جیهان
لە ئێران بانكی سپە هاككرا، هۆشداریش دەدرێت لەوەی لێپرسراوانی ئێران ئامێرە ئەلیكترۆنییەكان بەكار نەهێنن.
فەرماندەیی ئاسایشی ئەلیكترۆنی ئێران، لێپرسراوانی وڵاتەكەی ئاگادار دەكاتەوە، لە بەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندیكردن بەهەموو تۆڕەكۆمەڵایەتی و گشتییەكانەوە، بەكارهێنانی هەموو ئامێرەكان قەدەغە دەكات.
ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، ئامانج لە دەركردنی ئەو بڕیارە بۆ بەرزكردنەوەی ئاسایشی ئەلیكترۆنی و پاراستنی زانیارییە هەستیارەكانی لێپرسراوانی وڵاتەكەیە.
لەلایەكی ترەوە لێپرسراوانی بانكی سپە ئاشكرایان كردووە، لە ئێستادا بانك سپە هاككراوە، بەڵام لەچەند سەعاتی داهاتوو كێشەكە چارەسەر دەكەن.
هاوكات رۆژی دووشەممەش ئێران لە رێگەی ناردنی نامەوە، هێڵی پەیوەندییەكانی ئیسرائیلی هاككرد، ئەوەش لە چوارچێوەی ئەو هێراشانەدا كە لە رۆژی هەیینی رابردوو لە نێوان ئیسرائیل و ئێران دەستپێكردوە، چەندین پێگەی هەستیاری هەردوولا كراونەتە ئامانج.
دۆناڵد ترەمپ بەمەبەستی ئەنجامدانی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەبارەی شەڕی نێوان ئێران و ئیسرائیل گەیشتە واشنتن و لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، پێویستە بگەنە راگەیاندنی ئاگربەستی خێرا.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە کۆنفرانە رۆژنامەنووسییەکەیدا لە واشنتن ئاماژەی بەوەشکرد، هیچ گەرەنتییەک نییە لەبارەی ئەگەری بەشداریکردنی ئەمریکا لە شەڕەکەدا.
وتیشی، "من وەک پێشوو خواستم لەسەر دانوستان نەماوە، ئەگەر ئێران دانوستانی بوێت ئەوا دەزانن چۆن پەیوەندیم پێوە بکەن".
بەیانی ئەمڕۆش دۆناڵد ترەمپ بە تۆڕی ئێن بی ئێسی ئەمریکی راگەیاندبوو، کەئەگەری هەیە ستیڤ ویتکۆڤ نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست یان جەی دی ڤانسی جێگری خۆی بۆ دانوستان لەگەڵ ئێران بنێرێت.
دۆناڵد ترەمپ رایگەیاندووە، ماکرۆن پێی وایە من بۆ پرسی ئاگربەستی نێوان ئیسرائیل و ئێران گەڕاومەتەوە واشنتن، بەڵام نەخێر بۆ ئامانجێکی زۆر گەورەتر گەڕاومەتەوە.
دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، "ئیمایۆل ماکرۆنی سەرۆکی فەرەنسا باسی لەوەکردووە کە من کۆبوونەوەی G-7م جێهێشتووە و گەڕاومەتەوە واشنتن بۆ ئەوەی کار لەسەر پرسی ئاگربەستی نێوان ئیسرائیل و ئێران بکەم".
دەشڵێت، "هەڵەیە، ئەو نازانێت بۆچی دەگەڕێمەوە، پەیوەندی بە ئاگربەستەوە نییە، بەڵکو بۆ ئامانجێکی گەورەترە لەوە".
ترەمپ داوا دەکات هەموولایەک دەستبەجێ تارانی پایتەختی ئێران چۆڵ بکەن و دووپاتی کردەوە کە دەبوو ئێران رێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئەمریکا ئیمزا بکردایە.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە پۆستێکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تروس دەڵێت: ئێران ناتوانێت چەکی ئەتۆمی هەبێت. دووبارە و سێبارە وتوومەتەوە! پێویستە هەمووان دەستبەجێ تاران چۆڵ بکەن!"
سەرۆکی ئەمریکا ئێرانی بە "بەفیڕۆدانی ژیانی مرۆڤ"یش تۆمەتبار کرد.
سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت: پێداگرین لەسەر لەناوبردنی هەڕەشەكانی ئێران و بەرەو چارەسەری ریشەیی لەگەڵ ئێران هەنگاودەنێین
بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لەکۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: ئێران باش دەزانێت كە ئیسرائیل لەسەر رێگای سەركەوتنە و هاوكارییەكانی ترەمپ بەرزدەنرخێنین.
وتیشی، ئۆپراسیۆنەكانمان لە ئێران پشتیوانی سەرەكی حەماس لەناودەبات و هەڕەشە موشەكییەكانی ئێران هەڕەشەیەكی راستەقینەیە و لەناوی دەبەین.
ناتانیاهۆ ئاماژەی بەوەشکرد: بە رێگە راستەكەدا هەنگاو دەنێین و قۆناغ بە قۆناغ کۆتایی بە بەرنامەی توانا ئەتۆمییەکەی ئێران دەهێنین.
لەدوای هێرشە بەرفراوانەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئامانجەکان لە ناو ئێران، ژمارەیەکی زۆر لە کۆمپانیاکانی فڕۆکەوانی نێودەوڵەتی بڕیاریان دا گەشتەکانیان بۆ وڵاتانی ناوچەکە بوەستێنن یان هەڵبوەشێننەوە.
لەم هەواڵەدا ناوی گرنگترین کۆمپانیاکانی فڕۆکەوانی دەخەینەڕوو کە گەشتەکانیان وەستاندووە یان ڕێڕەوەکانیان گۆڕیوە:
کۆمپانیای فڕۆکەوانی ئێگی یۆنانی: هەموو گەشتەکانی بۆ تەل ئەبیب هەڵوەشاندووەتەوە، لەوانەش گەشتی بەیانی زووی رۆژی 12ـی تەمووز، هەروەها هەموو گەشتەکانیشی بۆ بەیرووت و عوممان و هەولێر هەتا بەیانی رۆژی 28ی حوزەیران.
ئێر بالتیک: ئەم کۆمپانیایە لە لاتڤیاوە رایگەیاند گەشتەکانی بۆ تێل ئەبیب هەتا 23ی حوزەیران هەڵوەشاندووەتەوە.
ئێرفڵۆت: کۆمپانیا روسیەکە رایگەیاند گەشتەکانی نێوان مۆسکۆ و تاران هەڵوەشاندووەتەوە، هەروەها گۆڕانکاریشی لە ڕێڕەوەکانی تر کردووە کە بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تێدەپەڕن.
ئێر یوروپا: کۆمپانیای ئیسپانی رایگەیاند گەشتەکانی بۆ تەل ئەبیب هەتا 31ـی تەمووز هەڵوەشاندووەتەوە.
ئێر فڕانس - کی.ئێل.ئێم: ئێر فڕانس گەشتەکانی بۆ تەل ئەبیب هەتا ئاگادارکردنەوەی تر وەستاندووە. کی.ئێل.ئێم هەموو گەشتەکانی بۆ تەل ئەبیب هەتا یەکی تەمووز هەڵوەشاندووەتەوە.
ئێر هیند: رایگەیاند ژمارەیەک لە گەشتە فڕۆکەوانییەکان ئاڕاستەیان گۆڕاوە یان گەڕێنراونەتەوە بۆ ئەو شارانەی لێیان فڕیون.
ئارکیا: کۆمپانیای ئیسرائیلی رایگەیاند هەموو گەشتەکانی هەتا 21ی حوزەیران هەڵوەشاندووەتەوە.
بڵووبێرد ئێرویز: کۆمپانیا یۆنانیەکە هەموو گەشتەکانی بۆ ئیسرائیل لە 13 هەتا 21ی حوزەیران هەڵوەشاندووەتەوە و دەستپێکردنەوەی گەشتەکانی نێوان 22 و30ی حوزەیرانی وەستاندووە هەتا دۆخی ئەمنی روندەبێتەوە.
ئەم بڕیارە هاوکاتە لەگەڵ گرژییە بەردەوامەکانی نێوان ئێران و ئیسرائیل کە 13ـی مانگ بە هێرشی ئیسرائیل بۆسەر کەسایەتییە سەربازییە باڵاکانی ئێران و بنکە ئەتۆمیەکان دەستیپێکرد.
بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم رایگەیاند، زیان بە چوار باڵەخانە لە ئەسفەهان گەیشتووە، کە تاقیگەی کیمیایی و کارگەیەکی گۆڕینی یۆرانیۆمی تێدایە.
رافێل گرۆسی بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم ئاماژەی بەوەکردووە، لەگەڵ لایەنی ئێرانی لە پەیوەندیدان و بەردەوام زانیارییەکان ئاڵوگۆڕ دەکەن.
باسی لەوەشکردووە، پەیوەندییان لەگەڵ پشکنەرەکان بەردەوامە و سەلامەتی ئەوان لەپێشینەی کارەکانیانە.
راشیگەیاندووە، پەرەسەندنی گرژییەکان زیان بە دانوستانەکان لەبارەی سیستمە ئەتۆمییەکەی ئێران دەگەیەنێت و چارەسەرە دیبلۆماسییەکان بۆ بەدەستنەهێنانی چەکی ئەتۆمیی لەلایەن ئێرانەوە دوا دەخات.
گرۆسی وتووشیەتی، هیچ زیانێک بە وێستگەی پیتاندنی سووتەمەنی فۆردۆ نەگەیشتووە.
یان لە ڕیاکتۆرێک کە لە قۆناغی دروستکردندایە لە خونداب دەستنیشان نەکراوە.
باڵیۆزی ئەمریکا لە ئیسرائیل رایگەیاند، موشەکێکی ئێرانی لە نزیک باڵیۆزخانەی ئەمریکا لەو وڵاتە کەوتووەتە خوارەوە، بەڵام هیچ زیانێکی گیانی لێنەکەوتووەتەوە.
مایک هاکابی باڵیۆزی ئەمریکا لە ئیسرائیل رایگەیاند، موشەکێکی ئێرانی لە نزیک باڵیۆزخانەی ئەمریکا لەو وڵاتە کەوتووەتە خوارەوە، کاری لە پێشێنەی ئەوانیش پاراستی کارمەندەکانیانە، بەو هۆیەوە بۆ ئەمڕۆ باڵیۆزخانەکەیان لە ئیسرائیل دادەخەن و هیچ کاروبارێک بەڕێ ناکەن.
وتیشی، بە هەماهەنگی لەگەڵ دەسەڵاتدارانی ئیسرائیل چاودێری دۆخەکە دەکەن و لە ئێستادا ناتوانن کارمەندەکانیان لە ئیسرائیل ببەنە دەرەوە، بەهۆی ئەوەی سەرجەم گەشتە ئاسمانییەکانی ئەو وڵاتە راگیراون.
ئەوەش لە کاتێکدایە، ماوەی سێ رۆژە هێرشی ئیسرائیل و ئێران بۆسەر یەکتر بەردەوامە و دوایین هێرشی ئەمشەوی ئێران بۆسەر ئیسرائیل بووەتە هۆی پێنج گیانلەدەستدان و 92 بریندار.
سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: بەم نزیکانە رێککەوتنی نێوان ئیسرائیل و ئێران رادەگەیەنم، وەک چۆن پێشتر هەوڵمدا هیندستان و پاکستان بگەن بە رێککەوتن.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند: هەوڵدەدەین ئیسرائیل و ئێران بگەیەنین بەرێککەوتن و ئاشتی لە ناوچەکە بەر قەرار بێت، دەشڵێت: رۆژهەڵاتی ناوەڕاست مەزن دەکەینەوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، ترەمپ: ئەگەری بەشداریكردنی ئەمریكا لە شەڕی نێوان ئیسرائیل و ئێران هەیە.
جێگەی ئاماژەیە، هێرشەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران بۆ سەر یەکتری ماوەی چەند رۆژێکە بەردەوامە و کاردانەوەی جیهانی بەدوای خۆیدا هێناوە و بەشێكی زۆر لە وڵاتە زلهێزەکان داوادەکەن ئەو دوو وڵاتە بگەن بە ئاشتی و کۆتایی بەو شەڕە بهێنرێت.
ئەڵمانیا و فەڕەنسا و بەریتانیا ئامادەیی دەردەبڕن بۆ دانوستان لەگەڵ ئێران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی .
یۆهان فادیفۆل وەزیری دەرەوەی ئەلمانیا كە بە سەردانێك لە رۆژهەڵاتی ناوەراستە رایگەیاندوە، بە ئامانجی هێوركردنەوەی رەوشی رۆژهەڵاتی ناوەراست و كەمكردنەوەی ململانێكان لەنێوان ئیسرائیل و ئێراندا ، هەریەك لە ئەڵمانیا و فەرەنسا و بەریتانیا ئامادەن بە زوترین كات دانوستان لەگەڵ ئێران دەستپێبكەن سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی .
هەروەها رایگەیاندوە ، پێشتر تاران دەرفەتەكانی نەقۆستەوە بۆ ئەوەی دەست بە دانوستانێك بنیاتنەر بكات و ئاڵۆزییەكان نەگەنە بەم ئاستەی ئێستا.
سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، پەیوەندییان بە هێرشەکانی شەوی رابردووی ئیسرائیل بۆسەر ئێرانەوە نییە و دەشڵێت، دەتوانن کۆتایی بەم شەڕە خوێناوییە بهێنن.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، ئەمریکا هیچ پەیوەندییەکی بە هێرشەکانی شەوی رابردووی ئیسرائیل بۆسەر ئێرانەوە نییە.
هۆشداریشی داوەتە ئێران و دەڵێت: ئەگەر بە هەرجۆرێک ئێمە بکرێینە ئامانج، لەلایەن ئێرانەوە یان ئەو گروپانەی نزیکن لێی، ئەوا هێزەکانمان کارێکی واتان پێدەکەن هەرگیز نەتانبینیوە.
لە کۆتاییشدا ترەمپ ئاماژەی بەوەکردووە، دەتوانن بە ئاسانی رێککەوتن لەنێوان ئێران و ئیسرائیلدا بکەن و کۆتایی بەم شەڕە خوێناوییە بهێنن.
ئەوەش دوای ئەوە دێت، لە دوو رۆژی رابردوودا ئێران هەڕەشەی هێرشکردنە سەر بنکەکانی ئەمریکای کرد لە ناوچەکەدا.
حوسییەکانی یەمەن رایانگەیاند، بە هەماهەنگی لەگەڵ تاراندا چەندین هێرشیان بۆسەر ئیسرائیل ئەنجامداوە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، شەوی رابردوو ماڵپەڕی ئەکسیسۆس لەزاری بەرپرسێکی باڵای ئیسرائیلەوە رایگەیاند، محەمەد ئەلغەماری سەرۆک ئەرکان و کەسایەتی دووەمی حوسییەکانیان لە بۆردومانێکدا کردووەتە ئامانج.
پێشتریش لە رۆژی 12ی ئەم مانگەدا، گۆڤاری نیوز ویكی ئەمریكی لە زاری سەرچاوەیەكی ناو بزوتنەوەی ئەنسارولئیسلامی سەر بە حوسییەكان بڵاویكردەوە، لە ئەگەری هێرشكردنە سەر ئێران ئەوان جەنگ دژی ئەمریكا و ئیسرائیل رادەگەیەنن.
میلیسا هۆرتمان، جێگری پێشوی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ویلایەتی مینیسۆتا و هاوژینەکەی مارک، ئەمڕۆ شەممە لە ماڵەکانیان لە شاری بروکلین پارک کوژران، لەهەمانکاتدا یەکێکی تر لە پارلەمانتارانی دیموکرات جۆن هۆفمان و هاوژینەکەی برینداربوون.
تیم والز، پارێزگاری مینیسۆتا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند کە “وا پێدەچێت روداوەکە دەستێکی سیاسی لە پشت بێت”.
تەقەکەرەکە خۆی بە شێوەی پۆلیس دەرخستبوو و لە دوو شوێنی جیاواز تەقەی کردووە.
والز لە کۆنفرانسەکەدا گوتی: “ویلایەتەکەمان رابەرێکی گەورەی لەدەستدا، منیش هاوڕێیەکی نزیکم لەدەستدا. سپیکەر هۆرتمان کەسێک بوو کە خزمەت بە گەلی مینیسۆتای دەکرد بە رێزەوە”.
هۆرتمان یەکێک لە بەرپرسە کاریگەرەکانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی مینیسۆتا بوو لە دەیەی رابردوودا و سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی دیموکراتەکانی ئەم ویلایەتەی دەکرد.
هەتا ئێستا تەقەکەرەکە نەگیراوە و گەڕان بەدوایدا بەردەوامە. لە دوای روداوەکە پۆلیس پاسەوانی بەسەر ماڵی هەموو پارلەمانتارەکانی تردا داناوە.
یوری ئۆشاکۆف، یاریدەدەری ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی روسیا، رایگەیاند کە پوتین گفتوگۆیەکی تەلەفۆنی 50 خولەکی لەگەڵ ترامپدا ئەنجامداوە و تیایدا باسیان لە هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران و بارودۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستکرد.
گفتوگۆکە لە نێوان پوتن و ترامپدا سوودبەخش بووە و باسی دۆخی خراپی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان کردووە. پوتن ترامپی لەو پەیوەندیە تەلەفۆنیانە ئاگادار کردەوە کە رۆژی پێشوو لەگەڵ سەرۆک کۆماری ئێران و سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلی کردبوو.
یاریدەدەری سەرۆکی روسیا جەختی لەوەش کردەوە، پوتن "ئاماژەی بە گەڕانەوە بۆ دانوستاندن سەبارەت بە پرسی ئەتۆمی ئێران کرد".
عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ کایا کاڵاس، بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتیی ئەورووپا رایگەیاند؛ کە هیچ پاساوێک نەماوە بۆ درێژەدان بە دانوستانەکان لەگەڵ ئەمریکا.
وەزیری دەرەوە لەم پێوەندییەدا ئیدانەی هێرشەکانی سوپای ئیسرائیلی کرد و بە پێشێلکردنی سەروەرییەکانی ئەو وڵاتە ناوی برد.
ئاماژەی بەوەدا؛ هێرشکردنە سەر دامەزراوە و ناوچە نیشتەجێبوونەکان و بەئامانج گرتنی زانا ئەتۆمیەکان و کەسایەتییە سەربازییەکان جێگەی لێخۆشبوون نییە و داوای وەڵامدانەوەی یەکلاکەرەوەی جیهان و مەحکوومکردنی نێودەوڵەتیی ئیسرائیل دەکەین بۆ ئەو کردەوە شەڕانگێزییە.
هاوکات تیشکی خستە سەر دامەزراوە ئەتۆمیەکان و وتی: هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئاشتی بە تەواوی نایاساییە و بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان قەدەغە کراوە.
هاوکات ئەمڕۆ شەممە، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا ئیسماعیل بەقایی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە وەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووساندا سەبارەت بە چارەنووسی ئەو دانوستاندنەی بڕیاربوو رۆژی یەکشەممە لە مەسقەت بەڕێوەبچێ رایگەیاند, "سەرنجی سەرەکیمان لە دۆخی ئێستادا، رووبەڕووبوونەوەی دەستدرێژیی دووژمنە و لەگەڵ هاودەستی ئیسرائیل