ئەمڕۆ، لە شاری مۆسکۆی پایتەختی روسیا، رێکخراوی یەکێتیی کوردناسان بەمەبەستی بەهێزکردنی پەیوەندییە زانستی و فەرهەنگییەکانی نێوان روسیا و کوردستان، بە شێوەیەکی رەسمی دامەزرا.

کۆنفرانسی دامەزراندنی رێکخراوەکە بە بەشداریی ژمارەیەکی بەرچاو لە نوێنەرانی رێکخراوە کوردییەکان و نوێنەری شەش دامەزراوەی زانستی و ئەکادیمی بەرێوەچوو، کە کار لەسەر پرسی کورد دەکەن. هەروەها، پەیام و پشتیوانیی سەرجەم پارت و لایەنە سیاسییەکانی هەر چوار پارچەی کوردستان بە کۆنفرانسەکە گەیشتبوو.

ئامانجی سەرەکیی یەکێتیی کوردناسان بریتییە لە بەهێزکردنی پەیوەندییە زانستی و فەرهەنگییەکانی نێوان روسیا و کوردستان. هەروەها، ئەم رێکخراوە هەوڵدەدات وەک پلاتفۆرمێک بۆ کۆکردنەوەی سەرجەم لایەنە سیاسییە جیاوازەکانی کوردستان کار بکات. یەکێکی دیکە لە ئامانجەکان ئەوەیە کە توێژینەوەکانی تایبەت بە مێژوو، فەرهەنگ، ئایین و بارودۆخی سیاسیی کورد، لە روانگەیەکی کوردیانەوە و لەلایەن توێژەرانی کوردەوە ئامادە بکرێن و بڵاو بکرێنەوە، هاوکات هاوکاریی توێژەران و کوردناسانیش بکرێت.

لە یەکەم کۆنفرانسی خۆیدا، دەستەی بەڕێوەبەرایەتیی یەکێتییەکە هەڵبژێردرا، کە پێکهاتبوو لە:

• سوارە شاکەلی، وەک سکرتێری رێکخراو

• ئیلیا ڤیدێنێڤ، ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی

• شۆڕش ئابی، ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی

• تاتیانە ئۆدینسۆڤا، ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی

• وەزیری کاشاخی، ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی
  
  
  وێنەکان: 
  
  
  

دوای روداوەکەی شەوی 21 لەسەر 22ی ئەم مانگە، سەرۆکایەتی داواکاری گشتیی هەرێمی کوردستان راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا داواکاری گشتیی سلێمانی راسپاردووە بۆ بەدواداچوونی روداوەکە.

لە راگەیەندراوەکەدا، کە ئەمڕۆ دەرچووە، سەرۆکایەتی داواکاری گشتی ئاماژەی بەوە کردووە کە ئامانجی سەرەکیی یاساکان پاراستنی ماف و ئازادی و ئاسایشی هاوڵاتیانە و پێویستە لە کاتی جێبەجێکردنی هەر فەرمانێکی دادگادا، دەسەڵاتی جێبەجێکار "بەوپەڕی پەرۆشییەوە رەچاوی بنەما یاسایی و دەستوورییەکان بکات لە پاراستنی گیان و کەرامەتی هاوڵاتیان و پاراستنی سامانی گشتی و تایبەت."

هەروەها جەخت لەوە کراوەتەوە کە یاسا رێوشوێنی گونجاوی دیاریکردووە بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکان بە شێوەیەک کە نەبێتە هۆی "پشێوی و نائارامی و زیان گەیاندن بە سامانی گشتی و تایبەتی هاوڵاتیان".

داواکاری گشتی داوا لە سەرجەم دەزگاکانی راگەیاندن و خاوەنی پەیج و هەژمارەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیش دەکات کە "بە شێوەیەکی بەرپرسانە و دوور لە ئاڵۆزکردنی زیاتر، مامەڵە لەگەڵ ئەم روداوە و لێکەوتەکانی بکەن."

لە کۆتایی ڕاگەیەندراوەکەدا، سەرۆکایەتی داواکاری گشتی، فەرمانگەی داواکاری گشتیی سلێمانی ڕاسپاردووە بۆ بەدواداچوونی وردی ڕووداوەکە و "پاراستنی مافی هەمووان لە چوارچێوەی یاسا و دەستوردا.

داواکاری گشتی بۆ دەزگاکانی راگەیاندن وخاوەنی پەیج وهەژمارەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان: بە شێوەیەکی بەرپرسانە و دوور لە ئاڵۆزکردنی زیاتر، مامەڵە لەگەڵ ئەم روداوە و لێکەوتەکانی بکەن

لیژنەی باڵای تاقیکردنەوە گشتییەکان لە وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، سەرجەم قوتابیان و خوێندکارانی پۆلی 12ی ئامادەیی ئاگاداردەکاتەوە کە پرسیار و وەڵامی تاقیکردنەوەکانی خولی دووەمی ساڵی خوێندنی (2024_2025) رۆژانە بڵاودەکرێتەوە.

بەپێی راگەیەندراوێکی لیژنەی باڵای تاقیکردنەوە گشتییەکان، قوتابیان و خوێندکاران دەتوانن لەدوای تەواوبوونی هەر تاقیکردنەوەیەک، لە رێگەی لینکێکی دیاریکراوەوە دەستیان بە پرسیار و وەڵامە رەسمییەکان بگات. ئەم هەنگاوە بەمەبەستی ئاسانکاری بۆ قوتابیان و دڵنیابوونەوەیان لە وەڵامەکانیان نراوە.

لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە کە پرۆسەکە بە تاقیکردنەوەی بابەتی (زمان و ئەدەبی کوردی) دەستیپێکردووە و پرسیار و وەڵامەکانی لەسەر هەمان لینک بەردەستە، هەروەها رۆژانە و بەپێی خشتەی تاقیکردنەوەکان، پرسیار و وەڵامی وانەکانی دیکەش دادەنرێت.

وەزارەتی پەروەردە جەختی لەوە کردووەتەوە کە ئەم لینکە تاکە سەرچاوەیرەسمییە بۆ وەرگرتنی پرسیار و وەڵامەکان و داوا لە قوتابیان دەکات پشت بە هیچ سەرچاوەیەکی نافەرمی نەبەستن.

لە درێژەی فشارەکان بۆ سەر جوتیارانی کورد لە ناوچە کێشە لەسەرەکان، دادگای قەزای دووبز سزای زیندانیکردنی بۆ دوو جوتیاری کورد دەرکرد.

بەگوێرەی زانیارییەکان، دادگای دووبز لەسەر سکاڵای عەرەبی هاوردە، بڕیاری سزادانی بۆ هەردوو جوتیار، بکر مستەفا و محسن ئیسماعیل، دەرکردووە کە خەڵکی گوندی شەناغەی سەر بە ناحیەی سەرگەڕانن.

سزاکە بریتییە لە زیندانیکردن بە شێوەی راگیراو (وقف التنفيذ)، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دادگاکە جوتیارە کوردەکانی بە پێدانی قەرەبوو بەو جوتیارە عەرەبانە پابەند کردووە کە سکاڵاکەیان تۆمار کردووە.

کێشەی زەویوزار لەنێوان جوتیارانی کورد و عەرەبی هاوردە لە سنووری کەرکوک و دەوروبەری، یەکێکە لە کێشە چارەسەرنەکراوەکان کە لە دوای ساڵی 2017وە جارێکی دیکە سەریهەڵداوەتەوە و بەهۆیەوە چەندین جار جوتیارانی کورد روبەڕوی دادگا و فشاری یاسایی بوونەتەوە.


وێنەی دەقی بڕیارەکە:

ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كۆدەبێتەوە و خوێندنەوەی یەكەم بۆ چەند پرۆژیاسایەك دەكات و چەند پڕۆژەیاسایەكیش دەخاتە دەنگدانەوە. 

لە تەوەری یەكەمدا دەنگ لەسەر پێشنیازە یاسای هەمواری دووەمی یاسای دامەزراوەی زیندانییە سیاسییەكان دەدرێت، تەوەری دووەمیش تایبەتە  بەدەنگدان لەسەر پڕۆژەیاسای وزەی نوێبووەوە.

 هەر لەمیانی  ئەو دانیشتنەدا خوێندنەوەی یەكەم بۆ پێشنیازە یاسای هەمواری قەرەبووی زیانلێكەوتووانی جەنگ  و هەڵەی ئۆپراسیۆنە سەربازییەكان و  پڕۆژەیاسای هەمواری یەكەمی یاسای چاودێری منداڵانی خوار تەمەنی یاسایی دەكرێت. 

لە  كۆتا تەوەری دانیشتنەكەی ئەنجومەنی نوێنەرانیشدا تاوتوێی راپۆرتی پڕۆژەیاسای دەستەی گشتی چاودێری هاوردەی فیدراڵی و  پڕۆژەیاسای دراو و كاڵاكان دەكرێت.

كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عیراق رایگەیاند، ژماری ئەو كاندیدانەی لە هەڵبژاردنی داهاتووی عیراق دوورخراونەتەوە گەیشتە 627 كەس.

كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عیراق بڵاویكردەوە، ژمارەی ئەو كاندیدانەی تاوەكو ئێستا  لە هەلبژاردنی خولی شەشەمی  ئەنجومەنی نوێنەران دووخراونەتەوە گەیشتووەتە 627 كاندید.

سەبارەت بە هۆكاری دورخستنەوەشیان، كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان رونیكردوەتەوە ،290 كاندید بەبریاری دەستەی لێپرسینەوە و دادوەری و 106 كاندیدیش بەهۆی هەبوونی پێشینەی تاوانەوە دوور خراونەتەوە، 163 كاندیدیش بەهۆی گۆرانكاری لەلیستی كاندیدەكان دورخراونەتەوە، 34 كاندیدیش بەهۆی كەموكوری لە  بڕوانامەكانیان دورخراونەتەوە.

 پێشتریش عیماد جەمیل سەرۆكی تیمی راگەیاندنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان رایگەیاندبوو، بەپێی رێكارەكانی دەبێت تا سەرەتای مانگی تشرینی یەكەم دۆسیەی ئەو كاندیدە دورخراوانە یەكلایی بكرێتەوە

سەرۆكی روسیا و سەرۆكی ئێران لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا پرسی بەرنامە ئەتۆمییەكەی تاران و دوایین لوتكەی نێوان سەرۆكانی روسیا و ئەمریكایان تاووتوێ كرد.

كۆشكی سەرۆكایەتی روسیا-كرملن رایگەیاند، ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیا و مەسعود پزیشكیان سەرۆك كۆماری ئێران لە پەیوەندیەكی تەلەفۆنیدا گفتۆگۆیان لەبارەی بەرنامە ئەتۆمیەكەی تاران و كۆبوونەوەی پوتن و دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا كردووە كە لە ویلایەتی ئالاسكا بەڕێوەچوو.

ئاماژەی بەوەش كرد، هەردوولا هاوڕابوون لەسەر ئەوەی لە لوتكەی داهاتووی وڵاتانی ئەندامی رێكخراوی هەماهەنگی شەنگەهای لە چین كۆبوونەوەیەكی دوو قۆڵی ئەنجام بدەن.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رۆژی دووشەممە رایگەیاند کە دۆخی غەززە زۆر خراپە و پێویستە 20 بارمتەکە ئازاد بکرێن.

ترەمپ لە لێدوانێکدا بۆ رۆژنامەنووسان وتی: "پێویستە کۆتایی بەو کابوسە بهێنین لە کەرتی غەززە روودەدات."

سەبارەت بە بۆردوومانکردنی نەخۆشخانەی ناسر لە کەرتی غەززە لەلایەن ئیسرائیلەوە، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند: "من بەوە دڵخۆش نیم". ترەمپ جەختیشی کردەوە کە ئاگاداری بۆردومانکردنی نەخۆشخانەی ناسر نەبووە.

ئاژانسی هەواڵی فەڵەستینی "وەفا" بڵاویکردەوە کە ژمارەی کوژراوان لە بۆردوومانەکەی ئیسرائیل بۆ سەر کۆمەڵگەی پزیشکیی ناسر لە خان یونس لە باشووری کەرتی غەززە، گەیشتووەتە 16 فەڵەستینی، کە لەنێویاندا پێنج رۆژنامەنووس و ژمارەیەک فریاگوزار هەن.

پەیامنێرمان ئاماژەی بەوەدا کە کەسانی دیکەش لەو بۆردوومانەی ئیسرائیلدا برینداربوون کە کۆمەڵگەی پزیشکیی ناسری لە خان یونس کردە ئامانج.

پێشتریش روونکرابووەوە کە هێرشە ئاسمانییەکەی ئیسرائیل رۆژنامەنووسان و تیمێکی بەرگریی شارستانیی فەڵەستینی کردبووە ئامانج.

ئاژانسی "وەفا" لە زاری سەرچاوەیەکی پزیشکییەوە بڵاویکردەوە کە ڕۆژنامەنووسە کوژراوەکان بریتین لە:

• حوسام ئەلمیسری: وێنەگری رۆژنامەوانی لە ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز.

• محەمەد سەلامە: وێنەگری رۆژنامەوانی لە کەناڵی ئەلجەزیرە.

• مەریەم ئەبوو دەقە: رۆژنامەنووس، کاری بۆ چەندین دەزگای میدیایی کردووە لەوانە ئیندپێندێنت عەرەبییە و ئاژانسی ئەسۆشیەیتد پرێس (AP).

• موعاز ئەبوو تەها: رۆژنامەنووس، کاری بۆ تۆڕی NBCی ئەمریکی کردووە.

• ئەحمەد ئەبوو عەزیز: رۆژنامەنووس، کاری بۆ تۆڕی قودسی ناوخۆیی کردووە.

هەروەها ژمارەیەک لە تیمەکانی فریاکەوتن و بەرگریی شارستانی لەکاتی گواستنەوەی بریندارەکاندا شەهید بوون.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا، ئەمڕۆ دووشەممە، بڕیاری کۆتایی بۆ لابردنی سزاکانی سەر سوریای بڵاوکردەوە. ئەم هەنگاوە دوای فەرمانێکی پێشووتری دۆناڵد ترامپ، سەرۆکی ئەمریکا دێت، کە داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەو سزایانەی کردبوو کە واشنتۆن بەسەر دیمەشقدا سەپاندبووی.

نووسینگەی کۆنترۆڵکردنی سەروەت و سامانی بیانی (OFAC) سەر بە وەزارەتی گەنجینە، لە ئاگادارییەکدا بڵاویکردەوە کە "سزاکانی سەر سوریا" لە "تۆماری یاسا فیدراڵییەکان" لادەبات. بڕیارەکە دەرەنجامی کۆتاییهێنانە بەو بارە نائاساییە نیشتمانییەی کە سزاکان پشتیان پێ بەستبوو، هەروەها گۆڕانکاریی دیکە لە سیاسەتی ئەمریکادا بەرامبەر بە سوریا.

لە 30ی حوزەیرانی رابردوودا، دۆناڵد ترەمپ فەرمانێکی جێبەجێکاری دەرکردبوو کە چوارچێوەی یاسایی سزاکانی ئەمریکای لەسەر سوریا هەڵوەشاندەوە و فەرمانەکە لە 1ی تەمموزەوە کاری پێکرا. ئامانجی سەرەکیی ئەو سزایانە سزادانی رژێمی پێشووی بەشار ئەسەد بوو، بەڵام دواتر بوونە رێگر لەبەردەم بوژانەوەی ئابووریی وڵاتەکە.

لەگەڵ ئەوەشدا، ئەو سزایانەی کە لەسەر بەشار ئەسەدی سەرۆکی پێشوو و کەسە نزیکەکانی، هەروەها ئەو کەسانەی تێوەگلاون لە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ، تیرۆر، بڵاوکردنەوەی چەک، یان بازرگانیکردن بە کەپتاگۆن، وەک خۆیان دەمێننەوە.

هاوکات، بڕیارەکە پۆلێنکردنی سوریا وەک "وڵاتێکی سپۆنسەری تیرۆر" هەڵناوەشێنێتەوە کە لە ساڵی 1979ـەوە سەپێنراوە بەسەر ئەو وڵاتەدا و سنووردارکردنی هاوکارییەکانی ئەمریکا و قەدەغەکردنی هەناردەکردنی چەک لەخۆدەگرێت. بەرپرسێکی ئیدارەی ئەمریکا رایگەیاندووە کە ئەم پۆلێنکردنە هێشتا لەژێر پێداچوونەوەدایە.

یاسای قەیسەر (سیزەر)

یاسای "قەیسەر بۆ پاراستنی مەدەنییەکانی سوریا"، کە سزای دارایی بەرفراوانی بۆ گۆشەگیرکردنی رژێمی ئەسەد سەپاندبوو، هێشتا بە کارایی دەمێنێتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، ئیدارەی ترەمپ لە مانگی حوزەیراندا بۆ ماوەی شەش مانگ لێخۆشبوونی لە یاسای قەیسەر راگەیاند، لەگەڵ مۆڵەتێکی گشتی کە رێگە بە ئەنجامدانی مامەڵە قەدەغەکراوەکانی پێشوو دەدات، لەوانەش مامەڵەکردن لەگەڵ بانکی ناوەندی سوریا و دامەزراوە حکومییەکانی تر.

بە وتەی یاریدەدەرێکی کۆنگرێس، ئەندامانی هەردوو پارتی دیموکرات و کۆماری لە کۆنگرێس پرۆژەیاسایەکیان بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسای قەیسەر پێشکەش کردووە و ئەگەری زۆرە هەڵوەشاندنەوەکەی لە کۆتایی ساڵدا بخرێتە چوارچێوەی هەموارکردنەوەی یاسای دەسەڵاتی بەرگریی نیشتمانیی ئەمریکاوە.

ئەم گۆڕانکارییە گەورەیە لە سیاسەتی ئەمریکادا دوای ئەوە دێت کە ترامپ لە 13ی ئایاردا نیازی خۆی بۆ هەڵگرتنی سەرجەم سزاکان راگەیاند و دواتر چاوی بە ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا کەوت.