کۆمیتەی داکۆکی لە ماف و ئازادییەکان"CDFR" ، نامەی زیندانییەکی بە ناوی"شیروان سەعید سیاری" کە دانیشتوی پیرمامە بڵاوکردووەتەوە، بە پێی نامەکە دوور لە ھەموو بنەما یاسایی و دیموکراسیەکان لەسەر گۆڕینی لایەنی سیاسی، چەندین ساڵە سزا دەدرێت.

کۆمیتەی داکۆکی لە ماف و ئازادییەکان داوادەکات، دەستبەجێ پڕۆسەی دادگاییکردنی ئەو زیندانییە و گشت دەستگیرکراوەکان دەستپێبکرێت و دۆسیەکانیان یەکلایی بکرێتەوە، ئەو ماوەیەی بێ دادگاش بەندکراون قەرەبوو بکرێنەوە.

ھاوکات "شێروان سەعید" لە نامەکەیدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، لە پیرمام نیشتەجێبووە و لە ساڵی ٢٠٠٧ تا ٢٠١٣ بە بێ دادگایکردن زیندانیکراوە، دواتر لە ١٥-١١-٢٠١٧ بە دەستی مەفرەزەیەکی پاراستن و ئاسایشی پیرمام دەستگیرکراوە و تا ئێستا لە ئاسایشی گشتی بەندکراوە لە ھەولێر، بە بێ ئەوەی ھیچ دادگا و دادوەرێک بینیبیەتی.

جەختی لەوەشکردووەتەوە، لە ئاسایشی ڕانیەی سەر بە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دامەزراوە و ئەرکی ئاسایی خۆیی ئەنجامداوە، داوا لە سەرۆکایەتییەکانی ھەرێم و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ دەکات ھاوکاری بکەن بۆ ئەوەی ڕزگار بکرێت، چونکە ژیانی لە مەترسیدایە.

بەشی پێشبینییەکان لە بەرێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەمڕۆ لە پارێزگای ھەولێر  ئاسمان لەنێوان ھەور و نیمچە  ھەور دەبێت لەگەل تاوەباران و بروسکە لەناوچە جیاجیا کانی پارێزگا وە زیاتر لەناوچە شاخاوویەکان دەبێ, وەھەروەھا بەردەوامی بەرزبوونەوەی تۆزو خۆل وچالاکی خێرایی با  تاکوو کاتەکانی ئێوارە، سبەی ھەینی  ئاسمان لەنێوان ھەورو نیمچە ھەور دەبێ لەگەل چالاک بوونی ھەوری بروسکە و تاوەباران لەناوچە جیاجیاکانی پارێزگا  کاریگەری زیاتر دەبێ لەناوچە شاخاوویەکان. وە ھەروەھا لەکاتەکانی دوایی نیوەڕۆ تۆزو خۆڵ و چالاک بوونی خێرایی با  باشوورو سەنتەری شار دەگرێتەوە کە تاکو نیوە شەو کاریگەری بەردەوامی دەبێت .  

پارێزگای سلێمانی  ئەمڕۆ ئاسمان لەنێوان ھەور و نیمچە  ھەور دەبێت لەگەل  بەرز بوونەوەی تۆز وخۆڵێکی سووک وەھەروەھا ئەگەری تاوە باران و بروسکە لەناوچە جیاجیاکانی پارێزگادا ھەیە کە لەناوچە شاخاوویەکان کاریگەری زیاتر دەبێت، سبەی ھەینی  ئاسمان لەنیوان ھەور و نیمچە ھەور دەبێ لەکاتەکانی ئێوارە ئەگەری نمە باران ھەیە لەناوچە شاخاوویەکانی باکووری پارێزگا. لەکاتەکانی ئێوارە تۆزۆ خۆڵ و چالاک بوونی خێرایی با سەنتەری شار و دەوروبەری دەگرێتەوە کە تاکو نیوە شەو کاریگەری بەردەوامی دەبێت.
پارێزگای دھۆک ئەمڕۆ پێنج شەممە ئاسمان نیمچە ھەوردەبێ لەگەل تاوە باران بروسکە لەناوچە شاخاوویەکانی باکووری پارێزگا وە ھەروەھا  چالاک بوونی خێرایی با و بەرز بوونەوەی تۆزو خۆڵ کە تا کاتەکانی ئێوارە بەردەوامی دەبت، سبەی ھەینی ئاسمان لەنیوان ھەور نیمچە ھەور دەبێ لەگەل چالاک بوونی ھەوری بروسکە و تاوە باران لەناوچە جیاجیاکانی پارێزگا لەکاتەکانی ئێوارە کاریگەر زیاتر دەبێت بۆ زۆربەی ناوچەکان. 

لە پارێزگای کرکووک ئەمڕۆ ئاسمان نیمچە ھەوردەبێت  لەگەل بەرز بوونەوەی تۆزو خۆڵێکی سووک وە چالاک بوونی  خێرایی با، سبەی ھەینی ئاسمان لەنیوان ھەور و نیمچە ھەور دەبێ لەگەل بەرزبوونەوەی تۆزو خۆڵ لەکاتەکانی دوایی نیوەڕۆ کاریگەری تۆزوخۆل و خێرایی با زیاد دەبی  تاکو نیوەشەو بەردەوامی دەبێ  

پارێزگای ھەڵەبجە ئەمڕۆ پێنج شەممە ئاسمان لەنێوان ھەور و نیمچە  ھەور دەبێت لەگەل  بەرز بوونەوەی تۆز وخۆڵێکی سووک وەھەروەھا ئەگەری تاوە باران و بروسکە لەناوچە جیاجیاکانی پارێزگادا کە لەناوچە شاخاوویەکان کاریگەری زیاتر دەبێت، سبەی ھەینی ئاسمان لەنیوان ھەور و نیمچە ھەور دەبێ لەکاتەکانی ئێوارە ئەگەری نمە باران ھەیە لەناوچە شاخاوویەکانی پارێزگا. لەکاتەکانی ئێوارە تۆزۆ خۆڵ و چالاک بوونی خێرایی با سەنتەری شار و دەوروبەری دەگرێتەوە کە تاکو نیوە شەو کاریگەری بەردەوامی دەبێت 

ڕێژەی ھەژاری لە ھەرێمی کوردستان نزیکەی لە ٧٪ و ڕێژەی بێکاریش ١١٪یە، بەرزترین ڕێژەی ھەژاریش لەسەر ئاستی پارێزگاکانی ھەرێم لە پارێزگای دھۆکە.

"زاگرۆس فەتاح" بریکاری وەزارەتی پلاندانانی ھەرێم ڕایگەیاندووە، کەمکردنەوەی ڕێژەی ھەژاری یەکێکە لە ھەوڵە سەرەکییەکانی وەزارەتی پلاندانان، بەڵام لە ئێستادا ڕێژەی ھەژاری لە ھەرێمی کوردستان نزیکەی ٧٪ و ڕێژەی بێکارییش بە پێی ئەو داتایانەی لەبەردەستدایە لە ١٠٪ بۆ ١١٪یە. ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، ئەو ڕێژەیەی لە ھەرێم ھەیە بەراورد بە عێراق ڕێژەیەکی زۆر کەمترە.

لە ئێستاشدا بە پێی زانیارییەکان، پارێزگای دھۆک لە ڕێژەی ھەژاریدا پێشەنگی پارێزگانی ھەرێمە، کە ژمارەی دانیشتوانی ملیۆنێک ‌و ٣٩٧ ھەزار و ٥١٥ کەسە، ڕێژەی ھەژاری لەو پارێزگایە ٨.٦٪ە، و ١٢٠ ھەزار کەسیش لە ژێر ھێڵی ھەژاریدایە. لە ساڵی ٢٠١٢ تا ٢٠٢٠ پارێزگای دھۆک لە ڕێژەی بێکاریدا لەسەر ئاستی ھەرێم ڕیزبەندی یەکەم بووە.

سەبارەت بە ڕێژەی زەکاتیش لیژنەی فەتوای ھەرێم بڕیاریداوە ئەو بڕە پارەیەی زەکاتی لێدەدرێت ٧ ملیۆن و ٨٠٠ ھەزار دینارە ئەگەر ساڵی بەسەردا سوڕابێتەوە بۆ ھەر ملیۆنێک ٢٥ ھەزار دیناری عێراقی زەکات بدات.

وتیشی، ئەمساڵ بۆ ھەر تۆنێک گەنم بڕی ٧٥٠ ھەزار دینار تەرخانکراوە و ئەگەر نرخی گەنم لە جیھان زیاتر بەرزببێتەوە نرخی وەرگرتنی گەنم لە ناوخۆ بە ڕێژەی ٢٠٪ زیاد دەکرێت.

وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزاری حکومەتی ھەرێمی کوردستان رایگەیاندووە، لە ڕێگەی ٨١ پرۆژەی ستراتیژی و پێنج ھەزار و ٧٨٧ بیر، دوو ملیار و ٦٨٤ ملیۆن و ٦٠٥ مەتر سێجا ئاوی خواردنەوە لە ڕێگەی ١٤ بەڕێوەبەرایەتی و ١١٨ فەرمانگە بۆ تێکڕای ھاوبەشانی ئاو لە ھەرێمی کوردستان دابین دەکرێت.

ئاشکراشیکردووە، ھاوبەشانی ئاو لە ھەرێمی کوردستان ملیۆنێک و ١٤ ھەزار و ٧٠٦ ھاوبەشن، ٧٠٤ ھەزار و ٢٥٩ ھاوبەش پێوەری ئاویان ھەیە و ٣١٠ ھەزار و ٤٤٧ ھاوبەشیش پێوەری ئاویان نییە.

ئاماژەی بەوەشکرووە، بە گوێرەی ئاماری بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی ئاو و ئاوەرۆ لە وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار، لە ماوەی تەنھا مانگەکانی کانوونی دووەم و شوباتی ئەمساڵ ٢٠٢٢، داھاتی ئاو لە ھەرێمی کوردستان نۆ ملیار و ٧٧٠ ملیۆن و ٥٩١ ھەزار دینار بووە، ساڵی ٢٠٢١یش ٤٢ ملیار و ١٠٢ ملیۆن و ٣٢٧ ھەزار دینار داھات بووە، بەڵام ١٢٨ ملیار و ٦٩٩ ملیۆن و ٤١٩ ھەزار دینار خەرجی دەستەبەرکردنی ئاوی خواردنەوە بووە بۆ ھاوڵاتییانی ھەرێمی کوردستان لە تەواوی شار و شارۆچکە و گوند و ناوچەکان.

دوای ساڵی ٢٠٠٣ ئەو خانووانە لەو گەڕەکەدا دروستکراون و ماوەی ١٩ ساڵە ھیچ کێشەیەکیان بۆ دروست نەکراوە، بەڵام دوای دروستکردنی بینای نوێی پارێزگا لەو گەڕەکە، لە ئێستادا تەنھا چەند ڕۆژێکی کەم مۆڵەت بۆ چۆڵکردنی خانووەکانیان دراوە.

لە ‌کۆبوونەوەکەدا کە رۆژی پێنج شەمە ٧ی نیسانی ٢٠٢٢ بەڕێوەچوو، باسی کێشەی تیرۆر و گروپە توندڕەوەکان و چۆنییەتی ریشەکێش کردنی ئەو گروپانە کرا و ھەردوولا ھاوڕابوون کە دۆخی خراپی ئابوری و لاوازی سیستمی حکومڕانی زەمینە بۆ گەشەکردنی ئەم گروپانە خۆش دەکەن و بۆ ریشەکێشکردنی ئەم گروپانەش پێویستە نەک تەنھا لەڕووی ئەمنییەوە بەڵکو لەڕووی ئابوری و سیاسییەوە ھاوکاری و پلانی نێودەوڵەتی ھەبێت. 

لە بەشێکی تری کۆبوونەوەکەدا تاوتوێی کێشەی خۆراک کرا کە بە تایبەتیش لە ماوەی رابردوودا بەھۆی کاریگەری شەڕی رووسیا و ئۆکراینەوە ئەم کێشەیە قوڵتر بووەتەوە. لەمبارەیەوە قوباد تاڵەبانی باسی لە پێویستیی گرنگیدانی زیاتری کرد بە کەرتی کشتوکاڵ و رایگەیاند، ھەرێمی کوردستان وڵاتێکی کشتوکاڵییە و دەتوانێت ببێتە سەبەتەی خۆراکی وڵاتانی ناوچەکە و بۆ ئەمەش پێشوازی لە وەبەرھێنەرانی بیانی دەکەین بۆ وەبەرھێنان لە کەرتی کشتوکاڵدا.

ھەر لە کۆبوونەوەکەدا تاوتوێی پتەوکردنی پەیوەندییەکانی نێوان ھەرێمی کوردستان و وڵاتی یۆنان کرا و بە تایبەتیش ھەردوولا جەختیان کردەوە لە پەرەپێدانی پەیوەندییە ئابورییەکانی نێوان ھەردوو وڵات.

بە پێی ڕاگەیەنراوێکی کۆبوونەوەی سەرۆکی فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی کوردسان لە ٨-٣-٢٠٢٢، ھەموو فراکسیۆنەکان ھاوڕابوون کە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە وادەی دیاریکراودا ئەنجام بدرێت، ھەروەھا بۆ ھەمواری یاسای ھەڵبژاردن و کۆمیسیۆن و پرسی دەستوریش، ھەموو فراکسیۆنەکان ھاوڕابوون ئەو بابەتانەی ڕەھەندی نیشتمانیانی و سیاسیی و یاساییان ھەیە، بە ڕێککەوتن و سازانی نێوان فراکسیۆنەکان بێت و بە بێ ڕێککەوتن تێنەپەڕێنرێت.

بەڵام لە ئێستادا فراکسیۆنەکان جگە لە فراکسیۆنی پارتی یاداشتێکیان بۆ ھەمواری ھەشتەمی یاسای ھەڵبژاردن پێشکەش بە سەرۆکایەتی پەرلەمان کردووە، بۆ ئەوەی بخرێتە بەرنامەی کار و یاساکە ھەموار بکرێتەوە، بەڵام پارتی دەیەوێت بە زۆرینە ئەو پرسە یەکلا بکاتەوە.

"سامان عەلی" نوێنەرانی مامۆستایانی ناڕازی لە نوسینگەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە سلێمانی لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، داوا دەکەن حکومەتی عێراق ڕاستەوخۆ مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێم دابەش بکات و وردبینی لە داھاتی نەوت و ناوخۆ و خاڵە گومرگییەکاندا بکات.

وتیشی، لە ماوەی ٨ ساڵدا حکومەتی ھەرێم بە نایاسایی مووچەی ١٢ مانگی نەداوە، بە چەندین شێواز دەستکاری مووچەی مامۆستایان و فەرمانبەران و خانەنشینانی ھەرێمیان کردووە.

ڕاشیگەیاند، لیژنەی تەندروستی لە ماوەی پێنج مانگی ڕابردوودا دوو ھەزار و ٣٢٦ سەردانیان ئەنجامداوە لەو ماوەیەشدا دەستگیراوە بە سەر زیاتر لە ٨٠ ھەزار پارچە دەرمانی نایاسایی و ماوە بەسەرچوو، دوو نۆرینگەش لەسەر فرۆشتنی دەرمانی حکومی داخراون.

عەمید حوسێن عەلی بەرێوەبەری پۆلیسی خورماتوو بە کوردسات نیوزی راگەیاند، سەر لەبەیانی ئەمڕۆ پێنج شەممە ٧ی نیسانی ٢٠٢٢ چوار شوان لە کاتی لەوەڕاندنی ئاژەڵەکانیاندا لە نزیک گوندی تامور لەلایەن تیرۆریستانی داعشەوە رێفێندران.
ئاشکراشیکرد، ھێزە ئەمنییەکان لە دوای ئاگادار بونیان لە ھەوڵدان بۆ رزگارکردنی شوانەکان، بەڵام تیرۆریستانی داعش لە ناوچەکە ھەڵاتوون و شوانەکانیان لەگەڵ خۆیاندا بردووە.

محەمەد عەتا عەبدوڵا جێگری سەرۆکی بەڵێندەران لقی سلێمانی رایگەیاند، لە ئێستادا ئیش و کارەکانی بەڵێندەران لەو پەڕی خراپیدایە، ھەموو ئاواتی بەڵێندەران ئەوە بوو شەڕی داعش تەواو بێت و پرۆژەکان دەستبکەنەوە بە کار کردن، بەڵام دوای شەڕی داعش کۆمەڵێک پرۆژە کەوتەوە ئیش بە حساب لەسەدا ٨٥ پارەکانیان بۆ تەرخان بکرێت، بەڵام دوای ماوەیەک پەتایی کۆرۆنا ھات ئەویش وەستێنرا کەس باسی نەکرد.

ئاشکراشیکرد، لە کۆی ١٢٨٠ کۆمپانیا کە لای ئەوان تۆمار کراوە ٨٠٠ بۆ ٩٠٠ کۆمپانیا مایەپوچ بوون، زۆربەیان پارەیان لای حکومەتە کە بەڵێننامەیان لێوەرگیراوە ئەو پارانە نابێت لە بانکدا دەستکاری بکرێت ھەتا حکومەت خۆی فەرمان دەرنەکات، ئەمە لە کاتێکدایە ئەگەر بەڵێندەر ئیش و کاری لە باجی دەرامەت یان زەریبە یان زەمان ھەبێت، چەکی بانک قەبوڵ ناکەن دەڵێن دەبێت روسمات بە کاش بدەن، لەبری ئەوەی کار ئاسانی بۆ بەڵێندەران بکەن رۆژ لە دوای رۆژ شتی قورستر دەھێننە ئاراوە.

جێگری سەرۆکی بەڵێندەران لقی سلێمانی ھۆکاری مایەپووچبونی بەڵێندەرانی گەڕاندەوە بۆ زیادبوونی رسومات بە شێوەیەکی بەرچاو و رونیکردەوە، جاران میزانییە ١٥٠ ھەزار دینار بوو، ئێستا تۆمار دروستکراوە دەبێت بچیت بۆ وەزارەتی داد مۆری بکەی، جیا لەمەش فۆرمی وەرزی ھەیە شەش مانگی و ساڵی ھەیە، ئەگەر پڕی نەکرێتەوە ٧٥ ھەزار دینار غەرامە دەکرێت، ھەموو کۆمپانیاکانی بەڵێندەرایەتی موڵکیان دادەنا لە دەستەبەری بانکی، لەسەدا پۆینت پێنج پارە وەردەگیرا، بەڵام ئەمساڵ کراوە بە لەسەدا دوو پۆینت پێنج ئەمە لەبری ئەوەیە کار ئاسانی بۆ بەڵێندەران بکەن.

وتیشی، تەنھا لە سلێمانی ١٧٤ کۆمپانیا ھەیە پارەی لای حکومەتە، لە ئێستادا سەرجەم پرۆژەکانی سلێمانی وەستێنراوە و راوەستانی پرۆژەکان گەورەترین بێکاری دروست کردوە جاران پرۆژەکان ٢٠ بۆ ٣٠ کەس کاری تێدا دەکرد لە ئەندازیار و کرێکار، ئێستا ھەمووی دەرکراوە تەنھا یەک پاسەوان ھێڵدراوەتەوە لەبەر ئەوەی شتومەکان نەدزرێت.

محەمەد عەتا ئاماژەی بەوەشکرد، بەردەوام نوسراوی فەرمی دەکەن بۆ لایەنە پەیوەندیدارەکان، بەڵام ھەمووی بێ وەڵامە، لەمانی  لەگەڵ سەرۆکی فراکسیۆنەکان و دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان کۆبوونەتەوە و کۆمەڵێک بەڵێنیان پێدراوە، بەڵام تاکو ئێستا ھیچ دیار نیە و کار بە بەڵێنەکان نەکراوە، داواکارن حکومەت چاوێک بە ڕەوشی بەڵێندەران بخشێنێتەوە.

ئەحمەد ھۆشیار بەرێوەبەری فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی ھەولێر بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەھۆی شەپۆلی خۆڵبارین گەشتەکانی فرۆکەخانە راگیراوە تا رەوشی ئاستی بینین ئاسای نەبیتەوە گەشتەکان دەست پێ ناکەنەوە.

وتیشی، راگرتنی گەشتەکان کاتییە و چاوەڕی رەوشی کەشوھەوا دەکەن بۆ ئەوەی دەست بە گەشتەکانمان بکەنەوە.

بەپێی ئەو لیستەی لەلایەن وەزارەتی دارایی و ئابوری ھەرێمی کوردستان بڵاوکراوەتەوە، دابەشکردنی مووچە تاوەکو ٢٨ی ئەم مانگە دەخایەنێت و سەرەتاش موچەی وەزارەتی تەندروستی دابەش دەکرێت.

بڕیارە رۆژی دوشەممەش مووچەی وەزارەتی پێشمەرگە و یەکەی ٧٠ و ٨٠، رۆژی سێشەممەش موچەی وەزارەتی دارایی و ئابوری، ناوخۆ ، بەڕێوەبەرایەتی گشتی رەگەزنامە، بەڕێوەبەرایەتی دامودەزگا نەوتییەکان دابەشدەکرێت.

ڕۆژی چوارشەممە بۆ پێدانی مووچەی کاروباری شەھیدان، کەسوکاری شەھیدان و ئەنفالکراوان، زیندانییە سیاسییەکان دیاریکراوە.

بڕیارە ھێزەکانی زێرەڤانی و فەرماندەی بەرگری و فریاکەوتنیش ڕۆژی پێنج شەممە مووچە وەربگرن.

بۆ پێدانی مووچەی ئەنجومەنی وەزیران، پەرلەمان، سەرۆکایەتی ھەرێم ڕۆژانی ٢٨، ٢٧ و ٢٦ دیاریکراوە و خانەنشینانی پێشمەرگەش لە کۆتاییدا مووچەکانیان پێدەدرێت.