بەهۆی فشارەكانی ئەمریكاوە، عیراق هەڕەشەی لەدەستدانی 40%ی وزەی كارەبای بۆ وەرزی هاوین لەسەرە.

ئەنجومەنی ئەتڵەسی كە بارەگاكەی لە واشنتۆنە، لە راپۆرتێكدا هۆشداری داوە كە عیراق نزیكە لەوەی 40%ی كۆی توانای كارەبای لەدەست بدات، ئەوەش لەئەنجامی گۆڕانی سیاسەتەكانی ئەمریكا بەرامبەر ئێران، لەكاتێكدا وەرزی هاوین لە چەند هەفتەی داهاتوودا تەنگ بە عیراقییەكان هەڵدەچنێت.

بەپێی راپۆرتەكە، عیراق پشت بە ئێران دەبەستێت بۆ دەستەبەركردنی 40%ی پێداویستییەكانی كارەبا، لە رێگەی غازەوە بۆ وێستگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا یان لە رێگەی هاوردەكردنی راستەوخۆی كارەباوە بێت، هۆشداریشیداوە ئەو رێژەیە مەترسی نەمانی لە هاوینی ئەمساڵدا هەیە.

ئێران رۆژانە نزیكەی 50 ملیۆن پێ سێجا غاز بۆ عیراق دابین دەكات كە نزیكەی یەك لەسەر سێی پێداویستی عیراق لەخۆدەگرێت و نزیكەی 8 هەزار مێگاوات كارەبای لێ بەرهەمدەهێنرێت.

ئەپیكور رایگەیاند، بەپەلەن بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم و دەشڵێت، پێویستە رێز لە رێككەوتنەكانیان لەگەڵ حكومەتی هەرێم بگیرێت.

كۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی كوردستان - ئەپیكور لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە، لەگەڵ گەیشتن بە رێككەوتن لەگەڵ هەرێمی كوردستان و عیراق هەناردەی نەوت دەستپێدەكاتەوە و پێویستە رێز لە رێككەوتنەكانیان لەگەڵ حكومەتی هەرێم بگیرێت.

ئاماژەی بەوەش كرد، راگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم لە رێی بۆری عیراق-توركیاوە زیانێكی زۆری بە وەبەرهێنانەكانیان گەیاندووە و ناچار بوون لە خوار نرخی بازاڕی جیهانی نەوت بفرۆشن بەوەش نزیكەی 400 ملیۆن دۆلار زیانیان پێگەشتووە، لەبەر ئەوە داواكارییەكانیان ئاڕاستەی حكومەتی هەرێم و عیراق كردووە، چاوەڕوانیش دەكەن لەگەڵ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوت وەبەرهێنانیان دەستپێبكاتەوە. 

ئەپیكور جەختیشی كردووەتەوە، دەستپیكردنەوەی هەناردەكردنی نەوت دەبێتە مایەی خۆشگوزەرانی بۆ تەواوی گەلی عیراق.

حکومەتی بەریتانیا بڕیاری داوە یەک ملیۆن پاوەندی ستەرلینی وەک هاوکاری بداتە حکومەتی هەرێمی کوردستان بە مەبەستی بەرەنگاربونەوەی کۆچی نایاسایی و دەستگیرکردنی باندەکانی قاچاخچێتی.

بەپێی راگەیەندراوێک لە ماڵپەڕی فەرمی حکومەتی بەریتانیا، ئەم بڕە پارەیە بۆ هاوکاریکردنی هەرێمی کوردستانە لە هەوڵەکانی بۆ بەرەنگاربونەوەی باندەکانی قاچاخچێتی و کۆچی نایاسایی.

جگە لە پێشکەشکردنی هاوکاری دارایی، بەریتانیا راهێنان بە زیاتر لە 100کارمەندی سنوری و هێڵی ئاسمانی لە سلێمانی، هەولێر و دهۆک دەکات و ئامێری پسپۆڕی دیاریکردنی بەڵگەنامەی ساختەشیان بەسەردا دابەش کردووە بۆ سەرکوتکردنی باندەکانی قاچاخچێتی و بەرگرتن لە بەکارهێنانی بەڵگەی ساختە لە فڕۆکەخانەکان و سنورەکان.

بەریتانیا کە پێشەنگی جیهانییە لە دۆزینەوەی بەڵگەنامەی ساختە، شارەزایی و ئامێری پسپۆڕی و هەواڵگری هاوبەشی لەگەڵ حکومەتی هەرێمدا بەکارهێناوە بۆ دابەزاندنی ئەو رێگا سەرەکیانەی کە قاچاخچیەکان بەکاری دەهێنن.

حکومەتی بەریتانیا لە راگەیەندراوەکەیدا جەختی کردووەتەوە کە "هەموو دەسەڵاتێکمان لەبەر دەستدایە و بەکاری دەهێنین بۆ راوکردن و دادگاییکردن و هەڵوەشاندنەوەی باندەکانی قاچاخچیەتی". هەروەها ئاماژەی بەوەش کردووە کە بەریتانیا و عیراق هاوبەشی سەرەکی دەبن لەو هەڵمەتەدا.

ئەم هاوکارییە لە دوای بەشداری نوێنەری حکومەتی هەرێم دێت، لە لوتکەی بەرەنگاربونەوەی کۆچی نایاسایی کە لە چەند رۆژی رابردودا بە بەشداری نوێنەری چل وڵات لە لەندەن بەڕێوەچوو. دوای لوتکەکەش، وەزیری ناوخۆی هەرێم لەگەڵ هاوتا بەریتانییەکەی کۆبووەوە و لەو چوارچێوەیەدا ئەو بڕە پارەیە وەک هاوکاری درایە حکومەتی هەرێم.

وەزارەتی دادی عیراق ئازادكردنی نزیكەی 500 زیندایكراوی بە یاسایی لێبوردنی گشتی راگەیاند.

ئەحمەد لوعێبی وتەبێژی وەزراەتی دادی عیراق لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفزیونیدا رایگەیاند، ئازادكردنی زیندانیەكان بە بڕیارێكی ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقە و ئەوان تەنها لایەنی جێبەجێكارن.

وتیشی، وەزارەتەكەیان پلانی هەیە تا كۆتایی ئەمساڵ ئەو قورساییەی لەسەر زیندانییەكانی عیراق هەیە سوك بكەن، چونكە لە ئێستادا زیندانەكانی عیراق زۆر لە توانای خۆیان زیاتر زیندانییان تێدایە. 

وتەبێژی وەزارەتی دادی عیراق ئاشكراشیكرد، تا ئێستا نزیكەی 500 زیندانیكراو بە یاسای لێبوردنی گشتی ئازادكراون، بڕیاریشە رێكارەكانی ئازادكردنی ئەو زیندانییانەی كە یاساكە دەیانگرێتەوە خێراتر بكرێت بۆ ئەوەی زۆرترین زیندانی بە زووترین كات ئازاد بكرێن.

وەزیری گواستنەوەی توركیا رایگەیاند، لە چەند رۆژی داهاتوودا محەمەد شیاع سودانی سەردانی توركیا دەكات و ناوەڕاستی ئەمساڵیش ئەردۆغان دێتە بەغداد. 

عەبدولقادر ئورالئۆغلو، وەزیری گواستنەوەی توركیا رایگەیاند، پرۆژەی رێگەی گەشەپێدان قۆناغی باشی بڕیوە و توركیا بە بەندەری فاو و نیمچەدورگەی عەرەبی دەبەستێتەوە كە درێژیەكەی هەزار و 200 كیلۆمەتر دەبێت.

وتیشی، لەسەر بابەتی رێگەی گەشەپێدان محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە چەند رۆژی داهاتوودا سەردانی توركیا دەكات.
وتیشی، دوای سەردانەكەی سودانی و لە ناوەڕاستی ئەمساڵیش رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا سەردانی بەغداد دەكات و چاوەڕوان دەكرێت چەند بڕیارێك بدرێت كە پەیوەندی بە سەردانەكانی رابردووەوە هەبێت. 

ئەوەش لەكاتێكدایە، لە مانگی نیسانی ساڵی رابردوو ئەردۆغان سەردانی عیراقی كرد و 26 یاداشتی لێكتێگەیشتنیان ئیمزا كرد. 

د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق بەبۆنەی جەژنی ئەکیتۆوە پەیامێکی پیرۆزبایی بڵاوکردەوە و تیایدا پیرۆزبایی لە بابلی و ئاشوریی و کلدانیەکان دەکات و هیوای جەژنێکی پڕ خێر و خۆشیان بۆ دەخوازێت. 

لە پەیامی پیرۆزباییەکەی سەرۆک کۆماردا هاتووە؛ "ئەم جەژنە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هەزاران ساڵ لەمەوبەر، ڕەنگدانەوەی بەهای کولتووری کۆن و فرەچەشنی ئایینی و کولتووری میزۆپۆتامیایە".

سەرۆک کۆمار هیوا دەخوازێت؛ "جەژنێکی خۆش بێت کە تێیدا هەمووان چێژ لە چاکە و خۆشگوزەرانی و نیعمەت وەربگرن".

ئەكیتۆ ، كۆنترین جەژنی مێژوو، جەژنی سەری ساڵی شارستانیەتەكانی سۆمەری و بابلی و ئەكەدی و ئێستاش ئاشورییەكان.

ئەم جەژنە لە یەكەم رۆژی مانگی نیسان دەستپێدەكات و بۆ ماوەی 12 رۆژ بەردەوام دەبێت و لە عیراق و باشووری كوردستان، ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان، ئەوروپا و ئەمریكا بەڕێوەدەچێت.

ئاهەنگی سەری ساڵی ئاشوورییەكان دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای هەزارەی دووەمی پێش زایین، تا ئەمڕۆش لە سەرەتای مانگی نیساندا هەموو ساڵێك یادی دەكرێتەوە، لە ساڵی 1991 بەدواوە تا ئێستا هەموو ساڵێك ئەو یادە لە پارێزگای دهۆك دەكرێتەوە.

ئاشووری و كلدان و سریانیەكان لە عیراق و سوریا ئەم جەژنە دەگێڕن، هەرچەندە ئەوان پەیڕەوی لە ئایینەكانی ئەو شارستانییەتە كۆنانە ناكەن كە هەزاران ساڵ لەمەوبەر لە وڵاتەكانیاندا باڵادەستبوون.

بەپێی ئینسایكلۆپیدیای بریتانیكا، جەژنی ئەكیتۆ لە شارستانیەتی بابلیدا، بەمانای وەرزی چاندن و كێڵانی زەوی دێت كە بۆ ماوەی 12 رۆژ دەخایەنێت و سەماكردن و ئاهەنگ گێڕان، لەبەركردنی جلوبەرگی فۆلكلۆری رەنگا و رەنگ ، سیما دیارەكانی ئەم جەژنەن.

دەستەی خاڵە سنورییەكانی عیراق رایدەگەیەنێت، داهاتی خاڵە سنورییەكان لە ماوەی دوو مانگدا 400 ملیار دیناری تێپەڕاندووە.

عومەر وائیلی سەرۆكی دەستەی خاڵە سنورییەكانی عیراق رایگەیاند، دەستەكە توانیویەتی سەرجەم خاڵە سنورییە وشكانی و ئاوی و ئاسمانییەكان بەیەكەوە ببەستێتەوە بە یەك ناوەندەوە.

دەشڵێت، بەو شێوەیە دەتوانرێت زۆر بە ئاسانی چاودێری خاڵە سنورییەكان بكرێت و ئەنجامی پشكنینی كاڵاكانیش وردبینی بۆ دەكرێتەوە.

وتیشی، ئاماری مانگی یەك و دووی ئەمساڵ دەریدەخات داهاتی خاڵە سنورییەكان 400 ملیار دیناری تێپەڕانردووە و هەوڵی زیادكردنی داهاتیش دەدەن لە چوارچێوەی پلانێكی ستراتیژیدا.

دەستەی خاڵە سنورییەكانی عیراق رایدەگەیەنێت، داهاتی خاڵە سنورییەكان لە ماوەی دوو مانگدا 400 ملیار دیناری تێپەڕاندووە.

عومەر وائیلی سەرۆكی دەستەی خاڵە سنورییەكانی عیراق رایگەیاند، دەستەكە توانیویەتی سەرجەم خاڵە سنورییە وشكانی و ئاوی و ئاسمانییەكان بەیەكەوە ببەستێتەوە بە یەك ناوەندەوە.

دەشڵێت، بەو شێوەیە دەتوانرێت زۆر بە ئاسانی چاودێری خاڵە سنورییەكان بكرێت و ئەنجامی پشكنینی كاڵاكانیش وردبینی بۆ دەكرێتەوە.

وتیشی، ئاماری مانگی یەك و دووی ئەمساڵ دەریدەخات داهاتی خاڵە سنورییەكان 400 ملیار دیناری تێپەڕانردووە و هەوڵی زیادكردنی داهاتیش دەدەن لە چوارچێوەی پلانێكی ستراتیژیدا.

وتەبێژی وەزارەتی كارەبای عیراق رایگەیاند، پێویستیان بە جێگرەوەی ‌غازی ئێرانە و هاوین رەوشی كارەبا سەخت دەبێت. 

ئەحمەد موسا وتەبێژی وەزارەتی كارەبای عیراق رایگەیاند، دوو مانگ زیاترە هەناردەی غاز لە ئێرانەوە بۆ عیراق و پارێزگاكانی ناوەڕاست راگیراوە، نۆ ملیۆن پێ سێجا غازیش بۆ پارێزگاكانی باشوری عیراق هەناردە دەكرێت، بەڵام ئەو بڕە پێداویستی بەرهەمهێنان كارەبا پڕناكاتەوە.

وتیشی، راگرتنی غازی ئێران، كاریگەریی نەرێنی كردوەتە سەر وێستگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا لە عیراق و بووەتەهۆی كەمبوونەوەی هەشت هەزار مێگاوات كارەبا. 

دەشڵێت، لە ئێستادا 18 هەزار میگاوات كارەبا بەرهەم دێت لەكاتێكدا پێویستیان بە 32 هەزار مێگاواتە، ئەگەر رەوشەكەش بەو شێوەیە بەردەوام بێت، عیراق روبەڕوی هاوینێكی سەخت دەبێتەوە.

بەڕێوەبەری وێستگەی هێڵی ئاسمانیی عیراق لە بەریروت رایگەیاند، ژمارەی گەشتە ئاسمانییەکانی عیراق بۆ بەیروتی پایتەختی لوبنان زیادی کردووە.

عادل ئیبراهیم بەڕێوەبەری وێستگەی هێڵی ئاسمانیی عیراق لە بەریروت رایگەیاندووە، دوای زیاتر لە سێ مانگ وەستانی گەشتەکانی نێوان بەیروت و عێراق، ئێستا ژمارەی گەشتەکان زیادیان کردووە.

وتیشی، بەهۆی ئەوەی ئێستا خواست لەسەر گەشت زۆرە، بۆیە ئەوانیش ناچاربوون ژمارەی گەشتەکانی هەفتانە زیاد بکەن.

باسی لەوەشکرد، لە ئێستادا هەفتانە 25 گەشت ئەنجام دەدرێت، کە 14یان لە فڕۆکەخانەی بەغدادەوە و 3 گەشتیان کە بەسرەوە، 2 گەشتیان لە فڕۆکەخانەی هەولێرەوە و 4 گەشتەکەی دیکەش لە فڕۆکەخانەی نەجەفەوە، کە شەممەی رابردوو یەکەم گەشتی بەیروت تیایدا دەستی پێکرد.

ئەوەشی خستە روو، کارمەندانی هێڵی ئاسمانی عیراق بە سەرجەم ستافی فڕۆکەوانیی و ستافی هونەری و کارگێڕییەوە، کاردەکەن بۆئەوەی توانا و ئاستی خزمەتگوزارییەکان بەرز بکەنەوە و باشترین پێشکەشی گەشتیارەکان بکەن.

دەسەڵاتدارانی بەغداد، ئەنبار و موسڵ رێگەیان نەدا بەیانی ئەمڕۆ لە مزگەوتەكاندا نوێژی جەژن بكرێت، بەهۆی ئەوەشەوە هاووڵاتیان لە پارك و گۆڕەپانە گشتیەكان نوێژی جەژنیان كرد.

لە ئەنبار لە گۆڕەپانی گشتی سمود و لە بەغداش لە بەرامبەر گۆڕستانی مەلەكییەو لە موسڵیش لە باخی موسەننا، هاوڵاتیان نوێژی جەژنیان كرد.

دیوانی وەقفی سوننە و شیعە لە عیراق بڵاویانكردەوە، بەهۆی ئەوەی مانگ  نەبینراوە، ئەمڕۆ یەك شەممە تەواوكەری مانگی رەمەزانە و سبەینێ یەكەم رۆژی جەژنە، بەوهۆیەشەوە رێگە نەدرا بە رەسمی نوێژی جەژن لە مزگەوتەكاندا بكرێت و قەدەغە كرا.

لەگەڵ ئەوەشدا زۆربەی هاوڵاتیانی سوننە مەزهەب لە شارەكانی عیراق گوێیان بە رێنماییەكان نەداو چونە ناو باخ و پارك و چەند شوێنێكی گشتی و نوێژی جەژنیان كرد .

دیوانی وەقفی سوننی عیراق لەو بڕیارەی پەشیمان بووەوە کە پێشتر رایگەیاندبوو سبەی یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانی پیرۆزە و دەڵێت؛ سبەینێ تەواوکەری مانگی رەمەزانە، یەکێتی زانایانی عیراقیش دەڵێت؛ سبەینێ یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانە.

لە راگەیەندراوێکی نوێدا دیوانی وەقفی سونی عیراق دەڵێت: "سبەی تەواوکەری مانگی رەمەزانی پیرۆزە".

لە لایەکی ترەوە، سعودیە و زۆرینەی وڵاتانی ئیسلامی رایانگەیاندوە کە مانگ بینراوە و سبەی یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانی پیرۆزە.

هاوکات، ئێران، سوریا، ئوردن، سەڵتەنەی عومان، بەنگلادیش، ئەندەنوسیا و ئوستراڵیا، پاکستان، رۆژی دوشەممەیان وەک یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزان دیاری کردووە.

شایەنی باسە، جیاوازی بینینی مانگی نوێ لە نێوان وڵاتە ئیسلامییەکاندا دیاردەیەکی ئاساییە کە هەموو ساڵێک رودەدات و پەیوەندی بە بینینی مانگی نوێ یان پشتبەستن بە حیسابە فەلەکییەکانەوە هەیە.

بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پیرۆزبایی جەژنی رەمەزان لە موسڵمانانی کوردستان، عیراق و جیهان دەکات.

دەقی پەیامەکەی بافڵ جەلال تاڵەبانی

بەبۆنەی هاتنەوەی جەژنی رەمەزانی پیرۆز، پیرۆزبایی گەرم لە موسڵمانانی كوردستان، عیراق و جیهان دەکەم.

خوای گەورە نوێژ و رۆژوو و عیبادەتی هەموولایەکی قبوڵکردبێ و جەژنی خێروخۆشی و ئاشتی و ئارامی بێت.

هیوادارم ئەم جەژنە، هاندەرمان بێت تا بە گیانی لێبوردەیی و بەرپرسیارێتی نیشتمانییەوە هەنگاوبنێین بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و نەهێشتنی کەموکوڕییەکان و باشترکردنی حکومڕانی و ژیانی خەڵکە خۆشەویستەکەمان.

لەم بۆنە پیرۆزەدا دووپات لە پێویستیی تەبایی، برایەتی و یەکڕیزی نێوان گەلەکەمان دەکەمەوە لە پێناو بەهێزکردنی قەوارەکەمان و سەقامگیری سیاسی لە هەرێمەکەماندا.

هەر لەجەژن و شادی و سەرفرازیدا بن
بافڵ جەلال تاڵەبانی
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان

عەبدوڵلا قازی سەرۆكی نەفت هیلال لە عیراق، لە بەرنامەیەکی تایبەت لە کوردسات نیوز، باسی لە وردەکارییەکانی بەرهەمی کێڵگەی غازی کۆرمۆر کرد و رایگەیاند: تاكۆتایی ئەمساڵ بەرهەمی كێڵگەی گازی كۆرمۆر دەگاتە 800 ملیۆن پێ سێجا.


سەرۆكی نەفت هیلال لە عیراق وتیشی: لەئێستادا بەرهەمی كێڵگەی گازی كۆرمۆر 530 ملیۆن پێ‌ سێجایە و كۆرمۆر گەورەترین كێڵگەیە لە عیراق و هەرێمی كوردستان.

عەبدوڵا قازی ئاماژەی بەوەشدا؛ تاكۆتایی ئەمساڵ بەرهەمی كێڵگەی گازی كۆرمۆر دەگاتە 800 ملیۆن پێ سێجا و وتیشی؛ كاركردن لە كێلگەی كەی ئیم 250 لە قۆناغی كۆتایی دایە.

لەسەر خواستی زۆری کارەبا وتی؛ خواستی كارەبا ساڵانە 7% زیاد دەكات و ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ زیادبوونی بڕی بەرهەمهێنانی گاز لە كێلگەی كۆرمۆر.

لە دیدارەکەدا ئاماژەی بە هێرشە موشەکییەکان بۆ سەر کۆرمۆر کرد و جەختی لەوەکردەوە کە هێرشەکان نەیانتوانیوە لە چەند رۆژێک زیاتر بمانوەستێنن لە کارکردن و وتی؛ هەرێم و عیراق دڵنیایان پێداوین لەڕووی ئەمنییەوە
 
عەبدوڵا قازی لە دیدارەکەدا سەبارەت بە گازی چەمچەماڵ رونی کردەوە، بەمزوانە دەستدەكەین بەكاركردن لە كێڵگەی گازی چەمچەماڵ و رەوش لەبارە بۆ زیادکردنی بەرهەمهێنانی گاز و كێڵگەی گازی چەمچەماڵیش یەكێكە لە چوار كێڵگە گەورەكەی عیراق و رەوش لەبارە بۆ زیادکردنی بەرهەمهێنانی گاز. 

ئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق رایگەیاند، ئەمریكا بەڵگەنامەی قاچاخچێتی نەوتی ئێرانی بە بەڵگەنامەی عیراقییەوە رادەستی بەغداد كردووە. 

هەیبەت حەلبوسی، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفزیۆنیدا رایگەیاند، ئەمریكا بە حكومەتی عیراقی وتووە سزا بەسەر كۆمپانیای سۆمۆدا دەسەپێنێت ئەگەر بەردەوام بێت لە قاچاخچێتی نەوتی ئێران لە رێگەی كۆمپانیاكەوە. 

وتیشی، كەشتییە بچوكەكانی ئێران نەوتی عیراق و ئێران تێكەڵ دەكەن و دواتر بەڵگەنامەی عیراق بەكاردەهێنن بۆ فرۆشتنی. 

ئەوەش لەكاتێكدایە، چەند رۆژێك لەمەوبەر حەیان عەبدولغەنی وەزیری نەوتی عیراق رایگەیاند، هێزەكانی ئەمریكا دەستیان بەسەر بارهەڵگری ئێرانیدا گرتووە كە بەڵگەنامەی ساختەی عیراقی پێبووە و واپێشانیانداوە كە نەوتەكە عیراقییە. 

لە بەرانبەردا محەمەد موسەوی جێگری وەزیری نەوتی ئێران رایگەیاند، تاران پابەندە بە رێكارە جیهانیەكان لە بابەتی بازرگانیكردن بە نەوتەوە و لێدوانەكەی حەیان عەبدولغەنی رەتدەكاتەوە.