وەزیری ژینگەی فەرەنسا دوێنێ هەینی رایگەیاند کە لە یەکی تەمموزی ئەمساڵەوە، جگەرەکێشان لەو شوێنە گشتییەکاندا قەدەخە دەکرێت کە بەرکەوتەی زۆریان لەگەڵ منداڵ و خێزان هەیە.

کاترین ڤوتخا، وەزیری خێزانی فەرەنسا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ئاشکرای کرد کە ئەم بڕیارە نوێیە کەناراوەکان، پارکەکان، باخچە گشتییەکان، وێستگەکانی گواستنەوەی گشتی، سەنتەرە وەرزشییەکان و دەوروبەری قوتابخانەکان دەگرێتەوە.

لەگەڵ ئەوەشدا، ئەم یاسایە کافێ و تەراسە دەرەکییەکان ناگرێتەوە.

سزای پێشێلکردنی یاساکە:

هەر کەسێک سەرپێچی لەم یاسایە بکات و لەو شوێنە قەدەخەکراوانە جگەرە بکێشێت، بە 135 یۆرۆ (نزیکەی 153 دۆلار) سزا دەدرێت.

"دەبێت تووتن لەنێو خێزانەکان نەمێنێت. ئەو شوێنانەی منداڵ تێیان دەچێت، دەبێت ئازادی جگەرەکێشان تێیدا کۆتایی پێبێت،" ڤوتخا دەڵێت.

ئامارەکان:

بەگوێرەی نوێترین ئامارەکان:

- 23.1% لە فەرەنسییەکان جگەرە دەکێشن
- ئەم ڕێژەیە بەراورد بە ساڵی 2014، 5% کەمبووەتەوە
- ساڵانە 75 هەزار فەرەنسی بەهۆی جگەرەکێشانەوە گیان لەدەست دەدەن
- 13% لە مردنەکانی فەرەنسا پەیوەندی بە نەخۆشییەکانی جگەرەکێشانەوە هەیە

پشتگیری خەڵکی

دوایین راپرسی نیشانی دەدات کە 80% لە فەرەنسییەکان پشتگیری لە قەدەخەکردنی جگەرەکێشان لە شوێنە گشتییەکان دەکەن.

شایانی باسە کە ئەم یاسایە جگەرەی ئەلیکترۆنی ناگرێتەوە، بەڵام حکومەت کار لەسەر کەمکردنەوەی ڕێژەی نیکۆتین لەنێو ئەو جۆرە جگەرانە دەکات.

---

بێ لە فەرەنسا چەند وڵاتێکی تریش یاسای توندیان لەسەر جگەرەکێشان هەیە:

وڵاتانی توندترین یاساکان:

1. ئوسترالیا:

- جگەرە لە تەواوی شوێنە گشتییەکان قەدەخەیە
- پاکەتی جگەرە بە نرخی زۆر بەرز دەفرۆشرێت (تا 40 دۆلار)
-ریکلامی جگەرە بە تەواوی قەدەخەیە

2. سینگاپور:

- جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە گشتییەکان قەدەخەیە
- سزای گەورە بۆ فرۆشتنی جگەرە بە منداڵان
- کۆنترۆڵی توندی سنووری بۆ هاوردەی جگەرە

3. نۆروێژ:

- جگەرە لە تەواوی ڕێستۆران، کافێ و بارەکان قەدەخەیە
- قەدەخەی تەواوی ڕیکلامی تووتن
- هەڵگرتنی جگەرە لە بەرچاو خەڵك قەدەخەیە

4. ئیسلەند:
- جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە سەربەست و داخراوە گشتییەکان قەدەخەیە
- قەدەخەی فرۆشتنی جگەرە بە کەسانی خوار18 ساڵ
- سزای توند بۆ پێشێلکاران

5. نیوزیلەند:
- پلانی قەدەخەکردنی تەواوی جگەرەکێشان تا ساڵی 2025
- قەدەخەی جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە گشتییەکان
- کەمکردنەوەی ژمارەی فرۆشگاکانی جگەرە

6. کەنەدا:
- جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە گشتییەکان قەدەخەیە
- پاکەتی جگەرە بە ڕەنگی خاوەن و بێ نیشانە بازرگانییەکان
- ئاگادارکردنەوەی توند لەسەر زیانەکانی جگەرە

7. تایلەند:

- جگەرەکێشان لە کەناراوەکان قەدەخەیە
- قەدەخەی جگەرەی ئەلیکترۆنی
- سزای توند بۆ فرۆشتنی جگەرە بە گەنجان

سكرتێری ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم ئاشكرایكرد، بەپێی بڕیاری دادگای فیدراڵی دەبێت مامەڵەی هەموو فەرمانبەران و خانەنشینان و سوودمەندانی تۆڕی كۆمەڵایەتی، لە هەرێم بە هەمان شێوەی دامەزراوەكانی حكومەتی فیدراڵ مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت.

ئامانج رەحیم سكرتێری ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم دەقی بڕگەی دووەمی لە بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی سەبارەت بە موچەی موچەخۆرانی هەرێم بڵاوكردووەتەوە، كە بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی دەبێت لەلایەن هەموو دەسەڵاتەكانەوە جێبەجێ بكرێت و نابێت هیچ یاسا و بڕیار و نووسراوێك پێچەوانەی ئەوە دەربچێت.

لە بڕیارەكەی دادگادا هاتووە، پتەوكردنی دادپەروەریی وا دەخوازێت یەكسانی بەرپا بكرێت لە نێوان ئەندامانی كۆمەڵگە لە سەرجەم ماف و ئەركەكاندا، ماددەی 14 لە دەستوری كۆماری عیراق ساڵی 2005 حوكمی داوە بە بەرجەستەكردنی یەكسانی لە نێوان عیراقییەكان بەبێ جیاوازی.

ئاماژەی بەوەشكردووە، بۆ جێبەجێكردنی دادپەروەریی لە نێوان هەموو هاووڵاتییان بە تایبەتیش ئەوەی پەیوەندیدارە بە مووچەی هەرێم بە جۆرێك دەبێت حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێم توانای خۆیان بخەنەگەڕ بۆ جێبەجێكردن و لابردنی بەربەست و بیانووەكان كە ببێتە هۆی ڕێگریی لە خەرجكردنی موچە یان دواكەوتنی.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاند، کەسێکیان بە تۆمەتی کوشتنی دراوسێکەی بە بەرد لە شارۆچکەی پیرەمەگرون دەستگیر کردووە.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاند، دوای ئەوەی بەیانی ئەمڕۆ زانیاری گەیشتە دەست مەفرەزەكانی بنكەی پۆلیسی پیرەمەگرون كە لە گەڕەكی ئاسۆس لە شارۆچكەی پیرەمەگرون شەڕ روویداوە و كەسێك بریندار بووە، هێزەكانی پۆلیس دەستبەجێ‌ گەیشتنە شوێنی رووداوەكە و بریندارەکەش بۆ نەخۆشخانە گواسترایەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بریندارەکە بەرد بە سەریدا کێشرابوو، بەڵام بەهۆی سەختی برینەکەیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لەدەستداوە.

پۆلیسی سلێمانی راشیگەیاندووە، تۆمەتباری رووداوەکە بە ناوی 'س، ح، ع' لەدایكبووی ساڵی 1980 دەستگیر کراوە و لە ئێستادا بە بەبڕیاری دادوەر و بەپێی ماددەی 405 لە یاسای سزادانی عیراقی راگیراوە و لێكۆڵینەوە لە رووداوەكە بەردەوامە .

شانەی ئەمنی عیراق رایگەیاندووە، لە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیدا و لەرێگای فڕۆکەی F-16ـەوە، شەش تیرۆرستیان لە سنوری پارێزگای سەڵاحەدین لەناو بردووە.

شانەی ئەمنی عیراق رایگەیاندووە، دوای دوو مانگ لە چاودێریکردن و بەدواداچوون، شەوی رابردوو و بەیانی ئەمڕۆ هەینی، فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان؛ ئۆپەراسیۆنێکی تایبەتیان لە سنوری سەڵاحەدین ئەنجام داوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە ئۆپەراسیۆنەکەدا فڕۆکەی F-16 و سیسنا کاراڤان بەکارهاتوون و مۆڵگەیەکی تیرۆرستانیان پێ بۆردومان کردووە، لە ئەنجامدا شەش تیرۆرست کوژراون.

ئەوەش هاتووە، هێزەکانیان لە چاودێری و ئۆپەراسیۆنی بەردەوامدان بۆ لەناوبردنی سەرجەم تیرۆرستان و پاککردنەوەی عیراق لەو گروپە چەکدارانە.

ئەگەرچی لە ساڵی 2017ـەوە کۆتاییهێنان بە گروپی تیرۆرستی داعش لە عیراقدا راگەیەنراوە، بەڵام هێشتا شانە نووستووەکانی ئەو گروپە لە چەند ناوچەیەکی عیراقدا بەتایبەت ئەو شوێنانەی بۆشایی ئەمنیان تێدایە، بوونیان ماوە و هەوڵی خۆرێکخستنەوە دەدەن.

چەند كەسێكی تر لەسەر دۆسیەی كوشتنی نارین گوران لە باكوری كوردستان دادگایی دەكرێن.

ئەمڕۆ لە دادگای ئامەد، 15 كەس بە تاوانی شاردنەوەی تاوانباران لە دۆسێی كوشتنی نارین گوراندا دادگایی دەكرێن، تۆمەتباران و پارێزەرەكانیان و بەشێك لە كەسوكاری تۆمەتباران ئامادەی دانیشتنەكە بوون، چاوەڕوان دەكرێت دادگا بڕیاری كۆتایی لەسەر دۆسیەكە بدات.

ئەوەش لە كاتێكدایە دوو شەممەی رابردوو دادگای ئامەد، سزاكانی سەر دۆسیەی نارین گۆرانی تەمەن هەشت ساڵ یەكلایكردەوە، دادگای سزا قورسەكان بە زۆرینەی دەنگدا سزای زیندانیكردنی هەتاهەتایی سەپاند بەسەر هەریەك لە یوكسەل گوران دایكی نارین و ئەنەس گورانی برا و سەلیم گورانی مامیدا، هەروەها سزای چوار ساڵ و شەش مانگ زیندانیكردنی بەسەر نەوزاد بەختیار دراوسێی ماڵی نارین گوراندا سەپاند.

نارین گوران تەمەن هەشت ساڵ، لە 21ی ئابی 2024، لە گوندی چولی سەر بە شارۆچكەی رەزانی پارێزگای ئامەد لە باكوری كوردستان بێسەروشوێن بوو، لە 8ی ئەیلول تەرمەكەی لە تورەكەیەكدا دۆزرایەوە، دواتر بەپێی راپۆرتی پزیشكی راگەیەنرا خنكێندراوە.

کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای بۆ ئەمڕۆ و سبەینێ بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، کەش جێگیر دەبێت و ئەمڕۆ پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە.

کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ هەینی، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و پلەکانی گەرما 1 تا 3 پلەی سیلیزی نزمتر دەبنەوە بەراورد بە پلە تۆمارکراوەکانی دوێنێ.

ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەینێ شەممە، ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ هەندێک پەڵەهەور ، هەروەها پلەکانی گەرما 1 بۆ 2 پلەی سیلیزی بەراورد بەمڕۆ بەرز دەبنەوە.

بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بەمجۆرە دەبن:

هەولێر :  35  پلەی سیلیزی

سلێمانی : 34 پلەی سیلیزی

دهۆک :   34  پلەی سیلیزی

کەرکوک : 37 پلەی سیلیزی 

زاخۆ  :  35 پلەی سیلیزی

هەڵەبجە :36 پلەی سیلیزی

سۆران :  34 پلەی سیلیزی

حاجی ئۆمەران : 23 پلەی سیلیزی

گەرمیان :38 پلەی سیلیزی

قائیمقامی پێنجوێن بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەهۆى تەقینەوەى مینەوە حەوت کرێکار لە سنووری گوندی کێلوو بریندار بوون.

هێمن ئیبراهیم قائیمقامی قەزای پێنجوێن بە كوردسات نیوزی راگەیاند، بەهۆی تەقینەوەی مینەوە لە گوندی کێلووی پێنجوێن حەوت کەس برینداربوون، کە سەرجەمیان پیشەیان کرێکارە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو کرێکارانە لەکاتی کارکردندا بوون و دەستکاری مینەکەیان کردووە، بەوهۆیەوە پیایاندا تەقیوەتەوە.

پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، کرێکارەکان راستەوخۆ رەوانەی نەخۆشخانە کراون، بەڵام بەهۆی سەختی برینەکەیانەوە، دووانیان بۆ نەخۆشخانەی شار لە سلێمانی گواستراونەتەوە.

مین و چەندین جۆری دیکەی تەقەمەنی، پاشماوەی جەنگی نێوان عیراق و ئێرانن کە نزیکەی چوار دەیە پێش ئێستا و لە سەردەمی رێژێمی پێشووی عیراقدا لەنێوان ئەو دوو وڵاتەدا هەبوو. کە وەک بەشێک لە پلانی سەربازییان حکومەتی ئەوکاتی عیراق ناوچە سنوورییەکانی مینڕێژ کردبوو، ئەگەرچی زیاتر لە 30 ساڵ بەسەر رووخانی ئەو رژێمەشدا تێپەڕیوە و بەشێکی زۆری خاکی کوردستان لە پاشماوەکانی جەنگ پاککراوەتەوە، بەڵام هێشتا بەشێکی ناوچەکان مین و تقەمەنیان لێماوە و زۆر جار روودەدات بە هاووڵاتیاندا دەتەقێتەوە و رووداوی نەخوازراوی لێدەکەوێتەوە.

دادگای تێهەڵچوونەوەی ئەمریكا، بڕیاری دا بە هێشتنەوەی باجی گومرگی كە لەلایەن سەرۆكی ئەمریكاوە بڕیاری لەسەر درابوو.

دادگای تێهەڵچوونەوەی فیدراڵی ئەمریكا بڕیاریدا، لەسەر بەردەوامی باجی گومرگ بەڕێژەی 10٪ لەسەر كاڵای هاوردە، كە لەلایەن دۆناڵد ترەمپەوە بڕیاری لەسەر درابوو .

 ئەوەش لە دوای ئەوە دێت، ئیدارەی ترەمپ تانەی لە بڕیارەكەی دادگای بازرگانی نێودەوڵەتی ئەمریكا داوە، داوەشی لە دادگای تێهەڵچوونەوە كرد ئەو بڕیارە رابگرێت و رێگە بەبەردەوامی باجی گومرگی لەسەر كالای هاوردە بەرێژەی 10٪ بدات كە لەلایەن ترەمپەوە بڕیاری لەسەر درابوو.

دوو رۆژ لەمەوبەر،دادگای  تایبەت بە بازرگانی نێودەوڵەتی سەر بە دادگای فیدراڵی ئەمریكا، بریاری ئیدارەی ترەمپی بۆ دانانی باجی گومرگی بەرێژەی ٪10 لەسەر كاڵای هاوردە بۆ ئەمریكا هەڵوەشاندەوە.

دادگاكە لە بڕیارەكەیدا جەختی لەوە كردبووەوە، كە تەنها كۆنگرێس دەسەڵاتی سەپاندنی ئەو جۆرە باجە گومرگییانەی هەیە.

پێشنیازی هەمواری یاسای سزاكان پێشكەشی پەرلەمانی توركیا كرا.

عەبدوڵا گولەر سەرۆكی فراكسیۆنی ئاكەپە لە پەرلەمانی توركیا رایگەیاند، 10 یەمین پاكێجی هەمواری یاسای سزاكان پێشكەش بە پەرلەمان كراوە، لە چەند ڕۆژی داهاتوودا دەیگەیەننە دەستەی داد.

راشیگەیاندووە، یەكێك لە خاڵەكانی یاساكە ئەوەیە حكومەت بتوانێت سوود لە ئازادكردنی كۆنترۆڵكراوی زیندانیان وەربگرێت، دەبێت زیندانییەكان 10%ی سزاكانیان تێپەڕاندبێت، هەروەها تۆمەتباران سودمەنددەبن لە ئازادكردنی مەرجدار كاتێك سێ لەسەر چواری سزاكەیان تەواوكردبێت.

ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، زیندانیانی نەخۆش و كەمئەندام، لە لیستی ئەو كەسانەدا نین سزای هەتاهەتایی و قورسیان بەسەردا بسەپێنرێت.

حکومەتی تاڵیبان لە ئەفغانستان یاریی تۆپی پێی ئەلیکترۆنی "ئەتاری" و تۆپی  سەرمێز "فیشە"ی قەدەغە کردووە و بە "پێچەوانەی یاسای ئیسلامی" دەزانێت.

هاوکات پۆلیسی ئەفغانستان دەیان شوێنی یاریی ئەلیکترۆنی لە ویلایەتەکانی هەرات، بەڵخ و دایکوندی داخستووە.

حکومەتی تاڵیبان جەختی کردووەتەوە کە ئەم یارییانە گەنجان لە ئەرکە ئایینییەکانیان دوور دەخاتەوە. هەندێک لە بەرپرسانی تاڵیبان یاریزانە پلاستیکەکانی یاری "فیشە"یان بە "بت" چوواندووە.

گەنجان و خاوەنی شوێنی یارییە ئەلیکترۆنییەکان داوایان لە وەزارەتی فەرمان بە چاکە و نەهی لە خراپە کردووە پێداچوونەوە بە بڕیارەکەدا بکرێتەوە.

لە هەمان کاتدا، یاری شەترەنجیش خراوەتە لیستی چالاکییە قەدەغەکراوەکان بەهۆی "پێچەوانەی یاسای فەرمان بە چاکە و نەهی لە خراپە"ەوە.

ئەم هەنگاوانە لە چوارچێوەی "یاسای نوێی ڕەوشت"ی 35بڕگەیی دێن کە مانگی ئابی 2024 ڕاگەیەندرا.

 حوسییەکان رایانگەیاند فڕۆکەخانەی بن گۆریۆنی ئیسرائیلیان بە موشەکی بالیستی هایپەرسۆنیک کردە ئامانج

هێزە چەکدارەکانی یەمەنی سەر بە حوسییەکان لە راگەیەندراوێکدا دەڵێن؛ کە بە موشەکی بالیستی هایپەرسۆنیک هێرشێکی سەربازیان کردە سەر فڕۆکەخانەی بن گۆریۆنی ئیسرائیل.

یەحیا سەریع وتەبێژی حوسیەکان، لە تۆامرێکی ڤیدیۆیدا وتی: "هێزی موشەکی هێزە چەکدارەکانی یەمەن هێرشێکی سەربازی بۆ سەر فڕۆکەخانەی بن گۆریۆن ئەنجامدا". و ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمەش لە تۆڵەی ئەو کۆمەڵکوژییەیە کە ئیسرائیل لە غەززە ئەنجامی دەدات.

یەحیا سەریع وتیشی؛ کە هێرشەکە بە موشەکی بالیستی هایپەرسۆنیک ئەنجام دراوە.

هاوکات میدیا ئیسرائیلیەکان بڵاویانکردەوە بەهۆی هێرشەکەوە یارییەکی گەورەی تۆپی پێ وەستێنرا و فڕۆکەخانەی بن گۆریۆنیش بۆ ماوەیەکی کاتی داخرا، سوپای ئیسرائیلیش رایگەیاند: هێرشە موشەکییەکەیان تێکشکاندووە.

فراكسیۆنە كوردستانییەكان بڕیارەكەی وەزارەتی دارایی عیراق بە نادەستووری و بەئامانجگرتنی سیاسی ناودەبەن و رایدەگەیەنن، ئەوەی عیراق دەیكات برسیكردنی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستانە.

فراكسیۆنە كوردستانییەكان راگەیەنراوێكی هاوبەشیان بڵاوكردەوە و ئاماژەیان بەوە كرد، بڕیارەكەی وەزارەتی دارایی عیراق بۆ نەناردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم پێشێلكردنی بنەما دەستووریەكانی عیراقە و ئەو هەڵویستە دەچێتە چوارچێوەی سیاسەتی برسیكردنی هاووڵاتیانی هەرێم، چونكە شایستە داراییەكانی مووچەخۆرانی هەرێم مافێكی دەستووری و مرۆییە و دواخستنی سزادانێكی بەكۆمەڵە.

روونیشیان كردەوە، داوایان لە سەرۆك كۆمار و سەرۆك وەزیرانی عیراق كردووە هەڵوێستی روونیان هەبێت و هەنگاوی بەپەلە بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشەیە بنێن تاكو قوت و بژێوی هاووڵاتیان تێكەڵ بە ململانێ سیاسیەكان نەكرێت.

وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان بە زمانی عەرەبی وەڵامی وەزارەتی دارایی عیراق دەداتەوە و لە نووسراوەکەیدا هاتووە؛ بەپێی بڕیاری دادگای فیدڕالی نابێت بودجەی هەرێم ببڕێت و بڕینیشی بڕیارێكی نادروستە.

لە راگەیەندراوەکەی وەزارەتی دارایی هەرێم دا هاتووە "بڕیارەکەی 2024ـی دادگای فیدراڵی باسی پێدانی موچەی هەرێمی کوردستان دەکات و نوسراوەکانی باسی نەناردنی موچە ناکات".

ئەوەش هاتووە؛ بۆ ئەمساڵ بەپێی رێککەوتن بڕیار بووە عیراق 13 ترلیۆن و 334 ملیار و 587 ملیۆن دینار بنێرێت بۆ کۆی 12 مانگەکە، بەڵام تاوەکو ئێستا تەنیا 4 ترلیۆن و 223 ملیار و 625 ملیۆن و 165 هەزار دینار هاتووە".
 
وەزارەتەکە ئاماژەی بەوەش داوە، عیراق 9 ترلیۆن و 110 ملیار و 961 ملیۆن و 835 هەزار دینار ماوە کە بۆ ساڵی 2025 بینێرێت.

لە درێژەی نووسراوەکەدا هاتووە؛ 

سەرۆکی نوێی سوریا و نوێنەری تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ سوریا ئەمڕۆ پێنجشەممە کۆبونەوەیان ئەنجامدا و چەندین پرسی گرنگی پەیوەندیدار بە پەیوەندییەکانی نێوان دیمەشق و واشنتن یان تاوتوێکرد.

ئەمڕۆ پێنجشەممە بە ئامادەبونی ئەسعەد شەیبانی، وەزیری دەرەوەی سووریا و تۆم باراک، نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ سوریا و باڵیۆزی ئەو وڵاتە لە دیمەشق باڵیۆزی ئەمەریکا لە دیمەشق بە رەسمی کرایەوە.  

دواتر باراک لەگەڵ ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا کۆبووەو دواتر لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بەزوترین کات رایدەگەیەنێت کە سوریا دەوڵەتێکە پشتیوانی لە تیرۆر ناکات.

ئاماژەی بەوەش کرد، کە ئەرکی هێزەکانی ئەمەریکا لە سوریا لەناوبردنی تیرۆرە، هاوکات کاریش دەکەن بۆ هاندانی وەبەرهێنان و بازرگانی لەو وڵاتە بە مەبەستی دەربازبون لە لێکەوتەکانی سزا ئابورییەکانی سەری کە بەم دواییە ترەمپ لەسەر ئەو وڵاتەی هەڵگرت.

سەردانەکەی تۆم باراک یەکەمین سەردانێتی بۆ سوریا لە دوای هەڵگرتنی سزاکانی سەر ئەو وڵاتە بە بڕیارێکی دۆناڵد ترەمپ کە لە سعودیەدا رایگەیاندبوو. 

پێشتر تۆم باراک رۆژی هەینی 23ـی مانگی مایس 2025، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (ئێکس) نووسیبووی: "هەڵگرتنی سزاکانی سەر سوریا لە لایەن سەرۆکی ئەمەریکاوە، دەبێتە هۆی تێکشکاندنی رێکخراوی داعش بەتایبەتی لەو وڵاتە."

باراک ئاماژەی بەوەش کردبوو کە هەڵگرتنی سزاکانی سەر دیمەشق، دەرفەتێکە بۆ ئایندەی گەلی سوریا. هەروەها بە پێویستیشی زانیوە دیدگای ترەمپ بۆ سووریا وەک خۆی جێبەجێ بکرێت.

بەپێی راپۆرتی تەلەڤیزیۆنی BBC، تا رۆژی 28ـی مانگی مایس، 26 حاڵەتی توشبون بە سورێژە تەنیا لە سکۆتلەندا پشتڕاستکراونەتەوە، کە ئەمەش زیاترە لە تەواوی ئامارەکانی ساڵی 2024.

ئەم بەرزبونەوەیەی رێژەی توشبوون، لە کاتێکدایە کە دو ساڵ لەمەوبەر تەنها یەک حاڵەتی سورێژە لە سکۆتلەندا تۆمارکرابوو، بەڵام ساڵی رابردو ئەو ژمارەیە بەرزبوەوە بۆ 24 حاڵەت.

پسپۆڕانی تەندروستی ئاماژە بەوە دەکەن کە کەمی رێژەی کوتان لە هەندێک ناوچە دەبێتە هۆکاری سەرەکی زیادبونی حاڵەتەکان، ئەمەش لە کاتێکدایە کە سورێژە یەکێکە لە درمیترین نەخۆشییەکان کە لە رێگەی کۆکە و پژمینەوە بڵاودەبێتەوە.

رێکخراوی تەندروستی جیهانی لە مانگی ئاداری رابردودا راپۆرتێکی بڵاوکردەوە کە تێیدا رایگەیاند ژمارەی توشبوانی سورێژە لە ئەوروپا لە بەرزترین ئاستی خۆیدایە بۆ ماوەی 25 ساڵ.

بەپێی ئەم راپۆرتە، منداڵانی خوار تەمەن پێنج ساڵ، زیاتر لە 40% لە ئەو حاڵەتانە پێک دەهێنن کە لە ئەوروپا و ناوەڕاستی ئاسیا تۆمارکراون.

هێلین بێنسۆن، راوێژکاری تەندروستی گشتی لە NHS، دەڵێت: "زیادبونی حاڵەتەکان لە سەرانسەری سکۆتلەندا بەرچاوە، پێشتر ئەمساڵ ئامارێکی زیاترمان بینیوە لە چاو تەواوی ساڵی ڕابردو."

ئەو وتیشی: "لە گلاسکۆ لە سەرەتای ئەمساڵەوە چەندین حاڵەتمان بینیوە، هەروەها لە چەند هەفتەی رابردوشدا ژمارەیەکی کەممان لە ناوچەی گۆڤانهیل تۆمارکردووە.

بێنسۆن جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە کە ئەگەری گواستنەوەی نەخۆشییەکە لە کۆمەڵگەدا هەیە، بۆیە هەوڵەکانیان ئێستا ئەوەیە کە ژمارەی حاڵەتەکانی دیکە کەم بکەنەوە.