جیهان
وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا، ڕایگەیاندوە؛ سزای بەسەر 21 قەوارە و 17 کەسایەتیدا سەپاندوە، کە بەشدارن لە تۆڕەکانی پاڵپشتیکردنی وەزارەتی بەرگری ئێران و هاوکار بون بۆ بەدەستهێنانی تەکنۆلۆژیا و کەرەستەی هەستیار بۆ پەرەپێدانی مووشەک و فڕۆکەی سەربازی.
ئەمڕۆ چوارشەممە، وەزارەتی گەنجینەی ئەمەریکا، سزای نوێی بەسەر 21 قەوارە و 17 کەسایەتیدا سەپاند، بە گوێرەی راگەیەندراوەکە ئەوانەی سزادراون، یارمەتی ئێران دەدەن لە کڕینی پێکهاتەکانی موشەکی پێشکەووتو، ڕادار، تەکنۆلۆژیای رێنماییکردنی مووشەک و تەنانەت هێلیکۆپتەری دروستکراوی ئەمریکا بە شێوەیەکی نایاسایی.
ئەو سزایانە بۆ پشتیوانی لە بڕیاری ئەنجومەنی ئاسایش دێت بۆ سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا، بەهۆی پێشێلکردنی بەڵێنەکانی ناو ڕێککەوتنامەی ئەتۆمی.
ئەمە لە کاتێكدایە، رۆژی یەکشەممە جارێکیتر نەتەوەیەگرتووەکان و وڵاتانی ترۆیکا کە بەریتانیا، فەڕەنسا و ئەڵمانیان، بەهۆی بەرنامە ئەتۆمییەکەیەوە سزایان بەسەر ئێراندا سەپاندەوە، کە سزاکان لە گەمارۆی چەک و دەستبەسەراگرتنی سەروەتی وڵاتەکە لە دەرەوە ، هەروەها قەدەغەکردنی سەفەرە لە بەرپرسانی تاران.
دۆناڵد ترەمپ دەڵێت: شایەنی خەڵاتی نۆبڵم ، ئەگەر ئەو خەڵاتەم پێنەدرێت بێڕێزییەکی گەورەیە بە ئەمریکا، لە بەرانبەردا سکرتێری لیژنەی نۆبڵ، رایگەیاندووە، لیژنەی دابەشکردنی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ناکەوێتە ژێر هیچ کاریگەرییەکەوە.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا، بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ بەردەوامە لە فشار خستنە سەر لیژنەی خەڵاتی ئاشتیی نۆبڵ بۆ ئەوەی خەڵاتەکەی پێببەخشن، ترەمپ راشیگەیاندووە، وەرنەگرتنی ئەم خەڵاتە سووکایەتییەکی گەورەیە بۆ ئەمریکا، بەتایبەتی دوای راگەیاندنی پلانی کۆتاییهێنان بە جەنگی کەرتی غەززە.
ترەمپ لە وتارێکدا کە لەبەردەم سەرکردە باڵا سەربازییەکانی ئەمریکادا پێشکەشی کرد، پرسیارێکی کرد: "ئایا ئێوە خەڵاتی نۆبڵ وەردەگرن؟ وتی نەخێر هەرگیز وەریناگرن، چونکە ئەوان بە کەسێکی دەدەن کە هیچ کارێکی نەکردووە.
ترەمپ جەختیکردوەتەوە، بە کۆتاییهێنان بە حەوت جەنگ لە دوای گەڕانەوەی بۆ سەرۆکایەتی ئەمریکا، لەگەڵ ئەگەری سەرکەوتنی بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە، "ئەوا لە ماوەی ٨ مانگدا کۆتایییان بە ٨ جەنگ هێناوە، کە ئەمەش کارێکی زۆر باشە" و بە دەستکەوتێکی گەورەش وەسفی کرد.
جێگەی ئاماژەیە، ترەمپ ناڕەزایەتی لە دژی بەخشینی خەڵاتی نۆبڵ بە سەرۆکی پێشووی ئەمریکا باراک ئۆباما دەردەبڕێت، کە ساڵی 2009 دوای چەند مانگێک لە دەستبەکاربوونی سەرۆکایەتییەکی وەریگرت.
سەرەڕای ئەو فشارە ناڕاستەوخۆیانەی کە ترەمپ سەبارەت بە شایستەبوونی خۆی بۆ خەڵاتی ئاشتیی نۆبڵ دەیخاتەڕوو، بەڵام لیژنەی نۆبڵی نەرویژی دووپاتی کردەوە، کەمپینە راگەیاندنەکانی ترەمپ کاریگەری لەسەر بڕیارەکەیان نابێت.
ماوەیەک لەمەوبەر، کریستیان بێرگ هارڤیکین، سکرتێری لیژنەی خەڵاتی نۆبڵ، لە لێدوانێکدا بۆ فرانس پرێس رایگەیاندبووە: ئەو لێدوانانە هیچ کاریگەرییەکی لەسەر گفتوگۆکانی ناو لیژنەی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی نییە.
دوای ئەوەی بۆ ماوەی 72 سەعات، بە بڕیاری حکومەتەکەی تاڵیبان لە تەواوی ئەفغانستان هێڵەکانی ئینتەرنێت راگیران و ئەمەش لەناوەوە و دەروەی ئەفغانستان کاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا، ئەمڕۆ چوارشەممە، لە چەند پارێزگایەکی ئەو وڵاتە هێڵەکانی ئینتەرنێت بەشێوەی سنووردار کەوتونەتەوە کار.
رۆژنامەی " 8صبح" کە رۆژنامەیەکی ئەفغانییە بڵاویکردوەتەوە، کارکردنەوەی ئینتەرنێت لە چەند ناوچەیەکی ئەفغانستان دەستیپێکردوەتەوە.
بەشێک لە بەکارهێنەرانی ئینتەرنێت بە رۆژنامەکەیان راگەیاندوە؛ لە پارێزگاکانی هەرات و قەندەهار دەتوانن سۆشیال میدیا بەکاربهێنن، بەڵام خێرایی ئینتەرنێت هێشتا خاوە و کێشە تەکنیکییەکان بەردەوامن و تائێستا بەهۆی نەمانی ئینتەرنێتەوە چالاکییەکانی خوێندن و کارەکانی ئەو دوو پارێزگایە پەکیان کەوتوە.
ئەمەش لە دوای ئەوە دێت بەشێک لە چالاکوانی مەدەنی و وڵاتانی ئەوروپا داوایان لە تاڵیبان کرد، دەستڕاگەیشتن بە ئینتەرنێت وەک مافێکی بنەڕەتی هاووڵاتیبوون مسۆگەربکات و خۆیان لە پەککەوتنی کتوپڕی هێڵەکانی ئینتەرنێت بەدوور بگرن.
وەزیری جەنگی ئەمریکا "تەقە لە ژەنەراڵە قەڵەوەکان دەکات" و ستانداردی نوێی جەستەیی رادەگەیەنێت.
پیت هیگسێس: "ئێمە جەنگاوەر دروست دەکەین، نەک بەرگریکار." جەختیش دەکاتەوە کە ستانداردەکان بۆ ژنانیش وەک پیاوان دەبێت و پێویستە "لە بەرزترین ئاستی توانادا" بن.
پیت هیگسێس، وەزیری جەنگی ئەمریکا، بە توندی رەخنەی لەو سەرباز و ژەنەراڵانە گرت کە کێشیان زیادە و جەختی کردەوە کە چیتر رێگە بە بوونی "سەربازی قەڵەو" لەناو ریزەکانی سوپادا نادرێت.
هیگسێس لە پەیامێکی ڤیدیۆیدا رایگەیاند، "ماندووکەرە" بینینی ئەو یەکە سەربازییانەی کە پڕن لە سەربازی قەڵەو و کێش زیاد، وتیشی: "کاتێک بابەتەکە پەیوەندی بە ژەنەراڵ و ئەدمیراڵەکانەوە هەبێت کە لەناو وەزارەتی بەرگریدا کار دەکەن یان سەرکردایەتی یەکە سەربازییەکان دەکەن لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات، دۆخەکە زۆر خراپترە."
وەزیری جەنگ، کە لە 25ی کانوونی دووەمی 2025ەوە دەستبەکاربووە، رایگەیاند کە ئەم دیمەنە "قبوڵکراو نییە" و زیان بە وێنەی سوپای ئەمریکا دەگەیەنێت و ناسنامەی راستەقینەی هێزە چەکدارەکان ناشیرین دەکات. بۆیە، رایگەیاند کە لەمەودوا سوپا بە توندی پابەندی ستانداردەکانی باڵا و کێش دەبێت، هاوکات هەموو ئەندامانی سوپا ناچار دەبن تاقیکردنەوەکانی توانای جەستەیی بە سەرکەوتوویی تێپەڕێنن.
"ئێمە جەنگاوەرین، نەک بەرگریکار"
هیگسێس، کە خۆی ئەفسەری پێشووی گاردی نیشتمانیی سوپا بووە و لە عیراق و ئەفغانستان خزمەتی کردووە، ئاماژەی بەوەدا کە ئەم هەنگاوە بەشێکە لە پڕۆسەی بەهێزکردنی "رۆحی جەنگاوەر" لەناو سوپادا.
وتیشی: "ئێمە جەنگاوەر رادەهێنین، نەک بەرگریکار. ئێمە دەچینە جەنگەکانەوە بۆ ئەوەی بیانبەینەوە، نەک بۆ ئەوەی بەرگری بکەین. بەرگری چالاکییەکە کە بەردەوام ئەنجامی دەدەین، بەڵام جەنگ شتێکە کە بە دانایی، بە مەرجی خۆمان و بە ئامانجی رون پەنای بۆ دەبەین."
ناوبراو جەختی کردەوە: "ئێمە دەجەنگین بۆ ئەوەی سەربکەوین. بە یاسای پێکدادانی گەمژانە ناجەنگین. جەنگاوەرەکانمان ئازاد دەکەین بۆ ترساندن و شکاندنی ورەی دوژمنانی وڵاتەکەمان، راویان دەنێین و دەیانکوژین."
هەڵوێستی بەرامبەر بە ژنان لە سوپادا:
سەبارەت بە رۆڵی ژنان، هیگسێس رایگەیاند کە مەرجی نوێ ئەوەیە کە سەربازەکان دەبێت لە بەرزترین ستانداردی "جەستەیی"دا بن، بەڵام جەختی کردەوە کە ئەمە بە مانای رێگریکردن لە خزمەتی ژنان نییە. وتیشی: "ئێمە زۆر بەرز لەو کاریگەرییانە دەڕوانین کە ژنان لەسەر سوپا هەیانە. ئەفسەرە ژنەکانمان باشترینن لە جیهاندا. بەڵام کاتێک بابەتەکە پەیوەندی بە هەر کارێکەوە هەبێت کە پێویستی بە هێزی جەستەیی هەبێت بۆ ئەنجامدانی لە کاتی شەڕدا، دەبێت ئەو ستانداردانە بەرز و بێلایەن بن و لە دەرەوەی لەبەرچاوگرتنی رەگەزبن. ئەگەر ژنێک سەرکەوتوو بوو، ئەوە نایابە. ئەگەریش سەرکەوتوو نەبوو، ئەوە واقیعەکەیە."
لە هەمان چوارچێوەدا، وەزیر کۆتاییهێنان بەوەی ناوی لێنا "کولتووری هۆشیاریی کۆمەڵایەتی" رایگەیاند و ئاشکرای کرد کە رێنمایی نوێ دەرچووە بۆ سەپاندنی ستانداردی بێلایەن لە رەگەز یان ستانداردی ئاستی نێرینە لە بواری توانای جەستەییدا.
بەهۆی بومەلەرزەیەكەوە لە فلیپین 60 كەس گیانیان لەدەستدا و لە ئیدنۆنیزیاش زیاتر لە 90 كەس لە ژێر داروپەردوی خوێندنگەیەكدا رزگار نەكراون.
میدیای فلیپین بڵاویكردوەتەوە بەهۆی بومەلەرزەكەی شەوی رابردوو كە بە گوڕی 6.9 بە پێوەری ریختەر دورگەكانی ناوەڕاستی ئەو وڵاتەی گرتەوە لانیكەم 60 كەس گیانیان لەدەستداوە و پێشبینش دەكرێت ژمارەی قوربانیانی بومەلەرزەكە زیاتر بێت.
لە لایەكی ترەوە لێپرسراونی ئیندۆنیزیا رایانگەیاندوە لە رۆژی دووشەممەوە نزیكەی 91 لە ژێر داروپەردووی قوتابخانەیەكی ئاینیدا گیریان خواردە كە رۆژی دوشەممە لە جاڤای ئیندۆنیزا داڕما.
وتەبێژی خوێندنگەكە رایگەیاندوە بەهۆی داڕمانی ئەو خوێندنگەیەوە سێ خوێندكار گیانیان لەدەستداوە و چارەنوسی ئەو 91 كەسەش رون نییە كە لە ژێر داروپەردو و پاشماوەی روخاوی خوێندگەكەدا ماون.
سەرۆکی روسیا دەڵێت: لە هێرشەکانیان بۆ سەر ئۆکراین سەرکەوتوو دەبن و شەڕێکی دادپەروەرانە دەکەن.
ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا رایگەیاند، هێزەکانیان لە ئۆکراین سەرکەوتوو دەبن و بەردەوام دەبن لە بەرگری کردن لە نیشتمانەکەیان و یەکێتی چارەنووسی مێژووییان دەپارێزن.
وتیشی، فەرماندە و سەربازەکانیان بەردەوامن لە هێرشکردن بۆ سەر ئۆکراین، دەشڵێت، ئەوان شەڕ دەکەن و سەردەکەون.
لەبەرانبەردا ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاندووە، وڵاتەکەی زیاتر لە سەدان کیلۆمەتری چوارگۆشەی لە رۆژهەڵاتی وڵاتەکەدا لە میانەی هێرشە پێچەوانەکانی ئەم دواییەدا کۆنترۆڵ کردووەتەوە، بەڵام هێزەکانیان لە بەرەکانی دیکەدا رووبەڕووی بارودۆخێکی سەخت بوونەتەوە.
لە سەرەتای مانگی ئابدا، هێزەکانی روسیا بە شێوەیەکی چاوەڕواننەکراو هێڵەکانی پێشەوەی رۆژهەڵاتی دۆبرۆبیلیایان شکاند و نزیکەی 20 کیلۆمەتر پێشڕەوییان کرد، بەڵام دوای ناردنی هێزە یەدەگە ئۆکرانییەکان، بەشێک لە هێزەکانی روسیا پاشەکشەیان پێکرا.
سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: هێزی ئەتۆمی خۆمان بەهێزتر کردووە و هیوادارین ناچار نەبین بەکاری بهێنین.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە میانی کۆبوونەوەی نائاسایی فەرماندە سەربازییەکانی وڵاتەکەی رایگەیاند، سوپای ئەمریكا لە هەموو كاتێك بەهێزتر دەبێت و ئێمە لە ژێردەریاییەكاندا 25 ساڵ لە پێش روسیا و چینەوەین.
وتیشی، ئەمریكا باڵادەستی بەسەر بۆشایی ئاسمان و پەیوەندییەكاندا هەیە.
ترەمپ راشیگەیاند، كۆتاییهێنان بە هەشت شەڕ شەرەفێكی گەورەیە بۆ ئەمریكا، هەروەها من شایەنی خەڵاتی نۆبڵم چونکە لە ماوەی چەند مانگێکدا ئەو شەڕانەم راگرتووە، دەشڵێت، ئەگەر ئەو خەڵاتەم پێنەدرێت ئیهانەیەکی گەورەیە بە ئەمریکا.
ئورسولا ڤۆن دێر لاین، سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا، پێشوازی لە پێشنیازەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، کرد بۆ ئاشتی، کە ئامانجی کۆتاییهێنانە بە جەنگەکەی غەززە کە نزیکەی دوو ساڵە بەردەوامە. ڤۆن دێر لاین جەختی لەوە کردەوە کە چارەسەری دوو دەوڵەتی تاکە رێگای گونجاوە بۆ ئاشتییەکی دادپەروەر و هەمیشەیی.
چارەسەری دوو دەوڵەتی و پێشنیازی ترامپ:
ڤۆن دێر لاین لە پۆستێکدا لە پلاتفۆرمی "X" ئەمڕۆ سێشەممە رایگەیاند: "چارەسەری دوو دەوڵەتی هێشتا تاکە رێگای کارایە بۆ بەدیهێنانی ئاشتییەکی دادپەروەر و هەمیشەیی بۆ ئیسرائیل و فەلەستینییەکان."
هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە "هەموو لایەنەکان هان دەدات بۆ قۆستنەوەی ئەم دەرفەتە"، و وتیشی، کە یەکێتی ئەوروپا بە تەواوی ئامادەیە بۆ بەشداریکردن لەم پڕۆسەیەدا.
کۆتاییهێنان بە کردەوە سەربازییەکان و هاوکاریی مرۆیی:
سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا داوای کرد: "پێویستە کردەوە سەربازییەکان کۆتاییان پێ بێت لەگەڵ پێشکەشکردنی یارمەتیی مرۆیی دەستبەجێ بۆ دانیشتووانی غەززە، و ئازادکردنی دەستبەجێی هەموو بارمتەکان."
پێشتر، سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ، ئێوارەی دوێنێ لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیی هاوبەشدا لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، رایگەیاندبوو کە ناتانیاهۆ رەزامەندیی لەسەر پلانێکی ئاشتی دەربڕیوە بۆ وەستاندنی شەڕ لە غەززە و ئاڵوگۆڕی دیلەکان.
ورەدەکاریی پلانی ترەمپ:
کۆشکی سپی بەندەکانی ئەم پلانەی بڵاوکردەوە کە لە 20 بەند پێکدێت، دیارترینیان ئەوەیە کە "کەرتی فەلەستینی چەکداماڵراو بێت، و لەلایەن لیژنەیەکی ئیدارییەوە بەڕێوەببرێت کە لە کەسایەتییەکانی فەلەستینیی تەکنۆکرات، لەگەڵ پسپۆڕانی نێودەوڵەتی پێکدێت، بەبێ هیچ رۆڵێک بۆ بزوتنەوەی حەماس."
هەروەها ئەم لیژنەیە لەژێر سەرپەرشتی و چاودێریی دەستەیەکی گواستنەوەی نێودەوڵەتیی نوێدا دەبێت کە ناوی "لیژنەی ئاشتی"یە و دۆناڵد ترەمپ سەرۆکایەتی دەکات، لەگەڵ ئەندامانی دیکە و سەرۆکی وڵاتان کە دواتر رادەگەیەنرێن، لەنێویاندا تونی بلێری سەرۆک وەزیرانی پێشووی بەریتانیا. ئەم دەستەیە چوارچێوەکە دادەنێت و سپۆنسەری دارایی بنیاتنانەوەی غەززە دەکات تا دەسەڵاتی فەلەستینی پڕۆگرامی چاکسازیی خۆی تەواو دەکات، وەک لە پێشنیازە جیاوازەکاندا رون کراوەتەوە، لەوانەش پلانی ئاشتیی ترامپ بۆ ساڵی 2020 و پێشنیازی سعوودی-فەڕەنسی، و تا بتوانێت بە شێوەیەکی ئارام و کارا کۆنترۆڵی غەززە بکاتەوە.
سەرۆکی ئەمریکا، لە لێدوانێکدا جەختی لەسەر دەستکەوتەکانی سەردەمی سەرۆکایەتییەکەی کردەوە بۆ ئیسرائیل، هەروەها سیاسەتەکانی لەبارەی ئێران و غەززەوە دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند: هیچ سەرۆکێکی ئەمریکا لە من باشتر نەبووە بۆ ئیسرائیل.
سەبارەت بە پرۆگرامی ئەتۆمیی ئێران، ترەمپ ئاماژەی بەوەدا: کە "توانای ئێرانمان بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم لەناوبرد" ئەمە لە کاتێکدایە کە پرسی پرۆگرامە ئەتۆمییەکەی ئێران، هێشتا یەکێکە لە گرنگترین کێشە نێودەوڵەتییەکان.
هاوکات لەبارەی بەرزاییەکانی جۆلان و قودس، سەرۆکی ئەمریکا دووپاتیکردەوە، "دانم بە سەروەریی ئیسرائیل بەسەر جۆلاندا نا و بودجەی رێکخراوی ئۆنروا، کەمکردەوە.
وتیشی: "سەرکردەکانی جیهان پاڕانەوە لێم کە قودس وەک پایتەختی ئیسرائیل نەناسێنم، بەڵام سەرەڕای ئەوەش من دانم پێدا نا".
سەبارەت بە جەنگی غەززە، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند: هەمووان دەیانەوێت جەنگەکە لە غەززە کۆتایی بێت و بارمتەکان بگەڕێنرێنەوە و ئاشتی بەدی بێت".
ئەم لێدوانانە لە کاتێکدایە، دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ کۆبووەتەوە بۆ تاوتوێکردنی پلانی چارەسەرکردنی دۆخی غەززە.
دۆناڵد ترەمپ رایدەگەیەنێت، دەبێت لەماوەی 72 سەعاتی داهاتوودا حەماس پلانەكەی ئەمریكا بۆ راگرتنی شەر لە غەززە پەسەند بكات، ئەگەر نا ئیسرائیل دەستكراوە دەبێت لە هەر كارێك كە بیكات.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا و بنیامین ناتانیاهۆ كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانییان لە كۆشكی سپی ئەنجامدا كە تێیدا ترەمپ رایگەیاند، لەگەڵ ناتانیاهۆ گەیشتونەتە رێككەوتن لەبارەی ئێران و فراوانكردنی رێككەوتننامەی ئیبراهیمی.
هەروەها سوپاسی ناتانیاهۆشی كرد لە بەرانبەر رازیبوونی بە پلانەكە كە بەوتەی خۆی دەبێتە هۆی كردنەوەی لاپەڕەیەكی نوێی خۆشگوزەرانی بۆ ناوچەكە.
جەختیشی لەوە كردەوە، دەبێت لەماوەی 72 سەعاتدا حەماس بارمتەكان ئازاد بكات و پلانەكە پەسەند بكات، ئەگەر نا ئیسرائیل دەستكراوە دەبێت لە هەر كارێك كە بیكات.
ترەمپ باسیی لەوەشكرد، وڵاتە عەرەبی و ئیسلامیەكان بەڵێنی چەكداماڵینیان لە غەززە داوە و لەسەر داوای ئیسرائیل و ولاتانی عەرەبیش دەستەیەكی چاودێری نێودەوڵەتی بە سەرۆكایەتی ئەمریكا دادەمەزرێنرێت و حكومەتی نوێ پێكدێت.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە کاتی پێشوازیکردنی لە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە کۆشکی سپی، گەشبینیی قووڵی خۆی نیشاندا سەبارەت بە گەیشتن بە رێککەوتنێک بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە، بەڵام لە بەرامبەردا، ناتانیاهۆ وەڵامی پرسیارێکی هاوشێوەی نەدایەوە.
بەپێی دەستەی پەخشی ئیسرائیلی و ئاژانسی فرانس پرێس، کاتێک ترەمپ لەبەردەم دەرگای کۆشکی سپی پێشوازیی لە ناتانیاهۆ دەکرد، لە وەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووسان سەبارەت بەوەی ئایا رێککەوتنێک دەکرێت، لەسەرخۆ وتی "بەڵێ" و دووپاتیکردەوە کە "زۆر دڵنیایە" لەمبارەیەوە.
بەڵام بەپێی تۆڕی "سی ئێن ئێن"، کاتێک هەمان پرسیار ئاراستەی ناتانیاهۆ کرا، ناوبراو وەڵامی نەدایەوە.
پێشتر ترەمپ لەسەر تۆڕی "تروس سۆشیاڵ"ی خۆی نووسیبووی: "فرسەتێکی راستەقینەمان لەبەردەستە بۆ بەدەستهێنانی شتێکی مەزن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست... هەمووان ئامادەن بۆ شتێکی سەرنجڕاکێش، ئەمە پێشینەی نەبووە. ئێمە بەدەستی دەهێنین."
هەروەها، کارۆلاین لێڤیت، وتەبێژی کۆشکی سپی، رۆژی دووشەممە رایگەیاند کە سەرۆک دەیەوێت "جەنگ کۆتایی پێبێت و بارمتەکان ئازاد بکرێن" و چاوەڕێ دەکات "هەردوو لا" پلانە نوێیەکەی واشنتن قبوڵ بکەن.
ئەمە چوارەمین سەردانی ناتانیاهۆ بۆ کۆشکی سپی لەدوای گەڕانەوەی ترەمپ بۆ دەسەڵات، و بڕیارە دوای کۆبوونەوەکەیان کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیی هاوبەش ئەنجام بدەن.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند، لەسەر پێشنیازی كۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە، وەڵامی ئەرێنی وەرگرتووە.
ترەمپ بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاند، بڕیارە ئەمڕۆ لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لە كۆشكی سپی كۆببێتەوە، وەڵامی ئەرێنیشی سەبارەت بە پێشنیازەكەی بۆ كۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە وەرگرتووە و گەشبینە بەوەی ناتانیاهۆ بەو پێشنیازە رازی بكات.
هاوكات، پێگەی ئەكسیۆس لە زاری لێپرسراوێكی باڵای ئەمریكاوە بڵاویكردووەتەوە، ئەمریكا و ئیسرائیل زۆر نزیكن لە گەیشتن بە رێككەوتن، ئەوەش دوای دانوستانەكانی نێوان ستیڤ ویتكوف نێردەی تایبەتی ئەمریكا و جارید كوشنەر زاوای ترەمپ، لەگەڵ ناتانیاهۆدا.
هەروەها خودی ناتانیاهۆ رایگەیاند، وڵاتەكەی تاوتوێی دابینكردنی رێڕەوێكی ئارام دەكات بۆ دەرچوونی سەركردەكانی حەماس لە كەرتی غەززە، بەڵام بەپێی ئەو مەرجانەی دیاریكراون.
دۆناڵد ترەمپ جەختدەکاتەوە دانوستانەکان لەبارەی راگرتنی شەڕی غەززە لە قۆناغەکانی کۆتاییدان.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بە ماڵپەڕی ئەکسیۆسی ئەمریکی راگەیاندووە، دانوستانەکان سەبارەت بە راگرتنی شەڕی غەززە، لە قۆناغەکانی کۆتاییدان و رێککەوتنەکە دەبێتە هۆی کردنەوەی دەرگا بۆ ئاشتییەکی بەرفراوان لە ناوچەکەدا.
دەشڵێت، ئەگەر لە پلانە پێشنیازکراوەکەی غەززەدا سەرکەوتوو بین، ئەوا شتێکی گەورە دەبێت بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
ترەمپ راشیگەیاندووە، بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، بە پلانەکەم رازی بووە بۆ کۆتاییهینان بە شەڕی غەززە.
سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: هەلێکی گونجاومان لەبەردەستدایە بۆ گەیشتن بە دەستکەوتێک لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دڵنییان سەرکەوتووش دەبین.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تروس لە پۆستێکدا نوسیویەتی، هەلێکی راستەقینەمان لەبەردەستدایە بۆ گەیشن بە دەستکەوتێکی گەورە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هەروەها بۆ یەکەمجار لە مێژوودا هەمووان ئامادەکاری بۆ روداوێکی ناوازە دەکەن .
ئاماژەی بەوەشکردووە، لە گەیشتن بەم کارەدا سەرکەوتوو دەبین و دەستکەوتێکی گەورە بەدەستدەهێنین.
ئەمەش لەکاتێکدایە، سەرۆکی ئەمریکا، سبەینێ دووشەممە، لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، لە کۆشکی سپی کۆدەبێتەوە، لە کاتێکدا کە باس لە نوێترین پلانی ئەمریکا دەکرێت بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە، دوای چەندین هەفتە لە ئۆپەراسیۆنی سەربازی چڕی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە.
لە هیندستان بەهۆی قەرەباڵغی بانگەشەی هەڵبژاردنەوە ، لانیكەم 39 كەس گیانیان لەدەستدا و دەیان كەسی تریش برینداربوون.
لە ویلایەتی تامیل نادو لە هیندستان لە كاتی بانگەشەی هەڵبژاردنی ئەكتەرێكی ناودار كە بەم دواییانە بەشداری كاری سیاسەتی كردووە، بە هۆی قەرەباڵغی و رێژەی زۆری هەوادارانی ئەو ئەكتەرە پشێوی دروستبووە و لە ئەنجامدا 39 كەس گیانیان لە دەستداوە و 51 كەسیش بریندار بوون.
حكومەتی ئەو ناوچەیەش دڵنیایدا،كە خێزانی قوربانییەكان هەریەكەیان نزیكەی 11هەزار دۆلار وەك قەرەبوو وەردەگرن.
هەروەها دەسەڵاتداران لیژنەیەكی لێكۆڵینەوەی تایبەتیان پێكهێنا بۆ لێكۆڵینەوە لە هۆكارەكانی پشت ئەو رووداوە و پێداچوونەوە بە ڕێوشوێنە سەلامەتییەكان لە بۆنە سیاسییەكان.
لە هێرشێكی بەرفراوانی روسیا بۆ سەر كیێڤی پایتەختی ئۆكراین لانیكەم چوار كەس كوژراون و 27 كەسی دیكەش برینداربوون.
وەزیری دەرەوەی ئۆكراین رایگەیاند، روسیا لە دواین هێرشیدا سەدان فڕۆكەی بێفڕۆكەوان و مووشەكی ئاراستەی ئەو وڵاتە كردووە و لە ئەنجامدا چوار كەس كوژراون و 27 كەسی دیكەش برینداربوون و زیانی بە سییستمی كارەبایی ئەو ناوچەیە گەیاندووە .
ڤۆلۆدیمێر زێلێنسكی سەرۆكی ئۆكراینیش رایگەیاند، ئامانجی روسیا تەنها تیرۆركردنی ئۆكراینییەكان نییە بەڵكو تاقیكردنەوەی سیستمی بەرگری ئەوروپایە، ئاماژەی بەوەشكرد مۆسكۆ دەتوانێت هەڕەشەكانی بۆ سەر وڵاتانی ناتۆ فراوانتر بكات.