عیراق
سەرۆك كۆماری عیراق بە ئامانجی چاودێریكردن و ئامادەبون لە یادی رۆژی جیهانی شارستانییەتی بابل گەیشە ئەو شارە و بەشداری ژمارەیەك چالاكی كرد.
ئێوارەی ئەمڕۆ د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق گەیشتە ناوەندی پارێزگای بابل و لەلایەن پارێزگار و ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگا و بەرپرسانی شارەكەوە پێشیوازی لێكرا.
لە پەراوێزی كۆبونەوەكەدا، سەرۆك كۆماری عیراق ژمارەیەك دیداری لەگەڵ جێگری سەرۆك وەزیران و وەزیرانی پلاندانان و چەند راوێژكارێكی سەرۆكایەتی كۆمار ئەنجامدا و رایگەیاند، بەرزڕاگرتنی ئەم رۆژە بیرهێنانەوەی مێژوی دێرینی ئەو شارە و میراتی كولتوری و ئەو زانستانەیە كە بۆ مرۆڤایەتی دابینی كردوە.
ئاهەنگی یادی رۆژی شارستانیەتی بابل بە ئامادەبونی ژمارەیەك وەزیر و پارێزگار و دیپلۆماتكار بەڕێوەچوو، تێیدا سەرۆك كۆمار لە مەراسیمێكدا پێشانگایەكی گوڵ و كشتوكاڵی كردەوە و بەشداری چەند چالاكیەكی جۆراوجۆری تری كرد.
د. کامل دولەیمی بە نوێنەرایەتی سەرۆک کۆمار بەشداری لە کۆنفرانسی زانکۆی توراس کرد
د. کامل دولەیمی بە نوێنەرایەتی سەرۆک کۆمار بەشداری لە کۆنفرانسی زانکۆی توراس سەبارەت بە بەرەنگاربوونەوەی توندڕەوی دەکات.
بە نوێنەرایەتی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، د.کامل کەریم دولەیمی، ئەمڕۆ پێنجشەممە 10-4- 2025 بەشداریکرد لە چالاکییەکانی یەکەمین کۆنفرانسی زانستی کە لەلایەن زانکۆی توراس لە بەغداد بە ناونیشانی ' بەرەنگاربونەوەی توندڕەوی و پێشخستنی پێکەوەژیانی ئاشتیانە بەڕێوەچو'.
لە وتارێکدا کە بەناوی سەرۆک کۆمارەوە پێشکەشی کرد، د. دولەیمی سڵاوی سەرۆک کۆماری گەیاند و هیوای سەرکەوتنی بۆ کۆنفرانسەکە خواست و پاڵپشتی سەرۆکایەتی کۆماری بۆ هەموو ئەو هەوڵانە دووپات کردەوە کە ئامانجیان چەسپاندنی کەلتوری ئاشتی کۆمەڵایەتییە، جەختیکردەوە کە سەرۆکایەتی کۆمار پێکەوەژیانی ئاشتیانە و سەقامگیری کۆمەڵایەتی کردۆتە ئامانجی قۆناغی داهاتوو.
سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتی کۆمار لە وتارەکەیدا ئاماژەی بەوەدا کە عیراق دەستی کردوە بە پرۆسەی ئاشتی کۆمەڵایەتی کە لە دەرئەنجامی جەنگی تائیفی و تیرۆرەوە دروست بوە و بە متمانەوە بەرەو بنیاتنانی کۆمەڵێکی دادپەروەرانە هەنگاو دەنێت کە مافی هاووڵاتیانی خۆی دەستەبەر بکات، د. دولەیمی رایگەیاند، "دامەزراوە پەروەردەییەکان و زانکۆکان و ناوەندەکانی توێژینەوە بەرپرسیارێتییەکی گەورەیان لە ئەستۆدایە لە بنیاتنانی مرۆڤ و چاندنی بەهاکانی گفتوگۆ و رەتکردنەوەی توندوتیژی".
د. دولەیمی لە کۆتایی وتەکەیدا جەختیکردەوە لەسەر باوەڕی سەرۆکایەتی کۆمار کە ئاشتی کۆمەڵایەتی تەنها لە رێگەی گرتنەبەری رێوشوێنی ئەمنی بەدی نایەت، بەڵکو لە رێگەی چەسپاندنی کەلتووری نەتەوەیی لێبوردەیی کە هاندەری هاوبەشی راستەقینەیە لە نێوان دەوڵەت و کۆمەڵدا، هیواشی خواست کە راسپاردەکانی کۆنفرانسەکە بگۆڕدرێن بۆ هەنگاوی کردەیی کە بەشدار بن لە بنیاتنانی عیراقێکی ئاسایش و دادپەروەر و ئاوەدان.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە بەغداد کۆبوونەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا دۆسیە سیاسی و ئەمنیی و ئابوورییەکان لەسەر ئاستی وڵات و ناوچەکە هەڵسەنگاندنی بۆ کرا و پابەندبوون بە دیدی هاوبەش و رێککەوتن لەسەر پرۆژەی نیشتمانی لەپێناو زاڵبوون بەسەر ئاڵنگارییەکاندا جەختی لەسەر کرایەوە.
بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عیراق لە کۆبوونەوەکەدا خرایەبەر باس و هەردوولا پەرۆشبوون بۆ رەخساندنی زەمینەی لەبار بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد کە ببێتە مایەی بوژاندنەوە و بەهێزترکردنی هاوبەشیەتی و زیاتر خزمەتکردنی خەڵک.
بافڵ جەلال تاڵەبانی لە کۆبوونەوەکەدا جەختی لە کارکردن بە بنەما دەستووریی و یاساییەکان کردەوە و رایگەیاند، یەکێتی سیاسەتی هاوسەنگی و پاراستنی ئارامی و ئاسایش پەیڕەو دەکات کە ئەمەش بۆ زامنکردنی مافی هەموولایەکە.
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان سوپاسی سەرۆککۆماری عیراقی کرد بۆ پەرۆشی و بەدواداچونی بەردەوامی بۆ کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغدا بە تایبەتی پرسی موچە و شایستە داراییەکانی موچەخۆرانی هەرێمی کوردستان.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ پێنجشەممە 10ـی نیسانی 2025، لە کۆشکی سەلام لە بەغداد، کارنامەی باڵیۆزی نوێی بریتانیا لە عیراق، عیرفان سدیق-ی وەرگرت.
لەمیانی دیدارەکەدا که فوئاد حوسێن جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری دەرەوە ئامادەی بوون، سەرۆک کۆمار پەرۆشی عیراقی بۆ پتەوکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ بەریتانیا دووپات کردەوه، لەپێناو خزمەتی بەرژەوەندییەکانی هەردوو گەل و وڵاتانی دۆست و هیوای سەرکەوتنی بۆ باڵیۆزی نوێ لە ئەنجامدانی ئەرکەکانیدا بۆ خواست.
لەلای خۆیەوە باڵیۆزی نوێی بریتانیا، سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی و دوپاتی لە کارکردنی بۆ پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵاتی دۆست کردەوە.
بەپێی راگەیاندنی فەرمی لە کۆمپانیای دابەشکردنی بەرهەمە نەوتییەکان، عیراق توانیویەتی بە شێوەیەکی بەرچاو پشت بە بەرهەمهێنانی ناوخۆیی بەنزین ببەستێت و هاوردەکردنی دەرەکی کەم بکاتەوە.
حسێن تاڵیب، بەڕێوەبەری گشتیی کۆمپانیای دابەشکردنی بەرهەمە نەوتییەکان، لە لێدوانێکی تایبەت بۆ ئاژانسی رەسمی هەواڵی عیراقی رایگەیاند: "عیراق سەرکەوتوو بووە لە گەیشتن بە خۆبژێوی تەواو لە بەرهەمهێنانی نەوتی سپی و گازی سروشتیدا، هەروەها توانیویەتی لە بەرهەمی بەنزینیشدا بگاتە ئاستی نیمچە خۆبژێوی."
بەپێی ئەو زانیارییانەی لە راگەیەندراوەکەدا خراونەتەڕو، عیراق لە ئێستادا تەنیا رۆژانە پێنج بۆ شەش ملیۆن لیتر بەنزین هاوردە دەکات، لە کاتێکدا پێشتر ئەم رێژەیە دەگەیشتە نزیکەی 12 بۆ 15 ملیۆن لیتر لە رۆژێکدا، کە ئەمەش کەمبوونەوەیەکی نزیکەی 60% لە رێژەی هاوردەکردندا نیشان دەدات.
حسێن تاڵیب جەختی لەوە کردەوە کە زۆربەی ئەو بەنزینەی ئێستا هاوردە دەکرێت، لە جۆری موحەسەنە، هەروەها روونیکردەوە هۆکارى کەمبونەوەی هاوردەکردنی بەنزین دەگەڕێتەوە بۆ باشترکردنی توانای پاڵاوگەکان و زیادکردنی بەرهەمی رۆژانە لە ناوخۆدا.
چەند زانیاریەک دەربارەی کەرتی نەوت لە عیراق:
-عیراق خاوەنی پێنجەمین گەورەترین یەدەگی نەوتە لە جیهاندا بە نزیکەی 145 ملیار بەرمیل.
-لە ساڵانی دواییدا، عیراق گرنگییەکی زۆری داوە بە نۆژەنکردنەوە و دروستکردنی پاڵاوگەی نوێ بۆ کەمکردنەوەی پشتبەستن بە هاوردەکردن.
-پاڵاوگەکانی بەیجی، بەسرە، و دۆرا لە بەغداد، گرنگترین پاڵاوگەکانی نەوتن لە عیراق کە بەرهەمهێنانی ناوخۆیی بەنزین دابین دەکەن.
-پلانی ستراتیژی وەزارەتی نەوتی عیراق ئامانجی گەیشتنە بە خۆبژێوی تەواو لە بەرهەمی بەنزیندا تا کۆتایی ساڵی 2026.
-لە ساڵی 2023دا، عیراق نزیکەی 4.5 ملیار دۆلاری خەرج کردووە بۆ هاوردەکردنی بەرهەمە نەوتییەکان، بەڵام پێشبینی دەکرێت ئەم بڕە لە ساڵی 2025دا بە رێژەی 40% کەم ببێتەوە.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ چوارشەممە لە کۆشکی سەلام لە بەغداد، پێشوازی لە رەزاق محەیبس، وەزیری گواستنەوەی عیراق کرد.
لە میانی دیدارەکەدا گفتوگۆ لەسەر مەسەلە پەیوەندیدارەکان بە کەرتی گواستنەوەی وڵات کرا، هەروەها تاوتوێکردنی ئەو پلانانەی کە بۆ پەرەپێدانی ئەم کەرتە گرنگە دانراون.
سەرۆک کۆمار تیشکی خستە سەر پێویستی گرتنەبەری رێوشوێنی گونجاو بۆ باشترکردنی دۆخی کەرتی گواستنەوە، تا بتوانێت بەردەوام لە پێشکەوتندا بێت.
د.لەتیف رەشید جەختیشی کردەوە لە گرنگی بەکارهێنانی شارەزایی نێودەوڵەتی تۆکمە لەم بوارەدا و پێشکەشکردنی باشترین خزمەتگوزاری بە هاووڵاتیان.
لای خۆیەوە، وەزیر محەیبس رونکردنەوەیەکی وردی پێشکەش بە سەرۆک کۆمار سەبارەت بە رەوتی کاری وەزارەت کرد و باسی لە پلانەکانی داهاتوو کرد بۆ پەرەپێدانی کەرتی گواستنەوە لە هەموو رویەکەوە.
وەزیری گواستنەوە ئاماژەی بەوەش کرد کە وەزارەتەکەی بەردەوامە لە هەوڵەکانی بۆ پەرەپێدانی ئەو خزمەتگوزارییانەی کە پێشکەش بە هاوڵاتیان دەکرێت.
سەرۆک کۆماری عیراق لە ساڵیادی شەهیدکردنی محەمەد باقر سەدر لەگەڵ کچەکەی و خوشکێکیدا راگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رایگەیاندووە، "بەبۆنەی ساڵیادی شەهیدبوونی سەماحەتی سەید محەمەد باقر سەدر و عەلەویەی کچی هودای خوشکی لە رۆژی رووخانی رژێمی ستەمکاردا، هەڵوێستی بوێرانەی شەهید سەدر لەبەرامبەر ئەو دیکتاتۆرییەی کە وڵاتی خستە ناو شەڕ و ململانێی بێ مانا و رێوشوێنی هەڕەمەکیەوە دژی عێراقییەکان بە شانازییەوە وەبیر دەهێنینەوە".
ئەوەشی خستووەتە روو، "بەم بۆنەیەوە جەخت لەسەر پێویستی بەهێزکردنی ئەزموونی دیموکراسی لەوڵاتدا دەکەینەوە، پێویستە دەستکەوتە نیشتمانییەکان بپارێزین و پێکەوە کاربکەین بۆ ئەوەی کارەساتەکانی رابردوو دووبارە نەبنەوە و بەرەو بنیاتنانی ئاییندەیەکی خۆشگوزەران هەنگاو بنێین، کە تێیدا هەموو عێراقییەکان بەئارامی و ئاسودەییەوە بژین".
محەمەد باقر سەدر یەکێک بوو لە دامەزرێنەرانی حزبی دەعوە و بیرمەند و سیاسییەکی دیاری عیراق بوو.
لە ٩ـی نیسانی ١٩٨٠ و بەتۆمەتی پەیوەندی لەگەڵ ئێراندا دەستگیرکرا و دواتر لەگەڵ خوشکەکەیدا لەسێدارەدران.
بەبۆنەی ساڵیادی شەهیدبوونی سەماحەتی سەید محەمەد باقر سەدر و عەلەویەی کچی هودای خوشکی لە ڕۆژی ڕووخانی ڕژێمی ستەمکاردا بە شانازییەوە هەڵوێستی بوێرانەی شەهید سەدر لەبەرامبەر ئەو دیکتاتۆرییەی کە وڵاتی خستە ناو شەڕ و ململانێی بێ مانا و ڕێوشوێنی هەڕەمەکیەوە دژی عێراقییەکان…
— Abdullatif J Rashid عبد اللطيف جمال رشيد (@LJRashid) April 9, 2025
ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق، رۆژی 11-11ی ئەمساڵی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران دیاریكرد .
نوسینگەی راگەیاندنی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، لە كۆبونەوەی ئەمرۆی ئەنجومەنی وەزیراندا كە بە سەرۆكایەتی سودانی بەرێوەچووە ، وادەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران دیاریكراوە و بریاردراوە رۆژی 11-11-2025 پرۆسەكە بەرێوەبچێت.
پێشتریش كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق رایگەیاندبوو ئامادەكارییەكانیان بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن دەستپێكردوە كە یەكەم قۆناغی نوێكردنەوەی تۆماری بایۆمەتری دەنگدەرانە .
حزبی بەعس ئەو حزبە دیکتاتۆرەی ماوەی زیاتر لە 40 ساڵ حوکمی عیراقی کرد، ئەمڕۆ 22 ساڵ تێدەپەڕێت بەسەر روخانیدا و ئازادبوونی عیراق لەدەست ئەو رژێمە.
حزبی بەعس، ئەو حزبەدیکتاتۆرە بوو کە 4ی نیسانی 1947 لەسەر دەستی میشێل عەفلەق، سەلاح بەیتار، جەلال سەید و وەهیب غانم لە سوریا دامەزرا، پابەندی بیری ناسیونالیستی عەرەبی بوو.
لە کۆنگرەی 1947دا سێ پەیامیان هەبوو، کە گرنگترینیان بەلای خۆیانەوە ئەوە بوو، دەیانویست هەموو عەرەب لەژێر چەتری یەک دەوڵەتدا کۆبکەنەوە.
حزبی بەعسی عیراق لە ساڵی 1958 بە سەرۆکایەتی عەبدولسەلام عارف کودەتای بەسەر سیستمی پاشایەتی عیراقدا کرد، تاوەکو لە ساڵی 1963 جارێکی دیکە کودەتایەکی دیکە بەسەرکردایەتی عەبدولسەلام عارف ئەنجام درا، تاوەکو لە ساڵی 1969 بەعسییەکان ئەحمەد حەسەن بەکریان کردە سەرۆک کۆمار و سەدام حسێنی دیکتاتۆریش لە ساڵی 1979دا بوو بە سەرۆک کۆمار، کە دوایین سەرۆکی ئەو حزبەش بوو.
حزبی بەعس بەهۆی سیاسەتە دیکتاتۆرییەکەی و سیاسەتی بەعەرەبکردنی ناوچەکانی کوردستان، چەندین تاوانی گەورەی دژ بە مرۆڤایەتی بەرانبەر کورد ئەنجام دا و بە مەبەستی بەدیهێنانی خواستەکانی خۆی چەندین رێگای دڕندانەی بەکارهێنا بۆ کەمکردنەوەی ژمارەی کورد و لەناوبردنی ئەو نەتەوە رەسەنە.
حزبی بەعس بە چەندین قۆناغ لە جینۆسایدکردنی کوردەکاندا بەردەوام بوو، هەر لە سەرەتاوە لە ساڵی 1963 بە بە تەعریبکردنی گوندەکانی دەوروبەری کەرکوک دەستی پێ کرد، تاوەکو لە ساڵی 1970وە دەستی کرد بە راگواستن و بێسەروشوێنکردنی کوردانی فەیلی، لە ساڵی 1983شدا ئەنفالکردنی هەشت هەزار کەس و لە کۆتایی 80کانیشدا چەکی کیمیایی قەدەغيکراوی دژ بە کورد بەکارهێنا.
لە ساڵی 1988یشەوە بە هەشت قۆناغ پرۆسەی ئەنفالی دژ بە کورد دەست پێ کرد.
دواجار گەلی کورد لە بەهاری ساڵی 1991دا دژ بە دەسەڵاتی بەعس راپەڕی و لە سەرتاسەری کوردستاندا راپەڕین دژ بە بەعس دەستی پێ کرد و توانیان لەماوەی 16 رۆژدا شارەکانی کوردستان لەدەست رژێمەکە ئازاد بکەن، بەڵام لە 27ی ئازاردا سوپای عیراق کەرکوکی گرتەوە و لە 31ی ئازاریشدا هەولێری گرتەوە، دواتر کۆڕەو دەستی پێ کرد و خەڵکی کوردستان بەرەو سنورەکانی ئێران و تورکیا ئاوارە بوون.
تاوەکو ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لە ٥ی نیسانی ساڵی 1991دا بڕیاری 688ی نەتەوە یەکگرتووەکانی دەرکرد کە تیایدا هاتبوو: نابێ سوپای عیراق پەلاماری باشووری کوردستان بدات و کۆمەڵ کوژی کورد بکات.
ناوچەیەکی ئارامیان لە سەرووی ھێڵی ٣٦، بۆ پاراستنی کورد دیاری کرد، دواتر ھیزی وڵاتانی ھاوپەیمان گەیشتنە بنکەی سەربازی (ئەنجەلیک) لە تورکیا، بۆ پاراستن و گەڕانەوەی ھاووڵاتیان بۆ شوێنەکانی خۆیان .
دواجار لە ساڵی 2003دا ئەمریکا سەدام حسێنی ئاگادار کردەوە کە لەماوەی دوو رۆژدا دەست لە دەسەڵات هەڵبگرێت و عیراق جێبهێڵێت، بەڵام سەدام حسێن ئەوەی رەتکردەوە، بۆیە ئەمریکا بڕیاریدا بەوەی لە سەعاتی سفردا هێرش بکاتە سەر عیراق و کۆتایی بە دەسەڵاتی سەدام بهێنێت.
تاوەکو لە 20ی ئازاری 2003دا یەکەم هێرشی ئەمریکا دەستی پێ کرد و تاوەکو 9ی نیسان هێزەکانی هاوپەیمانان بەغدایان بە تەواوی کۆنتڕۆڵ کرد، لە 25ی ئازاردا لەرێگای کەنداوەوە هێزی دەریایی گەیشتنە عیراق و لە 26ی ئازاریشدا لە رێگای هێزی ئاسمانییەوە بە هاوکاری هێزەکانی پێشمەرگە توانیان کوردستان ئازاد بکەن.
پڕۆسەی ئازادی عێراق کە تیایدا 49 وڵات هاوپەیمان بوون، لە 9ی نیساندا پەیکەری سەدام حسێن لە عیراق خرایە خوارەوە و رووخانی رژێمی بەعس راگەیەنرا، لە مانگی ئایاریشدا پۆل بریمەر حاکمی ئەوکاتی مەدەنی ئەمریکی لە عێراق، بە رەسمی هەڵوەشانەوەی حزبەکەی راگەیاند.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق ئەمڕۆ سێشەممە 8 ی نیسانی 2025 لە بەغدا پێشوازیکرد لە بەڕێز عادل عەبدولمەهدی سەرۆک وەزیرانی پێشوو.
لە کۆبوونەوەیەکدا تاوتوێی تەواوی بارودۆخی سیاسی و ئابووری وڵات و ئاستەنگەکانی بەردەم پرۆسەی دیموکراسی کرا و هەروەها جەختیان لەسەر پێویستی پشتیوانی دامودەزگاکانی دەوڵەت و بەهێزکردنی سەقامگیریی سیاسی کردەوە بۆ دەستەبەرکردنی خزمەتگوزاری و بەدیهێنانی خواستەکانی هاووڵاتیان.
راوێژكاری دارایی سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند، دابەزینی نرخی نەوت لەسەر ئاستی جیهان كاریگەی لەسەر رەوشی ناوخۆی عیراق نابێت.
مەزهەر محەمەد ساڵح، راوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند، بەهۆی دوایین پێشهاتە جیهانییەكانەوە، لەنێویاندا كراوەیی ئێران بۆ دانووستان لەگەڵ ئەمریكا و كەمبوونەوەی كێشەی روسیا و ئۆكراین و هاوكات، سەپاندنی پێناسی گومرگی لەلایەن سەرۆكی ئەمریكاوە، نرخی نەوت لەسەر ئاستی جیهان روو لە دابەزین دەكات.
ئەوەشی خستەڕو، لە بوودجەی سێ ساڵی عیراقدا، ئامادەكاری پێشوەختە بۆ هەر هەڵئاوسانێك لە نرخی نەوتدا كراوە، بەو پێیەش دابەزینی ئێستای نرخی نەوت كاریگەری لەسەر رەوشی ناوخۆی عیراق نابێت.
ئەو راوێژكارە ئاماژەی بەوەشدا، ئەوەی لە گۆڕەپانی جیهانیدا ڕوودەدات قەیرانێكی كاتییە و لە قۆناغی داهاتوودا، لە چوارچێوەی لۆژیكی هاوسەنگییە ئابوورییە جیهانییەكان جێگیر دەبێت، دەشڵێت، لەئێستادا بازاڕی نەوت لە مەترسیدایە بەهۆی زۆری رێژەی بەرهەمهێنان و كەمبوونەوەی خواست لەسەری، ئەوەش دەتوانێت لە داهاتوودا نرخەكەی داببەزێنێت.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق پێشوازیکرد لە عەبدوڵڵا مەتەر مەزروعی باڵیۆزی ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی لە عیراق.
لە میانەی دیدارەکەدا کە ئەمڕۆ سێشەممە 8-4-2025 لە کۆشکی بەغداد بەڕێوەچوو، سەرۆک کۆمار بەهێزی پەیوەندیی برایەتی نێوان هەردوو وڵاتی دووپات کردەوە، هەروەها پەرۆشی خۆی نیشاندا بۆ درێژەدان بە پتەوکردن و پەرەپێدانی ئەو پەیوەندیانە لە بوارە جیاجیاکاندا، لەسەر بنەمای یەکانگیری بەهێزی نێوان هەردوو گەلی برا.
سەرۆک کۆمار ئاماژەیکرد بە گەشەسەندن و پەرەپێدان چۆنیەتی هاریکاری و هەماهەنگی هاوبەشی نێوان هەردولا، کە لەگەڵ ویستی هەردوو وڵات و بەدیهێنانی بەرژەوەندی هاوبەش بێتەوە.
سەرۆک کۆمار جەختیشیکردەوە لەسەر کاری لە پێشینە بۆ کەمکردنەوەی گرژیی و چەسپاندنی بنەمای سەقامگیری و ئاشتی لە ناوچەکەدا، بە شێوەیەک کە خزمەت بە ویستی گەلان بکات.
لە بەرانبەردا باڵیۆز مەزرویی ستایشی هەوڵەکانی سەرۆک کۆمار کرد بۆ بەهێزکردنی پەیوەندیی دووقۆڵیی نێوان عیراق و ئیماراتی یەکگرتوی عەرەبی و جەختیکردەوو لە ویستی وڵات بۆ پەرەپێدانی پەیوەندیی و فراوانکردنی هاریکاریی لەسەر مەسەلەکانی جێی بەرژەوەندی هاوبەش.
ئەمڕۆ دادوەر سدقی سەلیم خان وەک ئەندامێکی نوێی دادگای فیدڕاڵیی عیراق، لە بەردەم سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد.
ئەمڕۆ چوارشەممە، لە کۆشکی بەغدا ئەندامی دادگای فیدراڵی دادوەر سدقی سەلیم خان نوعمان لەبەردەم د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و بە ئامادەبوونی دادوەر جاسم محەمەد عەبود ئەلئەمیری سەرۆکی دادگای باڵای فیدراڵی، سوێندی یاسایی خوارد.
سەرۆک کۆمار لە کۆبوونەوەکەدا رایگەیاند، پێویستە هاوکاری و هەماهەنگی نێوان دامەزراوە باڵاکانی دەوڵەت بەهێز بکرێت، بۆ خزمەتکردنی هاووڵاتیان و پاراستنی دەستور.
هەروەها سەرۆک کۆمار جەختی لەسەر گرنگی سەربەخۆیی دادوەری و سەروەری یاسا کردەوە، بەشێوەیەک کە بەدیهێنانی دادپەروەری مسۆگەر بکات و مافی هاووڵاتیان بۆ ژیانێکی ئازاد و شکۆمەند فەراهەم بکات و پێویستی رێزگرتن لە دەستوور و پابەندبوون بە بڕگەکانی وەک رێگایەکە بۆ عێراقێکی ئارام و سەقامگیر.
بەڕێوەبەرایەتی رەگەزنامە و باری شارستانی پارێزگای سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا ئاشکرای کرد کە لە رۆژی یەکشەممە، کار بە سیستەمی نۆرەی ئەلکترۆنی (حجز الکترونی) دەکرێت بۆ رایی کردنی مامەڵەی کارتی نیشتیمانی.
بەپێی راگەیەندراوەکە، ئەم سیستەمە نوێیە لە سەرجەم فەرمانگەکانی کارتی نیشتیمانی لە سنووری پارێزگاکانی سلێمانی، هەڵەبجە و ئیدارەی ڕاپەڕین جێبەجێ دەکرێت، ئەمەش بە مەبەستی جێبەجێ کردنی رێنمایی و بڕیارەکانی دەستەی گشتی رەگەزنامە لە بەغدا.
راگەیەندراوەکە ئاماژەی بەوەش کردووە کە هاوڵاتیان دەتوانن بۆ وەرگرتنی زانیاریی زیاتر سەردانی پەڕەی فەرمی بەڕێوەبەرایەتی رەگەزنامە و باری شارستانی سلێمانی بکەن لە هەردوو تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک و ئینستاگرام، یان وێبسایتی کارتی نیشتیمانی گشتیی عێراق.
هەروەها هاووڵاتیان دەتوانن بۆ حجزی ئەلکترۆنی، ئەپڵیکەیشنی تایبەت بە کارتی نیشتیمانی دابەزێنن.
بەڕێوەبەرایەتی لینکەکانی داناوە و دەتوانن کۆپی بکەن:
- بۆ ئایفۆن (iOS): [لێرە داگرە](https://apps.apple.com/us/app/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9/id6708233330)
- بۆ ئەندرۆید: [لێرە داگرە](https://play.google.com/store/apps/details?id=com.nationalcard.qing&pcampaignid=web_share)
محەممەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عیراق، لە دانیشتنێکدا لەگەڵ کریستن بێرگنر، پاڵێوراوی سویسری بۆ کۆمسیاری باڵای کاروباری مافەکانی مرۆڤ، جەختی کردەوە کە حکومەتەکەی پابەندە بە گەڕاندنەوەی هەموو عیراقییەکانی کەمپی هۆڵی پارێزگای حەسەکە لە رۆژئاوای کوردستان.
سوودانی رایگەیاند کە "کەمپی هۆل مەترسییەکی راستەقینەیە لەسەر ئاسایشی ناوچەکە" و داوای لە هەموو وڵاتان کرد کە هاووڵاتییەکانیان لەو کەمپە ببەنەوە بۆ وڵاتەکانیان. سەرۆک وەزیرانی عیراق هەروەها بەڵێنی دا کە "عیراق بەم زووانە بۆ هەمیشە کۆتایی بە دۆسییەی کەمپەکان دەهێنێت و هەموویان دادەخات."
شایەنی باسە، چوارشەممەی رابردو، دەیان خێزانی عێراقی نیشتەجێی کەمپی هۆل گەڕێنرانەوە بۆ کەمپی جەدعەی موسڵ، وەک بەشێک لە پلانی حکومەتی عیراق بۆ گەڕاندنەوەی هاووڵاتییەکانی.
کەمپی هۆڵ:
کەمپی ھۆل، دەکەوێتە پارێزگای حەسەکە لە نزیک سنوورەکانی نێوان عێراق و سوریا، ناوی کەمپەکە پاش شکستە یەک لە دوای یەکەکەکانی داعش زیاتر بیسترا کاتێک ژن و منداڵەکانی چەکدارانی ئەو ڕێکخراوە لەنێو ئەو کەمپە سوورییەدا جێگیرکران و پاش گەورەبوونیشی بووە مایەی مەترسی.
کەمپەکە بۆ یەکەمجار و لە کاتی جەنگی کەنداو لە ساڵی ١٩٩١ بۆ ئاوارە عێراقییەکان دروستکرا، دواتر و لە ساڵی ٢٠٠٣ دیسانەوە بۆ ئەو عێراقیانە کرایەوە کە لە جەنگی وﻵتانی ھاوپەیمانان و ڕژێمی سەدام حوسێن ئاوارەبووبوون، بەﻵم کەمپەکە کاتێک ناوبانگی پەیدا کرد کە پاش ساڵی ٢٠١٩ ژن و منداﻵنی داعشیان تێدا جێکردەوە، ھەروەھا ئەو عێراقی و سوری و بیانیانەش لە کەمپەکەدا نیشتەجێکران کە ئاوارەبووبوون.
لە ئێستادا کەمپەکە لەﻻیەن ھێزەکانی ھەسەدەوە دەپارێزرێت و ڕێکخراوە مرۆییەکان پاڵپشتی مرۆیی دەکەن، زیاتر لە ٦٠ ھەزار کەس لە کەمپی ھۆلدا نیشتەجێن کە خەڵکی ٤٢ وﻵتی جیان و وﻵتەکانیان ئامادەنین وەریانبگرنەوە، چونکە نیشتەجێکراوەکانی کەمپەکە بەشێکیان داعشن، بەشێکی دیکەشیان کاریگەربوون بە بیروبۆچوونی داعش ئەمەش وﻵتانی خۆیان بە مەترسییان دەبینن.
وەزارەتی ناوخۆی عێراق رایگەیاند، لەماوەی دوو هەفتەدا 48 کەسیان لە چەند پارێزگایەکی جیاوازی عیراق بە تۆمەتی سحر و جادوو دەستگیر کردووە.
وەزارەتی ناوخۆی عیراق رایگەیاند، لە هەڵمەتێکی دوو هەفتەیی تایبەتدا بە هەماهەنگی وەزارەتی ناوخۆ، لیژنەی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، دەزگای زانیاریی و لێکۆڵینەوەی فیدڕاڵی و بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بە پاڵپشتی راستەوخۆی ئەنجومەنی دادوەریی، 48 کەس بە تۆمەتی سحر و جادوو دەستگیر کراون.
ئاماژەی بەوەشکردووە، جادووگەرەکان ژن و پیاویشیان تێدایە، کە چەندین کەسیان فریوداوە، هەروەها تۆمەتی ساختەکاری و بازرگانیکردن بە مرۆڤیان لەسەرە، ئەمە جگە لەوەی گرفتە خێزانییەکانی ئەو کەسانەی سەردانیان دەکەن وەک هەلێک قۆستووەتەوە بۆ قازانجی خۆیان".
وەزارەتی ناوخۆی عیراق ئەوەشی خستووەتە روو، لە لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان ئەوەیان دەرخستووە کە ئەو جادووگەرانە خەڵکیان فریوداوە و لە رووی جەستەیی و دەروونییەوە هەراسانیان کردوون.
ئەوەش هاتووە، یەکێکی دیکە لەو تۆمەتە قورسانەی رووبەڕوویان کراوەتەوە ئەوەیە، جادووگەرەکان منداڵ و ژنانیان هەراسان کردووە.
ساڵانە لە عیراق چەندین کەس بە تۆمەتی ئەنجامدانی کاری سحر و جادوو دەستگیر دەکرێن، کە بەشێکیان تاوانی قورسیان بەسەردا ساغ دەبێتەوە وەک دەستدرێژیکردن و خواردنی بڕەپارەی زۆر بە ناوی جادووەوە.