ڤۆلۆدیمێر زیلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین گەشتە ئەمریکا و بڕیار وایە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ کۆببێتەوە و رایگەیاند پێشبینی دەکەن ئەو زەبروزەنگەی بۆ وەستاندنی شەڕ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سەرکەوتوو بوو، ببێتە هۆکارێک بۆ کۆتاییهێنان بە شەری روسیا دژی ئۆکراین.

ڤۆلۆدیمێر زیلێنسکی لەگەڵ گەشتنی بە واشنتۆن، رایگەیاند لەگەڵ کۆمپانیاکانی چەک کۆدەبێتەوە بۆ بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری ئاسمانی وڵاتەکەی و جەختیکردەوە لە ئێستادا روسیا کەرتی وزەی وڵاتەکەی دەکاتە ئامانج و ئەوانیش هەوڵی مانەوە و بەرگریکردن دەدەن.

دەشڵێت؛ سبەینێ لەگەڵ سەرۆک ترەمپ کۆدەبێتەوە و پێشبینیش دەکات ئەو زەبرەی بوە هۆی وەستاندنی شەڕ، لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا،  یارمەتیدەر بێت بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی روسیا دژی ئۆکراین.

سەرۆکی ئۆکراین هێرشیکردوەتە سەر سەرۆکی روسیا و وتویەتی؛ پوتن لە حەماس ئازاتر نییە تا بە رێککەوتنی شەڕ رازی نەبێت، لە ئێستاوە دەتوانن ببینن کە مۆسکۆ هەر کە گوێی لە تۆماهۆک بوو، پەلە دەکات بۆ دەستپێکردنەوەی گفتوگۆ.

لەبارەی گەیشتن بە رێککەوتنیش بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی نێوان وڵاتەکەی و روسیا، دەڵێت؛ نابێت هیچ بەدیلێک هەبێت جگە لە ئاشتی و ئاسایشی تەواوەتی و پاراستنی خەڵک لە هێرشەکانی روسیا .

 

 

دۆناڵد ترەمپ، دوای پەیوەندییە تەلەفونییەکەی لەگەڵ سەرۆکی روسیا رایگەیاند، سەرۆک پوتن پیرۆزبایی بەدیهێنانی ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لێکردوە، دەشڵێت لەگەڵ پوتندا لە وڵاتی هەنگاری کۆدەبێتەوە بۆ ئەوەی بزانێت دەتوانن کۆتایی بەجەنگی شەرمەزارکەری نێوان روسیا و ئۆکراین بهێنن.

ئەمڕۆ پێنجشەممە، دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ فلادیمێر پوتنی سەرۆکی روسیا پەیوەندییەکی تەلەفونیان ئەنجامدا و لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تروس، کە خۆی خاوەندارێتی دەکات بڵاویکردوەتەوە کە گفتوگۆیەکی بەرهەمداریان لەگەڵ سەرۆک پوتندا ئەنجامداوە.

ترەمپ ئاماژەیبەوەشکردوە؛ پوتن پیرۆزبای  لێکردوە و سوپاسی خانمی یەکەمی ئەمریکاشی کردوە بۆ هەوڵ و کارەکانی لەسەر پرسی منداڵان.

لە بەشێکی دیکەی پۆستەکەیدا، سەرۆکی ئەمریکا نوسیویەتی؛ پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان واشنتۆن و مۆسکۆیان لەدوای کۆتایی هاتنی جەنگی روسیا و ئۆکرانیا تاوتوێ کردووە و رێککەوتن لەسەر ئەنجامدانی کۆبوونەوەی راوێژکارە باڵاکانی هەردوو وڵات لە هەفتەی داهاتوودا.

ناوبراو ئەوەشی خستوەتەڕوو، دواتر خۆشی لەگەڵ پوتن لە بوداپێستی پایتەختی هەنگاریا کۆدەبنەوە و تاوتوێی کۆتاییهێنان بەو "جەنگە شەرمەزارییە"ی نێوان روسیا و ئۆکراین دەکەن.

حوسییەکانی یەمەن، پشتراستیان کردەوە، لە هێرشەکانی مانگی  شەشی ئەمساڵدا ئیسرائیلدا بۆسەر یەکێک کۆبونەوەکانیان لە سەنعای پایتەخت، محمد عەبدولکەریم ئەلغمەری، سەرۆکی ئەرکانی سوپاکەیان کوژراوە و راشیدەگەیەنن تۆڵەی دەکەنەوە.

ئەمڕۆ پێنجشەممە لە راگەیەندراوێکدا، حوسییەکانی یەمەن، کوژرانی سەرۆک ئەرکانی سوپاکەیان راگەیەنداوە  ئاماژەیان بەوەکردوە؛ بازنەی ململانێ لەگەڵ دوژمن کۆتایی نەهاتووە و سوپای ئیسرائیل سزای خۆی وەردەگرێت بەرامبەر بەو تاوانەی ئەنجامیان داوە.

لە راگەیەندراوەکەی حوسییەکاندا ئاماژە بە وادەی گیانلەدەستدانی ئەو بەرپرسە سەربازییە نەکراوە، بەڵام مانگی حوزەیرانی رابردوو، پێگەی هەواڵی ئاکسیۆسی ئەمریکی ئاشکرای کرد کە ئیسرائیل  بۆردومانی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی باڵای سەربازی حوسییەکانی لە سەنعای پایتەختی یەمەن کردوە و هەوڵی کوشتنی سەرۆک  ئەرکان و چەند بەرپرشێکی حوسییەکانی داوە.

ئەلغەمەری جگەلەوەی  سەرۆکی ئەرکانی حوسییەکان بووە، بە ئەڵقەی پەیوەندی   نێوان ئەو گرووپە و سوپای پاسدارانی ئێران دادەنرا، بەتایبەتی سەبارەت بە هەماهەنگی سەربازی و پشتیوانی مەیدانی.

ئەمە لە کاتێكدایە، حوسییەکان لەکاتی هێرشەکەی ئیسرائیلدا و چوار مانگ پیس ئێستا رایانگەیاند بوو، ئیسرائیل شکستی هێناوە لە کوشتنی سەرۆکی ئەرکانی سوپاکەیان و ئەو سەلامەتە.

 

روسیا وردەكاریی گفتوگۆی نێوان سەرۆكی روسیا و سەرۆكی نوێی سوریای ئاشكرا كرد و ئاماژەی بەوەكرد، خاڵی سەرەكی گفتوگۆكان خۆی لە دووبارە ئاوەدانكردنەوەی سوریادا بینیوەتەوە.

بۆ یەكەمجار دوێنێ چوارشەممە، ئەحمەد شەرع سەرۆكی نوێی سوریا سەردانی روسیای كرد و لەگەڵ ڤلادیمێر پوتنی سەرۆكی ئەو وڵاتە كۆبووەوە. لەو بارەیەوە ئەلیكساندەر نۆڤاك جێگری سەرۆكی حكومەتی روسیا ناوەڕۆكی گفتوگۆكانی نێوان ئەو دوو سەرۆكەی ئاشكرا كرد و رایگەیاند، گفتوگۆ لەبارەی چەندین پرسی مرۆیی و ئابوری و وزە و تەندروستی و گەشتیاری كراوە.

ئاماژەی بەوەشكرد، سوریا پێویستی بە دووبارە بوندیادنانەوەی ژێرخانی ئابوری وڵاتەكەی هەیە، بۆیە روسیا ئامادەیە لەو رووەوە پاڵپشتی سوریا بكات و كۆمپانیا بازرگانییەكانی خۆی بنێرێت دووبارە كەرتی وزە و گواستنەوە و گەشتیاری لەو وڵاتەدا پەرە پێ بدات.

جێگری سەرۆكی حكومەتی روسیا ئەوەشی خستەروو، هەردوولا رێككەوتوون لەبارەی چەندین پرسی هونەری و رۆشنبیری و مرۆیی دیكە، هەروەها دیمەشق خواستی خۆی بە هاوردەكردنی دەرمان و پێداویستی پزیشكی روسیا دەربڕیوە، هاوكات، بڕیاردراوە بە پێكهێنانی لیژنەی حكومی لە هەردوو وڵات، بۆ ئەوەی لە داهاتوودا لیژنەكان بە وردی گفتوگۆ لەسەر رێكارەكانی جێبەجێكردنی ئەو رێككەوتنانە بكەن.

ترەمپ لە کۆتایی ئەم مانگەدا سەردانی ژاپۆن دەکات و دواتر بەشداری لە کۆبوونەوەی لوتکەی ئاپێک دەکات.

سکۆت بێسانت وەزیری گەنجینەی ئەمریکا رایگەیاند، سەردانی ژاپۆن دەکات و دواتریش سەردانی کۆریای باشور دەکات بۆ کۆبوونەوەی لوتکەی ئاپێک، لەوێ لەگەڵ سەرکردەکان کۆدەبێتەوە.

کۆبوونەوەی لوتکەی ئاپێک لە 31ـی تشرینی یەکەم و 1ـی تشرینی دووەم بەڕێوەدەچێت، بەڵام وادەی وردی سەردانەکەی ترەمپ بۆ ژاپۆن نادیارە.

ئەمە یەکەم گەشتی ترەمپ دەبێت بۆ ناوچەکە لە دوای گەڕانەوەی بۆ دەسەڵات لە مانگی کانوونی دووەمدا.

هەروەها ترەمپ بەشداری لە لوتکەی کۆمەڵەی گەلانی باشوری رۆژهەڵاتی ئاسیا لە مالیزیا دەکات کە لە 26 تا 28ـی ئۆکتۆبەر بەڕێوەدەچێت و بەشدار دەبێت لە مەراسیمی ئیمزاکردنی رێککەوتنی ئاشتی نێوان تایلەند و کەمبۆدیا .

 

سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، دەزگای هەواڵگریی ئەمریكای راسپاردوە بۆ ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنی نهێنی لە ناو خاكی ڤەنزوێلا، ژمارەیەك فڕۆكەی جەنگی بی 2 ـی ئەمریكاش لەدەوروبەری دورگەكانی ئەو وڵاتە دەركەوتوون.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند، فەرمانی بە دەزگای هەواڵگریی وڵاتەكەی سی ئای ئەی كردوە چەند ئۆپراسیۆنێكی نهێنی و سەربازیی لە ناو خاكی ڤەنزوێلا ئەنجام بدەن و وتیشی، سەرقاڵی تاوتوێكردنی چەند هێرشێكە دژی مافیای مادە هۆشبەرەكان لە ڤەنزوێلا.

كۆشكی سپی رایگەیاندوە، پلانی هەیە بۆ ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنی سەربازیی لە سنورەكانی ڤەنزوێلا بە ئامانجی بەرەنگاربوونەوەی قاچاخچی و بازرگانی مادە هۆشبەرەكان.

نیكۆلاس مادورۆ،  سەرۆكی ڤەنزوێلا ئاشکرایکردووە، ئامانجی ئەمریكا بە ناوی بەرەنگاربونەوەی مادە هۆشبەرەكان هێرشكردنە سەر ڤەنزوێلایە و گومان دەكرێت ئەو هێرشەش ئەنجام بدرێت.

وەزیری جەنگی ئەمریکا جەخت لەسەر گرنگی بەدەستهێنانی ئاشتی دەکاتەوە لە رێگەی هێزەوە، دەشڵێت: بۆ ئۆکراینیش لەسەر هەمان بنەما بیردەکەینەوە.

ئەمڕۆ لە برۆکسل کۆبوونەوەی وەزیرانی بەرگری وڵاتانی هاوپەیمانی باکوری ئەتڵەسی 'ناتۆ بەڕێوەچوو، تێیدا پیت هیگسێت وەزیری جەنگی ئەمریکا بەشداربوو هاوکات رایگەیاند، چاوەڕێی بەدەستهێنانی ئاشتین لە ئۆکراین لە پێگەیەکی بەهێزەوە، هەروەها لە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ئەوە فێبربووینە لەرێگەی هێزەوە ئاشتی بەدەستبهێنین.

وتیشی، کاتێک بەهێز دەبیت ئاشتی بەدەست دەهێنیت، نەک کاتێک وشەی بەهێز بەکار دەهێنیت یان پەنجە رادەوەشێنیت و هیچ ئەنجامێکی نەبێت.

 سەبارەت بە هاوکاریکردنی ئۆکراین لە رووی سەربازییەوە ناتۆ جەختی کردووەتەوە، پێویستە ئەمڕۆ وڵاتان زیاتر کۆمەک بکەن بۆ پشتیوانیکردنی ئۆکراین و دابینکردنی تێچووی کڕینی چەکی ئەمریکی.
لەلایەکی دیکەوە، رۆبن برێکلمانز، وەزیری بەرگری هۆڵەندا، رایگەیاند، ناتۆ پێویستە لە روداوەکانی تێپەڕبوونی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بەسەر پۆڵەندادا فێربێت، و رێگەیەکی کاریگەرتر بۆ خستنەخوارەوەیان بدۆزێتەوە لەبری بەکارهێنانی فڕۆکەی جەنگی.F-35 

وتیشی، وڵاتەکەی پلانی هەیە 90 ملیۆن یۆرۆ بۆ فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بۆ ئۆکراین خەرج بکات.

ئەو لێدوانانە لە کاتێکدایە، وەزیرانی ناتۆ لە کۆبوونەوەیەکی داخراودا لە برۆکسل کۆبوونەتەوە، بە ئامانجی کۆکردنەوەی پشتیوانی سەربازی زیاتر بۆ ئۆکراین لەپێناو کەمبوونەوەیەکی بەرچاوی دابینکردنی چەک و تەقەمەنی بۆ ئەو وڵاتە کە لە مانگەکانی رابردوودا.

سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: پڕۆسەی چەکدانانی حـ.ـەمـ.ـاس بەخێرای ئەنجامدەدرێت و رەنگە توندوتیژی لێبکەوێتەوە.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە کۆشکی سپی بە رۆژنامەنووسانی رایگەیاند، بە شێوەی راستەوخۆ حەماس لەسەر ئاستی باڵا لەگەڵ ئیدارەکەم قسەی کردووە و پێمان راگەیاندووە دەبێت بەخێرای چەک دابنێن، هاوکات رەنگە توندوتیژی لێبکەوێتەوە.

وتیشی، رەنگە حەماس تەرمی هەموو بارمتەکانی لەبەردەست نەمابێت، هەروەها چاودێری ئەو بزوتنەوەیە دەکەین کە پاپەندی رێککەوتنی غەززە دەبێت یاخود نا.

دۆناڵد ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، حەماس ئەوە دەزانێت ئەگەر شتێکی نەخوازراو روبدات لەبارەی غەززەوە من بەرگەی ناگرم.

وەزارەتی خوێندنی باڵای تاڵیبان راگەیاندوە 679 کتێبی ئەکادیمی لە زانکۆ حکومی و تایبەتەکانی ئەفغانستان قەدەغە دەکات و ئاماژەی بەوەشکردووە، دوای ئەوەی لەلایەن لیژنەیەکی پیشەیی کە لە زانایانی ئایینی و پرۆفیسۆری یاسا و رۆشنبیری ئیسلامی پێکهاتوون پێداچوونەوەیان بۆ کراوە ئەو بڕیارەیان داوە.

وەزارەتەکە لە راگەیەندراوێكی بڵاوکردوەتەوە و تێیدا هاتووە؛  ناوی تەواوی کتێبەکانی کە قەدەغەی کردون  رەوانەی زانکۆ حکومی و تایبەتەکان کردووە و داواشی کردوە؛ زانکۆکان لەبری ئەو کتێبانە، کتێبی دیکە بەکاربهێنن کە لەگەڵ یاسای ئیسلامی و سیاسەتەکانی حکومەتی  تاڵیباندا دەگونجێت.

ئاماژەیان بەوەکردوە؛ زانایانی ئایینی و مامۆستایانی یاسا و ڕۆشنبیری ئیسلامی، پێداچوونەوەیان بەو کتێبانەدا کردووە بۆ "ناوەڕۆکی باوەڕ، فیکری، ئایینی، سیاسی، کولتووری و زانستی" و دواتر بڕیاری قەدەغەکردنیان دراوە .

بە گوێرەی راگەیەندراوەکە، تاڵیبان ئەو کتێبانەیان دەستنیشان نەکرد کە دەیانەوێت، بەڵام رایگەیاندووە کە کتێبی جێگرەوە لە رێگەی لیژنەیەکی پێداچوونەوەوە دەستنیشاندەکریت و بۆ زانکۆکان دەنێردرێت.

ئەو کتێبانەی کە تاڵیبان قەدەغەیان کردون، چەندین بوار لە خۆدەگرن لەوانە؛ ئابووری، کۆمەڵناسی، یاسا، هونەر، زانستە کۆمەڵایەتییەکان، پەیوەندییەکان، ڕۆژنامەگەری و ئەدەب.

ناوی بەشێک لە کتێبە قەدەغەکراوەکان بریتین؛ لە پرەنسیپەکانی یاسا، بناغەکانی ئابووریی رێکخراوەیی، گەشەسەندنی بەردەوامی نێودەوڵەتی، کۆمەڵناسی رێکخراوەکان، کۆمەڵناسی هونەر و کۆمەڵناسی سیاسی، بنەماکانی ئەنترۆپۆلۆژی، بیری سیاسی لە سەدەی بیستەم، جوانیناسی و فەلسەفەی هونەر و سەدان ناونیشانی دیکە.

ئەم بڕیارەی تاڵیبان لە کاتێکدایە لە چەند رۆژی رابردوودا، وەزارەتی خوێندنی باڵای وڵاتەکە بەکارهێنانی مۆبایلی زیرەکیشی لە خوێندکاران قەدەغەکرد و بۆ ماوەیەکی کاتیش بەکارهێنانی  ئینتەرنێتی لە تەواوی وڵاتدا وەستاند.

دوای خۆپیشاندانە بەردەوامەکانی هاووڵاتییانی کۆماری ماداگاسکار، بە تایبەت نەوەی زێد سەرئەنجام  سەرۆک ناچاربوو، وڵاتەکەی بە فڕۆکەیەکی فەرەنسی بەجێبهێڵێت و ئاژانسی رۆیتەرزیش رایگەیاندووە؛ سوپا دەسەڵاتی گرتوەتە دەست و بڕیار وایە لە ماوەی 60 رۆژدا هەڵبژاردن ئەنجامبدرێت.

ئەمڕۆ سێشەممە، ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردوەتەوە، دوای بە جێهیشتنی وڵاتەکەی لەلایەن ئەندری راجۆلینا، سەرۆک کۆمارەوە، خۆپیشاندەرانە بە بەشێک لە ئامانجەکانیان گەیشتن و لە ئێستادا سوپا دەسەڵاتی گرتوەتە دەست و دادگای دەستوری وڵاتەکەش داوای هەڵبژاردنی پێشوەختە دەکات.

ماداگاسکار یەکێکە لە وڵاتە هەژارنشینکانی ئەفریقا و بە گوێرەی زانیاریەکان زیاتر  لە ٪75 یان  هەژارن و بەهۆی خراپی رەوشیان و نەبونی خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان، زیاتر لە مانگێک خۆپیشاندانیان دەستپێکردوە.

خۆپیشاندانەکە لەلایەن نەوەی زێدەوە سەرپەرشتی دەکرێت؛ کە ئەو کەسانە دەگرێتەوە رێیکەوتی لەدایبونیان لە نێوان ساڵانی 1990 بۆ 2010 دایە و بەرکەوتەی سەرەکیان هەبووە لەگەڵ گەشەکردنی موبایلە زیرەکەکان و تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان.

تەقینەوەی کێڵگەیەکی دوو نهۆمی لە ئیتاڵیا سێ پۆلیسی کوشت و ژمارەیەک ئاگرکوژێنەوەشی بریندار کرد

بەپێی ئاژانسی هەواڵی ئەنسا، لە ئیتاڵیا کێڵگەیەکی دوو نهۆمی تەقیوەتەوە و بەهۆیەوە سێ پۆلیس گیانیان لەدەستداوە، هاوکات ژمارەیەک ئاگرکوژێنەوە و ئەفسەری دیکەش بریندار بوون.

پۆلیسی وڵاتەکە دەڵێت؛ پێدەچێت تەقینەوەکە بە ئەنقەست بووبێت و لە کاتی ئۆپەراسیۆنێکی دەستبەسەرداگرتنەوەی موڵکێکی داگیرکراوی نایاسایی رویداوە.

 دانیشتووانی موڵکەکە لە کاتی ئۆپراسیۆنەکەدا خۆیان لەناو ماڵەکەدا سجن کردووە و بەپێی زانیارییەکان، کاتێک دەسەڵاتداران دەستیان بە ئۆپەراسیۆنەکە کردووە، بوتڵی گازیان کردووەتەوە و لەکاتی کردنەوەی دەرگاکەدا تەقینەوەکە رویداوە.

سەرچاوە هەواڵیەکان دەڵێن؛ ژنێک و براکەی دەستگیرکراون، لە کاتێکدا برایەکی دیکەیان هەڵاتووە.

جۆ بایدن، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا، ستایشی دۆناڵد ترەمپی کرد، دوای ئیمزاکردنیی بەڵگەنامەی گشتگیری تایبەت بە رێککەوتنی ئاشتی غەززە لەلایەن ویلایەتە یەکگرتووەکان، میسڕ، قەتەر و تورکیاوە.

بایدن لە پۆستێکدا لە هەژماری تایبەتی خۆی لە "ئێکس" نووسیبووی: "هەستێکی قووڵی سوپاسگوزاری و ئاسوودەیی زۆرم هەیە بۆ هاتنی ئەم رۆژە... لەپێناو دوا 20 بارمتەی زیندوو کە دۆزەخێکی بڕوانەکراویان بینی، و لە کۆتاییدا بە خێزان و خۆشەویستانیان گەیشتنەوە، هەروەها لەپێناو خەڵکی مەدەنی غەززە کە زیانێکی زۆریان بەرکەوتووە و لە کۆتاییدا دەرفەتێکیان بۆ دەستکەوت بۆ دووبارە بنیاتنانەوەی ژیانیان."

بایدن وتیشی: "رێگای گەیشتن بەم رێککەوتنە ئاسان نەبوو. ئیدارەکەم ماندوونەناسانە کاری کرد بۆ گەڕاندنەوەی بارمتەکان بۆ ماڵەوە، دابینکردنی یارمەتی بۆ هاووڵاتیانی فەلەستینی، و کۆتاییهێنان بە جەنگ."

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: "ستایشی سەرۆک ترەمپ و تیمەکەی دەکەم لەسەر هەوڵەکانیان بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێکی نوێی ئاگربەست."

لە کۆتاییدا وتی: "ئێستا، بە پشتیوانی ویلایەتە یەکگرتووەکان و جیهان، رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەسەر رێگای ئاشتییە کە هیوادارم بەردەوام بێت، و داهاتوویەک بۆ ئیسرائیلییەکان و فەلەستینییەکان بە هەمان شێوە، کە تێیدا هەمووان بە یەکسانی لە ئاشتی، کەرامەت و ئاسایشدا بژین."

شەوی دووشەممە، ویلایەتە یەکگرتووەکان، میسڕ، قەتەر و تورکیا، بەڵگەنامەی گشتگیری تایبەت بە رێککەوتنی غەززەیان ئیمزا کرد.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، عەبدولفەتاح سیسی، هاوتا میسڕییەکەی، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا، و شێخ تەمیم بن حەمەد ئال سانی، میری قەتەر، بەڵگەنامەکەیان ئیمزا کرد.

ئیمزاکردنەکە لە لووتکەی شەرم شێخ بەڕێوەچوو، کە میسر میوانداریی کردبوو، بە ئامادەبوونی ژمارەیەک لە سەرکردە عەرەبی و بیانییەکان.

ترەمپ پێش جێهێشتنی میسر رایگەیاند: "پێکەوە لەوەدا سەرکەوتین کە هەمووان پێیان وابوو مەحاڵە. لە کۆتاییدا، ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەیە."

رونی کردەوە کە "بەڵگەنامەکە یاسا و رێکخستن و چەندین وردەکاری دیکە لەخۆدەگرێت"، و دوو جار بەجەختەوە وتی: "ئەم رێککەوتنە درێژخایەندەبێت."

 

ڤۆلۆدیمێر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراین، رایگەیاند، رۆژی جومعە لە واشنتۆن لەگەڵ ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، کۆدەبێتەوە و پێکەوە تاوتوێی تواناکانی ئۆکراین لە بواری بەرگریی ئاسمانی و هێرشە دوور مەوداکان دەکەن.

زیلینسکی لە لێدوانێکیدا بۆ رۆژنامەنووسان لە کیێڤ ئاماژەی بەوەدا کە "روانگەیەک"ی پێشکەش بە ترەمپ کردووە دەربارەی ژمارەی موشەکەکانی تۆماهۆکی ئەمریکی کە ئۆکراین پێویستی پێیەتی بۆ هەوڵە جەنگییەکانی دژی روسیا، و هەردوو سەرکردە رۆژی جومعە وردەکاری زیاتر لەسەر ئەم پرسە تاوتوێ دەکەن.

هەردوو سەرکردە رۆژانی شەممە و یەکشەممە قسەیان کردووە، بڕیارە وەفدێکی باڵای ئۆکراینی بە سەرۆکایەتیی یولیا سفریدیانکۆ، سەرۆکوەزیران، پێش کۆبوونەوەی رۆژی جومعە بگاتە واشنتۆن بۆ دانانی بناغەی گفتوگۆکانی نێوان سەرۆکەکانی هەردوو وڵات.

زێلینسکی فشار دەخاتە سەر واشنتۆن بۆ ئەوەی مووشەکەکانی تۆماهۆکی دروستکراوی ئەمریکا، کە توانای لێدانی مۆسکۆی هەیە، بۆ کیێڤ دابین بکات. ئۆکراینیەکان دەڵێن، ئەم موشەکانە تەنها دژی ئامانجە سەربازییەکان بەکاردەهێنرێن. مۆسکۆش رایگەیاندووە، ئەم جۆرە هەنگاوێک وەک زیادکردنی مەترسییەکانی شەڕ سەیر دەکرێت.

ترەمپ رایگەیاندووە کە بیر لە ناردنی موشەکی تۆماهۆک بۆ ئۆکراین دەکاتەوە، بەڵام هاوکات وتوویەتی کە لەوانەیە لەسەر ئەم پرسە لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی روسیا، قسە بکات.

سیسی ستایشی ترەمپ دەکات: ئەو تاکە کەسە دەتوانێت ئاشتی بێنێتە دی

سیسی، سەرۆکی میسر، ستایشی ترەمپی کرد بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنی غەززە و بە "دەستکەوتێکی گەورە" ناوی برد، رایگەیاند ترەمپ تاکە سەرکردەیە کە دەتوانێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بێنێتە دی.

هاوکات ترەمپیش رۆڵی سیسی لە پرۆسەی ئاشتیدا بە "زۆر گرنگ" وەسفکرد و ئاماژەی بەوەدا حەماس رێز لە میسر دەگرێت.

لێدوانەکانی ترەمپ لە میسر:

ترەمپ رایگەیاند: "بە قۆناغێکی زۆر نایابدا تێدەپەڕین لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. سیسی رۆڵێکی زۆر گرنگی بینی لە پڕۆسەی ئاشتیدا، چونکە حەماس رێز لە میسر دەگرێت."

سەبارەت بە ئێران، ترەمپ وتی: "ئێران زەبرێکی زۆر سەختی بەرکەوتووە و پێویستی بە یارمەتییە و پەیوەست دەبێت (بە رێککەوتنەکە). ئێران ناتوانێت لە ژێر گەمارۆکاندا بەردەوام بێت و پێم وایە ئەوان دەیانەوێت رێککەوتنێک ئەنجام بدەن."

سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەشکرد: "پێشبینی دەکەین پێشکەوتنێکی زۆر گەورە و بەرچاو لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ببینین" و جەختی لەوە کردەوە کە "گفتوگۆکانی قۆناغی دووەمی رێککەوتنەکەی غەززە دەستیان پێکردووە."

لێدوانەکانی سیسی:
سیسی، سەرۆکی میسر، ستایشی ترەمپی کرد و وتی: "بەڕێز سەرۆک کارێکی نایابت ئەنجامدا." هەروەها رایگەیاند: "سەرۆک ترەمپ تاکە کەسە کە دەتوانێت رێککەوتنەکەی غەززە ئەنجام بدات و ئاشتی لە ناوچەکەماندا بەدی بهێنێت."

سیسی داوای کرد: "پێویستە پاشماوەی تەرمەکان بە زووترین کات رادەستی ئیسرائیل بکرێنەوە و هاوکارییەکان بگەیەنرێن و قۆناغەکانی دیکەی رێککەوتنەکە تەواو بکرێن."

ترەمپیش دووپاتی کردەوە کە "سیسی رۆڵێکی زۆر گرنگی لەگەڵ حەماسدا بینیوە و حەماس رێز لە میسر دەگرێت."

 

ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، دوای سەردانێکی چەند کاتژمێری بۆ ئیسرائیل، گەیشتە شاری شەرم شێخی میسر بۆ بەشداریکردن لە لوتکەی ئاشتی شەرم شێخ.

فڕۆکەی ترەمپ لە چوونەژوورەوەی بۆ ئاسمانی میسر تاوەکو نیشتنەوەی لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی شەرم شێخ، لەلایەن ژمارەیەک فڕۆکەی جەنگیی میسرییەوە یاوەریکرا، ئەوەش وەک پێشوازییەک لە سەردانەکەی ترەمپ و وەک رێزێک بۆ رۆڵی لە راگرتنی شەڕی غەززە.

لوتکەی ئاشتی بە سەرپەرشتی میسر و ئەمریکا بەڕێوەدەچێت:

لوتکەی ئاشتی شەرم شێخ یان "لوتکەی نێودەوڵەتیی ئاشتی"، بە سەرپەرشتی هاوبەشی عەبدولفەتاح سیسی، سەرۆکی میسر و ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، بەڕێوەدەچێت. ئامانجی لووتکەکە ئیمزاکردنی پلانێکی گشتگیرە بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی زیاتر لە دوو ساڵەی غەززە، لەگەڵ تیشک خستنە سەر دەستپێکردنەوەی پڕۆسەی ئاشتی هەرێمی، ئاوەدانکردنەوەی غەززە و دڵنیابوون لە سەقامگیریی ئاسایش و سیاسی لە ناوچەکەدا.

پلانی ترەمپ بۆ راگرتنی شەڕ لە غەززە، 20 خاڵ لەخۆدەگرێت، کە بە راگرتنی هەمیشەیی شەڕ، ئازادکردنی سەرجەم دیلەکان، ئاوەدانکردنەوەی غەززە دەستپێدەکات، و تاوەکو دەگاتە دەستپێکردنەوەی پڕۆسەی ئاشتی، لەگەڵ جەختکردنەوە لەسەر سەقامگیریی ئاسایش لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

بەشداربووان و خەڵاتکردنی ترەمپ لە میسر:

لە لووتکەکەدا سەرکردە و نوێنەرانی زیاتر لە 30 وڵات و رێکخراوی هەرێمی و جیهانی بەشدارن، لەوانە نەتەوە یەکگرتووەکان و کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی، لەگەڵ وڵاتانی وەک (فەرەنسا، بەریتانیا، ئیتاڵیا، ئیسپانیا، قەتەر، ئوردن، کوەیت، بەحرەین، ئیمارات، تورکیا و پاکستان).

سەرۆکایەتیی میسر رایگەیاندووە کە سیسی بڕیاری داوە "قەڵادەی نیل" –کە بەرزترین خەڵاتی فەرمیی میسرە– پێشکەش بە ترەمپ بکات، ئەوەش وەک رێزێک بۆ رۆڵی دیاری لە پشتگیریکردنی هەوڵەکانی ئاشتی، نەهێشتنی ململانێکان، و دوایین رۆڵی سەرەکیی لە راگرتنی شەڕی غەززە.

 

سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەردەمی زێڕین دەستیپێکرد، هەروەها ئەمڕۆ رۆژێكی پڕ هیوا و خۆشییە.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لەبەردەم پەرلەمانی ئیسرائیل وتارێکی پێشکەشکرد و رایگەیاند، شانازی دەکەم لە پەرلەمانی ئیسرائیلم و لە پاش دوو ساڵی سەخت 20 بارمتە گەڕانەوە ماڵەكانیان.

وتیشی، رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گەشە بەخۆیەوە دەیبینێت و بەرەو ئاسۆیەکی روون دەڕوات، هەروەها لەئێستا بەدواوە سەردەمی زێڕین لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەستپێدەکات.

دۆناڵد ترەمپ لەبەشێكی دیکەی وتارەکەیدا ئاماژەی بەوەکرد، ئەوەی ئەمڕۆ رودەدات تەنها كۆتایی جەنگ نییە، بەڵکو سەرەتای دەستپێكردنی ئاشتییە.

ئەوەشی خستەڕوو، گروپەچەکدارەکان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بێدەنگ کران و تیرۆر راگیراوە.

سەبارەت بە راگرتنی جەنگەکان سەرۆکی ئەمریکا ئاشکرایکرد، راگرتنی هەشت جەنگ لەماوەی هەشت مانگدا کارێکی مەزنە و کاردەکەم بۆ ئەوەی هەموو جەنگەکان بوەستێنم.

پێشکەوتوترین و باشرین چەکمان هەیە، تەنانەت هەندێک جۆر چەکمان کە تا ئێستا کەس خەونیشی پێوە نەبینیەوە، بۆیە هیوادارین پەنا بۆ بەکارهێنانی نەبەین، "ترەمپ وادەڵێت"

هەر وتارەکەیدا سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەکرد، دێوەزمەی شەڕی درێژخایەن و ئازاربەخش بۆ ئیسرائیل و فەلەستین کۆتاییهات.

راشیگەیاند، سوپاسی وڵاتە عەرەبییەکان و ئیسلامییەکان دەکەم بۆ هەوڵەکانیان لە راگرتنی جەنگ و هاوکارییەکانیان بۆ دوبارە بنیادنانەوەی کەرتی غەززە.