جیهان
کەمێک پێش ئێستا ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا گەیشتە ویلایەتی ئالاسکا بۆ کۆبوونەوەی لوتکەی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا.
هاوکات پێش گەیشتنی پوتن، فڕۆكەكەی سەرۆكی ئەمریكا گەیشتە بنكەی سەربازیی "ئێلمێندۆرف – ریچاردسۆن" لە ئالاسكا.
بڕیارە لە لوتکەی ئالاسکا گفتوگۆ لەبارەی کۆتاییهێنان بە جەنگی ئۆکراین بکرێت.
هەروەها پێش کۆبوونەوەی ترەمپ رایگەیاند: ئەگەر دیدارەکەم لەگەڵ پوتن بە باشی بەرێوەنەچێت من دوور دەرۆم، هاوکات دەمەوێت ئاگربەست ببینم، دڵخۆش نابم گەر ئەمرۆ نەیبینم.
لەلای خۆشیەوە کۆشکی کرملن رایگەیاندووە، کۆبوونەوەی پوتن و ترەمپ رەنگە شەش بۆ حەوت کاتژمێر بخایەنێت.
كۆبوونەوەكەی ترەمپ و پوتن لە بنكەی سەربازیی "ئێلمێندۆرف – ریچاردسۆن" لە ئالاسکا بەڕێوەدەچێت، بۆ یەکەمجاریش لە مێژوودا فەرشی سور لە خاکی ئەمریکادا بۆ پوتن راکخرا
زیلینسکی داوا لە دۆناڵد ترەمپ دەکات، لە میانی کۆبوونەوەی لوتکەی لەگەڵ پوتن لە ئەلاسکا، روسیا رازی بکات کۆتایی بە شەڕی ئۆکراین بهێنێت.
ڤۆلۆدیمێر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاند: کاتی ئەوە هاتووە کۆتایی بە شەڕ بهێنن، هاوکات بۆ ئەو مەبەستەش پشت بە واشنتۆن دەبەستین.
وتیشی، کۆبوونەوەی لوتکەی ئالاسکا رێگە خۆشکەر دەبێت بۆ ئاشتییەکی دادپەروەرانە و گفتوگۆیەکی سێ قۆڵی لە نێوان کیێڤ و واشنتۆن و مۆسکۆ.
زیلینسکی ئاماژەی بەوەشکرد، لە رۆژی دانوستانیش روسیا لە هێرشەکانی بەردەوامە.
وەزیری بەرگری بەریتانیا کۆبونەوەی لوتکەی نێوان سەرۆکی ئەمریکا و روسیا بە هەنگاوێکی سەرەتای دەبینێت بۆ گەیشتن بە رێککەوتن لە بارەی جەنگی ئۆکراینەوە.
جۆن هیڵی وەزیری بەرگری بەریتانیا راگەیاند، کۆبونەوەی لوتکەی نێوان دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا لە ئالاسکا، رەنگە ببێت بە یەکەم هەنگاو لە دەستپێکردنی پرۆسەی ئاشتی لە جەنگی ئۆکراین، کە ماوەی زیاتر لە سێ ساڵە لە نێوان روسیا و ئۆکراین بەردەوامە.
ئاماژەی بەوەشکرد، وڵاتەکەی ئامادەیە دەستوەردانی سەربازی لە ئۆکراین بکات بۆ سەرخستنی پرۆسەی ئاشتی، ئەگەر رێککەوتن لەوبارەیەوە ئەنجامبدرێت.
جۆن هیڵی جەختیشیکردەوە، وڵاتاکەی ئامادەی سەپاندنی سزا و فشاری زیاترە بۆ سەر روسیا، ئەگەر ئەنجامی کۆبونەوەکەی ئالاسکا لەلایەن ئەو وڵاتەوە ئەرێنی نەبێت.
بەهۆی باران بارینی زۆر و دروستبوونی لافاوەوە لە چەند ناوچەیەکی پاکستان، لەماوەی 24 کاتژمێری رابردوودا زیاتر لە 170 کەس گیانیان لەدەستداوە و هێلیکۆپتەرێکی فریاگوزاریش کەوتەخوارەوە.
دەستەی بەڕێوەبردنی کارەساتە سروشتیەکان لە پاکستان رایگەیاند، لەماوەی 24 کاتژمێری رابردوودا بەهۆی شەپۆلی باران بارینی بەهێز و دروستبوونی لافاوی لەناکاو و رۆچونی زەویەوە لە باکوریی پاکستان 110 کەس گیانیان لەدەستداوە، هەروەها لە هەرێمی کشمیر 67 کەس گیانیان لەدەستداوە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، زۆربەی قوربانیان لە پارێزگای خەیبەر پەختونخوای تۆمارکراون کە ناوچەیەکی شاخاوی سەختە، بەهۆیەوە 43 کەس گیانیان لەدەستداوە.
عەلی گەنداپور پارێزگاری خەیبەر پەختونخوا رایگەیاند، هێلیکۆپتەرێکی جۆری MI-17ی حکومەت، کە پێداویستی فریاگوزاری بۆ ناوچە زیانلێکەوتووەکان هەڵگرتبوو، بەهۆی خراپی کەشوهەوا لە ناوچەی پاندیالی کەوتوەتەخوارەوە و بەهۆیەوە پێنج ئەندامی تیمی فڕۆکەکە گیانیان لەدەستداوە.
لەسەرەتای دەستپێکردنی بارانی وەرزیەوە لە پاکستان، زیاتر لە 320 کەس گیانیان لەدەستداوە کە زۆربەیان منداڵن، بەشێکی زۆریشیان بەهۆی داڕمانی خانوو، لافاو، بەرکەوتنی تەزووی کارەباوە گیانیان لەدەستداوە.
سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: پوتن پیاوێکی زیرەکە و لە ئالاسکا شتێک دەبێت.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بە فڕۆکە تایبەتەکەی بەرەوە ئالاسکا بەڕێکەوت و پێش گەشتەکەی بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، پوتن پیاوێکی زیرەکە و ئێمە دوو سەرۆکین و پێکەوە دەژین، هەروەها رێزگرتنێکی زۆر لە نێوانماندا هەیە.
وتیشی: لە لوتکەی ئالاسکا لەگەڵ پوتن شتێک دەبێت.
ترەمپ سەبارەت بە ئۆکراین ئاماژەی بەوەکرد، تا شەڕی ئۆکراین نەوەستێت، هیچ بازرگانییەک لەگەڵ روسیا ناکەن.
ئەوەشی خستەڕوو، گەرەنتی ئاسایش بۆ ئۆکراین بە هاوکاری لەگەڵ ئەوروپا دەکرێت.
شوێنەوارناسان لە کەناراوەکانی ویلایەتی کارۆلاینای باکوور، لە نزیک بەندەری مێژوویی برانزویک تاون، پاشماوەی چوار کەشتیی نوقمبوویان دۆزییەوە کە مێژووەکەیان بۆ سەدەی 18 دەگەڕێتەوە.
یەکێک لە کەشتییە دۆزراوەکان کە گرنگییەکی تایبەتی هەیە، پاشماوەی کەشتیی ئیسپانی "لا فۆرتونا"یە کە لە کوباوە هاتووە و لە ساڵی 1748لە کاتی هێرشێکی شکستخواردوودا بۆ سەر شارۆچکەیەکی کۆلۆنیالیی ئەو سەردەمە، تەقیوەتەوە و نوقم بووە.
بەندەری برانزویک تاون لەو سەردەمەدا ناوەندێکی بازرگانیی گرنگ بووە لە ناوچەکەدا و بەناوبانگ بووە بە هەناردەکردنی کەرەستەی دار و قەتران بۆ هێزی دەریایی شاهانەی بەریتانیا.
تیمێکی شوێنەوارناسی بە سەرپەرشتیی جەیسن راوپ و جێرمی بۆرێلی، پاشماوەی کەشتییەکیان دۆزیوەتەوە کە لە 47 تیری دار پێکهاتووە و پێیان وایە هی کەشتیی "لا فۆرتونا" بێت. بەڵگەی بەهێز بۆ ئەمەش دۆزینەوەی گۆزە و قاپوقاچاخی خەزەفی ئیسپانییە لە نزیک پاشماوەکان، هەروەها جۆری ئەو دارەی لە دروستکردنی کەشتییەکەدا بەکارهاتووە لە جۆری سرووە کە زیاتر لە ناوچەی کاریبی بەکاردەهێنرا، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کەشتییەکە لەو ناوچەیە دروستکراوە.
ناسنامەی سێ کەشتییەکەی تر هێشتا بەتەواوی ئاشکرا نەکراوە، بەڵام شێوازی دروستکردنیان و ئەو پارچە شوێنەوارییانەی لێیان دۆزراونەتەوە، دەریدەخەن کە ئەوانیش بۆ هەمان سەردەم و ناوچە دەگەڕێنەوە.
بەپێی تۆمارە مێژووییەکان، لە 4ی ئەیلوولی 1748 دوو کەشتیی ئیسپانی لە نزیک برانزویک تاون لەنگەریان گرتووە و هێرشیان کردۆتە سەر شارۆچکەکە. بەڵام دوای چەند رۆژێک، دانیشتووانی ناوچەکە هێرشێکی پێچەوانەیان ئەنجامداوە و لە کاتی شەڕەکەدا، کەشتیی "لا فۆرتونا" تەقیوەتەوە و نوقم بووە.
شایەنی باسە، بەهۆی زریانی بەهێزی کەناراوەکانەوە، پاشماوەی کەشتییەکان بە ناوچەیەکی بەرفراواندا بڵاوبوونەتەوە، ئەمەش کاری گەڕان و لێکۆڵینەوەی داهاتووی قورستر کردووە.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، ماوەیەکی کەم پێش بەڕێکەوتنی بۆ ویلایەتی ئالاسکا بە مەبەستی کۆبوونەوە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتین، سەرۆکی روسیا، پەیامێکی کورتی بڵاوکردەوە.
پەیامەکەی ترەمپ کە لە پلاتفۆرمی تایبەتی خۆی "تروس سۆشەڵ" (Truth Social) بڵاوی کردووەتەوە، تەنها لە دوو وشە پێکهاتووە: "گرەوی گەورە!!!".
ئەم پۆستە کورتە بە رونی ئەوە دەردەخات کە سەرۆکی ئەمریکا بە گرنگییەکی زۆرەوە لە لوتکەکە دەڕوانێت و پێی وایە کۆبوونەوەیەکی چارەنووسساز دەبێت. هاوکات، شێوازی بڵاوکردنەوەی ئەم پەیامە کورت و ناڕوونە ئاماژەیەکە بۆ ئەوەی کە ترەمپ چێژ لەو بایەخە میدیاییە گەورەیە وەردەگرێت کە دەدرێت بەم کۆبوونەوەیە.
وردەکارییەکانی لوتکەکە لە وێب سایتی کوردسات نیوزوە بخوێنەرەوە:
https://news.kurdsat.tv/ckb/news/2/50260
https://news.kurdsat.tv/ckb/news/2/50258
https://news.kurdsat.tv/ckb/news/2/50255
https://news.kurdsat.tv/ckb/news/2/50266
https://news.kurdsat.tv/ckb/news/2/50230
لەگەڵ نزیکبوونەوەی کاتی کۆبوونەوەی نێوان دۆناڵد ترەمپ و ڤلادیمیر پوتن، ئارامیی ویلایەتی ئالاسکا، بەهۆی ژاوەژاوی پرسیار و گومانەکانەوە تێکچووە. پرسیاری سەرەکیی دانیشتووان و چاودێران ئەوەیە: بۆچی پوتن بانگهێشتی ئێرە کراوە؟ چی دەوێت؟ ئامادەیە واز لە چی بهێنێت؟ و ئایا دۆناڵد ترەمپ خەریکە بکەوێتە داوی ئەوەوە؟
پوتن؛ لە کەسایەتییەکی دابڕاوەوە بۆ میوانی ئەمریکا:
ئەم کۆبوونەوەیە لە کاتێکدایە کە ڤلادیمیر پوتن لە دوای هێرشە فراوانەکەی بۆ سەر ئۆکراین لە ساڵی 2022ەوە، لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی تا رادەیەکی زۆر دابڕاوە و لەلایەن دادگای تاوانی نێودەوڵەتییەوە بە تۆمەتی تاوانی جەنگ، لەنێویاندا رفاندنی منداڵانی ئۆکراینی، داواکراوە. دوایین جار کە پوتن لەگەڵ سەرۆکێکی ئەمریکادا کۆبووەوە، ساڵی 2021 بوو لەگەڵ جۆ بایدن لە جنێڤ.
بەڵام بەم بانگهێشتە، دۆناڵد ترەمپ جارێکی دیکە پوتن لەو دابڕانە سیاسییە دەهێنێتەوە دەرەوە و ئەمەش یەکەم سەردانی پوتنە بۆ سەر خاکی ئەمریکا لە ماوەی نزیکەی دەیەیەکدا.
مێژووی پەیوەندی و ترسی مێژوویی:
ئالاسکا مێژوویەکی دوور و درێژی لەگەڵ روسیای دراوسێی هەیە؛ سەردەمانێک کۆلۆنیایەکی روسیا بووە و لە کاتی جەنگی ساردیشدا وەک قەڵایەکی بەرگری بۆ ئەمریکای باکوور کاری کردووە. هەرچەندە بابەتی سەرەکیی کۆبوونەوەکە جەنگی ئۆکراینە، بەڵام زۆرێک لە دانیشتووانی ئەلاسکا ترسیان هەیە پوتن ئاماژە بەو "پەشیمانییە مێژووییە" بکات کە روسیا هەیەتی لە فرۆشتنی ئالاسکا.
تزار ئەلێکساندەری دووەم لە ساڵی 1867 ئالاسکای بە نرخێکی زۆر هەرزان بە ئەمریکا فرۆشت. لە ئێستادا گێڕانەوەی ئالاسکا بۆ مۆسکۆ بۆتە دروشمێکی باو لای ناسیۆنالیستە روسەکان. هەرچەندە کرملین بە جددی داوای نەکردۆتەوە، بەڵام خەڵکی ئالاسکا چاوەڕێ دەکەن پوتن "تەنانەت بە گاڵتەش بێت" باسی ئەو بابەتە بکات، یان بیەوێت بڵێت سنوورەکان دەکرێت بگۆڕدرێن، تا پاساو بۆ دەستبەسەراگرتنی خاکی ئۆکراین بهێنێتەوە.
ئاستەنگی لۆجستی و گرنگیی کۆبوونەوەکە:
بەهۆی ئەوەی کۆبوونەوەکە لە ماوەیەکی کەمدا رێکخراوە، ئاستەنگی لۆجستی دروست بووە و بەهۆی نەبوونی ژووری پێویست لە هۆتێلەکاندا، زۆرێک لە رۆژنامەنووسان و کارمەندانی یاوەری وەفدەکان، پەنایان بۆ بەکرێگرتنی ماڵ بردووە.
سەرەڕای هەموو ئەمانە، هەستێکی گشتی هەیە کە ئەمە بۆنەیەکی مێژوویی و چارەنووسسازە و چاوی هەموو جیهان لەسەر ئەنجامەکانی دەبێت.
لوتکەی ترەمپ و پوتن دانیشتووانی ئەلاسکای کردووە بە دوو بەرەوە:
هاوکات لەگەڵ ئامادەکارییەکان بۆ لوتکەی ترەمپ و پوتن، دانیشتووانی شاری ئانکۆرەیج لە ویلایەتی ئالاسکا، بۆچوونی جیاوازیان هەیە و لەنێوان هیوا بە ئاشتی و ترسیان لە هەڵوێستەکانی پوتندا دابەشبوون.
مایک بایلی، کە فرۆشیارێکی هۆت دۆگە و تەنها دوو میل لەو بنکە سەربازییەوە دوورە کە کۆبوونەوەکەی لێ ئەنجام دەدرێت، دەڵێت: "هیوادارم هەموو شتێک بە ئارامی بەڕێوەبچێت، چونکە دەزانم زۆرێک لە خەڵکی ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپا، بەتایبەتی ئۆکراین، لە دڵەڕاوکێیەکی گەورەدان."
ریک مایسترۆم، کە لە ساڵانی نەوەدەکاندا سەرۆکی شارەوانیی ئانکۆرەیج بووە و پەیوەندییەکی باشی لەگەڵ خەڵکی روسیادا هەبووە، دەڵێت: "هەستی باشم بۆ گەلی روسیا وەک خۆی ماوە، بەڵام ئەو هەستەم ڤلادیمیر پوتن ناگرێتەوە." مایسترۆم، پوتن بە "بکوژ" ناودەبات و دەڵێت: "ئەگەر من ئێستا سەرۆکی شارەوانی بوومایە، زەحمەت بوو بتوانم بە گەرمی پێشوازی لێبکەم، بەڕێز دەبووم، بەڵام سارد و سڕ."
بڕیارە بەشێک لە دانیشتووانی شارەکە خۆپیشاندان ئەنجام بدەن و ئاڵای ئۆکراین بەرز بکەنەوە.
کارین کۆلۆنێل، یەکێک لە رێکخەرانی ناڕەزایەتییەکە، دەڵێت: "ئێمە هەندێک بەهامان هەیە کە دەبێت بیپارێزین، ئازادیش یەکێکە لەوانە."
لە بەرامبەردا، هەندێکی تر وەک بیڵ گالانگەر، کە لە سەردەمی جەنگی سارددا گەورە بووە، پێیان وایە دژایەتیکردنی سەرکردەی وڵاتێکی ئەتۆمی کارێکی ژیرانە نییە و دەڵێت: "پێم باشە پێشوازی لە سەرکردەیەکی جیهانی بکەین کە ئامادەیە بێتە ئەمریکا بۆ گفتوگۆیەکی گەورە کە رەنگە جەنگی جیهانیی سێیەم بوەستێنێت."
جێگەی ئاماژەیە، کۆشکی سپی ئاستی چاوەڕوانییەکانی بۆ ئەم کۆبوونەوەیە هێناوەتە خوارەوە و بە "گوێگرتن" ناوی بردووە، هەروەها رێگە بە خۆپیشاندەران نادرێت لە بنکە سەربازییەکە نزیک ببنەوە و ناچارن لە دوورەوە ناڕەزایەتییەکانیان دەرببڕن.
ئەمینداری گشتی حزبوڵای لوبنانی رایگەیاند، چەك دانانێن، لە بارەی هەڵگیرساندنی شەڕی ناوخۆیش لەو وڵاتە هۆشداری دەدات.
نەعیم قاسم ئەمینداری گشتی حزبوڵای لوبنانی لە وتارێكدا بەهۆی چلەی ئیمام حسێن رایگەیاند، تاوەكو دوژمنكاری و داگیركاری ئیسرائیل بەردەوامبێت ئەوە ئەوان هیچ كات ئامادە نین چەكەكانیان دابنێن، هۆشداریشدایە حكومەتی لوبنان لە هەڵگیرساندنی شەڕی ناوخۆ، وتیشی حكومەتی لوبنان بەپریرسیار دەبێت لە دارمانی رەوشی ناوخۆی لوبنان.
ئاماژەی بەوەشكرد، كە هیچ سەروەرییەك لە لوبناندا نییە، وتیشی حكومەتی لوبنان كاردەكات بۆ لە ناوبردنی چەكدارەكانیان، ئەوەش بۆ جێبەجێكردنی بریارەكانی ئیسرائیل و ئەمریكا.
راشیگەیاند، حزبوڵا لەگەڵ بزووتنەوەی ئەمەل رێككەوتووە بۆ دواخستنی بژاردەی رژانە سەر شەقام و خۆپیشاندان، بۆ ئەوەی رێگە بدرێت بە گفتوگۆ چارەسەری كێشەكان بكرێت.
هاوکات لەگەڵ بەڕێوەچوونی لوتکەی نێوان دۆناڵد ترەمپ و ڤلادیمیر پوتن، سەرنجەکان رودەکەنە ئەو بنکە سەربازییەی کە میوانداریی کۆبوونەوەکە دەکات، بنکەی سەربازیی هاوبەشی "ئێلمندۆرف-ڕیچاردسن" لە شاری ئەنکۆرەیج لە ویلایەتی ئەلاسکا.
هەڵبژاردنی ئەم بنکەیە تەنها لەبەر دوورییەکەی و هۆکاری ئەمنی نییە، بەڵکو خاوەنی گرنگییەکی ستراتیژی و مێژووییە.
زانیاری دەربارەی بنکەی ئێلمندۆرف-ڕیچاردسن
- ئەم بنکەیە باڵی سێیەمی هێزی ئاسمانیی ئەمریکای تێدایە کە فڕۆکەی جەنگیی پێشکەوتووی جۆری "F-22 Raptor" بەکاردەهێنێت و بە ناوەندێکی سەرەکیی ئۆپەراسیۆنەکان لە ئاسیا، جەمسەری باکوور و کەناراوەکانی رۆژئاوا دادەنرێت.
- بەپێی زانیارییەکانی سوپای ئەمریکا، زیاتر لە 32 هەزار کەس لەم بنکەیەدا نیشتەجێن، کە دەکاتە نزیکەی %10ی دانیشتووانی شاری ئەنکۆرەیج.
- نرخی ژێرخانی بنکەکە بە نزیکەی15 ملیار دۆلار دەخەمڵێنرێت و ڕووبەرەکەی 85 هەزار ئێکەرە.
- زۆرێک لە شارەزایان پێیانوایە ئەم بنکەیە تاکە شوێنە لە ئەلاسکا کە ئاستی ئەمنیی پێویستی بۆ میوانداریکردنی هەردوو سەرۆک ترەمپ و پوتین هەبێت.
مێژووی دامەزراندن
بنکەکە بە شێوەی ئێستای لە ساڵی 2010 دامەزراوە، کە لە ئەنجامی یەکگرتنی بنکەی ئاسمانیی ئێلمندۆرف و بنکەی فۆرت ریچاردسنی سەر بە سوپا پێکهاتووە.
بنکەی ئێلمندۆرف لە سەردەمی جەنگی سارددا رۆڵێکی گرنگی لە چاودێریکردنی یەکێتیی سۆڤیەتدا هەبووە و بەرپرس بووە لە بەدواداچوونی هەر هێرشێکی ئەتۆمیی ئەگەری یان جوڵەی سەربازی لە زەریای هێمنەوە. هەر بۆیەش بنکەکە بە "بەرگی ئاسمانیی ئەمریکای باکوور" ناسراوە.
سەردانە مێژووییەکان
ئەم بنکە سەربازییە پێشوازیی لە چەندین سەرۆکی ئەمریکا و کەسایەتیی دیاری جیهانی کردووە، لەوانە:
- ساڵی 1971: ریچارد نیکسۆن، سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا، پێشوازیی لە ئیمپراتۆر هیرۆهیتۆی ژاپۆن کرد، کە یەکەمجار بوو ئیمپراتۆرێکی ژاپۆن لە سەردەمی دەسەڵاتیدا سەردانی وڵاتێکی بیانی بکات.
- ساڵی 1983: رۆناڵد ریگن، سەرۆکی ئەمریکا، لەمیانی گەشتەکەیدا بۆ ژاپۆن و کۆریا لە بنکەکە وەستا.
- ساڵی 2015: باراک ئۆباما بۆ بەشداریکردن لە کۆنفرانسی "GLACIER" سەبارەت بە گۆڕانی کەشوهەوا سەردانی بنکەکەی کرد.
- ساڵی 2023 جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا، بەشداریی لە رێوڕەسمی یادکردنەوەی هێرشەکانی 11ی سێپتەمبەر لەم بنکەیەدا کرد.
زۆربەی سەردانکەرانی دیکەی واشنتن بریتی بوون لە بەرپرسانی باڵای وەزارەتی بەرگری، کە بۆ بەسەرکردنەوەی دۆخی سەربازەکان و گفتوگۆکردن لەسەر ئەرکی بنکەکە سەردانیان کردووە.
بۆ وردەکاری زیاتر لەبارەی ئەو بنکەوە دەتوانیت بگەڕێیتەوە سەر ئەم هەواڵە:
https://news.kurdsat.tv/ckb/news/2/50230
لە کاتێکدا چاوی جیهان لەسەر ویلایەتی ئالاسکایە، بڕیارە ئەمڕۆ هەینی، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا و ڤلادیمیر پوتین، سەرۆکی روسیا لە لوتکەیەکی دووقۆڵیدا کۆببنەوە.
کارنامەی لوتکەکە بە گفتوگۆیەکی داخراوی نێوان هەردوو سەرکردە دەستپێدەکات، دواتر خوانێکی هاوبەش بە ئامادەبوونی وەفدی هەردوو وڵات بەڕێوەدەچێت، کە ئامانج لێی پتەوکردنی گفتوگۆکانی نێوان واشنتن و مۆسکۆیە. بڕیاریشە دوای کۆبوونەوەکە، ترەمپ و پوتین کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیی هاوبەش ئەنجام بدەن.
لەلایەن خۆیەوە، یوری ئوشاکۆڤ، یاریدەدەری سەرۆکی روسیا رایگەیاند، تەوەرە سەرەکییەکانی کۆبوونەوەکە بریتی دەبن لە چارەسەرکردنی قەیرانی ئۆکراین و رێگاکانی پتەوکردنی هاوکاریی دوولایەنە. ئوشاکۆڤ وتیشی: "هاوکاریی نێوان روسیا و ویلایەتە یەکگرتووەکان توانایەکی گەورەی هەیە کە تا ئێستا سوودی لێوەرنەگیراوە."
یاریدەدەرەکەی پوتین ئەگەری ئەوەشی خستەڕوو کە کۆبوونەوەی داهاتووی نێوان هەردوو سەرۆک لە روسیا بەڕێوەبچێت.
خشتەی کۆبوونەوەکەی ترەمپ و پوتن بە کاتی هەرێمی کوردستان بەم شێوەیە دەبێت:
- کاتژمێر 1:45ی پاشنیوەڕۆ: ترەمپ کۆشکی سپی بەجێدەهێڵێت و بەرەو شاری ئانکۆرەیج لە ویلایەتی ئەلاسکا بەڕێدەکەوێت (کاتژمێر 6:45ی بەیانی بە کاتی واشنتن).
- کاتژمێر 10:00ی شەو: دوای گەشتێکی نزیکەی نۆ کاتژمێری، دۆناڵد ترەمپ و ڤلادیمیر پوتن لە بنکەی سەربازیی ئێلمندۆرف-ڕیچاردسۆن دەست بە گفتوگۆکانیان دەکەن (کاتژمێر 11:00ی پێشنیوەڕۆ بە کاتی ئەلاسکا).
هاوکات لەگەڵ بەڕێوەچوونی لوتکەی نێوان دۆناڵد ترەمپ و ڤلادیمیر پوتن لە ئەلاسکا، سوپای ئۆکراین رایگەیاند، هێزەکانیان هێرشێکیان کردۆتە سەر بەندەرێکی ستراتیژی روسیا لە هەرێمی ئەستراخان.
بەپێی راگەیەندراوێکی سوپای ئۆکراین کە ئەمڕۆ بڵاوکراوەتەوە، هێرشەکە درەنگانی شەوی رابردوو ئەنجامدراوە و تێیدا کەشتییەکیان کردۆتە ئامانج کە پارچەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و تەقەمەنی لە ئێرانەوە بۆ روسیا گواستۆتەوە. سوپای ئۆکراین جەختیشی کردۆتەوە کە ئەو بەندەرە وەک ناوەندێکی لۆجستی گرنگ بۆ گواستنەوەی کەلوپەلی سەربازیی روسیا بەکاردەهێنرێت.
ئەمە لە کاتێکدایە کە جیهان چاوی لە کۆبوونەوەی ترەمپ و پوتنە بۆ کۆتایی هێنان بە جەنگی ئۆکراین و روسیا.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا داوادەکات، رێگە بە رۆژنامەنووسان بدرێت بچنە ناو کەرتی غەززە بۆ ئەوەی چاودێری دۆخی مرۆیی بکەن.
ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، " زۆرم پێ خۆشە ئەو کارە رووبدات، هەرچەندە رەوشێکی زۆر مەترسیدارە بۆ رۆژنامەنووس، بەڵام زۆرم پێ خۆشە ببینم ئەوە روبدات".
ئیسرائیل لە سەرەتای دەستپێکردنی شەڕ لە ئۆکتۆبەری 2023وە رێگەی بە پەیامنێرانی بیانی نەداوە بچنە غەززە، ئەگەر سوپا لەگەڵیاندا نەبن.
ئەمەش لەکاتێکدایە، چەند رۆژێک لەمەوبەر زیاتر لە 100 رۆژنامەنووس و فۆتۆگرافەر و پەیامنێری جەنگ، لە سەرانسەری جیهانەوە داواکارییەکیان ئیمزا کرد کە داوای چوونە ژوورەوەی "دەستبەجێ و بێ سانسۆر"یان بۆ کەرتی غەززە کرد، تاوەکو بە شێوەیەکی سەربەخۆ روماڵی شەڕەکە بکەن.
رۆژنامەنوسەکان داوایان لە ئیسرائیل و حەماس کردووە، لە سەرەتای دەستپێکردنی شەڕەوە رەتکردنەوەی چوونەژوورەوە بۆ غەززە، پێشێلکردنی ئاشکرای مافی زانینی رای گشتییە.
رێكخراوی پزیشكانی بێسنور رایگەیاند، لەماوەی تەنها یەك هەفتەدا 40 كەس بەهۆی پەتای كۆلێراوە لە هەرێمی دارفوری سودان گیانیان لەدەستداوە، ئەوەش خراپترین شەپۆلی كۆلێرایە لەماوەی ئەم چەند ساڵەی رابردوودا هەرێمەكەی گرتبێتەوە.
رێكخراوی پزیشكانی بێسنور بڵاویكردەوە، دانیشتوانی سودان بەدەست خراپترین شەپۆلی پەتای كۆلێرای چەند ساڵی رابردووەوە دەناڵێنن و كەمی و نەبوونی پێداویستییە پزیشكییەكانیش رێكارەكانی چارەسەری نەخۆشەكانی زیاتر سەختكردووە.
ئاماژەی بەوەشكردووە، بەهۆی پەتاكەوە لەماوەی یەك هەفتەدا تەنها لە هەرێمی دارفور 40 كەس گیانیان لەدەستداوە و دوو هەزار و 300 نەخۆشیشیان چارەسەر كردووە.
بەهۆی نەبوونی سەرچاوەی ئاوی پاك بۆ خواردنەوە و خۆراكی باش، پەتای كۆلێرا لە سودان ساڵانە بەشێوەیەكی فراوان بڵاودەبێتەوە، بە جۆرێك تەنها لەماوەی ساڵی رابردوودا وڵاتەكە 100 هەزار توشبووی كۆلێرای تۆمار كرد.
بەهۆی پێدانی دەرمانی ئازارشكێنی خراپبوو لە نەخۆشخانەكانی ئەرجەنتین ، لەماوەی دوو هەفتەدا 87 كەس گیانیان لەدەستداوە.
بەڕێوەبەرایەتی نیشتمانیی ئەرجەنتین بۆ دەرمان و خۆراك و تەكنەلۆجیای پزیشكی رایگەیاندووە، لەماوەی دوو هەفتەدا 87 كەس بەهۆی پێدانی دەرمانی ئازارشكێنی پیسبوو بە بەكتریا لە چەند نەخۆشخانەیەكی ئەرجەنتین گیانیان لەدەستداوە.
ئاماژەی بەوەشكردووە، لێكۆڵینەوەكان گەیشتوون بەو ئەنجامەی كە دەرزی فنتانیلی ئازارشكێن كە دراوە بە نەخۆشەكان، بەهۆی سێ جۆری بەكتریاوە پیس بووە.
لەوبارەیەوە دەسەڵاتی دادوەریی ئەرجەنتین رایگەیاندووە، تاوەكو ئێستا لێپرسینەوە لە 24 كەس كراوە و دوو كۆمپانیا بە تۆمەتی فرۆشتنی دەرزییەكە تۆمەتبار كراون، كە پێنج بارهەڵگر دەرزییان بەسەر ناوەندە تەندروستیی و نەخۆشخانەكانی وڵاتەكەدا دابەشكردووە.
خێزانی ئەو كەسانەی بەهۆی پێدانی دەرزییەكەوە گیانیان لەدەستداوە ماوەی دوو هەفتەیە بەردەوامن لە خۆپیشاندان و پزیشكەكانیش باس لەوەدەكەن، پێشبینی بەرزبوونەوەی ئاماری گیانلەدەستدان دەكەن.
میلانیا ترەمپ، خانمی یەکەمی ئەمریکا، هەڕەشەی تۆمارکردنی سکاڵای یاسایی بە بڕی زیاتر لە یەک ملیار دۆلار لە هانتەر بایدن، کوڕی سەرۆکی پێشووتری ئەمریکا جۆ بایدن دەکات، ئەمەش دوای ئەوەی هانتەر بانگەوازی کرد کە میلانیا لە رێگەی تاوانباری سێکسی، جێفری ئێپستینەوە، هاوسەرەکەی ناسیوە.
پارێزەرانی خانمی یەکەمی ئەمریکا، کە لە ساڵی 2005 هاوسەرگیری لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا کردووە، ئەو بانگەوازانە بە "درۆ، سوکایەتی، ناوزڕاندن و توندوتیژانە" وەسف کرد.
کوڕەکەی بایدن لە چاوپێکەوتنێکدا لە سەرەتای ئەم مانگەدا ئەو لێدوانانەی دابوو، کە تێیدا بە توندی رەخنەی لە پەیوەندییەکانی پێشووی سەرۆک ترەمپ گرتبوو لەگەڵ ئێپستین.
لە نامەیەکدا کە لەلایەن پارێزەرانی خانمی یەکەمەوە ئاراستەی پارێزەری هانتەر بایدن کراوە، داوایان کردووە کە دەستبەجێ لەو بانگەوازانە پاشگەزبێتەوە و داوای لێبوردن بکات، ئەگەرنا رووبەڕووی رێکاری یاسایی دەبێتەوە و داوای قەرەبووی "زیاتر لە یەک ملیار دۆلار"ی لێدەکرێت. لە نامەکەدا هاتووە کە خانمی یەکەم بەهۆی ئەو بانگەوازانە تووشی "زیانێکی گەورەی دارایی و ناوبانگی" بووە.
هەروەها کوڕە بچووکەکەی بایدن تۆمەتبار کراوە بەوەی "مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە لە بازرگانیکردن بە ناوی کەسانی ترەوە" و ئەو ئەم قسانەی دووبارە کردووەتەوە "بۆ ئەوەی سەرنج بۆ لای خۆی رابکێشێت".
لە میانەی چاوپێکەوتنێکی فراواندا لەگەڵ فیلمساز ئەندرۆ کالاهان کە لە سەرەتای ئەم مانگەدا بڵاوکرایەوە، هانتەر بایدن وتی کە بەڵگەنامە بڵاونەکراوەکانی پەیوەست بە ئێپستین، "سەرۆک ترەمپ تێوەدەگلێنن". ئەو وتی: "ئێپستین میلانیا و ترەمپی بەیەکتر ناساندووە - پەیوەندییەکان زۆر فراوان و قووڵن.
هیچ بەڵگەیەک نییە کە بیسەلمێنێت ئەو دووانە لەلایەن ئێپستینەوە بەیەکتر ناسێنرابن، کە لە ساڵی 2019 لە زینداندا و لە چاوەڕوانی دادگاییکردنیدا خۆی کوشت.
بەپێی ژیاننامەیەکی گۆڤاری "هارپەرز بازاڕ" لە کانوونی دووەمی 2016، خانمی یەکەم هاوسەرەکەی لە تشرینی دووەمی 1998 لە ئاهەنگێکدا ناسیوە کە لەلایەن دامەزرێنەری ئاژانسێکی مۆدێلینگەوە رێکخرابوو. میلانیا ترەمپی تەمەن 55 ساڵ، بە گۆڤارەکەی وتبوو کە رەتی کردبووەوە ژمارە تەلەفۆنی خۆی بداتێ چونکە "لەگەڵ کەسێکدا بووە."
ئەم هەڕەشە یاساییە دوای چەندین هەفتە لە گوشار دێت بۆ سەر کۆشکی سپی تاوەکو ئەو بەڵگەنامانە ئاشکرا بکات کە بە "فایلەکانی ئێپستین" ناسراون.