عەمید حوسێن عەلی بەرێوەبەری پۆلیسی خورماتوو بە کوردسات نیوزی راگەیاند، سەر لەبەیانی ئەمڕۆ پێنج شەممە ٧ی نیسانی ٢٠٢٢ چوار شوان لە کاتی لەوەڕاندنی ئاژەڵەکانیاندا لە نزیک گوندی تامور لەلایەن تیرۆریستانی داعشەوە رێفێندران.
ئاشکراشیکرد، ھێزە ئەمنییەکان لە دوای ئاگادار بونیان لە ھەوڵدان بۆ رزگارکردنی شوانەکان، بەڵام تیرۆریستانی داعش لە ناوچەکە ھەڵاتوون و شوانەکانیان لەگەڵ خۆیاندا بردووە.

محەمەد عەتا عەبدوڵا جێگری سەرۆکی بەڵێندەران لقی سلێمانی رایگەیاند، لە ئێستادا ئیش و کارەکانی بەڵێندەران لەو پەڕی خراپیدایە، ھەموو ئاواتی بەڵێندەران ئەوە بوو شەڕی داعش تەواو بێت و پرۆژەکان دەستبکەنەوە بە کار کردن، بەڵام دوای شەڕی داعش کۆمەڵێک پرۆژە کەوتەوە ئیش بە حساب لەسەدا ٨٥ پارەکانیان بۆ تەرخان بکرێت، بەڵام دوای ماوەیەک پەتایی کۆرۆنا ھات ئەویش وەستێنرا کەس باسی نەکرد.

ئاشکراشیکرد، لە کۆی ١٢٨٠ کۆمپانیا کە لای ئەوان تۆمار کراوە ٨٠٠ بۆ ٩٠٠ کۆمپانیا مایەپوچ بوون، زۆربەیان پارەیان لای حکومەتە کە بەڵێننامەیان لێوەرگیراوە ئەو پارانە نابێت لە بانکدا دەستکاری بکرێت ھەتا حکومەت خۆی فەرمان دەرنەکات، ئەمە لە کاتێکدایە ئەگەر بەڵێندەر ئیش و کاری لە باجی دەرامەت یان زەریبە یان زەمان ھەبێت، چەکی بانک قەبوڵ ناکەن دەڵێن دەبێت روسمات بە کاش بدەن، لەبری ئەوەی کار ئاسانی بۆ بەڵێندەران بکەن رۆژ لە دوای رۆژ شتی قورستر دەھێننە ئاراوە.

جێگری سەرۆکی بەڵێندەران لقی سلێمانی ھۆکاری مایەپووچبونی بەڵێندەرانی گەڕاندەوە بۆ زیادبوونی رسومات بە شێوەیەکی بەرچاو و رونیکردەوە، جاران میزانییە ١٥٠ ھەزار دینار بوو، ئێستا تۆمار دروستکراوە دەبێت بچیت بۆ وەزارەتی داد مۆری بکەی، جیا لەمەش فۆرمی وەرزی ھەیە شەش مانگی و ساڵی ھەیە، ئەگەر پڕی نەکرێتەوە ٧٥ ھەزار دینار غەرامە دەکرێت، ھەموو کۆمپانیاکانی بەڵێندەرایەتی موڵکیان دادەنا لە دەستەبەری بانکی، لەسەدا پۆینت پێنج پارە وەردەگیرا، بەڵام ئەمساڵ کراوە بە لەسەدا دوو پۆینت پێنج ئەمە لەبری ئەوەیە کار ئاسانی بۆ بەڵێندەران بکەن.

وتیشی، تەنھا لە سلێمانی ١٧٤ کۆمپانیا ھەیە پارەی لای حکومەتە، لە ئێستادا سەرجەم پرۆژەکانی سلێمانی وەستێنراوە و راوەستانی پرۆژەکان گەورەترین بێکاری دروست کردوە جاران پرۆژەکان ٢٠ بۆ ٣٠ کەس کاری تێدا دەکرد لە ئەندازیار و کرێکار، ئێستا ھەمووی دەرکراوە تەنھا یەک پاسەوان ھێڵدراوەتەوە لەبەر ئەوەی شتومەکان نەدزرێت.

محەمەد عەتا ئاماژەی بەوەشکرد، بەردەوام نوسراوی فەرمی دەکەن بۆ لایەنە پەیوەندیدارەکان، بەڵام ھەمووی بێ وەڵامە، لەمانی  لەگەڵ سەرۆکی فراکسیۆنەکان و دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان کۆبوونەتەوە و کۆمەڵێک بەڵێنیان پێدراوە، بەڵام تاکو ئێستا ھیچ دیار نیە و کار بە بەڵێنەکان نەکراوە، داواکارن حکومەت چاوێک بە ڕەوشی بەڵێندەران بخشێنێتەوە.

ئەحمەد ھۆشیار بەرێوەبەری فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی ھەولێر بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەھۆی شەپۆلی خۆڵبارین گەشتەکانی فرۆکەخانە راگیراوە تا رەوشی ئاستی بینین ئاسای نەبیتەوە گەشتەکان دەست پێ ناکەنەوە.

وتیشی، راگرتنی گەشتەکان کاتییە و چاوەڕی رەوشی کەشوھەوا دەکەن بۆ ئەوەی دەست بە گەشتەکانمان بکەنەوە.

بەپێی ئەو لیستەی لەلایەن وەزارەتی دارایی و ئابوری ھەرێمی کوردستان بڵاوکراوەتەوە، دابەشکردنی مووچە تاوەکو ٢٨ی ئەم مانگە دەخایەنێت و سەرەتاش موچەی وەزارەتی تەندروستی دابەش دەکرێت.

بڕیارە رۆژی دوشەممەش مووچەی وەزارەتی پێشمەرگە و یەکەی ٧٠ و ٨٠، رۆژی سێشەممەش موچەی وەزارەتی دارایی و ئابوری، ناوخۆ ، بەڕێوەبەرایەتی گشتی رەگەزنامە، بەڕێوەبەرایەتی دامودەزگا نەوتییەکان دابەشدەکرێت.

ڕۆژی چوارشەممە بۆ پێدانی مووچەی کاروباری شەھیدان، کەسوکاری شەھیدان و ئەنفالکراوان، زیندانییە سیاسییەکان دیاریکراوە.

بڕیارە ھێزەکانی زێرەڤانی و فەرماندەی بەرگری و فریاکەوتنیش ڕۆژی پێنج شەممە مووچە وەربگرن.

بۆ پێدانی مووچەی ئەنجومەنی وەزیران، پەرلەمان، سەرۆکایەتی ھەرێم ڕۆژانی ٢٨، ٢٧ و ٢٦ دیاریکراوە و خانەنشینانی پێشمەرگەش لە کۆتاییدا مووچەکانیان پێدەدرێت.

بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ئیدارەی ڕاپەڕین رایگەیاند، ئەمڕۆ تەرمی کچێک بەناوی (ک.ح.ح) کە دانیشتووی گوندی گردە سپیانی قەڵادزێ بوو، گەیەندراوەتە نەخۆشخانەی قەڵادزێ.

پۆلیسی ئیدارەی ڕاپەڕین دەڵێت تەرمی کچەکە ڕەوانەی پزیشکی دادی سلێمانی کراوە بەمەبەستی گرتنەبەری رێکارە یاساییەکان.

بە وتەی پۆلیسی ئیدارەی ڕاپەڕین، دوای پشکنین و توێکاری بۆ لاشەکەی دەرکەوت شوێنەواری گوللـەیەکی دەمانچە بەسەری کچەکەوە ھەیە.

لە ڕاگەیەندراوەکەی پۆلیسی ئیدارەی ڕاپەڕیندا ھاتووە "دوایی گرتنەبەری ڕێوشوێنی یاسایی بەمەبەستی ھۆکاری ڕاستەقینەی مردنەکەی تەرمەکەی بەڕێکرا بۆ پەیمانگای پزیشکی دادی سلێمانی، دۆسیەی لێکۆڵینەوەش بۆ ڕوداوەکە ڕێکخراوە".

لە ڕوونکردنەوەیەکدا "ئیبراھیم ئەحمەد فاوندەیشن" دەڵێت ئەمساڵ لە  ٨ ی نیسان واتە سبەی، کە ٢٢ ھەمین ساڵڕۆژی دواماڵئاوایی "مامۆستا ئیبراھیم ئەحمەدە"، مەراسیمی دابەشکردنی "خەڵاتی بلە" بەڕێوەناچێ و مەراسیمەکە دەخەنە رۆژی ٨ی ئایار، واتە مانگی داھاتوو.

مەراسیمەکەی سبەی بەناوی "نەمامی شەھیدانی شەڕی داعش" سەعات ١٠ ی سەرلەبەیانی لە ھەواری شار بەڕێوە دەچێت و "ئیبراھیم ئەحمەد فاوندەیشن" دەڵێت مەبەست لێی بەردەوامیدانە بە یەکێک لە پرۆژەکانی ئەو ڕێکخراوە.

"ئیبراھیم ئەحمەد فاوندەیشن" لە ڕوونکردنەوەیەکدا دەڵێت مەراسیمەکە " ساڵانە لە ھەواری شار لە بەشی ( یادتان بەخێر ) پڕۆژەکە بەردەوام بووە و تا ئێستاش  ١٤٠٠  نەمام بە یادی شەھید و بێسەروشوێنبوانی شەڕی داعشەوە لەوێ نێژراون."

ھاتوچۆی سلێمانی داوا لە شۆفێران دەکات خێرایی کەمبکەنەو، ماوەی سەلامەتی نێوان ئۆتۆمبێلەکان بپارێزن، گڵۆپی تەم داگیرسێنن و ماسک بەکار بھێنن.

لە ڕاگەیەندراوەکەی ھاتوچۆی سلێمانیدا ھاتووە شەپۆلێکی بەھێزی خۆڵبارین ھەرێمی کوردستانی گرتۆتەوە و پێویستە شۆفێران ناوچە شاخاوییەکان و ڕێگەکانی دەرەوەی شار بەکارنەھێنن.

ھاتوچۆی سلێمانی دەشڵێت "‎سەبارەت بە ناوچە شاخاوییەکان و ڕێگاکانی دەرەوەی شار تا ئەکرێت ئەو ڕێگایانە بەکار نەھێنرێت و گەشتەکان دوا بخرێن تا ئەو کاتەی ئەم شەپۆلی خۆڵبارینە کۆتایی پێدێت."

لە پاش نیوەڕۆی ئەمڕۆوە شەپۆلێکی خۆڵبارین چەند ناوچەیەکی ھەرێمی کوردستان گرتووەتەوە. ئاسۆ کەمال، بەڕێوەبەری کەشناسیی سلێمانی ڕایگەیاند شەپۆلەکە ئەمڕۆ و سبەینێ بەردەوام دەبێت و ئەگەری دووبارەبوونەوەشی دەبێت.

فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت تا ئاسایی بوونەوەی ماوەی بینین گەشتەکانی فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی ڕاگیراوە.

دەقی ڕاگەیەندراوەکەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی:


گەشتەکانی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی بۆ ماوەیەکی کاتی ڕادەگیرێت

بەھۆی ئەو شەپۆلی خۆڵبارینەی ناوچەکانی ھەرێمی کوردستان و بەتایبەت پارێزگای سلێمانی گرتووەتەوە، کە بۆتە ھۆی کەمبوونەوەی ماوەی بینین، لە ئێستادا بۆ ماوەیەکی کاتی و تا ئاسایی بوونەوەی ماوەی بینین گەشتەکانی فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی ڕاگیراوە، ئەمەش کاریگەری ئەو شەپۆلی خۆڵبارینەیە کە بۆتە ھۆی داخستنی فرۆکەخانە.

فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی

ئاسۆ کەمال، بەڕێوەبەری کەشناسیی سلێمانی ڕایگەیاند، خۆڵبارین ئەمڕۆ و سبەی بەردەوام دەبێت و "کاریگەریشییان زیاتر لەسەر ناوچەکانی ئیدارەی گەرمیان و کەلار و کفری دەبێت."

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەری دووبارە بوونەوەی خۆڵبارین ھەیە و "پێدەچێت شەپۆلێکی بارانبارینیش ناوچە شاخاوییەکان بگرێتەوە و ئەگەری تاوە باران و ھەورەبروسکەش دەبێت."

لە پاش نیوەڕۆی ئەمڕۆوە شەپۆلێکی خۆڵبارین چەند ناوچەیەکی ھەرێمی کوردستان گرتووەتەوە و بەوھۆیەوە تاوەکو ئێستا ٨٣ کەس لە کەرکووک و ژمارەیەک ھاوڵاتی دیکە لە ھەولێر گەیەندراونەتە نەخۆشخانە.

بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێم رایگەیاند، پێشبینی دەکرێت ئەمڕۆ ئاسمانی ھەرێم نیمچە ھەوربێت و خێرایی با (١٠ بۆ ٢٠)کیلۆمەتربێت، لەگەڵ بەرزبوونەوەی تۆزێکی سووک، ھەروەھا لە پاش نیوەڕۆ و شەودا خێرایی با چالاک دەبێت و ئاسمان دەگۆڕێت بۆ ھەوری تەواو و بەرزبوونەوەی تۆز زیاتر دەبێت و مەودای بینین کەمدەبێتەوە.

ھەروەھا وەزارەتی ژینگەی عێراقیش رایگەیاندوە، گۆڕانی کەشوھەوا ھۆکارێکی سەرەکییە بۆ زیادبوونی شەپۆلی خۆڵبارین، بە پێی ئاماری دەستەی گشتی کەشناسی، ژمارەی ئەو رۆژانەی خۆڵبارین تێیاندا روودەدات لە ٢٤٣ رۆژەوە بۆ ٢٧٢ رۆژ بەرزبووەتەوە لەماوەی ساڵێکدا، پێشبینیشدەکرێت لە ساڵی ٢٠٥٠ بگاتە ٣٠٠ رۆژ لەساڵێکدا.

جەختی لەوەشکردووەتەوە، بەھۆی خۆڵبارین و گۆڕانی کەشوھەواوە، نزیکەی ٧٠%ی زەوی کشتوکاڵی لەعێراق لەناوچوون یاخود لەژێر مەترسی لەناوچووندان.

بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی هیوا وتیشی، ئەوەی نەیهێشتووە تا ئێستا هیوا بكەوێت خێرخوازان و مەكتەبی دارایی یەكێتی بووە و ئەو گرفتانەشی لە هیوا هەن لە هەولێر و دهۆكیش هەیە.

 

ماڵپەڕی بەرێوەبەرایەتی ھاتوچۆی سلێمانی بڵاویکردووەتەوە، وەک کارئاسانییەک بۆ ھاوڵاتیان، کە چیتر دووچاری سزای بەسەرچونی مۆڵەتی شۆفێری نەبنەوە، بەڕێوەبەرایەتی گشتی ھاتوچۆی ھەرێمی کوردستان بڕیاریداوە لەمەودوا ھاوڵاتیان دەتوانن پێش شەش مانگ لە بەسەرچونی ماوەی مۆڵەتی شۆفێرییەکانیان مۆڵەتەکانیان نوێ بکەنەوە.

ئاماژەی بەوەکردووە، ھەرشۆفێرێک لە سنوری پارێزگای سلێمانی مۆڵەتی شۆفێرییەکەی لە بەشی مۆڵەتی سەر بە بەرێوەبەرایەتی ھاتەچۆی سلێمانی بە دەست ھێناوە دەتوانێت بەر لە شەش مانگ لە کۆتایی ماوەی بەسەرچونی مۆڵەتەکەی سەردانی بەشی مۆڵەتی بەڕێوەبەرایەتییان بکات بە مەبەستی رایکردنی مامەڵەی نوێکردنەوەی مۆڵەتی شۆفێرییەکەی.

ئاشكراشیكرد، نوێنەری كەمیینەكان كورسییەكانیان بۆ خزمەتی خەڵكی خۆیان و كوردستان بەكارناهێنن و ئەوان ئێستا نوێنەری پارتین و هیچ بڕیارێك بەبێ رەزامەندی پارتی نادەن.

وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بڵاویکردوەتەوە، یاسای ژمارە ٢٠ ی ساڵی ٢٠٢١ ی تایبەت بە یاسایی سەرپەرشتیارانی پڕۆژەکانی کشتوکاڵی لە ھەرێمی کوردستان، عێراق لە رۆژنامەی وەقایعی کوردستان بڵاوکرایەوە و پەسند کرا.

ئاماژەی بەوەشکردووە، سەبارەت بەیاسای پەسندکراو، وەزیری کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو رایگەیاند، ھەر وەکو بەڵێنیان دابوو، لەماوەیەکی نزیکدا رێنمایەکانی بەکارخستنی ئەم پڕۆژە یاسایە لە وەزارەتیان ئامادە دەبێت، لە پێناو ڕەخساندنی دەرفەتی کار بۆ دەرچووانی کۆلێژ و پەیمانگەکانی کشتوکاڵی و فێتێرنەری کە دانەمەزراون، بە بەشێوازی کردنەوەی خولی ڕاھێنان و شیاندنی توانای کارمەندان لە رووی ھونەریی و پیشەیی و رێکخستنی زیاتری کەرتی کشتوکاڵ و پڕۆسەی سەرپەرشتی کردنی پڕۆژە کشتوکاڵیەکان لەسەر ئاستی ھەرێمی کوردستان.

بەپێی یاساکەش مۆڵەتی پڕۆژەی کشتوکاڵی بەبێ بوونی سەرپەرشتیار نادرێت و ئەو پڕۆژە کشتوکاڵیانەی بەر لە دەرچوونی ئەم یاسایە مۆڵەتیان پێدراوە، پێویستە لە ماوەیەک زیاتر نەبێت لە ٩٠ رۆژ لە رێکەوتی بەرکاربوونی ئەم یاسایەوە خۆیان لەگەڵ حکمەکانیدا بگونجێنن.

بەشی پێشبینییەکان لە بەرێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەمڕۆ لە پاریزگاکانی ھەرێمی کوردستان و کەرکوک ئاسمان لە نێوان نیمچە ھەور و پەڵە ھەور دەبێت لەگەڵ زیاد بوونی خێرایی با وبەرزبونەوەی تۆزێکی سوک.

ئاشکراشیکردووە، سبەی پێنج شەممە لە پارێزکانی ھەرێمی کوردستان و کەرکوک ئاسمان نیمچە ھەور دەبێت لەگەڵ زیاد بوونی خێرایی با و بەرزبونەوەی تۆز و خۆڵ لەگەڵ نزم بوونەوەی پلەی گەرمی بە دوو پلە.

ئاشکراشیکردووە، لە پارێزگاکانی ھەولێر و دھۆک سبەی ئەگەری نمە باران ھەیە لە ناوچە شاخاوییە سنورییەکان.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەی لە پارێزگاکانی ھەڵەبجە و کەرکوک بەرزبوونەوەی تۆز و خۆڵ بەراورد بە پارێزگاکانی تر زۆرتر دەبێت.