عیراق
بەهۆی بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرماوە هاووڵاتیان لە ناوچە جیاوازەکانی عیراق رودەکەنە ئەو ناوچانەیی کە رووبار یاخود چەم و دەریاچەی تێدایە بەمەستی مەلەکردن هەندێکجاریش ئەو سەردانیکردنانە بە کارەسات کۆتایاندێت.
بەپێی زانیاریەکانی وەزارتی ناوخۆی عیراق، لەسەرەتای وەرزی هاوینی ئەمساڵەوە لە تەواوی عیراق، زیاتر لە 300 کەس بەهۆی مەلەکردن لە روبارەکان و چەم و دەریاچەکان خنکاون، زۆربەی حاڵەتەکانی خنکانیش لە پارێزگاکانی بەغداد و دیالە و زی قار و سەڵاحەدین رویانداوە، بەهۆی ئەوەی ئەو پارێزگایانە روبارەکان لە نزیک شوێنی نیشتەجێبوونی هاووڵاتیانەوە تێدەپەڕن.
هەر بەپێی زانیاریەکانی وەزارەتی ناوخۆی عیراق، زۆربەی ئەو کەسانەی کە خنکاون هێلەکی فریاگوزاریان لەبەر نەبووە و مەلەیان نەزانیوە، یاخود لە جێگەیەکدا مەلەیان کردوە کە شیاوی مەلەکردن نەبووە و بەهۆی بەهێزی تەوژمی روبارەکانەوە خنکاون.
بەهۆی بڵاوبوونەوەی گازی کلۆرەوە زیاتر لە 600 زیارەتکاری چلەی ئیمام حوسێن توشی تەنگەنەفەسی بوون.
وەزارەتی تەندروستی عیراق رایگەیاند، بەهۆی بڵاوبونەوەی گازی کلۆرەوە لە فەرمانگەیەکی ئاو لەسەر رێگای کەربەلا-نەجەف، 621 کەس بەهۆی هەڵمژینی ئەو گازەوە توشی تەنگەنەفەسی بوون، ئەو کەسانەش بەڕێگاوە بوون بۆ بەشداریکردن لە چلەی ئیمام حوسێن.
ئاماژەی بەوەشکرد، سەرجەم ئەو کەسانەی کە بەهۆی هەڵمژینی ئەو گازی کلۆرەوە رەوانەی نەخۆشخانە کراون ، چارەسەری پێویستیان وەرگرتووە و پاش جێگیربوونی رەوشی تەندروستیان نەخۆشخانەیان بەجێهێشتووە.
نەسیب ئەلخەتابی پاریزگاری کەربەلا لە شوێنی روداوەکەوە رایگەیاند، تیمەکانی بەرگری شارستانی بە خێرایی توانیویانە چارەسەر ئەو کێشەیە لە فەرمانگەی ئاوی نێوان پارێزگای نەجەف و کەربەلا بکەن، هەروەها ستایشی تیمەکانی فریاکەوتنی خێرا و بەرگری شارستانی کرد بەهۆی خێرا وەلامدانەوەیان بۆ ئەو روداوە.
ئەمرۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق كۆدەبێتەوە و چاورەوان دەكرێت بریارێك لە بارەی خەرجكردنی موچەی مانگی 6 ی موچەخۆرانی هەرێم بدات .
پەیامنێری كوردسات نیوز لە زاری بەرپرسێكی كوردەوە رایگەیاند ، كارنامەی كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی وەزیران ، پرسی موچەی هەرێمی تێدا نیە ، بەڵام پێدەچێت لەناو كۆبونەوەكەدا ئەو پرسە بخرێتە بەر باس .
وتیشی هەرێمی كوردستان پێشنیارەكانی خۆی پێشكەش كردوە و لیژنەكان كاری خۆیان كردوە و راپۆرتەكان ئامادە كراون كە دەبێت ئەمرۆ لە ئەنجومەنی وەزیران گفتوگۆیان لەبارەوە بكرێت ، دوای پەسەندكردنیشیان لەلایەن محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراقەوە ، بریار لەسەر خەرجكردنی موچەی مانگی 6 ی موچەخۆرانی هەرێم دەدرێت .
لە چەند رۆژی رابردوودا وەفدێكی هاوبەشی وەزارەتی دارایی و دیوانی چاودێری هەرێم چوونە بەغداد بۆ ئەوەی لەگەڵ لێپرسراوانی دارایی عیراق راپۆرتی تایبەت بە داهاتە نانەوتییەكانی هەرێم و هەناردەی نەوتی هەرێم تاوتوێ بكەن و دوای تەواوكردنی كارەكانیشیان رۆژی 5 شەممە وەفدەكەی هەرێم گەرانەوە .
بەپێی لیستی گەرمترین ناوچەكانی جیهان ، لە 24 سەعاتی رابردوودا شارەكانی عیراق گەرمترین 15 ناوچەی جیهان بوون و ناوی هیچ شارو و وڵاتێكی تر لە لیستەكەدا نەهاتووە
لە لیستەكەدا، ناوچەی فرۆكەخانەی بەسرە لە پلەی یەكەمدا بوە و پلەی گەرما تێیدا گەیشتوەتە 52 پلەی سەدی، دواتر ناسریە و بەسرە و سەماوە و عەمارە لە لیستەكەدا دیاریكراون كە پلەی گەرما تێیاندا 50 پلەی سەدی بوە ، دواتریش هەریەك لە ناوچەكانیی رەفاعی لە ناسریە و فرۆكەخانەی نەجەف و كەربەلا و علی غەربی و فڕۆكەخانەی بەغداد و هیت و كوت و بەدرە بە 49 پلەی سەدی لە لیستی گەرمترین ناوچەكانی جیهاندا تۆماركراون ، لە دوای ئەوانیش دیوانیە و عەین تەمر تۆمار كراون كە پلەی گەرما تێیاندا زیاتر لە 48 پلەی سەدی بووە .
ئەوە لەكاتێكدایە ، كەشناسی عیراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، لە ناوەڕاستی ئەم هەفتەوە ئەو شەپۆلی گەرمای رووی لە عیراق و هەرێمی كوردستان كردووە، قۆناغ بە قۆناغ نامێنێت و بارستە هەوایەكی فێنك جێگەی دەگرێتەوە.
كەشناسی عیراق رایگەیاند، هەفتەی داهاتوو ئەو شەپۆلە گەرمایەی رووی لە عیراق و هەرێمی كوردستان كردووە نامێنێت و بارستە هەوایەكی فێنك جێگەی دەگرێتەوە.
كەشناسی عیراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، سەرەتا یاخود ناوەڕاستی هەفتەی داهاتوو ئەو شەپۆلە گەرمایەی رووی لە عیراق و هەرێمی كوردستان كردووە، قۆناغ بە قۆناغ نامێنێت و بارستە هەوایەكی فێنكتر جێگەی دەگرێتەوە، كە لە رۆژهەڵاتی دەریای ناوەڕاستەوە سەرچاوەی گرتووە و لەگەڵ خۆیدا كەشوهەوای ئاسایی هاوین دەهێنێت.
ئەوەشی خستەڕو، ئەم هەفتەیە پلەكانی گەرما بە بەرزی لە عیراق و هەرێمی كوردستان دەمێننەوە، كە لە لوتكەی پلەكانی گەرمادان.
كەشناسی عیراق ئاماژەی بەوەشداوە، لەناوەڕاستی هەفتەی داهاتووەوە كەشوهەوای عیراق و هەرێمی كوردستان سەقامگیری رێژەیی بەخۆیەوە دەبێنێت.
کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان تیروپشک بۆ پێدانی ژمارەی لیست و هاوپەیمانێتی و کاندیدە سەربەخۆکان ئەنجامدەدات.
جومانە غەلای وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عیراق رایەگەیاند، ئەم ئێوارەیە 31 هاوپەیمانی و 38 لیست و 76 کاندیدی سەربەخۆی تیروپشکیان بۆ ئەنجامدەدرێت و ژمارەیان پێ دەدرێت.
ئاماژەی بەوەشکرد، ژمارە 256 لە تیروپشکەکان دەرکراوە، بەهۆی ئەو ئاماژە کۆمەڵایەتییەی کە هەیەتی و نادرێت بە هیچ لایەنێک.
راوێژكاری دارایی سەرۆك وەزیرانی عیراق دەڵێت، حكومەت بەردەوامە لە زیادكردنی داهاتی نانەوتی لە چوارچێوەی سیاسەتی داراییدا.
مەزهەر محەمەد ساڵح راوێژكاری دارایی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند: حكومەتی عیراق لە چوارچێوەی چاكسازیی لە سیاسەتی دارایی بەردەوامە لەسەر زیادكردنی داهاتی نانەوتی لە پێناو پڕكردنەوەی كورتهێناندا.
وتیشی، سیاسەتی دارایی تەنها لە چوارچێوەی فەرمانبەراندا خۆی نابینێتەوە، بەڵكو پێویستی بە پلان هەیە و یەكێك لە بابەتەكانیش هاوسەنگی خەرجی و دادپەوەریی دابەشكردنی داهاتە.
راشیگەیاند، راگرتنی پلەبەرزكردنەوەی فەرمانبەران كاریگەری لەسەر باج و داهاتی ناوخۆ هەیە و راگرتنی سەرموچەش كاریگەری لەسەر دادپەروەری دابەشكردنی سەرچاوەی دارایی دەوڵەت هەیە و نەبوونی خشتەكانی یاسای بودجەش مانای ئەوە نییە فەرمانبەر لە مافەكانی بێبەش دەكرێت.
لە کەرکوک گەورەترین چالاکی هونەری و رۆشنبیریی بەڕێوەدەچێت لەژێر ناوی "فیستیڤاڵی کەرکوک هێمای پێکەوەژیانە".
فیستیڤاڵەکە لەسەعات 7ی ئێوارە لەهۆڵی سەنتەری رۆشنبیری کەرکوک ساز دەکرێت و لەلایەن وەزارەتی رۆشنبیری عیراق و بەبەشداریی سەرۆک کۆماری عیراق ساز دەکرێت.
بەپێی ئەجێندای فیستیڤاڵەکە وتاری هەر یەک لەد. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و ئەحمەد فەکاک ئەلبەدرانی وەزیری رۆشنبیری عیراق و رێبوار تەها پارێزگاری کەرکوک پێشکەش دەکرێن.
دواتر کار و چالاکیەکانی فیستیڤاڵ بەڕێوەدەچێت کەچەندین چالاکی هونەری و رۆشنبیری پێکهاتەکانی پارێزگاکە لەخۆ دەگرێت، سازدانی فیستیڤاڵەکەش هەوڵێکە بۆ مکۆمترکردنی گیانی برایەتی و پێکەوەژیان لەپارێزگای کەرکوک.
دوای شەش رۆژ لەچەند شار و شارۆچکەیەکی هەرێمی کوردستان و کەرکوک و گەرمیان، ئەمڕۆ دوایین وادەیە بۆ تۆمارکردنی سکاڵا لەسەر عەجاج کە ناسراوە بە جەلادەکەی زیندانی نوگرەسەلمان.
لە ئەمنە سورەکەی سلێمانی کە تیایدا سکاڵاکان تۆماردەکرێن، شایەتحاڵێکی ناو زیندانەکە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، عەجاج لەهەموو کەسێکی ناو زیندانەکەی دەدا لەسەرجەم تەمەنە جیاوازەکان، دەڵێت ئێستاش کە ناوی دەهێنن لێی دەترسم چونکە زۆر دڕندە بوو.
ئەو زیندانەی ناو نوگرەسەلمان باس لەوەشدەکات، بەبەچاوی خۆمەوە پیرێژنێک بەپێ لەقە لەبەرچاوی خۆمدا گیانیلەدەستدا، جگە لە ئازاردانی جەستەیی لەڕوی دەرونییەوە زۆر ئازاردراوین.
هاوکات لە مۆنۆمێنتی ئەنفال لە چەمچەماڵ و بەڕێوەبەرایەتی شەهیدان و ئەنفالکراوانی گەرمیان وەرگرتنی سکاڵاکان بەردەوامن، کە تیایدا وتە لە شایەتحاڵ و زیندانییەکانی نوگرە سەلمان وەردەگیرێن وەکو بەڵگە لەسەر تاوانەکانی عەجاج.
بەمزوانە وەزیری وزەی سوریا سەردانی عیراق دەكات بۆ گفتوگۆکردن لەسەر نۆژەنكردنەوەی ئەو بۆریە نەوتەی، كێڵگە نەوتییەكانی كەركوك بە بەندەری بانیاسەوە دەبەستێتەوە.
محەمەد بەشیر وەزیری وزەی سوریا رایگەیاند، ئەگەر ئەو بۆرییەی کە كێڵگە نەوتییەكانی كەركوك بە بەندەری بانیاسەوە دەبەستێتەوە، زیندوو بكرێتەوە، رێگە بە نەوتی عیراق دەدات راستەوخۆ بەرەو سوریا بڕوات و لەوێشەوە بۆ بازاڕەكانی جیهان، بەوەش لە تێچووی زۆری هەناردەكردنی نەوت لە رێگەی دەریاوە رزگاری دەبێت.
وتیشی، بۆئەو مەبەستە بەمزوانە سەردانی عیراق دەكات و لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای ئەو وڵاتە گفتوگۆ دەكات لەسەر نۆژەنكردنەوەی ئەو بۆرییە نەوتیەی، كێڵگە نەوتییەكانی كەركوك بە بەندەری بانیاسەوە دەبەستێتەوە.
جەختیشیكردەوە، وەزارەتی وزەی سوریا كار بۆ داڕشتنەوەی كەرتی وزە لە وڵاتەكەی دەكات لە رێگەی دامەزراندنی چەند كۆمپانیایەكی نەوت و كارەبا، هاوشێوەی كۆمپانیا گەورە نێودەوڵەتییەكان، بۆ ئەنجامدانی گەڕان و بەرهەمهێنان و گواستنەوە و پاڵاوتن.
راشیگەیاندوە، بۆری غازی نێوان سوریا و توركیا بەم دواییە نۆژەنكراوەتەوە و لە ئێستادا رۆژانە نزیكەی سێ ملیۆن مەتر سێجا غاز لە رێگەیەوە دەگوزارێتەوە.
تا ئێستا نزیكەی سێ ملیۆن هاووڵاتی ئێرانی ناویان بۆ بەشداریكردن لە چلەی ئیمام حسێن تۆماركردووە كە لە كەربەلا بەڕێوەدەچێت.
مەجید میرەحمەدی سەرۆكی لیژنەی چلەی ئیمام حسێن لە ئێران رایگەیاندووە، ملیۆنان زیارەتكاری ئێرانی بەرەو كەربەلا بەڕێكەوتوون و تائێستا لەناوخۆی ئێرانەوە نزیكەی سێ ملیۆن كەس ناویان بۆ بەشداریكردن لەو مەراسیمە تۆماركردووە.
ئارش لهۆنی پارێزگاری سنەش رایگەیاند، ئەمساڵ رێژەی هاتنی زیارەتكارانی ئێرانی لەرێی باشماخەوە 50% زیادیكردووە، وتیشی، بەشێوەی خۆڕایی زیارەتكاران دەگوازرێنەوە بۆ هەرێمی كوردستان و لەوێشەوە بۆ كەربەلا.
پێشبینیش دەكرێت ئەمساڵ نزیكەی 25 ملیۆن زیارەتكار لە ئێران و وڵاتانی عەرەبییەوە بەشداری چلەی ئیمام حسێن بكەن لە كەربەلا كە بڕیارە لە 12 بۆ 14ی ئەم مانگەوە بەڕێوەبچێت.
وەزیری کۆچ وکۆچبەرانی عیراق گەڕاندنەوەی 17 هەزار کەسی لە کەمپی هۆل لە باکوری رۆژهەڵآتی سوریا راگەیاند، وتیشی، کار بۆ گەڕاندنەوەی زیاتر لە شەش هەزار کەسی دیکە دەکەین.
ئیڤان فایەق جابرۆ وەزیری کۆچ وکۆچبەرانی عیراق رایگەیاند، تائێستا توانیویانە 17 هەزار کەس لە کەسوکار و خێزانی تیرۆرستانی داعش کە نیشتەجێی کەمپی هۆل بوون بگەڕێننە بۆ کەمپێکی تایبەت لە عیراق.
راشیگەیاندووە. وێڕای ئاستەنگە دارایەکان لە ئێستاد کاردەکەن بۆ گەڕاندنەوەی شەش هەزار و 400 کەسی دیکە، کەلە کەمپی هۆل نیشتەجێن.
ئاماژەی بەوەشکرد، وەزارەتەکەی توانیویەتی، بە هەماهەنگی لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا، بودجەیەک دابین بکەن بۆ ئەو پرۆژانەی کاری نۆژەنکردنەوەی ئەو ناوچانە دەکەن کە بەهۆی شەڕی تیرۆرستانی داعشەوە زیانیان بەرکەوتووە، تاکو کارئاسانی بکەن بۆ گەڕانەوەی ئاوارەکان.
قەبارەی وەبەرهێنانی عیراق لە ئێران دەگاتە 700 ملیۆن دۆلار و بووەتە پردێكی بازرگانیی گرنگیش بۆ ئێران بە مەبەستی گەیشتن بە 500 ملیۆن بەكاربەر لە ناوچەكەدا.
جیهانبەخش سەنجابی ئەمینداری گشتیی ژوری بازرگانی هاوبەشی نێوان ئێران و عیراق رایگەیاند، عیراق پردێكی گرنگی بازرگانی ئێرانە بۆ گەیشتن بە 500 ملیۆن بەكاربەر لە بازاڕی وڵاتانی ناوچەكەدا.
وتیشی، لە ئێستادا قەبارەی وەبەرهێنانی عیراق لە ئێران دەگاتە 700 ملیۆن دۆلار، لەكاتێكدا تا كۆتایی ساڵی 2023 ئەو رێژەیە نزیكەی 416 ملیۆن دۆلار بووە.
ئاماژەی بەوەشكرد، وەبەرهێنەرانی عیراق بۆ ئێران بوونەتە هۆكاری جموجوڵی بەردەوامی بازاڕ و توانیویانە كاریگەری باشیان لەسەر ئابوری ئێران هەبێت.
شەپۆلێكی گەرما روو لە ناوچەكە دەكات و پلەكانی گەرما دەگەنە سەروو 50 پلە، لە چەند ناوچەیەكیش پێشبینی بارانبارینی پچڕ پچڕ دەكرێت.
دەستەی كەشناسی و بومەلەرزەزانی عیراق پێشبینییەكانی كەشوهەوای بۆ هەفتەی داهاتوو راگەیاند و ئاماژەی بەوەكردووە، شەپۆلێكی بەهێزی گەرما روو لە ناوچەكە دەكات و پلەكانی گەرما لە چەندین ناوچە دەگەنە سەروو 50 پلە.
راشیگەیاندووە، لە كۆتایی هەفتەدا شەپۆلەكە دەگاتە لوتكە، بەڵام لە هەرێمی كوردستان پلەكانی گەرما لە خوار 50 پلە دەمێننەوە و لە سەرەتا و ناوەڕاستی هەفتەشدا لە چەند ناوچەیەكی جیاواز پێشبینی بارانبارینێكی پچڕ پچڕ و كەم دەكرێت.
دەستەی كەشناسیی عیراق داوا لە هاووڵاتیانیش دەكات، لە نێوان سەعات 11ـی پێشنیوەڕۆ بۆ 4ـی عەسر، خۆیان لە بەركەوتنی راستەوخۆ بە تیشكی خۆر بەدور بگرن و بۆ كاری پێویست نەبێت نەچنە دەرەوە.
هەولێر و بەغداد لەڕێی رادەستكردنی راپۆرتێكی هاوبەش بە سەرۆك وەزیرانی عیراق نزیك دەبنەوە لە چارەسەری كۆتایی بۆ كێشەكانی نێوانیان و ناردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم.
پەیامنێری كوردسات نیوز لە بەغداد رایگەیاند، ئەو وەفدەی لە هەولێرەوە بۆ مەبەستی تاووتوێكردنی دوایین وردەكاریەكانی كێشەكانی نێوان هەرێم و عیراق سەردانی بەغدادیان كردبوو لەگەڵ وەزارەتی دارایی عیراق راپۆرتێكی هاوبەشیان ئامادە كردوو و بریارە راپۆرتەكە رادەستی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق بكرێت.
بەپێی زانیاریەكانی پەیامنێری كوردسات نیوز، عیراق پێشنیازی كردووە لەڕێی بانكی رافیدەینەوە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم بخرێتە سەر هەژمارەكانیان لە چوارچێوەی (هەژماری من) نەك پارەكە راستەوخۆ بنێردرێت بۆ وەزارەتی دارایی هەرێم.
باسی لەوەشكرد، لە چەند رۆژی داهاتوودا كۆمپانیایەكی ئەمریكی سەردانی كێڵگە نەوتیەكانی هەرێم دەكات و تێچووی دەرهێنانی نەوت لە كیڵگەكاندا دەخەمڵێنێت و چاوەڕوان دەكرێت حكومەتی هەرێم و عیراقیش پابەندی بڕیاری كۆمپانیاكە بن.
سەرۆک کۆماری عیراق لە بەغداد پێشوازیکرد لە لێپرسراوی مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان-بەغداد و لە کۆبونەوەیەکدا باس لە ئامادەکاریەکان کرا بۆ هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی نوێنەران.
لەکۆبونەوەکەدا، باس لەبارودۆخی سیاسی و ئەمنی عیراق و پەیوەندیەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و هەرێمی کوردستان و پێویستی بەردەوامبوونی راوێژ و کۆبوونەوەکان بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشە هەڵپەسێردراوەکان بە پێی یاسا کرا.
هەردوولا باسیان لە ئامادەکارییە بەردەوامەکان کرد، بۆ هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق.
جەختیشیانکردەوە، لەسەر دابینکردنی کەشێکی گونجاو بۆ هاوڵاتیان بۆ ئەوەی بە ئازادی و شەفافانە نوێنەرەکانیان هەڵبژێرن.