فەرماندەیی ناوەندیی سوپای ئەمریكا لە چوارچێوەی ئۆپەراسیۆنی هێزەکانی هاوپەیمانان بۆ رووبەڕووبوونەوەی تیرۆرستان؛ دەستگیركردنی سەركردەیەكی باڵای داعشی لە كەركوك راگەیاند.

فەرماندەیی ناوەندیی سوپای ئەمریكا 'سێنتكۆم' رایگەیاند، سوپای ئەمریکا بەشداری شەش ئۆپەراسیۆنی کردووە، کە پێنجیان لە عیراق و یەکێکیان لە سوریا بووە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە ئۆپەراسیۆنەکاندا دوو چەکداریان کوشتووە و دووانی دیکەشیان دەستگیر کردووە کە یەکێکیان سەرکردەیەکی باڵای داعش بووە لە عیراق.

ئەوەش هاتووە، هێزەكانیان لە ماوەی رۆژانی 21 بۆ 27 ی ئایار بە هاوكاری هێزە ئەمنییەكانی عیراق و هێزەكانی سوریای دیموكرات هەسەدە، چەند ئۆپراسیۆنێكی دژی داعش ئەنجامداوە.

دۆناڵد ترەمپ گەشتی ئاسمانیی لەسەر 12 وڵات بۆ ئەمریکا قەدەغە دەکات

كۆشكی سپی لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا، بریارێكی ئیمزا كردووە بۆ قەدەغەی گەشتی هاووڵاتییانی 12 وڵاتی جیهان بۆ ئەمریكا بە ئامانجی پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەو وڵاتە.

بڕیارەكەی ترەمپ وڵاتانی ئەفغانستان، میانمار، چاد، كۆنگۆ، گینیا، ئێریتریا، هایتی، ئێران، لیبیا، سۆماڵ، سودان و یەمەن دەگرێتەوە و هاووڵاتییانی ئەو وڵاتانە بە تەواوی رێگەیان پێنادرێت گەشتی ئەمریكا بكەن، هاوكات هاووڵاتیانی وڵاتانی بۆروندی، كوبا، لاوس، سیرالیۆن، تۆگۆ، توركمانستان و ڤەنزوێلا بە شێوەیەكی سنوردار دەتوانن گەشتی ئەمریكا بكەن. 

هاوكات، ئەبیگێل جاكسۆن وتەبێژی كۆشكی سپی لە تۆڕی ئێكس بڵاویكردەوە، ترەمپ بەڵێنەكەی دەپارێزێت بۆ پاراستنی ئەمریكییەكان لە هەڕەشەی دەرەكی ئەو كەسانەی كە دەیانەوێت بچنە وڵاتەكە و زیانیان پێ بگەیەنن.

ئەوەش لەكاتێكدایە پێشتر ترەمپ، لە خولی یەكەمی سەرۆكایەتییەكەیدا هەمان بڕیاری دەركرد، بەڵام جۆ بایدن كە بوو بە سەرۆكی ئەمریكا هەڵیوەشاندەوە. 

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا رایگەیاند؛ لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا سەبارەت بە هێرشەکەی ئەم دواییەی ئۆکراین بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و پرسی دانوستانەکان لەگەڵ ئێرانلەگەڵ ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا قسەمکرد.

وەزارەتی تەندروستیی ژاپۆن ئامارێکی ساڵی 2024ـی لە دایکبوونی منداڵی لە تۆکیۆ بڵاوکردەوە کە دەریدەخات سەرە رای پاڵپشتیەکانی حکومەت لەدایکبوونی منداڵان بەرەو نزمترین ئاستی مێژوویی خۆی دەچێت.

ئامارەکانی 2024

بەپێی راپۆرتی وەزارەتی تەندروستی، لە ساڵی 2024دا:
- 686,061 منداڵ لە ژاپۆن لەدایکبوون
- ئەمە 41,227 منداڵ کەمترە لە ساڵی 2023
- نزمترین ئاست لە مێژووی پێوانەکردنی ئاماردا

ئەم پێوانە لە کۆتاییەکانی سەدەی نۆزدەهەمەوە لە ژاپۆن تۆمار دەکرێت و نۆیەمین ساڵە کە ژمارەی لەدایکبوون بەردەوام کەم دەبێتەوە.

وتە سەرۆک وەزیران

شیگێرو ئیشیبا، سەرۆک وەزیرانی ژاپۆن، ئەم دۆخەی بە "باری نائاسایی بێدەنگ" ناوبرد و جەختیکردەوە کە حکومەت هاوکاریی خێزانەکان دەکات بۆ بەرزبوونەوەی ژمارەی لەدایکبوون.

وەزارەتی تەندروستی هەروەها رایگەیاند:
- 1,600,000 هاووڵاتیی ژاپۆنی لە 2024دا کۆچی دواییان کردووە
-بەپێی راگەیەندراوی وەزارەتی تەندروستی ئەو وڵاتە، ئەمە دوو هێندەی ژمارەی لەدایکبوونە

مێژوو و ئاماری لەدایکبوون لە ژاپۆن لە ساڵی 1971ەوە تا ئێستا.

سەردەمی ئاڵتونی (1971-1974)

لەو قۆناغەدا ژاپۆن:

- بەرزترین ئاستی لەدایکبوونی بە خۆیەوە بینی
- ساڵانە نزیکەی 2 ملیۆن منداڵ لەدایکدەبوون

هۆکارەکانی دابەزینی ئەو ئامارە بەپێی راگەیەندراوەکانی حکومەت:

تێچووی زۆری خوێندن:
- زیادبوونی خەرجی پەروەردە و زانکۆ

چەقبەستوویی دۆخی ئابووری:

- کەمبوونەوەی دەرامەت و کاری جێگیر

گۆڕانی شێوازی ژیان:

- گەنجان کەمتر دەیانەوێت خێزان پێکبهێنن

- دواخستنی هاوسەرگیری

دەزگای لێکۆڵینەوەی فیدراڵی ئەمریکا (ئێف‌ بی‌ ئای) رایگەیاند کە هەوڵی دوو هاووڵاتیی چینی  بۆ گواستنەوەی کەڕووێکی ژەهراوی پوچەڵکردووەتەوە کە وەک تیرۆریستی کوشتوکاڵی ناوی هێناوە. 

کەڕووکێکی مەترسیدار بووە بۆ کشتوکاڵ:

کەڕووکە بە ناوی *"فووزاریۆم گرامینیاروم"* ناسراوە و دەتوانێت:

- گەنم، جۆ، گەنمەشامی و برنج تووشی نەخۆشی بکات
- ئاژەڵە ماڵییەکان و مرۆڤ نەخۆش بخات

لە گۆڤارێکی زانستیدا ئەم کەڕووە کە وەک *"چەکێکی تیرۆریستی کشتوکاڵی" وەسفکراوە کە دژی بەروبووم و خەڵک بەکاردێت.

دەستگیرکردنی دوو تۆمەتبار:

ئێف بی ئای رایگەیاندووە دەستگیرکردنی ئەو دوو هاوڵاتییە چینییە، رۆژی سێشەممە بووە و ئەو تۆمەتانەش ئاڕاستەیان کراوە بریتین لە: 
- پیلانگێڕی
- قاچاخچێتی
- هەڵخەڵەتاندنی لایەنی فەرمی
- ساختەکاری ڤیزا

پۆلیسی ئەمریکا دەربارەی ناسنامەی تۆمەتبارەکان رایگەیاندووە:

- یونکینگ جیان- تەمەن 33 ساڵ
- زوونیۆنگ لیو - تەمەن 34 ساڵ،ەو کارمەندی تاقیگەیەکی زانکۆیە.

ئەم کەیسە نیگەرانی گەورەی ئاسایشی نیشتیمانی لێکەوتەوە بە تایبەتی لە بواری: پاراستنی کشتوکاڵی ئەمەریکا و رێگرتن لە تیرۆری بایۆلۆجی و کۆنترۆڵکردنی چالاکییە مرۆییەکان.

دەربارەی ئامانجی پیلانەکە ئێف بی ئای رایگەیاندووە ئامانج لە پیلانەکەی ئەو دوو توێژەرە چینییە، بریتی بووە لە گواستنەوەی کەڕووە ژەهراویەکە بۆ تاقیگەیەکی زانکۆی ئەمەریکی و لەوێوە بەکارهێنانی وەک چەک دژی کشتوکاڵ و خەڵک.

بۆ کەمکردنەوەی ژمارەی فیلەکان، دەستەی ژیانی وشکانی زیمبابۆی بڕیاریداوە بە سەربڕینی دەیان فیل و دابەشکردنی گۆشتەکەی بەسەر هاووڵاتیاندا، عاجەکەشی بۆ دەوڵەت دەبێت.

دەستەی ژیانی وشکانی لە زیمبابۆی بڕیاریداوە بۆ کەمکردنەوەی ژمارەی فیلەکانی ئەو وڵاتە و ئەو هەڵاوسانەی لەسەر ئاژەڵان دروست بووە، بە دەیان فیل سەرببڕێت و عاجەکەی بۆ دەوڵەت بێت و گۆشتەکەشی بەسەر خەڵکدا دابەش بکات.

زیمبابۆی لەرووی ژمارەی فیلەوە، لە دوای بۆتسوانا بە دووەم وڵاتی جیهان دادەنرێت.

دەستەکە ئاماژەی بەوەکردووە، ئەگەرچی هێشتا ژمارەی ئەو ئاژەڵانەی سەردەبڕدرێن دیاری نەکراوە، بەڵام لە قۆناغی یەکەمدا 50 فیل دەکرێنە قوربانی.

ئەگەرچی زیمبابۆی عاجەکانی بۆ دەوڵەت هەڵدەگرێت، بەڵام لەئێستادا جگە لە کۆگاکردنیان، بەهۆی قەدەغەی بازرگانیکردن بە عاجی فیلەوە لە جیهاندا، ناتوانێت هیچ مامەڵەیەک بەو عاجانەوە بکات.

ساڵانە زیمبابۆی بۆ کەمکردنەوەی ژمارەی فیلەکان و رێگری لە قەیرانی خۆراک و وشکەساڵی، یان ئەو ئاژەڵانە دەگوازێتەوە بۆ وڵانی دیکە، یانیش دەیانکاتە قوربانی.

ساڵی رابردووش زیمبابۆی 200 فیلی کردە قوربانی، کە لە ساڵی 1988ـەوە بە گەورەترین ژمارەی سەربڕێنی فیلەکان دادەنرێت لەو وڵاتەدا.

لە ئەمرۆوە باجی 50%ی ئەمریكی لەسەر پۆڵا و ئەلەمنیۆمی ئەوروپا چووە بواری جێبەجێكردنەوە.

لە ئەمڕۆوە، ئەمریكا پێناسی گومرگی لەسەر بەرهەمە هاوردەكراوەكانی پۆڵا و ئەلەمنیۆمی ئەوروپای لە 25% بۆ 50% بەرزكردەوە، ئەوەش بە بڕیارێكی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا.

سەرۆكی ئەمریكا لەدوای دەستبەكاربوونی پێناسی گومرگی بەسەر كاڵای هاوردەی زۆرێك لە وڵاتاندا سەپاند بە تایبەتیش كاڵاكانی ئەوروپا، لەدوای ئەو بڕیارەی ئەمریكاش كایا كاڵاس لێپرسراوی سیاستەكانی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا رایگەیاند، ئەو باجە نوێی ئەمریكا هەر ئاوا تێناپەڕێت ئەوانیش وەڵامیان بۆی دەبێت.

 

دۆناڵد ترەمپ باس لە سەرۆکی چین دەکات و دەڵێت، پیاوێکی باشە و سەرسامیم، بەڵام مامەڵەکردن لەگەڵیدا کارێکی ئەستەمە.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاندووە، سەرسامی شی جین بینگی سەرۆکی چینم، پێشتر سەرسامی بووم و سەرسامیشی دەبم، بەڵام پیاوێکی زۆر توند و سەرسەختە، ئەستەمە مامەڵەی لەگەڵدا بکەیت.

هەر دوو خولەک پاش ئەوەش لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی 'تروز' نووسیویەتی، لەمێژووی 30 ساڵی رابردوویدا ویلایەتە یەکگرتووەکان باشترین مانگی ئایاری هەبوو، جارێکی دیکە ئەمریکا دەبێتەوە بە مەزن.

ئەوەش لە کاتێکدایە، ململانێکانی نێوان چین و ئەمریکا لە رووی ئابوورییەوە بەردەوامی هەیە، بەتایبەت لە ماوەی سەرۆکایەتی دۆناڵد ترەمپدا بەخولی یەکەم و ئێستایەوە، ئەمساڵیش جێبەجێکردنی یاسای باجی گومرگی ترەمپ گرژی لەنێوان پەیوەندییەکانی ئەو دوو وڵاتەدا زیاتر دروست کرد.

هەر لێدوانێکی نوێ لەبارەی پەیوەندییەکانی ئەو دوو وڵاتە کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر نرخی نەوت و زێڕ هەیە، بەوپێیەی زێڕ وەک پەناگەیەکی پارێزراو دەبینرێت لەکاتی دروستبوونی هەر گرژییەکدا نرخەکەی زیاد دەکات و لەکاتی رەوینەوەی دۆخەکەشدا نرخەکەی روو لە نزمبوونەوە دەکاتەوە.

عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێران لە وتارێکیدا باسی لە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران کرد و بە واشنتن دەڵێت: ئێوە کێن تا بە تاران بڵێن دەتوانن بەرنامەی ئەتۆمیتان هەبێت؟

عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێران لە وتارێکیدا باسی لە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران و هەڵوێستی واشنتن کرد و ئاماژەی بەوەکردووە، تاران لە پیتاندنی یۆرانیۆم بەردەوام دەبێت.

ئاماژەی بەوەشکردووە، پێشنیازی ئەمریکا لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران و لە رووی بنەمای خۆبژێویەوە پێچەوانەی باوەڕی میللـەتە. پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ بەرنامەی ئەتۆمی ئێران کارێکی پێویستە، چونکە ئەو بەرنامەیە بەبێ پیتاندنی یۆرانیۆم بێ بەهایە.

خامنەیی رووی دەمی کردووەتە واشنتن و پێیان دەڵێت: ئێوە کێن تا بە ئێران بڵێن دەتوانن بەرنامەی ئەتۆمیتان هەبێت.

ئەوەش لە کاتێکدایە، دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا رۆژی دووشەممە رایگەیاند، بەپێی رێککەوتنە چاوەڕوانکراوەکەی نێوان ئەمریکا و ئێران، لە هیچ بارێکدا رێگە بە پیتاندنی یۆرانیۆم نادرێت.

 

كۆشكی سپی رایگەیاند ئەگەر ئێران پێشنیارە ئەتۆمییەكەی ئەمریكا قبوڵ نەكات، روبەڕوی دەرەنجامی توند دەبێتەوە و لێپرسراوێكی ئێران دەڵێت ئەگەر پێشنیارەكە بۆ رێگریی لە دروستكردنی چەكی ئەتۆمیی بێت، ئەگەری رێككەوتنی تاران و واشنتۆن هەیە.

كارۆلین لڤێت، وتەبێژی كۆشكی سپی لە كۆنفراسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: ئەگەر ئێران پێشنیارەكەی ستێڤ ویكتۆف، نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست قبوڵ نەكات روبەڕویی كاردانەوەی توند دەبێتەوە.

لای خۆشییەوە عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران، لە لێدوانێكی رۆژنامەوانی لە لوبنان وتی: ئەگەر پێشنیارەكەی ئەمریكا بە ئامانجی رێگریی لە دروستكردنی چەكی ئەتۆمی بێت، هیچ كێشەیەكیان لەگەڵ ئەو پێشنیارەدا نییە و ئەوەش ئەگەری رێككەوتنی نێوان واشنتۆن و تاران بەهێزتر دەكات.

لە لایەكی دیكەوە پێگەی ئەكسیوس، بڵاوی كردوەتەوە كە تاران رازی بوە بە هەندێك پێشنیاری ئەمریكا بەڵام دەیەوێت شوێنی هاوبەشی پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ ژمارەیەك وڵاتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ئێران بێت.

پێگەكە لە زاری ژمارەیەك لێپرسراوی ئەمریكا بڵاوی كردوەتەوە كە بڕیارە شەممە یان یەكشەممەی هەفتەی داهاتو خولی شەشەمی دانوستانەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران لە وڵاتێكی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەڕێوەبچێت.

 

كرملن رایدەگەیەنێت، روسیا و ئۆكراین لە ئەستەنبوڵ رێككەوتنی گرنگیان ئەنجامداوە، بەڵام هیچ كات تۆڵەسەندنەوەی هێرشە درۆنییەكەی ئەم دواییە لەبیر ناكەن.

دیمیتری پیسكۆف، وتەبێژی سەرۆكایەتی روسیا رایگەیاند، روسیا و ئۆكراین لە ئەستەنبوڵ رێككەوتنی گرنگیان كردووە و رێككەوتنەكەش جێبەجێ دەكرێت.

پیسكۆف هەروەها دەڵێت، چاوەڕێی پێشكەوتنی دەستبەجێ لە دانوستانەكان و وەڵامدانەوە دەكەن بۆ ئەو رەشنووسی یاداشتەی كە پێشكەشیان كردووە.

لای خۆیەوە دیمیتری مێدڤێدێڤ جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی روسیا رایگەیاند، تۆڵەسەندنەوەی هێرشەكەی ئەم دواییەی ئۆكراین حەتمییەو لەبیری ناكەن.

مێدڤیدێڤ لە تێلێگرامەوە رایگەیاند، دانوستانەكانی ئەستەنبوڵ پێویستن بۆ بەدەستهێنانی سەركەوتنێكی خێرا بۆ روسیا، نەك گەیشتن بە ئاشتی لەسەر بنەمای سازان.

رۆژی یەكشەممە، سوپای ئۆكراین لەرێگەی درۆنەوە توانی گورزێكی كوشندە لە هێزی ئاسمانی روسیا بدات كە زیانەكەی بە 7 ملیار دۆلار مەزەندە دەكرێت.

دوای ئەوەی حکومەتی هۆڵەندا لەسەر پرسی مامەڵەکردن لەگەڵ کۆچبەراندا نەگەیشتنە رێکەوتن، روبەروی قەیرانێکی سیاسی بووەوە کە بە هەڵوەشانەوەی ئەو حکومەتە کۆتایی هات.

ئەم هەڵوەشانەوەیە دوای ئەوە رویدا کە خێرت ڤیڵدەرس، سەرۆکی پارتی راستڕەو "پارتی بۆ ئازادی" (PVV)، پارتەکەی لە هاوپەیمانیی حکومەت کشاندەوە.

بنەمای ئەم ناکۆکییە بۆ جیاوازیی بۆچوونەکان سەبارەت بە چۆنیەتیی مامەڵەکردن لەگەڵ پرسی پەنابەران و کۆچبەران دەگەڕێتەوە. ڤیڵدەرس ئاشکرای کردووە کە هاوپەیمانەکانی ئامادەنەبوون پشتگیری لە بیرۆکەکانی بکەن بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە.

ڤیڵدەرس سەرۆکی پارتی راستڕەو رایگەیاند، کە سەرۆک وەزیرانی هۆڵەندا دیک سخۆفی ئاگادار کردووەتەوە کە هەموو وەزیرانی پارتی PVV لە حکومەت دەکشێنەوە. هەروەها لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکسدا نووسیویەتی: "پلانەکانمان لەبارەی پەنابەران ئیمزا نەکرا، بۆیە پارتی PVV لە هاوپەیمانییەکە دەکشێتەوە."

ئاژانسە میدیاییەکان رایانگەیاندووە کە پاش ئەم کشانەوەیە، حکومەتی هۆڵەندا ناچار دەبێت لە چەند مانگی داهاتوودا هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجام بدات.

پێکهاتەی هاوپەیمانیی هەڵوەشاوە:

هاوپەیمانییەکە لە چوار پارتی سەرەکی پێک هاتبوو:

یەکەم، پارتی ئازادی (PVV) بە سەرۆکایەتی خێرت ڤیڵدەرس کە لە هەڵبژاردنەکانی 2023دا 37 کورسی بەدەست هێنا و بووە گەورەترین پارتی لە پەرلەمانی هۆڵەندا. ئەم پارتە بە هەڵوێستی دژە ئیسلام و کۆچبەران ناسراوە.

دووەم، پارتی گەل بۆ ئازادی و دیموکراسی (VVD) کە پارتێکی راستڕەوی ناوەڕاستی لیبراڵ-کۆنسێرڤاتیڤە و پێشتر لەلایەن مارک ڕوتە، سەرۆک وەزیرانی پێشووی هۆڵەندا بەڕێوە دەبرا، کە 24 کورسی مسۆگەر کردبوو.

سێیەم، گرێبەستی کۆمەڵایەتی نوێ (NSC) کە بە پارتێکی چاکسازیخوازی ناوەندی ناسراوە و لەلایەن پیتەر ئۆمتزیگتەوە دامەزراوە، کە خاوەنی 20 کورسییە.

چوارەم، بزووتنەوەی جووتیار-هاوڵاتی (BBB) کە پارتێکی پۆپۆلیستی کشتوکاڵییە و 7 کورسی بەدەست هێنابوو.

ئەم پارتانە پێکەوە لە کۆی 150 کورسیی پەرلەمانی هۆڵەندا، 88 کورسی بەدەستەوە بوو کە زۆرینەی پەرلەمانی پێک دەهێنا. ئەم هاوپەیمانییە لە مانگی تەمموزی ساڵی 2024 پێک هاتبوو.

حکومەتی بەریتانیا بە بڕی پێنج ملیار پاوەند (6.8 ملیار دۆلار) وەبەرهێنان لە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی سەربازی و چەکی لەیزەر و کەشتی ئەتۆمی دەکات و ئەمەش لە دوای هەڕەشەکانی روسیا دێت.

وردەکارەکانی وەبەرهێنانەکە:

بەگوێرەی راگەیاندنی جۆن هیلی، وەزیری بەرگری، ئەم وەبەرهێنانە بریتییە لە:

- چوار ملیار پاوەند بۆ فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و سیستەمی ئۆتۆنۆم
- یەک ملیار پاوەندی دیکە بۆ پەرەپێدانی سیستەمی لەیزەر بۆ پاراستنی کەشتی و سەربازانی بریتانیا

ئەم راگەیاندنە دوای بڵاوبوونەوەی پێداچوونەوەی بەرگری ستراتیژی لە رۆژی دووشەممەدا هات، کە پێشنیاز دەکات گرنگی زیاتر بە تەکنەلۆژیای مۆدێرن بدرێت لە بواری سەربازیدا.

جۆن هیلی ئاشکرای کردووە کە ئەم وەبەرهێنانە دەبێتە مایەی "پێشکەوتنی بەرچاو لە تەکنەلۆژیای بەرگری بریتانیا لە ماوەی دەیان ساڵدا."

وەزیری بەرگری رایگەیاند: "دڵنیایی دەدات کە هێزە چەکدارەکان توانای پێویست و پێشکەوتویان هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەر گۆڕانکارییەک کە دێتە پێش".

هیلی ئاماژەی بەوەش کرد کە "ئێمە دیدگای پێداچوونەوەی بەرگری ستراتیژی جێبەجێ دەکەین بۆ ئەوەی بریتانیا لە پێشەنگی داهێنان لەناو ناتۆدا بێت."

ئەم پلانە لەڕێگەی پشتگیریکردنی پیشەسازی بریتانیا و خێراکردنی گەیاندنی ئامێرەکانی داهاتوو بۆ دەستی سەربازانی هێڵی پێشەوە جێبەجێ دەکرێت.

دامەزراندنی سەنتەری فڕۆکەی بێفڕۆکەوان

بەشێک لەم وەبەرهێنانە بۆ دامەزراندنی "سەنتەری فڕۆکەی بێفڕۆکەوان" تەرخان دەکرێت، بە ئامانجی خێراکردنی بڵاوکردنەوەی ئەم تەکنەلۆژیایە لە سەرجەم لقەکانی هێزە چەکدارەکانی بریتانیا.

بەگوێرەی پێداچوونەوەی بەرگری ستراتیژی، گرنگی تایبەت بە زیرەکی دەستکرد و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان دراوە، وەکو "لەپێشینەی دەستبەجێ" بۆ هێزەکانی بریتانیا.

ئەمریکا رێگە بە ئێران دەدات بەڕێژەی لە 3٪ یۆرانیۆم بپیتێنێت،  جەختیشدەکاتەوە کە بەهیچ شێوەیەک رێگە نادات تاران ببێتە خاوەن چەکی ئەتۆمی.

ئاژانسی ئەکسیۆس بڵاویکردەوە، ئەمریکا لە پێشنیازە نوێیەکەیدا رێگە بە ئێران دەدات بۆ ماوەیەکی کاتی و بە ئاستێکی نزم لە پیتاندنی یۆرانیۆم بەردەوام بێت.

ئەکسیۆس ئاماژەی بەوەشکردووە، بەپێی ئەو پێشنیازە نوێیە تاران دەتوانێت بەڕێژەی لە سەدا سێ یۆرانیۆم بپیتێنێت.

بەپێی ئەو پێشنیازە، کاتێک ئێران پابەندبوونی راستەقینە خۆی نیشانبدات، لەلایەن ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمیەوە بەشێکی سزاکانی سەر ئەو وڵاتە هەڵدەگیرێت.

 

دانوستانەكانی روسیا و ئۆكراین بە نێوەندگیریی توركیا لە ئیستەنبوڵ بەڕێوەچوو و ئەردۆغان دەڵێت ئیستەنبوڵ دەكاتە ناوەندی ئاشتیی لە جیهان، كیێڤ رایگەیاندوە رۆژێك پێش دانوستانەكان پێشنیارەكانی مۆسكۆیان بەدەست گەیشتوە.

وەزارەتی دەرەوەی توركیا رایگەیاند، دانوستانی نێوان وەفدەكانی روسیا و ئۆكراین لە ئیستەنبوڵ بە باشی بەڕێوەچوە و هیچ ئەنجامێکی خراپی لێنەكەوتوەتەوە.

ڤلادیمێر مێدینسكی، سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری روسیا  لە دوای كۆتایی دانوستانەكەی ئیستەنبوڵ رایگەیاند، لەسەر گەورەترین ئاستی ئاڵوگۆڕی دیلەكان لەگەڵ ئۆكراین رێككەوتون و سەربازە بریندارەكانی نێوان ئەو دوو وڵاتەش ئاڵوگۆڕیان پێدەكرێت.

مێدینسكی وتیشی، هەفتەی داهاتوو یەك لایەنە شەش هەزار تەرمی سەربازانی ئۆكرانی رادەستی ئەو وڵاتە دەكەنەوە.

رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا سەبارەت بە دانوستانەكان روسیا و ئۆكراین وتی: ئەو دانوستانانە زۆر  گرنگە و بە سەركەوتن هەژمار دەكرێت .

دانوستانەكانی  رۆژی دووشەمەی ئیستانبوڵ لە كاتێكدا، رۆژی یەكشەممەی رابردوو ئۆكراین لە رێگەی درۆنەوە هێرشێكی گەورەی كردە سەر روسیا 41 فڕۆكەی جەنگیی ئەو وڵاتەی تێكشكاند.

بەریتانیا پلانی هەیە بۆ دروستكردنی 12 ژێردەریایی نوێی ئەتۆمی، ئەوەش لە چوارچێوەی خۆپڕچەككردن دژی هەڕەشەكانی روسیا.

جون هیلی وەزیری بەرگری بەریتانیا رایگەیاند، ژێردەریاییە نوێیەكان لە جۆری "ئێس ئێس ئێن-ئوكوس"ە و جێی ژێر دەریاییە كۆنەكان دەگرێتەوە و بڕیاریشە پلانەكە تا كۆتایی ساڵی 2030 جێبەجێ بكرێت.

ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرزیش بڵاویكردەوە، ئەو ژێر دەریاییە نوێیانە لە چوارچێوەی هاوپەیمانی ئوكوسی ئەمنی سێ قۆڵی بە هەماهەنگی بەریتانیا و ئەمریكا و ئوسترالیا دروست دەكرێن.

ئەو ئامادەكارییەی بەریتانیاش لە چوارچێوەی خۆ پڕچەككردنە دژی هەڕەشەكانی روسیا بۆ سەر ئۆكراین و مەترسییەكان بۆ سەر ئەوروپا.