جیهان
وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا لە راگەیەندراوێكدا دەڵێت، پاكێجێكی نوێی سزایان بەسەر بزووتنەوەی حەماسدا سەپاندووە، كە چوار كەس و دوو قەوارە دەگرنەوە كە پاڵپشتیی دارایی حەماس دەكەن، سزاكان هاووڵاتییەكی ئوردنیش دەگرێەوە كە لە تاران دەژی و ئەمریكا دەڵێت، نوێنەری حەماسە لە ئێران، لەگەڵ دوو بەرپرسی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران كە راهێنان و یاریمەتی چەكدارانی حەماس و گرووپە چەكدارەكانی تریانداوە.
وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا دەشڵێت، سزاكان دووپاتكردنەوەیە لەوەی كە ئەمریكا دەیەوێت تۆڕەكانی كۆمەككردنی حەماس هەڵبوەشێنێتەوە، هەروەها دوودڵ نابن لە هیچ رێكارێك بۆ لاوازكردنی تواناكانی حەماس و كردنەئانجی چالاكییە ئابوورییەكانیان.
نوسینگەی راگەیاندنی بزووتنەوەی حەماس رایگەیاند، لەئاکامی ھێرشەکانی سوپای ئیسرائیل بۆ سەر غەززە، ھێڵەکانی پەیوەندی و ئینتەرنێت پچڕاون کە سوپای ئیسرائیل بۆ ئەنجامدانی کۆمەڵکوژی زیاتر لە ناوچەکە ئەو کارەی کردووە.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، سوپای ئیسرائیلی ھێرشێکی چڕی زەمینی و ئاسمانی و دەریایی بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکردووە، کە فراوانترین ھێرشە لەسەرەتای دروستبوونی گرژی و ئاڵۆزییەکانەوە بۆ سەر غەززە ئەنجامدرابێت، داواش لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەکات بەرپرسیاریەتی ھەڵبگرن و ھەنگاوی خێرا بگرنەبەر بۆ راگرتنی ھێرش و بۆردومانەکانی ئیسرائیل کە لە ئێوارەی رۆژی ھەینییەوە چڕتربوونەتەوە.
لای خۆیەوە، سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، چڕکردنەوەی بۆردومانەکانیان بۆ سەر کەرتی غەززە قۆناغێکی نوێی شەڕەکەیە و ئیسرائیل لە ھەموو بەرەکانەوە ئامادەیە بۆ بەرگریکردن لە خۆی، ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھێرشە زەمینییەکانی سوپای ئیسرائیل لە کەرتی غەززە فراوانتر دەکەن، داواشی لە ھاوڵاتییانی مەدەنی کرد بە زووترین کات بەرەو باکووری غەززە بڕۆن.
جۆن کێربی وتەبێژی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی کۆشکی سپی ئەمریکا رایگەیاند، بۆ گەیاندنی ھاوکارییەکان بە کەرتی غەززە و ئازادکردنی دیلەکان، رەنگە پێویستبێت ئۆپراسیۆنەکانی سوپای ئیسرائیل لە کەرتی غەززە بۆ ماوەیەکی کاتی رابگیرێت، بۆ ئەو مەبەستەش ئەمریکا پشتیوانی لە راگەیاندنی ئاگربەستی کاتی دەکات.
ئەوەشی خستەڕوو، ئەمریکا ھێڵی سور بۆ ئیسرائیل دانانێت و ئاگادارە لە تەواوی ئەو ئۆپراسیۆنانەی ئەو وڵاتە لە کەرتی غەززە ئەنجامیدەدات. وتیشی، ئەمریکا نایەوێت لەگەڵ وڵاتی ئێران بکەوێتەوە ململانێوە.
ھەفتەی رابردوو ئەنجومەنی ئاسایش دووجار کۆبووەوە بۆ بڕیاردان لەسەر دوو پرۆژەیەیاسا سەبارەت بە راگرتنی شەڕ لە غەززە کە لەلایەن روسیا و بەرازیلەوە پێشکەشی ئەنجومەنەکە کرابوو، بەڵام دەنگی پێویستیان بەدەستنەھێنا.
رۆژی چوارشەممە جارێکی دیکە ئەنجومەنی ئاسایش کۆبووەوە بۆ دەنگدان لەسەر ڕەشنووسێک سەبارەت بە ئیسرائیل و غەززەکە لە لایەن ئەمریکاوە پێشکەشکرابوو، بەڵام ھەر یەک لە مۆسکۆ و پەکین ئەو رەشنوسەیان رەتکردەوە بەھۆی بە کارھێنانی "مافی ڤیتۆوە" نەتوانرا پەسەند بکرێت.
ژانگ جون باڵیۆزی چین لە نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند بڕگەکانی ڕەشنووسی بڕیارنامەی ئەمریکا غەززە دەخاتە ناو قەیرانێکی گەورەترەوە.
ھاوکات ڤاسیلی نەبێنزیا نوێنەری ھەمیشەیی ڕووسیا لە ئەنجومەنی ئاسایش رایگەیاند، ڕەشنووسی بڕیارنامەی ئەمریکا لە ئەنجومەنی ئاسایش کە مۆسکۆ و پەکین دژی بوون، ئامانج لێی پێدانی ماف بوو بە ئیسرائیل بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی زەمینی لە کەرتی غەززە و ھۆشداریشیدا لە مەترسی فراوانبوونی ململانێکان لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست.
وەزارەتی تەندروستی سەر بە بزووتنەوەی حەماس بڵاویکردەوە، لە ٧ی ئۆکتۆبەرەوە کە ھێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە دەستیپێکردووە، حەوت ھەزار و ٢٨ کەس کوژراون، کە دوو ھەزار و ٩١٣یان منداڵن و ھەزار و ٧٠٩یان ژنن و ٣٩٧یشیان کەسانی بەتەمەنن.
ھەر لەسەرەتای ھێرشەکانەوە تائێستا بۆ سەر کەرتی غەززە، ١٨ ھەزار و ٤٨٤ کەس برینداربوون.
شەوی رابردووش فڕۆکەکانی ئیسرائیل بەچەند مووشەکێک ماڵێکیان لە شاری خان یونس بۆردومانکردووە و بەھۆیەوە ١٧ کەس کوژراون کە زۆربەیان منداڵن، ئەمە جگە لەوەی دەیان کەسی دیکەش برینداربوون، ھەروەھا ٢٣ کەسی دیکەش لە خان یونس لەژێر داروپەردووی باڵەخانە رووخاوەکاندا دەرھێنراونەتەوە، گەڕان بەدوای کەسە ونبوەکانی دیکەشدا بەردەوامە کە ژمارەیان نزیکەی ١٦٠٠ کەسە و زۆرینەیان منداڵن.
محەمەد زیارا وەزیری نیشتەجێکردنی فەڵەستین رایگەیاند، لە ئاکامی ھێرشەکانی ئیسرائیل کە لە رۆژی ٧ی تشرینی یەکەمەوە تائێستا بەردەوام ئەنجامیان دەدات، لە کەرتی غەززە نزیکەی ٢٠٠ ھەزار یەکەی نیشتەجێبوون بە تەواوەتی یان بەشێکیان رووخاون کە دەکاتە سەدا ٢٥ی ناوچەکانی نیشتەجێبوونی کەرتەکە.
زیارا بۆردومانەکانی ئیسرائیلی بۆ سەر کەرتی غەززە بە تاوانانێکی بێوێنە لە قەڵەمدا و وتی، سوپای ئیسرائیل ھەندێک خێزانی لە کەرتی غەززە بە تەواوەتی لەناوبردووە و ھەندێک گەڕەک و ناوچەی نیشتەجێبوونی بە دانیشتوانەکەیەوە تەختی زەوی کردووە.
وەزیری نیشتەجێکردنی فەڵەستین ئاماژەی بەوەشکرد، لە ئەنجامی بۆردومانەکان نەخۆشخانە، پەرستگا، نانەواخانە، دامەزراوەکانی ئاو، بازاڕ، قوتابخانە و دامەزراوەکانی خوێندن ڕووخاون.
.jpg&w=3840&q=75)
حسێن ئەمیرعەبدولڵاھیان، وەزیری دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران لە میانی بەشداریکردنی لە کۆبوونەوەی کۆمەڵەی گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان رایگەیاند، ئەگەر بەزووترین کات گرژییەکانی کەرتی غەززە کۆتایی پێنەھێندرێت، ئەوا ھێزەکانی ئەمریکا پارێزراو نابن.
ئەوەشی خستەڕوو، پێویستە دەستبەجێ گرژییەکانی کەرتی غەززە بوەستێت و حەماس ئامادەییە بارمتە مەدەنییەکان ئازاد کات.
وەزیری دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران جەختیلەوەشکردەوە، پێویستە فشار بخرێتە سەر وڵاتی ئیسرائیل بۆ ئازادکردنی شەش ھەزار فەڵەستینی.
دەستەی کۆچبەرانی حکومەتی سوید بە میدیاکانی وڵاتەکەی راگەیاندووە، سەلوان مۆمیکا ئەو ھاوڵاتییە عێراقییەی قورئانی پیرۆزی لە سوید سووتاند، مۆڵەتی مانەوەی درێژناکرێتەوە و رۆژی ١٦ نیسانی ساڵی داھاتوو دیپۆرت دەکرێتەوە.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، جگە لەوەی مۆڵەتی مانەوە لە سوید بۆ سەلوان مۆمیکا درێژناکرێتەوە، ھەروەھا ھاتنە ناوەوەی ناوبراویش بۆ سوید بۆ ماوەی پێنج ساڵی داھاتوو قەدەغە دەکرێت.
رۆژی ٢٨ی حوزەیرانی ساڵی ٢٠٢٣، پەنابەرێکی عێراقی بە ناوی سەلوان مۆمیکا لەبەردەم مزگەوتی گەورەی ستۆکھۆڵم کۆپیەکی قورئانی پیرۆزی سوتاند، ئەو رووداوەش لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی کاردانەوەی لێکەوتەوە و بەشێکی زۆری سەرکردەکانی وڵاتان ئیدانەیان کرد.
قەیس خەزعەلی ئەمینداری گشتی بزوتنەوەی عەسائیب ئەھل حەق لە کۆنفرانسێکدا لە بەغداد رایگەیاند، رەوشی غەززە و پێشھاتەکانی سات لە دوای سات بەرەو مەترسیدارتر دەچێت و بەشداریکردنی ئەمریکاش لەو شەڕە بە پارە و چەک و سەرباز ھاوبەشییە لەو کۆمەڵکوژییانەی بەرامبەر بە دانیشتووان و خەڵکی مەدەنی کەرتی غەززە دەکرێت.
وتیشی، ھاوکارییەکانی ئەمریکا بۆ ئیسرائیل لە ھێرشە بەردەوامەکانی بۆسەر غەززە، وڵاتانی تری ناوچەکەش لەو شەڕە تێوەدەگلێنێت و رەوشێک دێتە پێشەوە کۆنتڕۆڵکردنی زۆر قورس و ئەستەم دەبێت.
رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکی، لە کۆبوونەوەی فراکسیۆنی ئاکپارتی لە پەرلەمانی تورکیا وتارێکی پێشکەشکرد و رایگەیاند، بە ھەموو ھێزی مرۆیی و سیاسی و سەربازییەوە ئامادەن وەکو وڵاتێکی دەستەبەرکەر بۆ گەلی فەڵەستین رۆڵ ببینن.
ئەوەشی خستەڕوو، حەماس رێکخراوێکی تیرۆریستی نییە، بەڵکو گروپێکی ئازادیخواز و جیھادییە و بۆ پاراستنی خاک و خەڵکی فەڵەستین خەبات دەکات، وتیشی، تورکیا کێشەی لەگەڵ دەوڵەتی ئیسرائیل نییە، بەڵام کێشەی لەگەڵ ئەو کردەوە دڕندانە ھەیە کە لە کەرتی غەززە ئەنجامیان دەدات.
سەرۆککۆماری تورکیا راشیگەیاند، لە ھێرشەکانی ئیسرائیل بۆسەر کەرتی غەززە، بکەران و پشتیوانکەران، ھەم ھاوبەشن لە کوشتنەکاندا و ھەم نەخۆشی دەروونیان ھەیە.
بەپێی ھەواڵی میدیاکانی رۆژئاوا، سوپای تورکیا سەنتەری ناوچەی عەین عیسای لە باکوری رۆژھەڵاتی سوریا تۆپباران کردووە، لەوچوارچێوەیەشدا گەڕەکەکانی رۆژئاوای ناوچەکە و سایلۆی گەنم لە باکوور و گوندی مشێرفی سەر بە ناوچەکەی تۆپباران کردوە، کە بەھۆیەوە ھاووڵاتییەک بریندار بووە.
جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، پێویستە ئیسرائیل پابەندی یاساکانی جەنگ بێت و خۆی بەدوور بگرێت لە کردنە ئامانجی خەڵکی مەدەنی فەڵەستین، چونکە حەماس نوێنەرایەتی ھەموو خەڵکی فەڵەستین ناکات و لە پشتی ھاووڵاتیانی مەدەنییەوە خۆی حەشارداوە، جەختیشیکردەوە، پێویستە رەوانەکردنی ھاوکارییە مرۆییەکان بۆ خەڵکی مەدەنی غەززە زیاد بکرێت.
وتیشی، ھێرشەکانی حەماس بەھۆی نزیکبوونەوەی ئیسرائیلەوە بوو لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە و گەڕانەوەش بۆ رەوشی پێش حەوتی ئەم مانگە کارێکی ئەستەمە و دەبێت ھەمووان کارێک بکەن کە ببێتە گرەنتییەک بۆئەوەی لەداھاتوودا جارێکی تر حەماس نەبێتە ھەڕەشە لەسەر ئیسرائیل.
بنیامین ناتانیاھۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، سوپای وڵاتەکەی ھەموو ئامادەکارییەکی کردووە بە مەبەستی دەستپێکردنی ھێرشی زەمینی بۆسەر کەرتی غەززە، بەڵام لەپێناو پاراستنی سەربازانی وڵاتەکەی وادەی ھێرشەکە ئاشکرا ناکەن، داواشی لە خەڵکی مەدەنی غەززە کرد بەرەو باشووری کەرتی غەززە بڕۆن.
وتیشی، حەوتی ئەم مانگە رەشترین رۆژە لە مێژووی ئیسرائیلدا و لێپرسینەوە لەگەڵ ھەموو ئەوانەدا دەکرێت کە دەستیان ھەبووە لە ھێرشەکەی حەوتی ئەم مانگەی حەماس، داواشی لە ھاووڵاتیانی ئیسرائیل کرد بۆ شەڕ لە دژی حەماس چەک ھەڵبگرن، جەختیشیکردەوە، ھەموو ھەوڵێک دەدەن بۆ رزگارکردنی بارمتەکان و گەڕاندنەوەیان بۆ وڵاتەکانیان.
وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، پێشھاتەکان لە وڵاتانی خۆرھەڵاتی ناوەڕاست بە خێرایی دەگۆڕێن و ھەندێک وڵاتیش لە ئێستادا بۆ سەردان مەترسیدارن، لەناویشیاندا عێراق، چونکە تائێستاش چەندین گروپی چەکدار ھەن مەترسین بۆ سەر ئاسایش و ئارامی ئەو وڵاتە و گەشتیارانی بیانیش.
داواشی لە ھاوڵاتیانی ئەڵمانیا کردووە، بۆ کاری زۆر پێویست و گرنگ و ناچاری نەبێت لەم ماوەیەدا سەردانی عێراق نەکەن و ئەگەر زۆر پێویستیش بوو ناچاربوون، تەنھا سەردانی ھەرێمی کوردستان بکەن و لەوێ کارەکانیان جێبەجێ بکەن.
.jpg&w=3840&q=75)
لەبەرامبەردا ماکرۆن رایگەیاند، ئامانجی یەکەمیان ئازادکردنی سەرجەم بارمتەکانە لە دەستی حەماس، داواشی لەو بزووتنەوەیە کرد، دەستبەجێ سەرجەم بارمتەکان ئازادبکات.
وتیشی، بۆ دووپاتکردنەوەی پشتیووانییەکانی فەڕەنسا ھاتووەتە ئیسرائیل و ئەو وڵاتەش مافی بەرگری لەخۆکردنی ھەیە، دەشڵێت، نایانەوێت ئاڵۆزییەکان لە ناوچەکە فراوان ببێت، لەو بارەیەوە ھۆشداریی بە ئێران و گرووپەکانی نزیک لەو وڵاتەدا، ھەوڵی فراوانکردنی ئاڵۆزییەکان نەدەن.
بەیانیی ئەمڕۆ سەرۆکی فەڕەنسا گەیشتە ئیسرائیل و لە قودس لەگەڵ ئیسحاق ھێرزۆگ سەرۆکی ئیسرائیل کۆبووەوە و رایگەیاند، ھێرشەکانی حەماس قبوڵکراو نین.
بۆ ١٨مین ڕۆژ لەسەریەک، بۆردوومانەکانی سوپای ئیسرائیل بۆ سەر گەڕەک و نەخۆشخانەکان و شوێنەکانی نیشتەجێبوون لە کەرتی غەززە بەردەوامە و تادێت چڕتردەبێتەوە و تەنھا لە شەوی رابردوودا سوپای ئیسرائیل ٤٠٠ پێگەیان لە غەززە بۆردوومانکردووە کە بە ھۆیەوە ١٤٠ کەس کوژراون کە زۆرینەیان ژن و منداڵن و شەش کارمەندی نەتەوە یەکگرتووەکانیش لەنێو کوژراوەکاندا ھەیە.
تەندروستی غەززەش دەڵێت ، ئاماری گیانلەدەستدان لە کەرتی غەززە گەیشتووەتە زیاتر لە پێنج ھەزار و ٥٠٠ کەس کە زیاتر لە دوو ھەزاری و ٢٠٠ یان منداڵ و زیاتر لە ھەزار و ١٢٠ کەسیان ژنن و ١٩ رۆژنامەنووسیش لەنیو کوژراوەکاندان، ئەمە جگە لەوەی زیاتر لە ١٨ ھەزار کەسیش برینداربوون.