کوردستان
ڕۆژی ٢٩ی مانگی ئەیلوولی ساڵی ڕابردوو، ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی، بە نوسراوێک داوای لە سەرۆکایەتیی دیوانی سەرۆکایەتیی ئەنجوومەنی وەزیرانی ھەرێمی کوردستان کردووە، "٧ ملیۆن و ٥٢٠ ھەزار و ٨٢٩" دۆلار، بۆ چاککردنی ڕێگەی "سەرتەک-مەرزی پشتە" لە ناحیەی بەمۆ تەرخان بکات، کە درێژییەکەی زیاتر لە ٣٦ کیلۆمەترە.
لە نوسراوەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانیدا ھاتووە، ئەو ڕێگایە سەرچاوەیەکی گرنگی داھاتە بۆ حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و ژمارەیەکی زۆر گوندی لەسەر، کە تا ئێستا وەک پێویست خزمەتگوزارییان پێنەگەیشتووە.
لە وەڵامی ئەو نوسراوەدا، ئومێد سەباح سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتیی ئەنجوومەنی وەزیران، نوسراوێکی ئاڕاستەی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی کرد و ئاماژەی بەوەکردووە، دوای دیراسات و وردبینی، بەھۆی قەیرانی داراییەوە ڕەزامەندی نەدرا لەسەر خەرجکردنی ئەو پارەیە، بۆ چاککردنی ڕێگەی "سەرتەک-مەرزی پشتە" لە ناحیەی بەمۆ.
زیاد جەبار، سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، لە پەرلەمانی کوردستان، بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، ئەو سێ پرسە ڕەھەندی نیشتمانییان ھەیە و بە لای یەکێتیەوە گرنگە سازانیان لەسەر بکرێت.
وتیشی، دەبێت یاسای ھەڵبژاردنەکان ھەموار بکرێتەوە و وەک یەکێتی لەگەڵ ئەوەدان بۆ ھەڵبژاردنەکان، ھەرێمی کوردستان لەسەر ئاستی پارێزگاکان بۆ چوار بازنەی ھەڵبژاردن دابەش بکرێت.
سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی، لە بارەی پرسی دەستوورەوە، داوای کرد لیژنەی نووسینەوەی دەستوور کارا بکرێتەوە و ئەو بەند و ماددانی لە ڕابردوودا لە دەستووری ھەرێم نوسرانەوە، بکرێنە بنەما بۆ نووسینەوەی دەستوورێک بۆ ھەرێمی کوردستان.
ئەو کارمەندانە دەڵێن لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقەوە بریار دەرچووە بۆ ئەوەی گرێبەستەکانیان لە گرێبەستی ھەڵبژاردنەوە بکرێتە ھەمیشەیی، بەڵام تا ئێستا ئەو بریارە جێبەجێ نەکراوە.
لە گردبوونەوەکەدا نوێنەری مامۆستایانی وانەبێژ چەند داواکارییەکی ئاڕاستەی حکومەتی ھەرێم و ھەردوو وەزارەتی پەروەردە و دارایی کرد و داوایکرد ھەرچی زووە مامۆستایانی وانەبێژ دابمەزرێندرێن و مووچەکانیشیان بۆ خەرج بکرێت.
سۆزان مەنسوور وتەبێژی فراکسیۆنی یەکێتیی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند: بە کۆی دەنگی ئەندامانی فراکسیۆنەکەیان، ھەرێم کەمال ئاغا وەک سەرۆکی فراکسیۆن و مەلا کەریم شکور وەک جێگری سەرۆک و کاروان یاروەیس وەک بڕیاردەر و خۆشی وەک وتەبێژی فراکسیۆنەکە دیاریی کران.
وتیشی: مەبەست لە دیاریکردنی ئەو کەسانە بۆ ئەو پۆستانە، زیاتر دابەشکردن و ڕاییکردنی ئیش و کارەکانی فراکسیۆنە بە شێوەیەکی ڕێکوپێک و دەیانەوێت بە تەواوی ببنە پردێک لە نێوان خەڵک و حکومەت.
ئەنجومەنی وەزارەتی کارەبای حکومەتی ھەرێم کۆبۆوەو چەند بڕیارێکی دەرکرد، لەوانە بەستنەوەی بەڕێوەبەرایەتیی دابەشکردنی کارەبای ئیدارە سەربەخۆکانی نوێی سۆران و ڕاپەڕین و زاخۆ بە وەزارەتی کارەباوە.
ھەروەھا لە سەرەتای مانگی ئادارەوە، (٤٠) ئەمپێر کارەبا بە ھاوبەشانی کارەبا دەدرێتەوە و کار بە سیستەمی ئەلکترۆنی و ماڵپەڕی پسولە (pswla.com) دەکرێت و لە سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکان جێبەجێ دەکرێت.
وەزارەتی کارەبا ڕاشیگەیاندووە، پێویستە تەواوی ھاوبەشانی کارەبا، پێوەری زیرەکیان ھەبێت. لە سەرەتای دەستپێکردنی پڕۆژەی پێوەری زیرەک (١,٤٨٠,٠٠٠) ھاوبەشی کارەبا لە ھەرێمی کوردستان ھەبوو، بەڵام ئێستا بۆ (١,٨٠٠,٠٠٠) ھاوبەش بەرزبووەتەوە.
ئاماژەی بەوەشداوە، بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی کارەبای شارەکان و ئیدارە سەربەخۆکان بەرپرسن بۆ بەدواداچوون و نەھێشتنی سەرپێچی لەسەر تۆڕەکانی کارەبا و گرتنەبەری ڕێوشوێنی یاسایی بەرانبەر سەرپێچیکاران. بۆ ئەم مەبەستە سیستەمی پێوەری زیرەک، سەرجەم سەرپێچیەکانی دیاریکردووە.
سەعدی ئەحمەد پیرە ئاماژەی بە جوڵەی خراپی شانە نووستووەکانی تیرۆرستان لە ناوچەکانی شەنگال و مەخمور و قەراج و قەرە سالم و چەند ناوچەیەکی تری ھەرێمی کوردستان کرد، کە بوونەتە مایەی مەترسی و بێزاری کۆمەڵانی خەڵک.
لە تەوەرێکی تری گفتوگۆکانیاندا باسیان لە پڕۆسەی سیاسی عێراق کرد و سەعدی ئەحمەد پیرە تەئکیدی کردەوە پێویستە ھەموو کێشە و ململانێیەکان لە ڕێگەی دەستورەوە چارەسەر بکرێن.
لای خۆشییەوە "ماری پارێت" بەرپرسی نوسینگەی یەکێتی ئەوروپا لە ھەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: یەکێتی ئەوروپا خوازیاری سەقامگیری سیاسی و ئەمنیە لە عێراق و ھەرێمی کوردستان و ناوچەکە، لایەنگیری ھەبوونی حکومەتێکی بەھێز و چالاکە لە عێراق.
لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک مام جەلال، بە بەڵگە و خستنەڕووی نەخشەیەکی مێژوویی سەردەمی دەوڵەتی عوسمانی، کوردستانیی بوونی کەرکوکی سەلماند.
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران، لە ھەولێر، پێشوازیکرد لە مایکڵ رێنتەنار باڵیۆزی ھۆڵەندا لەعێراق و ھانس ئاکربووم کونسوڵی گشتی ھۆڵەندا لەھەرێمی کوردستان لەگەڵ راوێژکاری کاروباری چاکسازی پێشمەرگە.
لە کۆبوونەوەکەدا، دوایین گۆڕانکارییەکانی سەر گۆڕەپانی سیاسی عێراق تاوتوێکرا بەتایبەت پرسی پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق و ھەوڵەکان بۆ لێکنزیککردنەوەی بۆچوونی لایەنە سیاسیەکان لەپێناو تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە و پێکھێنانی حکومەتێکی خزمەتگوزار بۆ عێراقیەکان.
ھەر لە کۆبوونەوەکە ئەو ھەنگاوانەی کە وەزارەتی پێشمەرگەی حکومەتی ھەرێمی کوردستان گرتویەتیەبەر لەپرۆسەی چاکسازیدا تاوتوێ کرا و جەختکرایەوە لەسەر بەردەوامی ئەو پرۆسەیە و چارەسەرکردنی ئاستەنگەکانی.
لە کۆتاییدا گفتوگۆکرا لەبارەی پرۆسەی ھەڵبژاردنی داھاتووی ھەرێمی کوردستان و ئەرک و بەرپرسیارێتی حکومەت و لایەنە بەشداربووەکان بۆ سەرخستنی پرۆسەکە.
بەرێوەبەرایەتی ھاتوچۆی کەلار ئاشکرای کرد، بەھۆی ڕوداوێکی شێلانەوە مێرد منداڵێک لە کارگەی بلۆکی بەردەسور لەناوچەی پیشەسازی قەزای کەلار، کە پیشەی کاسب بووە، گیانی لە دەستدا، لە راگەیەنراوەکەدا ھاتوە، مێرد منداڵەکە تەمەنی ١٦ ساڵە بوە و لەو کارگەیە ئامێری کابیسە شێلاویەتی و بەوھۆیەوە گیانی لەدەستداوە دواەبدوای رووداوەکەش بە فەرمانی دادوەر شۆفێری کابیسەکە دەستبەسەر کراوە.
دوای کۆبونەوەی لەگەڵ (ئیسماعیل قائانی) فەرماندەی فەیلەقی قودسی ئێران، (موقتەدا سەدر) جارێکی تر جەختی لەسەر حکومەتی زۆرینەی نیشمانی کردەوە .
(موقتەدا سەدر) سەرۆکی ڕەوتی سەدر لە نەجەف پێشوازیکرد لە (ئیسماعیل قائانی) فەرماندەی فەیلەقی قودسی سەر بە سوپای پاسداران، دوا کۆبونەوەکە موقتەدا سەدر لە تویتێکدا جارێکی رایگەیاند، حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی پێکدەھێنن و نە ڕۆژ ھەڵاتی و نە ڕۆژئاوای ، بەھۆی بەشدارینەکردنی فراکسیۆنەکان لە کۆبونەوەی دوێنێی ئەنجومەنی نوێنەران، نەتوانرا سەرۆک کۆماری نوێ ھەڵبژێردرێت.
لە ماوەی کەمتر لە مانگێک بۆ دووەمجارە فەرماندەی فەیلەقی قودسی سەر بە سوپای پاسداران سەردانی عێراق دەکات.
جەلال نوری سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان رایگەیاند، لە میانەی دیدارێکیدا لەگەڵ وەزیری کارەبا، لە بارەی رێکارەکانی دانانی وێستگەیەکی (ھایدرۆ پڵەس) لە ناحیەی پێبازی سنوری قەزای کەلار گفتوگۆیان کردوە، کە لە نزیکترین کاتدا جێبەجێکردنی دەست پێ دەکات.
بەپێی زانیارییەکان بۆ یەکەم جارە لە ھەرێمی کوردستان ئەزموون دەکرێت، کە لە رێگەی ھەڵم و ئاوەوە ٥٠ مێگا وات کارەبا بەرھەم دەھێنێت.
بەپێی خشتەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووری ئەمڕۆ و سبەی سێ شەممە مووچەی وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتی و خاوەن پێداویستی تایبەت دابەش دەکرێت.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رایگەیاند، دوای ئەوەی ھاووڵاتیەک سکاڵای تۆمار کرد کە دزی لێکراوە، مەفرەزەکانی بنکەی پۆلیسی سیتەک لێکۆڵینەوەکانیان دەستپێکرد و توانیان بە بڕیاری دادوەر پێنج تۆمەتباری بەرەگەز سووری دەستگیر بکەن و دەستیشبگرن بەسەر دوو ئۆتومبێلدا کە بە تۆمەتباران بووە.
راشیگەیاندووە، تۆمەتبارەکان تەمەنیان لەنێوان ١٩٨٩ بۆ ٢٠٠٦دایە و بە بڕیاری دادوەر ڕاگیراون و لێکۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە.
