگەیاند، مسوڵمانەكان لە مێژووی روسیادا لە هەموو بوارەكاندا شوێن دەستیان دیارە، ئەوەش جێگای رێزلێنانە.
وتیشی، هیوای جەژنێكی خۆش و پڕ لە سەلامەتی بۆ مسوڵمان دەخوازن.
ئەو پیرۆزباییەی سەرۆكی روسیا لە دوای چەندە سەعاتێك هات، لە بڵاوبوونەوەی هەواڵی هەوڵێك بۆ كوشتنی لە رێگای تەقاندنەوەی یەكێك لە ئوتومبێلە لیمۆزینەكانی لە شەقامێكی مۆسكۆ، بەڵام تا ئێستا بەرەسمی حكومەتی روسیا هیچ شتێكی لەو بارەوە بڵاونەكردووەتەوە.
سندوقی نێودەوڵەتیی دراو 400 ملیۆن دۆلار هاوكاری رادەستی ئۆكراین دەكات و سەرۆكی ئەو وڵاتەش دەڵێت ئەمریكا هیچ كارێكی بێ بەرانبەر بۆ ئۆكراین نەكردوە.
لە چوارچێوەی هاوكارییەكانی سندوقی نێودەوڵەتیی دراو بە مەبەستی بوژاندنەوەی ئابوریی ئۆكراین، بڕی 400 ملیۆن دۆلار رادەستی ئەو وڵاتە كرا، بەوەش لە سەرەتای هێرشەكانی روسیاوە تا ئێستا ئەو سندوقە 10 ملیار و 100 ملیۆن دۆلاری رادەستی ئۆكراین كردوە.
سندوقی نێودەوڵەتیی دراو رایگەیاند، گەشەی ئابوری ئۆكراین بەردەوام لە دابەزیندایە و رێگریكردنیش لە زیاتر دابەزینی پێویستی بە هاوكاریكردنی زیاتری ئەو وڵاتەیە، بە تایبەتی كە بەهۆی هێرشەكانی روسیاوە بەشێكی زۆر لە سەرچاوەكانی وزە و كارگەكانی بەرهەمهێنان بە تەواوی لەكاركەوتوون یان زیانی زۆریان پێگەیشتووە.
ڤۆلۆدیمیر زیلینسكی سەرۆكی ئۆكراینیش وتویەتی، ئەگەرچی هاوكارییەكانی ئەمریكا بۆ وڵاتەكەی رانەگیراوە، بەڵام تائێستا ئەمریكا هیچ كارێكی بێ بەرانبەر بۆ ئۆكراین نەكردوە.
لە ئەنجامی بومەلەرزەكانی میانمار زیاتر لە هەزار كەس گیانیان لە دەستداوە، بریندارەكانیش دوو هەزار و 370 كەسی تێپەڕاندوە.
شەوی رابردوو دوو بومەلەرزەی بەهێز بە گوڕی 7.7 و 6.4 پلە بە پێوەری رێختەر میانماریان هەژاند، بەپێی تیمی زانیاری سەر بە دەسەڵاتی سەربازیی میانماریش، تائێستا هەزار و دوو كەس گیانیان لە دەستداوە و دوو هەزار و 376 كەسیش برینداربوون، 30 كەسیش بێسەروشوێنبوون.
ئاماژە بەوەشكراوە، ژمارەیەك باڵەخانە و پرد و بەنداو و رێگاوبانی ئەو وڵاتە داڕوخاون و زیانی ماددی زۆریشی لێكەوتووەتەوە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، هۆشداری دەدات لە ئەگەری هێرشی چەکداری لە سوریا و داوا لە هاووڵاتیانی دەکات بەزوترین کات ئەو وڵاتە بەجێبهێڵن.
لە راگەیەنراوێکدا وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بڵاویکردەوە، مەترسییەکانی هێرشی چەکداری بۆ رۆژانی جەژن لەسوریا زیادیکردووە، داواش لە هاوڵاتیانی وڵاتەکەی دەکات گەشت بۆ سوریا نەکەن "بەهۆی زیادبوونی مەترسییە ئەمنییەکان".
ئاماژەی بەوەشکردووە: هێرشی تاکەکەسی، تەقەکردن، یان بەکارهێنانی ئامێری تەقەمەنی، لەو هێرشە پێشبینیکراوانەن لە سوریا ئەگەری هەیە رووبدەن.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا راشیگەیاندووە، لەوانەیە باڵیۆزخانەکان و رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و دامەزراوە گشتییەکانی دیمەشق، بکرێتە ئامانج.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داواش لە هاووڵاتیانی دەکات بە زووترین کات ئەو وڵاتە بەجێبهێڵن لەپێناو سەلامەتی خۆیان.
بە پێی راپۆرتی ئاژانسی هەواڵی فرانس پرێس، دۆناڵد ترامپ سەرۆکی ئەمریکا، ئەمڕۆ هەینی هۆشداری دا، ئەگەر ئێران نەگاتە رێککەوتنی ئەتۆمی، روبەروی "روداوی زۆر خراپ" دەبێتەوە.
ترەمپ لە لێدوانێکیدا بۆ ڕۆژنامەنووسان رایگەیاند: "ویستی سەرەکی من ئەوەیە لەگەڵ ئێران رێککەوتنێک بکەم، بەڵام ئەگەر ئەوە رونەدات، شتی خراپ و خراپتر بەسەر ئێراندا دێت"، وتیشی: "ئێران لە ریزی سەرەوەی ئەو شتانەدایە کە چاودێرییان دەکەم."
ئەم قسانەی ترەمپ هاوکاتە لەگەڵ لێدوانی بەرپرسانی ئێران کە باس لە وەڵامدانەوەی نامەکەی ترەمپ دەکەن لە رێگەی عومانەوە.
هەر ئەمڕۆ، محەممەدباقر قالیباف، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، لە مەراسیمی رۆژی قودس، هەڕەشەی وەڵامێکی توندی لە ئەمریکا کرد لە ئەگەری بەردەوامبوونی هەڕەشەکانی بۆ سەر وڵاتەکەی.
قالیباف رایگەیاند؛ ئەگەر ئەمریکا هێرش بکاتە سەر «سەروەریی خاکی ئێران یان بنکە ئەتۆمییەکان»، ئێران هێرش دەکاتە سەر هەموو بنکەکانی ئەمریکا لە ناوچەکە و هەڵیان دەکێشێت لە ئاگر.
سەرۆكی روسیا و توركیا لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا رەوشی سوریا و كۆبوونەوەكانی ریاز و رێككەوتنی دەریای رەشیان تاوتوێ كرد.
كۆشكی سەرۆكایەتی روسیا لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردوە، ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیا پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ هاوتا توركییەكەی رەجەب تەیب ئەردۆغان ئەنجامداوە باسیان لە رەوشی ئێستای سوریا كردوە، جەختیانكردۆتەوە لەسەر پاراستنی سەقامگیری و یەكپارچەیی ئەو وڵاتە و یارمەتیدانی دیمەشق بۆ پێكهێنانی حكومەتێكی نوێ.
بەپێی راگەیەنراوەكەی كرملن هەردوو سەرۆك لە تەوەرێكی دیكەی گفتوگۆكاندا باسیان لە دانوستانەكانی نێوان وەفدی روسیا و ئەمریكا لە ریازی پایتەختی سعودیە كردووە كە رێككەوتنی ئاگربەستی 30 رۆژەی لە ئۆكراین لێكەوتەوە.
هاوكات باسیان لە ئەگەری كاراكردنەوەی رێككەوتنی دەریای رەشی ساڵی 2022 كرد كە بەپێی رێككەوتنەكە رێگە بە تێپەڕینی كەشتییە بازرگانییەكانی ئۆكراین لە دەریای رەش دەدرێت لە بەرانبەر هەڵگرتنی بەشێك لە سزاكانی رۆژئاوا لەسەر روسیا.
پەیمانگەی نیشتمانی میسر بۆ توێژینەوەی فەلەکناسی یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانی دیاری کرد و رایگەیاند، یەکشەممەی داهاتوو 30ـی 3، یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزان دەبێت.
تەها رابح سەرۆکی پەیمانگەی نیشتمانی میسر بۆ توێژینەوەی فەلەکناسی رایگەیاند، بەپێی لێکدانەوە فەلەکییەکان، کە ئێستا تەکنەلۆجیا پێشکەوتووە و زیاتر هاوکارە لەگەڵیدا، بەوەش لە پاشنیوەڕۆی رۆژی شەممەدا هیلالی مانگ دەردەکەوێت، بەوەش رۆژی یەکشەممە 30ی ئەم مانگە، یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانە.
ئەوەشی خستووەتە روو، حەوت لیژنە بەشداری دەکەن لە بینینی هیلالی مانگدا، بۆئەوەی بە تەواوی دڵنیایی بدەن لە دیاریکرنی یەکەم رۆژی جەژن.
ئەوەش هاتووە، پێشبینی دەکرێت هیلالی مانگ لە ئاسمانی قاهیرەدا بۆماوەی 11 خولەک ببینرێت، لە شارەکانی دیکە بۆ ماوەی 9 بۆ 12 خولەک لەکاتی نوێژی تەراویحدا دەبینرێت.
سوپای سودان رایگەیاند، دوای هەفتەیەکی بەردەوام لە شەڕ، توانی بە تەواوی خەرتومی پایتەخت کۆنتڕۆڵ بکاتەوە.
نەبیل عەبدوڵا وتەبێژی سوپای سودان رایگەیاندووە، "هێزەکانی پشتیوانی خێرا، رۆژی پێنجشەممە، توانیان دوایین خاڵەکان لە گروپی چەکداریی ئال دگلۆ لە ناو خەرتووم پاک بکەنەوە".
مستەفا محەمەد ئیبراهیم راوێژکاری هێزەکانی پشتیوانی خێرا بۆ سکای نیوز ئەوەی خستووەتە روو، کشانەوەی هێزەکان لە خەرتووم پلانێکی خۆیان بوو بۆ دووبارە رێکخستنەوەی هێزەکان و ئامادەکاریی بۆ هێرشی خێراتر.
وتیشی، دەستبەسەرداگرتنەوەی کۆشکی کۆماری گرنگییەکی وای نەمابوو بۆ دۆخی ئێستا، چونکە کۆشکەکە گۆڕابوو بۆ خۆڵەمێش، نەک تەنها کۆشكی کۆماری بەڵکو فڕۆکەخانە و چەندین شوێنی کەش بەهەمان شێوە.