کوردستان
بەرێوەبەری گومرگی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ رایگەیاندووە، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا زیاتر لە 14 هەزار ئۆتۆمبێل هاوردە کراوە و هیچ باجێکی گومرگیش لە ئۆتۆمبێلی کارەبایی و هایبرد وەرناگیرێت.
شاخەوان بەکر بەڕێوەبەری گومرگی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ بە ترافیک ئێف ئێمی سەر بە هاتوچۆی سلێمانی رایگەیاندووە، گۆڕانکاری بەسەر باج و رسوماتی ھاوردەکردنی ئۆتۆمبێلدا نەھاتووە و لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا 14 هەزار و 522 ئۆتۆمبێل لە دەروازەکەوە هاوردە کراوە.
ئاماژەی بەوەشكرد، لە ژمارە ئۆتۆمبێلەی هاوردە کراون، 23 ئۆتۆمبێلیان بەھۆی نەبوونی مەرجەکانی توندوتۆڵی و سەلامەتی، رێگە بە داغڵبوونیان نەدراوە.
ئەوەشی خستە روو، هیچ باجێک لە ئۆتۆمبێلی کارەبایی و ھایبرید وەرناگیرێت، بەڵکو تەنها رسوماتیان لێ وەردەگیرێت.
لەبارەی پشکنینی ئۆتۆمبێلەکانیشەوە بەڕێوەبەری گومرگی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ روونیکردەوە، لە ساڵی داهاتووەوە پشکنینەکان بۆ ئەو ئۆتۆمبێلانەی ھاوردەدەکرێن زیاتر دەکرێن.
هێزەکانی پۆلیسی سلێمانی، لە قەزای دەربەندیخان چوار کەسیان بەتۆمەتی مامەڵەکردن بە چەک و تەقەمەنیەوە دەستگیرکرد.
سلێمان محمد، قائیمقامی دەربەندیخان بە کوردسات نیوزی راگەیاند کە ئەمڕۆ هێزەکانی بنکەی پۆلیسی بەڵگە و تاوانی دەربەندیخان لە گەڕەکی خێڵان چوار کەسیان دەستگیرکردوە کە تەقەمەنیان لە جۆری تی ئێن تی و رومانە و بۆمب پێبووە.
قایمقامی دەربەندیخان رونی کردەوە کە "پێشتر کەسێک بە گومانی ئەم کارە دەستگیرکرابوو، دوای بەدواداچوون دەرکەوتووە سێ کەسی تری لەگەڵدا تێوەگلاون."
پۆلیس بە بڕیاری دادگا هەر چوار کەسەکەی دەستگیرکردووە
سلێمان محمد ئەوەی پشتڕاست نەکردەوە کە ئایا ئەم کەسانە گرووپی تیرۆرن یان تەنها کڕین و فرۆشتنیان بە ئەم مادانەوە کردووە.
قایمقامی دەربەندیخان جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە "پۆلیس لە کەیسەکە زیاتر دەکۆڵێتەوە و پەڕاوی بۆ کراوەتەوە."
دووهەمین كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی پاش دوو رۆژ لە وتووێژ و ئاڵۆگۆڕی بیروبۆچوون دەربارەی وردەکارییە پیشەییەکان، لە سلێمانی کۆتایی هات.
وردەکاری بەڕێوەچوونی کۆڕبەندەکە:
لە ڕۆژانی دووشەممە و سێشەممە (26 و 27ی ئایاری 2025)دا لە هۆڵی Bی كۆنگرێسی زانكۆی سلێمانی؛ ڕیكخراوی چاودێریی میدیای كوردیی بە هاوبەشیی سەرۆكایەتیی زانكۆی سلێمانی “دووهەمین كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی” ڕێكخست. پاش دوو ڕۆژی پڕ لە وتووێژ و ئاڵۆگۆڕی بیروبۆچوونی جیاوازی پسپۆڕان و نوێنەرانی دەستەڵاتەكانی: یاسادانان، ڕاپەڕاندن، دادوەریی، میدیایی و ڕێكخراوەیی كۆمەڵگەی مەدەنیی هەرێمی كوردستان؛ كۆڕبەندەكە بە چەند ڕاسپاردەیەكی ڕوون و ڕاشكاو بۆ لایەنە پەیوەندییدارەكان كۆتاییهات، لەوانە:
یەکەم: بۆ دەستەڵاتی یاسادانان
ھەموارکردن و یەکخستنی یاساکانی تایبەت بە رێکخستنی راگەیاندن و رۆژنامەگەریی لە هەرێمی كوردستاندا؛ بەجۆرێک لەگەڵ گۆڕانکارییە نوێکانی میدیای چاپکراو، پەخشکراو، دیجیتاڵیی و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و تەکنیکەکانی ژیریی دەستکرد-دا بگونجێن. لەوانە: یاساكانی ژمارە: 10ی ساڵی 1993ی چاپەمەنیی، ژمارە: 35ی ساڵی 2007ی ڕۆژنامەگەریی، ژمارە: 06ی ساڵی 2008ی خراپبەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندییكردن، ژمارە: 11ی ساڵی 2013ی مافی بەدەستهێنانی زانیاریی و ژمارە: 01ی ساڵی 2019ی ڕێكخستنی ڕیكلامی بازرگانیی.
دەرچوواندنی یاسایەكی گشتگیری نوێ بەناوی یاسای ڕێكخستنی ناوەڕۆكی ڕاگەیاندن لە هەرێمی كوردستاندا یاخوود یاسای ژمارە: 35ی ساڵی 2007ی ڕۆژنامەگەریی بەجۆرێك هەمواربكرێتەوە كە لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی سەردەم و سەرجەم جۆرەكانی ڕاگەیاندن بگونجێت. بەمەرجێک گرەنتی پاراستنی ماف و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی و دەستگەیشتن بە سەرچاوەكانی زانیاریی بكات.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە دامەزراندنی ئەنجوومەنی نیشتمانیی راگەیاندن لە هەرێمی كوردستاندا؛ بەجۆرێك نوێنەرانی هەر سێ دەسەڵاتی: یاسادانان، ڕاپەڕاندن، دادوەریی لەگەڵ نوێنەرانی میدیا و ڕێکخراوە ناحکوومییەکانی تێدا بەشدار بن. ئەوەیش لەپێناو چاودێرییکردن و چارەسەرکردنی کێشە پیشەییەکانی میدیا و میدیاكاران-دا.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە دامەزراندنی سندووقی نیشتیمانیی كوردستان بۆ پشتگیرییکردنی میدیای سەربەخۆ کە سەرچاوەی داراییەکەی لە بودجەی گشتیی و بەخشینی کەرتی تایبەت بێت؛ بەمەرجێک سەربەخۆیی میدیا نەکەوێتە ژێر کاریگەرییان.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە تاوانە ئەلکترۆنییەکان، پاراستنی داتا و مافی تایبەتمەندێتیی ژیانی تایبەتیی کەسەکان لە هەرێمی كوردستاندا.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە ڕوونیی خاوەندارێتیی میدیایی و سەرچاوەكانی داهات و دارایی لە هەرێمی كوردستاندا.
دووهەم: بۆ دەستەڵاتی راپەڕاندن
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە پشتگیرییكردنی خولەكانی داهاتووی کۆڕبەندی نیشتیمانیی چمک بۆ ڕیفۆڕمی میدیایی، تاوەکوو ساڵانە لە ڕۆژی جیهانیی ئازادیی دەربڕین (03ی ئایار)دا ڕێکبخرێن و بکرێن بە بۆنەیەک بۆ هەڵسەنگاندن و پێداچوونەوەی ماف و ئازادییەکانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی لە کوردستاندا.
ڕاسپاردنی وەزارەتی ڕۆشنبیریی و لاوانی هەرێمی كوردستان بە گەڵاڵەكردنی سیستەمی میدیایی لە هەرێمی كوردستاندا و دیارییكردنی جۆر و چییەتی بنەماكانی كارپێكردنی لەگەڵ یەکخستنی ڕێنماییەکانی تایبەت بە ڕێکخستنی ڕاگەیاندن و ڕۆژنامەگەریی و ھەموارکردنەوەیان؛ بەپێی گۆڕانكارییە نوێكانی سەردەم.
ڕاسپاردنی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی كوردستان بۆ بەپیشە-ناساندنی ڕاگەیاندن و دیارییكردنی ئەرك و ماف یان شایستە دارایی و كارگێڕییەكانی ڕاگەیاندنكاران بەپێی ڕاژەی وەزیفیی.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دامەزراندنی نێوەندی ڕاهێنان و توێژینەوەی میدیایی لە چوارچێوەی سەنتەرەكانی توێژینەوەی زانستیی و پەرەپێدانی ئەكادیمیی-دا.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دەرچوواندنی گۆڤاری ئەکادیمیی متمانەپێکراو لەلایەن زانكۆكان؛ بۆ پێشخستنی پرس و بابەتە میدیاییەكان و چارەسەرکردنی لەمپەرەکانی بەردەم ئازادییەکانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دابینكردنی تاقیگەی میدیایی هاوچەرخ لەسەرجەم بەشە زانستییەكانی پەیمانگە و كۆلیژەكانی زانكۆكانی كوردستان؛ بۆ پێكەوەبەستنەوەی بابەتە تیۆرییەكان بە بازاڕی كاری میدیایی لە هەرێمی كوردستاندا.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە کردنەوەی بەشی پەروەردەی میدیایی لە کۆلیجەکانی پەروەردە و پەروەردەی بنەڕەتیی زانکۆکان؛ بۆ پێگەیاندنی کادری پسپۆڕ بۆ وتنەوەی وانەی پەروەردەی خوێندەواریی میدیایی لە سەرجەم قۆناغەکانی: باخچە، بنەڕەتیی و ئامادەیی-دا.
ڕاسپاردنی وەزارەتەكانی: پەروەردە، خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دانانی پرۆگرامێکی نیشتیمانیی بۆ پەروەردەی میدیایی و پەرەپێدانی پیشەیی ڕۆژنامەوانان؛ بەمەرجێك لەلایەن باخچەكان، قوتابخانەكان و زانکۆکان بخوێنرێت و بكرێتە سەرچاوەیەكی بنەڕەتیی پێگەیاندنی ڕۆژنامەوانان. بە تایبەت لە بوارەكانی پەروەردەی خوێندەواریی میدیایی و دیجیتاڵیی-دا.
سێهەم: بۆ دەستەڵاتی دادوەریی
گواستنەوەی ئەزموونی تایبەت-کردنی دوو دادگەی لێكۆڵینەوە و کەتنی سلێمانی بۆ پارێزگەکانی: هەڵەبجە ، هەولێر و دهۆک لەپێناو ڕەخساندنی زەمینەی درووستکردنی دادگەی تایبەتمەند بە دۆز و دۆسییەی ماف و ئازادییەکانی دەربڕین و رۆژنامەگەریی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستاندا.
دانانی دادوەرانی ئاگادار بە ماف و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی لەو دادگەیانەی بۆ تایبەتكردنی دۆسییەكانی ڕۆژنامەوانان تەرخاندەكرێن. بەجۆرێك لە ڕووی یاسایی و پیشەییەوە؛ بەردەوام خۆیان تازەبكەنەوە و بەشداریی خولەكانی هۆشیاریی تایبەت بەو بوارانە بكەن. هاوكات ڕاهێنانی كارمەندانی ئەو دادگە تایبەتانە لە چۆنییەتی مامەڵەكردنیان لەگەڵ دۆسییەكانی سكاڵاكار و سكاڵالێكراو-اندا.
هەموواركردنەوەی مەرج و ڕێنماییەكانی دانانی شارەزای دادوەریی (خبیر قچائی)؛ بەجۆرێك چانسی زیاتر بە ئەكادیمییان، مامۆستایانی زانكۆ، توێژەرانی میدیایی و ڕۆژنامەوانانی بە ئەزموون بدرێت، چوونكە ئەوان لەهەمووان زیاتر ئاشنا و ئاگاداری لایەنە دیار و نادیارەكانی دۆسییەی ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی هەرێمی کوردستانن.
دانانی میکانیزمێکی کاریگەر بۆ جێبەجێکردنی یاساکانی میدیا لەلایەن دادگە و دادوەران و هێزەکانی پۆلیس؛ بەمەرجێك ڕاهێنانی تایبەتیان لەسەر چۆنییەتی مامەڵەکردن لەگەڵ دۆسییەكانی پەیوەندیدار بە میدیا و ڕۆژنامەوانان پێبكرێت.
دانانی میکانیزمێکی کاریگەر بۆ پاراستنی یاسایی ڕۆژنامەوانان لە هەڕەشە و توندوتیژیی ئەو کەسانەی پێشێلکارییان بەرامبەر ئەنجامدەدەن.
ڕاسپاردنی دادگەكەن بە بڵاكردنەوەی دەقی ئەو بڕیارانەی لەلایەن دادوەرانەوە لەبارەی دۆسییەكانی ڕۆژنامەوانان و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی دەردەچن، تاوەكوو بۆ توێژەران بەردەستبن و بتوانن توێژینەوەی لەسەر بكەن و ڕاڤەی خۆاین لەبارەوە بخەنەڕوو.
راسپاردنی دادگەكان بۆ دانیشتن و كۆبوونەوەی وەرزیی لەگەڵ ڕۆژنامەوانان یاخوود نوێنەرانی دەزگەكانی ڕاگەیاندن و نێوەندە ئەكادیمییەكان بۆ پتەوكردنی پەیوەندیی هاوبەرپرسیارێتیی نێوانیان و باسكردن لە گرفتەكانی ڕۆژنامەوانان و چارەسەرە میدیایی و یاساییەكان.
چوارهەم: بۆ دەستەڵاتی میدیایی
دانانی ستراتیژێکی نیشتیمانیی؛ بۆ پەرەپێدانی ژێرخانی تەکنۆلۆژیا کە پشتگیری میدیای دیجیتاڵیی بکات و دەرفەتی یەکسان بۆ هەموو میدیاکان بۆ بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای نوێ بڕەخسێنێت.
دانانی ستراتیژێکی نیشتیمانیی؛ بۆ خۆڕێکخستنی میدیا و میدیاكاران کە تێیدا خۆیان پێوەرەكانی ڕێسا پیشەییەكان و بنەماکانی کاری پیشەیی دابنێن و پێیانەوە پابەند بن؛ بە مەرجێک میکانیزمەكانی ئەم ستراتیژە نەبنەهۆی سنووردارکردنی ماف و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی لە هەرێمی كوردستاندا.
دانانی ستراتیژێکی نیشتیمانیی؛ بۆ دامەزراندنی لانیكەم 80%ی دەرچووانی بەشە زانستییەكانی ڕاگەیاندن، تەكنیكییەكانی میدیا، ڕیكلام، گرافیك دیزاین و پەیوەندییە گشتییەكانی زانكۆكانی كوردستان.
دانانی ستراتیژێكی نیشتیمانیی؛ بۆ گەڵاڵەكردنی ڕێبەری نووسین و و پەخش و بڵاوكردنەوە؛ بۆ ئەو پرس و بابەتانەی پەیوەندییان بە هەواڵەكانی تاوان و دادگە و ڕووداوە هەستیارەكانی وەك: كووشتن، خۆكووشتن و لاقەكردن…تد هەیە.
کاراکردنی سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان؛ لە ڕێگەی بە نیشتیمانییكردنی و ڕێکخستنی کۆنگرەی نوێ و هەڵبژاردنی کابینەی نوێ، بۆ گۆڕانكاریی لە مەرج و ڕێنماییەكانی وەرگرتنی ئەندامی نوێ لەسەر بنەمای پسۆڕیی و كارامەیی و لێهاتوویی.
پێنجهەم: بۆ دەستەڵاتی ڕێكخراوەیی كۆمەڵگەی مەدەنیی
دانانی ستراتیژێكی نیشتیمانیی؛ بۆ درووستكردنی هەماهەنگیی لە نێوان میدیا و كۆمەڵگە و دەستەڵاتە جیاوازەكاندا؛ بەئامانجی لێکنزیکبوونەوە و بنیاتنانی پەیوەندیی هاوبەرپرسیارێتیی لەنێوانیاندا، بەمەرجێک سەربەخۆیی میدیا نەکەوێتە ژێر کاریگەریی ئەوانیدیكەوە.
دانانی ستراتیژێكی نیشتیمانیی؛ بۆ کردنەوەی خوولی بەردەوامی خوێندەواریی میدیایی بۆ پەروەردەکردنی نەوەی نوێی ڕۆژنامەوانان و ئەبدەیتکردنەوەی پیشەیی نەوەكانی پێشتر.
دانانی پلان، پڕۆژە و پڕۆگرامی نیشتیمانیی؛ بۆ بەدواداچوون و هەڵسەنگاندنی کاریگەرییەكانی میدیا لەسەر کۆمەڵگە و بڵاوکردنەوەی ڕاپۆرتی ساڵانە لەسەر دۆخی میدیا لە هەرێمی کوردستاندا.
پ.ی.د. شوان ئادەم ئەیڤەس
سەرۆكی ڕێكخراوی چاودێریی میدیای كوردیی و
ڕێكخەری گشتیی كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی داراییی حکومەتی فیدراڵی لە بەغداد بە کوردستان نیوزی راگەیاند کە دەستیان کردووە بە وردبینی لە لیستی موچەی مانگی پێنجی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان.
سەرچاوەکە ئاماژەی بەوە کرد کە پرۆسەی وردبینیەکە زۆر درێژخایەن نییە و هەوڵەکان بەردەوامن بۆ ئەوەی پێش جەژنی قوربان موچەی فەرمانبەران رەوانە بکرێت.
هەروەها ئەو سەرچاوەیە رایگەیاند کە لەدوای دابەشکردنی موچەی فەرمانبەرانی حکومەتی فیدراڵی، ئەگەر هیچ کۆسپ و رێگرێک نەیەتە پێش، موچەی فەرمانبەرانی هەرێم رەوانە دەکرێت.
ئەم هەواڵە لە کاتێکدا دێت کە فەرمانبەرانی هەرێم چاوەڕوانی وەرگرتنی موچەی مانگی پێنجن.
قائیمقامییەتی سلێمانی رێکارەکانی جەژنی قوربان و شێوە رێگەپێدراوەکانی قوربانیکردنی بڵاوکردەوە و دەڵێت، شوێنی ئاژەڵان دەرمانرێژ دەکرێت و تەنها رێگە بە سەربڕێنی ئاژەڵدەدرێت لە سەربڕخانەکاندا.
ئاوات محەمەد قائیمقامی سلێمانی رێکارەکانی جەژنی قوربان و قوربانیکردنی بڵاوکردەوە و دەڵێت، رێکارەکان بە لەبەرچاوگرتنی پەتای تای خوێنبەربوون دانراون و پێویستە بۆ رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە، رێنماییەکان جێبەجێبکرێن.
قائیمقامی سلێمانی ئاماژەی بەوەکرد، سەرجەم ئەو ئاژەڵانەی لە مەیدانی ئاژەڵاندان پشکنینیان بۆ دەکرێت، بەڵام رێگە نادرێت لەوێ ئاژەڵەکان بکرێنە قوربانی.
ئەوەشی خستەروو، تەنها سەربڕخانەکان رێگەپێدراون بۆ سەربڕینی ئاژەڵەکان، چونکە لەدوای سەربڕینیش پشكنین بۆ گۆشتی ئاژەڵەکە دەکرێتەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە، ساڵانە بەر لە جەژنی قوربان، قائیمقامییەتی شارەکان رێنمایی تایبەت بە قوربانیکردن بڵاودەکەنەوە و ئەمساڵیش بەهۆی بڵاوبوونەوەی پەتای تای خوێنبەربوون، رێکارەکان توندتر کراونەتەوە.
کەشناسی: خۆڵبارین دەست پێ دەکات و پلەکانی گەرما بەشێوەیەکی بەرچاو نزم دەبنەوە
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، خۆڵبارین دەست پێ دەکات و پلەکانی گەرما بەشێوەیەکی بەرچاو دادەبەزن. دەشڵێت، شەپۆلی خۆڵبارینەکە عیراق دەگرێتەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ چوارشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت لەگەڵ زیاد بوونی خێرایی با، ئەگەری خۆڵبارین هەیە لە هەندێک ناوچە بەتایبەت لە کاتەکانی ئێوارەدا، هەروەها پلەکانی گەرما بە نزیکەیی هاوشێوەی دوێنێ دەبن.
ئەوەش هاتووە، سبەینێ پێنجشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت لەگەڵ ئەگەری خۆڵبارین، پلەکانی گەرماش 4 بۆ 6 پلە نزم دەبنەوە.
کەشناسی رایگەیاندووە، لە شەوى چوارشەممەدا، لە ئەنجامى شەپۆلى خۆڵبارین بۆسەر ناوەڕاستى عێراق ئەگەرى هاتنى بەشێک لەو تۆزوخۆڵە هەیه بۆ ئاسمانی هەرێم.
دەشڵێت، ئەمڕۆ خێرایی با زیاد دەکات و هەندێک جار دەگاتە سەروو 25 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ بەم جۆرە دەبن:
هەولێر : 33 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 32 پلەی سیلیزی
دهۆک : 33 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 35 پلەی سیلیزی
زاخۆ: 34 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە :33 پلەی سیلیزی
سۆران : 31 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 20 پلەی سیلیزی
گەرمیان :36 پلەی سیلیزی
بەهۆی جەژنی قوربانەوە، وەزیری خوێندنی باڵا چواردە رۆژ پشوو بۆ خوێندکارانی دەرەوەی وڵات رادەگەیەنێت.
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی حکومەتی هەرێم بڵاویکردەوە، بەهۆى نزیکبونەوەى جەژنی قوربانى پیرۆز و لەبەر چاوگرتنى بارودۆخى ئەو خوێندکارانەی لە دەرەوەى وڵات دەخوێنن، د. ئارام محەمەد بڕیاریدا خوێندکاران لە رۆژی 30ـی5ـی 2025 دەتوانن بگەڕێنەوە بۆ هەرێمی کوردستان تا 13ـی-6ـی 2025 بۆ ماوەی 14 رۆژ.
ئامەژەی بەوەشکرد، ئەو ماوەیەى لە شارەکانى هەرێمى کوردستان بەسەرى دەبەن بە ماوەی مانەوە بۆیان هەژمار دەکرێت.
ناكۆكییەكانی نێوان حكومەتی عیراق و حكومەتی هەرێم لەسەر دوو گرێبەستەكەی نێوان حكومەتی هەرێم و كۆمپانیا ئەمریكییەكان قوڵتربووەوە و حكومەتی عیراق لە دادگای بازرگانی لە كەرخ سكاڵای دژی حكومەتی هەرێم تۆماركرد.
ئاژانسی فرانس پرێس بڵاویكردەوە، حكومەتی عیراق لە دادگای بازرگانی كەرخ لە بەغداد، سكاڵای دژی حكومەتی هەرێم تۆماركردووە لەسەر ئەو دوو گرێبەستەی نەوت و غاز كە لەنێوان حكومەتی هەرێم و دوو كۆمپانیای ئەمریكی ئەنجامدراوە، لە سكاڵاكەشدا داوایكردووە حكومەتی هەرێم ئەو دوو گرێبەستە هەڵبوەشێنێتەوە.
ئەوەشی خستووەتەڕو، حكومەتی عیراق دژی ئەو گرێبەستانەی حكومەتی هەرێمە و پێیوایە قۆرغكردنی نەوت و غازە.
رۆژی 19ـی ئەم مانگە، لە واشنتۆن دوو گرێبەست لەنێوان حكومەتی هەرێم و دوو كۆمپانیای ئەمریكیدا بە بەهای زیاتر لە 100 ملیار دۆلار ئیمزا كرا، بۆ بەرهەمهێنانی غاز لە كێڵگەی میرانی سنووری چەمچەماڵ و پەرەپێدانی كێڵگەی نەوتی تۆپخانە و كوردە میر لە گەرمیان، هەر زووش وەزارەتی نەوتی عیراق گرێبەستەكانی حكومەتی هەرێمی رەتكردەوە و بە نایاسایی و نادەستووری لەقەڵەمی دان.
هێشتا وربینی لە لیستی موچەی مانگی پێنجی فەرمانبەرانی هەرێم دەستیپێنەکردووە، بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز لیستی موچەکە هیچ گۆڕانکاری بەسەردا نەهاتووە.
محەمەد عەبدولرەحمان پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد رایگەیاند، بەپێی زانیارییەکان تا ئێستا هەندیک لە دام و دەزگا و دەستەیەک لە عیراق موچەی مانگی پێنجیان وەرنەگرتووە، بۆیە وردبینی لە لیستی موچە فەرمانبەرانی هەرێم دەستی پێنەکردووە.
وتیشی، سەرچاوەیەک لە وەزراەتی دارایی بۆ کوردسات نیوز ئاشکرایکردووە، هیچ مەترسییەک لەسەر موچەی فەرمانبەرانی هەرێم نییە و بڕیاری خەرجکردنی موچە هیچ پەیوەندییەکی بە ئامادەبوونی تەیف سامیەوە نییە، ئەگەر ئامادەش نەبێت موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بڕیاری لێدەدرێت و خەرجدەکرێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز ئەوەشی خستەڕوو، چاوەڕوان دەکرێت پێش جەژنی قوربان رێکارەکانی وردبینی تەواو بکرێت و بەغداد پارەکە رەوانەی هەرێم بکات.
وەفدێکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەچوارچێوەی پشتگیری پڕۆسەی ئاشتی و بەرەوپێشچونەکانی گۆڕانکاریەکانی ناوچەکە، بەسەرۆكایەتی د.جوان ئیحسان ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی لەگەڵ ئۆزگور ئۆزەل سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە) لە ئەستەنبوڵ کۆبوەوە.
دارا خەیلانی لێپرسراوی پەیوەندییەکانی دەرەوەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند: لە کۆبونەوەکەدا پشتگیریمان بۆ پڕۆسەی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا دووپات کردەوە.
ئاماژەی بەوەشدا: بانگهێشتنامەی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانمان گەیاندە سەرۆکی جەهەپە کە سەردانی هەرێمی کوردستان و بە تایبەت سلێمانی بکات.
وتیشی، لەبەرانبەردا سەرۆکی جەهەپە زۆر خۆشحاڵ بوو سەبارەت بە بانگهێشتەکە بۆ هەرێمی کوردستان و جەختمان کردەوە، هاوڕ‌اشبووین كه هه‌نگاوه سیاسییه‌كانیان هاوته‌ریب بێت له‌گه‌ڵ به‌هاكانی سۆشیال دیموكرات، بۆ به‌دیهێنانی خۆشگوزه‌رانی بۆ ناوچه‌كه و كه‌مكردنه‌وه‌ی ئاڵنگارییه‌كان
"جەختمان لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی هەردوو حزب کردەوە، هەروەلا هاوڕابوین کە کێشەکان پێویستە بە ئاشتیانە چارەسەر بکرێت"، دارا خەیلانی وادەڵێت.
سەردانی وەفدەکەی یەکێتی لەچوارچێوەی هەوڵەکانی حزبەکەدایە بۆ پشتگیری و سەرخستنی پڕۆسەی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا، پێشتریش بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە کۆبونەوەی لەگەڵ وەفدێکی پەرلەمانی ئەوروپا بە ئەندامێتی مارتن شیردڤان، هاوسەرۆکی چەپەکان لە پەرلەمانی ئەوروپا و فایەق یاگزای، نوێنەری دەم پارتی لە کۆنسەی ئەوروپا رایگەیاند، "هەر لە سەرەتاوە لەگەڵ ئەوەدابووین کە بژاردەی گفتوگۆ بگیرێتەبەر بۆ گەیشتن بە ئاشتی و چارەسەری ناکۆکییەکان و بۆ سەرخستنی ئەم دەرفەتەش هاریکاربووین و بەردەوامیش دەبین لە هەماهەنگییەکانمان".
شارەوانی سلێمانی سەرجەم هاووڵاتیان و شۆفێران ئاگادار دەکاتەوە، سبەینێ شەقامی سەرەکی هەواری شار بە هەردوو ئاڕاستەی رۆشتن و هاتن بەرەو پارکی هەواری شار و یەکتربڕی کۆبانێ بەربەست دەکرێت.
بەشی پرۆژەکانی شارەوانیی ئاگاداری سەرجەم هاووڵاتییانی شاری سلێمانی بە گشتی و شۆفێران بە تایبەتی دەکاتەوە، سبەینێ، شەقامی سەرەکی هەواری شار بە هەردوو ئاڕاستەی رۆشتن و هاتن بەرەو "پارکی هەواری شار" و "یەکتربڕی کۆبانێ" بەربەستدەکرێت، شارەوانی سلێمانی دەشڵێت، بەمەبەستی قیرتاوکردنی چینی کۆتایی شەقامەکان.
ئاماژەی بەوەشکردووە، لە سنووری پڕۆژەکەدا لە چوارچێوەی کارەکانی پڕۆژەی فراوانکردنی "شەقامی هەواری شار و ئەندەرپاسی ناسراو بە والی" کە لەسەر شەقامی سەرەکی هەواری شار جێبەجێ دەکرێت.
شارەوانی سلێمانی داوا لە شۆفێران دەکات شەقامە خزمەتگوزاریەکان وەک شەقامی جێگرەوە بەکاربهێنن.
بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان لەگەڵ لیوا روکن عومەر ساڵح، فەرماندەی هێزەکانی 70 کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا دوایین هەوڵ و هەنگاوەکانی یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە، دۆخی ئه‌منی و مه‌ترسییه‌كانی تیرۆر و هه‌ڕه‌شه‌كانی داعش له‌سه‌ر ئاسایش و ئارامی عیراق تاوتوێکرا.
سەرۆک بافڵ جەختی لەسەر یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە کردەوە و وتی، لەگەڵ ئەوەداین کوردستان هێزێکی نیشتمانیی تۆکمەی هەبێت و ئێمە بە تەواوی توانامانەوە هاوکار دەبین بۆ لابردنی بەربەستەکانی بەردەم یەکخستنەوەی پێشمەرگە.
بافڵ جەلال تاڵەبانی جه‌ختی له بەرەنگاربوونەوەی داعش کردەوە و وتی، بۆ گەیشتن بە دڵنیابوونه‌وه له تێكشكاندن و له‌ناوبردنی یه‌كجاره‌كیی تیرۆریستان پێویستە به‌رده‌وام هاریكاریی هاوبه‌ش له نێوان هێزەکانی پێشمه‌رگه و سوپای عیراق و هێزه‌كانی هاوپه‌یمانان هەبێت.
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە گشتاندنێکدا بۆ سەرجەم زانکۆکانی هەرێمی کوردستان، رێکارەکانی جێبەجێکردنی پلانی مۆڵەتی خوێندنی دیاری کردووە و تیایدا مەرج و چۆنێتیەکانی بەخاڵ داناوە.
بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کەشناسیی و بوومەلەرزەزانیی هەرێمی کوردستان پێشبینی کەشی 48 سەعاتی داهاتووی بڵاوکردەوە و رایگەیاند؛ ئەگەری خۆڵبارین زۆرە.
بە پێی راگەیەندراوی کەشناسیی هەرێم، چاوەڕوان دەکرێت کەشی ئەمڕۆ سێشەممە بەم شێوەیە بێت:
- ئاسمان: ساماڵ و پەڵە هەور
- ناوچە تایبەتەکان: لە سنووری پارێزگای دهۆک و ناوچە سنوورییەکاندا نیمچە هەور دەبێت
- پلەی گەرما: بەرزبوونەوە بەراوورد بە تۆمارەکانی دوێنێ
کەشی سبەینێ - چوارشەممە 28-5-2025
بۆ کەشی چوارشەممە، کەشناسیی هەرێم ئەم پێشبینیانەی کردووە:
- بەیانی و نیوەڕۆ: ئاسمان ساماڵ و پەڵە هەور
- ئێوارە و شەو: ئەگەری خۆڵبارینێکی کەم لە بەشێک لە ناوچە جیاجیاکان
- پلەی گەرما: کەمێک بەرزتر بەراوورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ
کەشناسیی هەرێم بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراوی بۆ شارەکانی هەرێم ڕاگەیاندووە:
- هەولێر: 39 پلەی سیلیزی
- سلێمانی: 37 پلەی سیلیزی
- دهۆک: 38 پلەی سیلیزی
- کەرکوک: 43 پلەی سیلیزی
- زاخۆ: 39 پلەی سیلیزی
- هەڵەبجە: 38 پلەی سیلیزی
- سۆران: 36 پلەی سیلیزی
- حاجی ئۆمەران: 25 پلەی سیلیزی
- *گەرمیان: 43 پلەی سیلیزی
بەرزترین پلەی گەرما لە کەرکوک و گەرمیان تۆمار دەکرێت کە دەگاتە 43 پلەی سیلیزی، لە کاتێکدا نزمترین پلەی گەرما لە حاجی ئۆمەران دەبێت کە 25 پلەی سیلیزیە.
سەرۆکی دەستەی مافەکانی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستان سەبارەت بە رەوشی قەزای عەینکاوە لە سنوری هەولێر پەیامێکی بلاوکردوەتەوە و دەڵێت: هەندێک لە هۆتێلەکان بۆ کاری بێ ڕەوشتانە بەکاردەهێندرێن.
د. مونا یاقو، سەرۆکی دەستەی سەربەخۆی مافەکانی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستان سەبارەت بە رەوشی عەینکاوە لە سنوری هەولێر پەیامێکی بلاوکردوەتەوە و دەڵێت: ئەو شێواندنە نەریتیانەی لە عەینکاوە رودەدات کاریگەریی توندی لەسەر خەڵکی ناوچەکە هەبووە.
لە پەیامەکەدا هاتووە، شێواندنەکان بریتین لە بڵاو بونەوەى رەفتارى نا ئەخلاقى لە شەقامەکانى عەینکاوەدا، بە شێوەیەکى رۆژانە، بە تایبەت لە دواى نیوە شەوەوە، لە لایەن خەڵکانێکى بێگانەوە کە خەڵکى ناوچەکە نین.
سەرۆکی دەستەی مافی مرۆڤ لە هەرێم ئاماژەی بەوەشداوە، زیادبونى ژمارەى هۆتێلەکان بە شێوەیەکى چاوەڕوان نەکراو، کە لەگەڵ قەوارەى قەزاکەدا ناگونجیت، هەروەها سەرپێچی رێنماییە کارپێکراوەکانە، بە تایبەتى هەندێکیان لە نێو گەڕەك و لە ناوچە نیشتەجێبونەکاندان لە هەموى خراپتر، هەندێکیان بۆ کارى بێ رەوشتانە بەکاردەهێنرێن، هەروەها دەنگى بەرزى هۆڵەکانی ئاهەنگ گێڕان، تا درەنگانی شەو، رێگری لە نەخۆش و خوێندکاران دەکات کە ژیانی ئاسایی خۆیان بژین و کەسانی دەوروبەری ئەو هۆڵانەش لە خەو بێ بەش دەکات.
لەپەیامەکەشدا هاتووە، هەندێ دیاردە پێشێلکارى نەریتی خەڵکی عەینکاوە دەکەن، وەک جلوبەرگى ناشایستەى هەندێك لەو خەڵکانەى کە سەردانى عەینکاوە دەکەن، هەروەها بڵاوبونەوەی نائاسایی مەیخانە و مەساجخانە و یانە شەوانەکان بەتایبەتی کە هەندێکیان دەکەونە ناو ناوچە نیشتەجێبونەکان، ئەمەش دانیشتوانی ناوچەکە نائارام دەکات و وایان لێدەکات هەست بە مەترسى بکەن بۆ کوڕ و کچەکانیان.
"زیادبوونی خاوەندارێتی موڵك لەلایەن کەسانی غەیرە مەسیحییەوە، لەڕێگەی فێڵى یاساییەوە، ئەمەش کاریگەری لەسەر دیمۆگرافیای ناوچەکە دەبێت و پێشێلکردنی بڕگەکانی دەستور و یاسایە، هەموو ئەمانە جێگەی قبوڵکردن نین و دەبێت هەنگاوی جدی بنرێت بۆئەوەی بابەتەکە بە شێوەیەک لە قاڵب بدرێت کە خزمەت بە خەڵکی عەینکاوە بکات. عەینکاوە کە بە (شاری برایەتی و ئاشتی) ناسراوە، دەبێت هەموومان کاربکەین بۆ پاراستنی کەرامەت و ناوبانگی خەڵکەکەى"، سەرۆکی دەستەی مافەکانی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستان وادەڵێت.
بە سەرپەرشتی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان مەكتەبی سیاسی یەكێتی لەسەر چەند پرسێك لەكۆبوونەوەدایە.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، كۆبوونەوەكە لە دەباشان بەڕێوەدەچێت و ئەندامانی مەكتەبی سیاسی بەشدارن، تێیدا چەندین پرس و بابەتی گرنگ تاوتوێ دەكرێن، بە تایبەت پرسی پێكهێنانی كابینەی دەیەمی حكومەتی هەرێم و هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق. هەروەها تیشك دەخرێتەسەر چەند پرسێكی پەیوەست بە ناوخۆیی یەكێتی و گفتوگۆیان لەبارەوە دەكرێت.
لە ماوەی پێشووشدا چەندین كۆبوونەوە لەسەر ئاستی باڵا لەنێوان یەكێتی و پارتی كراوە و مەرج و داواكارییەكان خراوەتەڕوو لەسەر پێكهێنانی حكومەت.