جیهان
"ماکرۆن" داواشی کرد ئاسانکاری بکرێت لە دانوستانەکانی نێوان "ھەرێم و بەغداد"، نیگەرانیشی دەربڕی لە رووداوەکانی ئەم دواییانەی "بەغداد" بە بێ ئەوەی روونکردنەوەی زیاتر بدات.
بە پێی ئامارێکی وەزارەتی تەندروستی ئێران، لە ٢٤ سەعاتی ڕابردوودا ٥ ھەزار و ٦١٢ کەس تووشی کۆرۆنا بوون و ١٢٢ تووشبووی ڤایرۆسەکە گیانیان لە دەستداوە، ئامارەکە بەراورد بە ڕابردوو بە شێوەیەکی بەرچاو کەمیکردووە چونکە پێشتر ڕۆژانە ٨ ھەزار حاڵەتی تووشبوون تۆمار دەکرا.
ھەر بە پێی ئامارەکەی وەزارەتی تەندروستی ئێران، کۆی گشتی ژمارەی تووشبووانی کۆرۆنا گەیشتووەتە ٢ ملیۆن و ٩٦٦ ھەزار و ٣٦٣ کەس و تا ئێستاش ٨١ ھەزار و ٦٣ تووشبوو گیانیان لە دەستداوە، لە سەەرتای بەکارھێنانی ڤاکسینی کۆرۆناشەوە تا ئێستا ٤ ملیۆن و ٢٠٣ ھەزار و ٧٨٤ کەس لە ئێران دۆزی یەکەمی ڤاکسینیان وەرگرتووە و ٦١٩ ھەزار و ٧٩٥ کەسیش دوو دۆزی ڤاکسینیان وەرگرتووە.
میدیاکانی ئێران بڵاویانکردەوە، ئاگر لە کارگەیەکی پۆڵا لە شاری "زەرەند" لە پارێزگای "کرمان" کەوتەوە، سەرباری زۆری ئاگرەکە توانراوە کۆنترۆڵ بکرێت و ھیچ زیانێکی گیانی نەبووە، ئەو کارگەیەش یەکێکە لە کارگە گەورەکانی پۆڵا لە ئێران و لە لیستی گەمارۆکانی ئەمریکادایە.
لە سەرەتای ئەم مانگەوە، چەندین ڕووداوی ئاگرکەوتنەوە لە کارگە و پاڵاوتگەکانی ئێران کەوتووەتەوە، بە شێوەیەک چەند ڕۆژێک لەمەوبەر پاڵاوتگەی نەوتی "تاران" گڕی گرت و بەر لەوەش گەورەترین کەشتی لۆجستی وڵاتەکە دوای کەوتنەوەی ئاگر تێیدا لە کەنداوی "عومان" ژێر ئاو کەوت.
تاکو ئێستا زانیاری تەواو لەسەر گروپە چەکدارەکە بڵاونەکراوەتەوە، بەڵام گومان دەکرێت گروپە توندڕەوەکانی سەر سنوری نەیجەر و مالی بن کە بەردەوام ھێرشی لەم جۆرە ئەنجام دەدەن.
لە دوای ھێرشەکە ڕۆچێ کۆبارێ سەرۆکی بورکینا فاسۆ سێ ڕۆژ ماتەمینی گشتی لە وڵاتەکەی ڕاگەیاند و وتی، پێویستە لە بەرامبەر ھێزە شەیتانییەکاندا بوەستنەوە.
ھۆشدارییەکەی سەرۆکی دەزگای ئاسایشی ناوخۆیی ئیسڕائیل ھاوکاتە لەگەڵ نزیکبوونەوەی کاتی پێکھێنانی کابینەی نوێی حکومەت و کۆتایھاتنی دەسەڵاتە ١٢ ساڵییەکەی بنیامین ناتانیاھۆ و بە ڕاشکاوی بە ھەموو لایەکی ڕاگەیاندووە کە ڕێگا بە ھیچ وتار و کارێک نادەن توندوتیژی بخاتە وڵاتەوە.
چاوەڕوان دەکرێت لە چەند ڕۆژی ئایندەدا پەرلەمانی ئیسڕائیل متمانە بە حکومەتی نوێ بدات کە لە ھاوپەیمانی نێوان "یایر لاپید" سەرکردەی پارتی (یەش عەتید) و "نافتالی بینێت" سەرۆکی پارتی (یەمینا) دروستبووە.
"سەدات پەکر" ڤیدیۆیەکی نوێی بڵاوکردووەتەوە لەگەڵ یەکێک لە کەسە نزیکەکانی "ئەردۆغان" و دەڵێت، خزمێکی نزیکی سەرۆکی تورکیا تێوەگلاوە بە ناردنی چەک بۆ بەرەی "نوسڕە" کە پەیوەندییان بە ڕێکخراوی "قاعیدە" لە سوریا ھەبووە.
لە بەشێک لە ڤیدیۆکەدا کە ماوەکەی نزیکەی ١٣ خولەکە، ئەو خزمەی "ئەردۆغان" بۆ "سەدات"ی دووپاتکردووەتەوە کە بەشداری لە دابینکردنی چەک بۆ گروپە توندڕەوەکانی سوریا کردووە.
ئەو گەورە مافیایەی تورکیا، بە تۆمەتی تێوەگلان لە کودەتا شکستخواردووەکەی ساڵی ٢٠١٦ی ئەو وڵاتە، چەندین فەرمانی دەستگیرکردنی ھەیە و ئێستا لە شاری دوبەی لە ئیماڕات دەژی، ھەشت تۆماری ڤیدیۆیی لە یوتیوب بڵاوکردووەتەوە، و وەک خۆی دەڵێت، دۆسیەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا و کەسە نزیکەکانی حکومەتی تورکیا ئاشکرا دەکات.
بە پێی میدیاکانی ڕۆژئاڤا، شەوی ڕابردوو سوپای تورکیا تۆپبارانی گوندەکانی "مەزن و خراب شەمس و مەیاسێ"یان لە ناوچەی شێراوا سەر بە عەفرین لە ڕۆژئاڤای کوردستان تۆپباران کردووە.
ھەر بە پێی زانیارییەکان، بەھۆی تۆپبارانەکانی سوپای تورکیاوە، ھاووڵاتیەک گیانی لە دەستداوە، زیانی ماددی زۆریش بەر گوندەکانی ئەو ناوچەیە کەوتووە.
پڕۆسەی ڕادەستکردنی ژن و منداڵەکان لە بارەگەی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتییەکە لە قامشلۆ بەڕێوەدەچێت و دواتر ڕەوانەی ھۆڵەندا دەکرێنەوە، بە گوێرەی زانیارییە بەردەستەکانیش، لە نێو ڕادەستکراوەکاندا ھیچ چەکدارێکی داعش بوونی نییە.
ڕۆژئاڤای کوردستان بەردەوام داوای لە وڵاتانی جیھان کردووە ھاوڵاتییەکانیان لە کامپی ھۆل ببنەوە، بەڵام کەمترین وڵات بەدەم داواکارییەکەی ئیدارەی ڕۆژئاڤاوە ھاتوون.
(محمەد جەواد زەریف) ڕایگەیاند، لە پێناو بەرەوپێشچوونی کۆبوونەوەکانی ڤیەننا، پێویستە ئەمریکا بە تەواوی بگەڕێتەوە بۆ ڕێککەوتنی ئەتۆمی و جەنگی ئابوری لەگەڵ تاران ڕابگرێت.
عەباس عێراقچی جێگری وەزیری دەرەوە و گەورە دانوستکاری ئێرانیش لە گفتوگۆکانی ڤیەننا ڕایگەیاند، ئەمریکا ئامادەیی نیشانداوە بۆ سوککردنی سزاکان بە جۆرێک تاران کاردانەوەی بۆی ھەبێت، بەڵام ئەوەی کە تا ئێستا واشنتۆن خستوویەتیەڕوو بۆ ھەڵگرتنی سزاکان، ئێرانی قایل نەکردووە.
بە پێی زانیارییەکانی میدیاکانی سوریا، لە ھێرشەکەی داعشدا حەسەن عەبدوڵا زادە کوژراوە کە ڕاوێژکاری قاسم سولەیمانی و ڕاوێژکاری سوپای پاسداران بووە لە سوریا و لە ناوچەی سەیدە زەینەب لە باشوری شاری دیمەشق وەک ئەفسەر کاری کردووە.
ھەر لە ھێرشەکەی داعشدا ٢٥ چەکداری دیکە کوژراون و لە نێو کوژراوەکانیشدا نزار عەباس فەھود ھەیە کە لیوا بووە لەناو ھێزەکانی حکومەتی سوریا.
ژووری ئەندازیارانی ژینگەیی لە تورکیا نوێترین ڕاپۆرتی بڵاوکردەوە و ڕایانگەیاندووە، بەھۆی پیسبوونی کەش و ھەواوە لە ساڵی ٢٠١٨دا ٤٥ ھەزار و ٣٩٨ کەس گیانیان لە دەستداوە و لە ساڵی ٢٠١٩شدا ٣١ ھەزار و ٤٧٦ کەس گیانیان لە دەستداوە، ئەمە لە کاتێکدایە لە سەرەتای بڵاوبوونەوەی کۆرۆناش تا کۆتایی ساڵی ڕابردوو ٢٠ ھەزار و ٨٨١ کەس بەھۆی کۆرۆناوە گیانیان لە دەستداوە.
پسپۆڕانیش دەڵێن لەگەڵ ئەوەی ژمارەی قوربانیانی خراپی کەش و ھەوا لە کۆرۆنا زیاترە، بەڵام کەمترین گرنگی بە پاراستنی ژینگە لە تورکیا دراوە.
لە نامەکاندا، (ئەنتۆنی فاوچی) تێڕوانین و بۆچوونی خۆی لەسەر ڤایرۆسی کۆرۆنا نیشانداوە، کە داوای لە ڕێکخراوە خێرخوازییەکانی کردووە پاڵپشتی توێژینەوەکانی پەیمانگای (ووھان) بکەن لەسەر دەرکەوتنی ڤایرۆسی کۆرۆنا.
ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست ئاشکرایکردووە، لە قۆناغی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا (فاوچی) و تیمەکەی فشارێکی زۆری کۆشکی سپیان لەسەر بووە بۆ ڕێگریکردن لە تەشەنەکردنی کۆرۆنا، بە جۆرێک ئاستەنگ بۆ کارەکانیان دروستبووە، بووەتە ھۆی سەرھەڵدانی ناکۆکی لە ناو ئیدارەکەی تڕەمپ، ئەوەش ھۆکار بووە کە چین پێش ئەمریکا بکەوێت لە کۆنترۆڵکردنی ڤایرۆسەکە.
ئاشکراشیکردووە، بەھۆی ئەو ئاستەنگانەی بۆی دروستکراوە لە ئیدارەکەی تڕەمپ، (ئەنتۆنی فاوچی) لە مانگی ئازاری ٢٠٢٠ پەیوەندی بە دەیان کۆمپانیا و ڕێکخراوی خێرخوازییەوە کردووە بۆ پشتیوانی ھەڵمەتی ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا.
قەتەر ڕاپۆرتەکە بە "درۆ" ناو دەبات و دەڵێت، ئەم ڕۆژنامەیە ڕابردوویەکی درێژی لە دژایەتیکردنی ئیسلامدا ھەیە و قەتەریش ھەمیشە لە بەرەی دژ بە تیرۆردا بووە و بەردەوام ھەوڵ دەدات سەرچاوە داراییەکانی ڕێکخراوە تیرۆسیتییەکان وشک بکات.
ڕاپۆرتەکەی زە تایمز، باسی لەوە کردبوو، قەتەر ملیۆنان دۆلاری بۆ بەرەی نوسڕەی سەر بە ڕێکخراوی قاعیدە دابینکردووە و چەند بەرپرس و بازرگانێکی قەتەری و دوو بانکی ئەو وڵاتەش لەم کارەدا تێوەگلاون.
ماوەی چەند ساڵێکە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان قەتەر بە پشتیوانی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان تۆمەتبار دەکەن و بەرپرسانی ئەو وڵاتەش سەرجەم ئەو تۆمەتانەیان ڕەتکردووەتەوە.
ڤاکسینەکەی ئێران کە ناوی "کۆڤیران"ە، ئەم ھەفتەیە لە چوار شاری وڵاتەکە لەسەر ھەشت ھەزار خۆبەخش تاقیدەکرێتەوە.
تاقیکردنەوەی ئەو ڤاکسینە لە کاتێکدایە، نزیکەی چوار ملیۆن و ١٨٠ ھەزار کەس لە ئێران، دۆزی یەکەمی ڤاکسینی کۆرۆنایان وەرگرتووە و ٥٨٠ ھەزار کەسی تریش دۆزی دووەمی ڤاکسینیان پێدراوە.
(نێد پڕایس) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا ڕایگەیاند: سەرەڕای ھەر گۆڕانکارییەک لە حکومەتی تەلئەبیب و سەرکەوتنی ھێزە ئۆپۆزسیۆنەکان، پشتیوانی بەھێزی ئەمەریکا بۆ ئیسڕائیل بەردەوام دەبێت، وتیشی "ئیسڕائیل ھەمیشە وەکو ھاوبەشێکی ستراتیژی گرنگی ئەمەریکا دەمێنێتەوە".
(نێد پڕایس) ئاماژەی بۆ ئەوەکرد: پێکھێنانی کابینەی نوێی حکومەت بابەتێکە پەیوەستە بەو حیزبانەوە کە بەشدارییان تێدا کردووە، کاریگەری نییە لەسەر پەیوەندییە ئەمنییەکانی نێوان ھەردوو وڵات.
ڕۆژی سێ شەممە (یائیر لاپید) ڕابەری ئۆپۆزسیۆنی ئیسڕائیل لەگەڵ حیزبە سیاسییەکان ڕێکەوتن لەسەر پێکھێنانی حکومەتی نوێی ئیسڕائیل، بەوەش کۆتاییان بە سەرۆکایەتی (بنیامین نەتانیاھو) ھێنا کە ماوەی ١٢ ساڵە لە پۆستی سەرۆک وەزیران بەردەوامە.
محەمەد جەواد زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران لە پەیامێکیدا بەبۆنەی پێکھێنانی کابینەی نوێی حکومەت لە ئیسرائیل و کۆتایی بە دەسەڵاتی ١٢ ساڵەی بینامین ناتانیاھۆ وەک سەرۆک وەزیرانی ئەو وڵاتە وتی، ئێستا کاتی گۆڕینی و ھەڵویست و ئاراستەکانە لە بەرامبەر تاران.
محەمەد جەواد زەریف ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، بینامین ناتانیاھۆش بە ھەمان شێوەی دۆناڵد ترامپ و مایک پۆمپیۆ و دژە ئێرانیەکان زەلیلانەی چووە ناو زبڵدانی مێژووەوە، ئەمەش چارەنووسی ھەموو ئەوانەیە کە بیریان لە زیانگەیاندن بە ئێران دەکردەوە، و ئێران بە سەربەرز ڕاوەستاوە.