عیراق
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە گەڵ فارس عیسا سەرۆکی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغداد کۆبووەوە.
لە دەسپێکی کۆبوونەوەکەدا، دوایین پێشهاتەکانی شەڕی نێوان ئێران و ئیسرائیل، و چۆنیەتی دورخستنەوەی عیراق و وڵاتانی ناوچەکە لەو شەڕە وێرانکاریە، وکاردانەوەکانی ئێستا و داهاتوی لە سەر عیراق، تاوتوێکرا.
هەردوولا، رەوشی سیاسی عیراق، و ئەو ئاستەنگانەی دەبنە رێگر لە بەڕێوەچونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کە لە کۆتایی ئەمساڵدا ئەنجام دەدرێت، تاوتوێکرد.
لە کۆتایی کۆبوونەوەکەدا، سەرۆکی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغداد، نامەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بۆ چارەسەرکردنی کێشەی موچەی فەرمانبەران، کە ئاراستە لایەنە پەیوەندیدارەکان کراوە، تەسلیمی سەرۆک کۆمارکرد، و ناوەڕۆکی نامەکە لە کۆبوونەوەی چوار سەرۆکایەتی کە ئەمڕۆ بە مەبەستی تاوتوێکردنی رەوشی گشتی وڵات گرێدەدرێت، باس دەکرێت.
سەرۆك كۆماری عیراق داوای كۆبوونەوەی هەردوو دەسەڵاتی دادوەری دەكات بۆ باسكردن لە كێشەكانی نێوانیان و چارەسەركردنی.
د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بۆ ئەوەكردوە، بە پشت بەستن بە ماددەی 87 دەستوری عیراق، كە سەرۆك كۆماری وەك پارێزەری دەستور لە وڵاتدا ناساندوە، سەرۆك كۆمار ، نارەزایی خۆی دەربڕیوە لە بەرامبەر دەستێوەردانەكانی ئیدارەی بەڕێوەبردنی دەوڵەت لە كاروباری دەسەڵاتی دادوەری عیراق و بە پێشێلكاری دەسەڵاتی دادوەری وەسفی كردوە.
سەرۆك كۆمار لە راگەیەنراوەكەیدا پێشنیازی كردوە دادگای باڵای فیدراڵی عیراق و دادگای پێداچونەوەی فیدراڵی بە ئامادەبوونی كەسانی شارەزا لە دەستور و یاسا كۆببنەوە بۆ باسكردن لە كێشەكانی نێوانیان تاوەكو عیراق نەكەوێتە بۆشایی یاسایی.
ئەم هوڵوێستەی سەرۆك كۆمار لە كاتێكدایە ، كە رۆژی پێنج شەممەی رابردوو، نۆ دادوەری دادگای باڵای فیدراڵی كە باڵاترین دەسەڵاتی دادوەرییە لە عیراقدا نامەی دەستلەكاركێشانەوەیان پێشكەشكرد، وەكو ناڕەزاییەك دژی فشاری حكومەت و ئیدارەی بەڕێوەبەردنی دەوڵەت بۆ سەر دادگاكە سەبارەت بە دۆسیەی خور عەبدوڵا.
وەزیری دەرەوەی عیراق بە هاوتا ئێرانییەکەی راگەیاند، گرنگە بەپەلە بگەڕێنەوە بۆسەر مێزی دانوستان کە تاکە چارەسەری رەواندنەوەی گرژییەکانە.
فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی ئێران لە تورکیا لەگەڵ عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران کۆبووەوە و باسیان لە دوایین رەوشی رۆژهەڵاتی ناوەراست و شەڕی نێوان ئەو وڵاتە و ئیسرائیل، هەروەها کاریگەرییەکانی ئەو شەڕە و لەسەر ئاسایشی ناوچەکە کرد.
لە کۆبوونەوەکەدا فوئاد حسێن بە هاوتا ئێرانییەکەی راگەیاندووە، گرنگە بەپەلە بگەڕێنەوە بۆسەر مێزی دانوستان کە تاکە چارەسەری رەواندنەوەی گرژییەکان و دوورخستنەوەی ناوچەکەیە لە کارەسات.
ئاماژەی بەوەشکردووە، گرنگە ئیسرائیل بە زوویی هێرشەکانی بوەستێنێت و کەسانی مەدەنی لە مەترسییەکانی ئەم شەڕە دووربخرێنەوە. هەروەها جەختی لە چڕکردنەوەی هەوڵە دیبلۆماسییە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکان کرد بۆ هێوردکردنەوەی دۆخەکە.
سەرۆک کۆماری عیراق بەهۆی کۆتاییهاتنی ئەرکەکانی پێشوازی لە باڵیۆزی هەنگاریا لە عیراق کرد و هیوای سەرکەوتنی بۆ خواست لە ئەرکەکانی داهاتوویدا.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق ئەمڕۆ پێنجشەممە، لە کۆشکی بەغداد پێشوازی کرد لە ئاتیلا تار باڵیۆزی کۆماری هەنگاریا لە عێراق، بەبۆنەی کۆتاییهاتنی ئەرکەکانی.
لە دیدارەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لە گرنگی برەودان بە پەیوەندییه دووقۆڵییەکانی نێوان عێراق و هەنگاریا و کارکردن بۆ پەرەپێدانیان لە بواره جیاجیاکاندا کردەوه و هیوای سەرکەوتنی بۆ خواست له ئەرکه کانی داهاتوویدا .
لەلای خۆیەوە ئاتیلا تار سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی و دوپاتی لە پەرۆشی وڵاتەکەی کردەوە بۆ فراوانکردنی ئاسۆی هاوکاری لەگەڵ عێراق و پتەوکردنی پەیوەندییە هاوبەشەکان لە سەرجەم ئاستەکاندا.
نۆ ئەندامی دادگای فیدرالی نامەی دەستلەكاركێشانەوەیان پێشكەشی دادگا كرد و بەپێی زانیارییەكە ئەو بابەتە پەیوەندی بە موچەی هەرێمی كوردستانەوە نییە.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، نۆ دادوەری دادگای فیدرالی كە پێكهاتوون لە شەش ئەندامی هەمیشەیی و سێ ئەندامی یەدەگ نامەی دەستلەكاركێشانەوەیان پێشكەشی سەرۆكی دادگای فیدرالی كردووە.
دەشڵێت، دوای ئەوەی سەرۆكی دادگا و ئەنجومەنی دادوەری و سەرۆكایەتی كۆمار نامەكەی پەسەندكرد بە دەستلەكاركێشاوە دادەنرێن و ئەستەمە لە ئێستادا دەستلەكاركێشانەوەی بەكۆمەڵی دادوەرەكان پەسەند بكرێت.
وتیشی، دەستلەكاركێشانەوەی دادوەرەكان پەیوەندی بە پرسی موچەی هەرێمەوە نییە و ئەگەر دەستلەكاركێشانەوەكە پەسەند بكرێت كێشە بۆ دانیشتنی دادگا لەبارەی موچەی هەرێم دروست دەبێت.
عەلی سیستانی، مەرجەعی باڵای شیعەكانی عیراق ئیدانەی هێرشی ئیسرائیل بۆسەر ئێران دەكات، هاوكات هۆشداریی لە فراوانبوونی شەڕەكەش دەدات.
ئەمڕۆ نوسینگەی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەكانی عیراق لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، هێرشی ئیسرائیل بۆسەر ئێران، هەرچەندە هەموو پێوەرە ئایینی و یاسا ئەخلاقییەكانی تێپەڕاندووە دەكرێت لێكەوتەی زۆر خراپتری بۆ ناوچەكە لێبكەوێتەوە.
ئاماژەی بەوەشكردووە، ئەگەری ئەوە هەیە رەوشەكە بە تەواوەتی لە كۆنترۆڵ دەربچێت، ئەوەش زیانی بۆ هەموان دەبێت بەبێ جیاوازی.
سستانی داوای لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و وڵاتانی زلهێزی جیهان بەتایبەتی وڵاتانی ئیسلامی كردووە، هەموو هەوڵێك بدەن بۆ راگرتن و كۆتاییهێنان بە شەر، هەروەها، بەپێی بنەما نێودەوڵەتیەكان چارەسەرێكی ئاشتیانە بۆ دۆسیەی ئەتۆمی ئێران بدۆزنەوە.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق کۆبوەوە.
لە دیدارەکەدا کە ئەمڕۆ چوارشەممە 18ـی 6ـی 2025 بەڕێوەچوو، رەوشی گشتیی عیراق و پێشهاتی ئەمنیی ناوچەکە بە هۆی بەردەوامی دەستدرێژییە ئاشکراکانی ئیسرایل بۆ سەر کۆماری ئیسلامی ئێران و کاریگەرییەکانی لەسەر ئاسایشی هەرێمی و جیهانی تاوتوێ کران.
لەوبارەیەوە هەردولا جەختیانکردەوە لەسەر گرنگی رۆڵی کۆمەڵی نێودەوڵەتی لە کەمکردنەوەی گرژییەکان و راگرتنی دەستدرێژی و سنوردارکردنی فراوانبوونی ململانێکان.
لە کۆبوونەوەکەدا، رەتکردنەوەی پێشێلکردنی سەروەری وڵات لەلایەن ئیسرایل و مەترسی بۆ سەر ئاسمانی وڵات دووپات کرایەوە، هەروەها هەردوولا جەختیان کردەوە لە پاڵپشتیی عیراق بۆ هەوڵەکانی حکومەت بۆ گرتنەبەری رێکاری یاسایی لەگەڵ ناوەندە نێودەوڵەتییەکان بۆ پاراستنی مافەکانی خۆی و هەوڵی دیپلۆماسی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە و جیهان بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانەکانی نێوان کۆماری ئیسلامی ئێران و ئەمریکا.
هەر لەو دیدارەدا جەختکرایەوە لەسەر گرنگی یەکڕیزی نێوان هەموو هێزە سیاسییەکان و چالاکیە کۆمەڵایەتیەکان و تەئکیدیشکرایەوە لە پشتیوانیکردنی هەوڵەکانی حکومەت بۆ روبەڕوبونەوەی هەر جۆرە ئاستەنگێک کە روبەڕوی ناوچەکە دەبێتەوە.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق ئەمڕۆ لە بەغداد لەگەڵ سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەری دادوەر فائق زەیدان کۆبووەوە.
لەکۆبوونەوەکەدا چۆنیەتی هەماهەنگی هاوبەشی نێوان سەرۆکایەتی کۆمار و دەزگاکانی دادوەری و جێبەجێکردن تاوتوێکران و سەرۆک کۆمار جەختی لەسەر پێویستی پاراستنی گیانی هاوکاری بەردەوام لەنێوان دەسەڵاتی دادوەری و تەواوی دامودەزگاکانی دەوڵەت کردەوە بۆ بەشداریکردن لەپێشکەشکردنی باشترین خزمەتگوزاری بەهاووڵاتیان و ستایشی هەوڵەکانی سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەری کرد، لەپاڵپشتیکردنی کاری دامودەزگاکانی دەوڵەت و بەرزکردنەوەی ئەدای دامودەزگاکانی دادوەری بۆ ئەوەی بتوانن ئەرکەکانیان لەخزمەتی کۆمەڵگادا جێبەجێ بکەن.
لای خۆیەوە دادوەر زەیدان سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی بۆ بایەخدان بە دامەزراوەی دادوەری و پشتیوانیکردنی هەوڵەکانی بەشێوەیەک کە خزمەت بەچەسپاندن و جێبەجێکردنی یاسا و بەدیهێنانی دادپەروەری بکات.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ سێشەممە 17ـی 6ـی 2025، لەگەڵ د. مەحمود مەشهەدانی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق کۆبوەوە.
لەکۆبوونەوەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لەگرنگی رۆڵی ئەنجومەنی نوێنەران لە پرۆسەی یاسادانان و چاودێریکردندا کردەوە و پێویستی سودوەرگرتنی لە ماوەکانی دانیشتنی ئێستای ئەنجومەنەکە بە گرنگ زانی بەمەبەستی تەواوکردنی پڕۆژە یاساکانی پەیوەست بەداواکاری و بەرژەوەندییەکانی هاووڵاتیان.
هەروەها لە کۆبوونەوەکەدا باس لە پەرەسەندنەکانی روداوە ئەمنییەکانی ناوچەکە و کاریگەرییەکانی لەسەر عیراق و پێویستی پشتیوانیکردن لە دەستپێشخەرییەکان بۆ هێورکردنەوەی بارودۆخەکە و بەرەوپێشبردنی ئاشتی و سەقامگیری لەسەر ئاستی ئەمنی و سیاسی و ئابووری کرا.
لای خۆیەوە سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران د. مەشهەدانی سوپاسگوزاری خۆی بۆ دەستپێشخەرییەکەی سەرۆک کۆمار دەربڕی بۆ سەردانی ئەنجومەنەکە و ئاڵوگۆڕکردنی بیروڕا لەسەر مەسەلە یاسایی و سیاسییە جۆراوجۆرەکان و پێشکەشکردنی پڕۆژە یاسا گرنگەکان کە لەقۆناغی تەواوبووندان و ئامادەن بۆ دەنگدان.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ سێشەممە 17ـی 6ـی 2025، چاوی بە نوری مالیکی سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا کەوت.
لەدیدارەکەدا پێشهاتەکانی ناوچەکە و جیهان تاوتوێکران و داوایان لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد هەوڵی زیاتر بدەن بۆ وەستاندنی جەنگ لە ناوچەکە و کارکردن بۆ هێورکردنەوەی گرژییەکان لەپێناو بەدیهێنانی ئاشتی و سەقامگیری بۆ گەلانی ناوچەکە.
هەر لەدیدارەکەدا جەخت لەگرتنەبەری رێوشوێنی پێویست کرایەوە بۆ رێگریکردن لەبەکارهێنانی خاک و ئاسمانی عیراق وەک پێگەیەک بۆ دەستدرێژیکردنە سەر وڵاتانی دراوسێ و رەتکردنەوەی هەر پێشێلکاریەک بۆ سەروەری عیراق، هەروەها دووپاتیان لەپێویستی یەک هەڵوێستی هێزه سیاسییەکان و یەکخستنی ریزەکانیان بۆ روبەڕوبوونەوەی ئاڵنگارییەکانی رەوشی ناوچەکە کردەوه .
سەرچاوەیەك رایگەیاند، ئەمڕۆ دادگای فیدراڵی بڕیارێك لەبارەی موچەوە دەدات و حكومەتی عیراقیش بۆ چارەسەری ناكۆكیەكان موچەی مانگی پێنج دەنێرێت.
سەرچاوەیەك لە حكومەتی عیراقی بە كوردسات نیوزی راگەیاند، هەرچەندە ئەمڕۆ بابەتی موچەی هەرێم لە كارنامەی دادگای فیدراڵیدا نییە، بەڵام بە ئەگەرێكی زۆرەوە دادگای فیدرالی كۆدەبێتەوە و بڕیارێك لەبارەی موچەی موچەخۆرانەوە دەدات.
دەشڵێت، حكومەتی عیراق موچەی مانگی پێنج دەنێرێت وەكو هەنگاوەی یەكەم بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییەكان، دواتر هەوڵی چارەسەركردنی كێشەكانی تر دەدات.
هاوكات پەیامنێری كورسات نیوز راگەیاند، ئەندامانی دادگای فیدراڵیش گەڕاونەتەوە بەغداد و سەرۆكی دادگاش هەوڵی نزیككردنەوەی لایەنەكان دەدات.
ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كۆبوونەوەیەكی نائاسایی تایبەت بە گفتوگۆكردن لەبارەی شەڕی نێوان ئیسرائیل و ئێران ئەنجام دەدات.
بەپێی راگەیەندراوێكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق، بڕیارە ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەران كۆبونەوەیەكی نائاسایی ئەنجام بدات، بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی هێرشەكانی ئیسرائیل بۆسەر ئێران و بەزاندنی سەروەری عیراق لەلایەن ئیسرائیلیەوە.
پێشتریش بەشێك لە ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق داوای كۆبوونەوەیەكی نائاساییان كردبوو، لەبارەی هێرشەكانی ئیسرائیل بۆسەر ئێران و بەكارهێنانی ئاسمان و پێشێلكردنی سەروەری عیراق لەلایەن ئیسرائیلەوە.
باڵیۆزی عیراق لە لوبنان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەو هاووڵاتییە عیراقییانەی لە لوبنان گیریان خواردبوو دەگەڕێنرێنەوە عیراق.
باڵیۆزی عیراق لە لوبنان باسی لەوەکرد، قسەیان لەگەڵ عوماندا کردووە بۆئەوەی پێدانی ڤیزا بە هاووڵاتیانی عیراقی هەڵبگرێت و هاووڵاتیانی عیراقی راستەوخۆ لە لوبنانەوە تەنها بە بڕینی تکتی فڕۆکە بتوانن بچنە عومان.
وتیشی، هاووڵاتیان لە عومانەوە دەتوانن بچنە سەر سنوری عیراق و لەوێشەوە بگەڕێنەوە بۆ شارەکانی خۆیان.
ئەوەش لەکاتێکدایە، لەدوای دەستپێکردنی شەڕی ئیسرائیل و ئێرانەوە هاووڵاتیانی عیراقی کە لە دەرەوەی وڵاتن گیریان خواردووە و بەهۆی راگرتنی گەشتە ئاسمانییەکانی عیراقەوە نەیانتوانیوە بگەڕێنەوە وڵاتەکەی خۆیان.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ دووشەممه 16ـی 6ـی 2025 لە بەغداد، پێشوازی لە ئەحمەد سەمیر باڵیۆزی میسر لە عیراق کرد.
لەمیانی لەدیدارەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لەقوڵی پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان عیراق و میسر کردەوە لەگەڵ پێویستی پەرەپێدانیان بەشێوەیەک کەخزمەت بە بەرژەوەندییه هاوبەشەکانی هەردوو گەلی برا بکات و رۆڵی هەبێت لەبرەودان بە هەلی ئاشتی لەناوچەکەدا و ئاماژەشی بەگرنگی هاریکاری و هەماهەنگی لەبارەی پرسە هاوبەشەکانەوە کرد.
سەرۆک کۆمار جەختی لەیەکخستنی هەوڵ و هەڵوێستە نێودەوڵەتییەکان کردەوە بۆ راگرتنی ئەم جەنگە، کە هەڕەشە لە ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە و ئایندەی گەلانی دەکات، هاوکات دوپاتیشی له سەرخستن زمانی دیالۆگ و گرتنەبەری رێگاچارەی سیاسی بۆ هه موو کێشه کانی نێوان وڵاتان کردەوه، بەشێوەیەک کەئاشتی ناوچەکەو جیهانی بپارێزێت.
لەلای خۆیەوە باڵیۆزی میسر، پەرۆشی وڵاتەکەی بۆ پتەوکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ عیراق لەبوارە جیاجیاکاندا دووپات کردەوە، و ستایشی هەوڵەکانی سەرۆک کۆماریشی بۆ چەسپاندنی ئاشتی و سەقامگیری لە ناوچەکەدا کرد.
ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق تایبەت بە شەڕی نێوان ئیسرائیل و ئێران كۆبونەوەیەكی نائاسایی ئەنجام دەدات.
بەپێی راگەیەندراوێكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق، رۆژی سێشەممەی داهاتوو، ئەنجومەنی نوێنەران كۆبونەوەیەكی تایبەت و نائاسایی ئەنجام دەدات، سەبارەت بە هێرشەكانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران و بەزاندنی سەروەری عیراق لەلایەن ئەو وڵاتەوە.
ئەوەش لە كاتێكدایە پێشتر بەشێك لە ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران داوای كۆبوونەوەیەكی تایبەتیان كردبوو، سەبارەت بە هێرشەكانی سەر ئێران و بەكارهێنانی ئاسمان و پێشێلكردنی سەروەری عیراق لەلایەن ئیسرائیلەوە.