کوردستان
وەزیری دەرەوەی ئەمریکا سەرۆکوەزیرانی عیراقی ئاگادار کردووەتەوە لەوەی بەردەوام بن لە ناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم و دەست پێکردنەوەی هەناردەی نەوت لەرێگای تورکیاوە.
لە راگەیەنراوێکدا وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بڵاویکردووەتەوە هاتووە، مارکۆ رۆبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عیراق ئەنجامداوە و تیایدا باسیان لە موچەی موچەخۆرانی هەرێم و هەناردەی نەوت و هێرشی سەر کێڵگە نەوتییەکان کردووە.
لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەدا رۆبیۆ باسی لە هێرشی سەر کێڵگە نەوتییەکان کردووە، لەناویاندا ئەو کێڵگانەی کە کۆمپانیا ئەمریکییەکان کاری تێدا دەکەن، هەروەها نیگەران بووە لەبارەی ئەوەی چی زووە حکومەتی عیراق هەنگاو بگرێتە بەر بۆ سزادانی تاوانبارەکان و رێگەگرتن لە دووبارەبوونەوەی ئەو هێرشانە.
هاوکات، مارکۆ رۆبیۆ جەختی لە گرنگی ناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم کردووەتەوە بەشێوەیەکی بەردەوام، لەگەڵ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت لە رێگای تورکیاوە.
لە راگەیەنراوەکەی وەزاری دەرەوەی ئەمریکاشدا هاتووە، کە رۆبیۆ باسی لە پرۆژەیاسای حەشدی شەعبی کردووە کە لە ئێستادا لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقە و ئەوەی خستووەتە روو، تێپەڕاندنی یاسایەکی لەو جۆرە هەژموونی ئەو جۆرە گروپانە زیاد دەکات و وادەکات کاریگەریی ئێران و گروپە تیرۆرستییەکان بەسەر ناوخۆی عیراقەوە زیاد ببن.
سەرەڕای نیگەرانی و ناڕەزایەتیەکانی لایەنە کوردییەکان لە رابردودا دژ بە بە قەزاکردنی ناحیەی قەرەتەپە، ئەمڕۆ پارێزگاری دیالە بە رەسمی ئەو ناحیەیەی بە قەزا ناساند و شێرکۆ میروەیس ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی و بەرپرسی مەڵبەندی یەکێتی لە خانەقین لە گەشتی هەواڵەکانی کاتژمێر 10:00 لە کوردسات نیوز رایگەیاند: سبەینێ لە رێگەی نوێنەرەکانمانەوە داوای یاسایی لە دادگای فیدڕاڵی تۆمار دەکەین.
ناحیەی قەرەتەپە، ناوچەیەکی کوردستانییە و سەر بە قەزای خانەقینە. وەزیری پلاندانانی عیراق، لەسەر داوای ئەنجومەنی پارێزگای دیالە رەزامەندیی لەسەر بەقەزاکردنی داوە.
لەماوەی پێشودا فراکسیۆنە کوردستانییەکان هەوڵیان دا پێش تەواوبوونی رێکارەکان بڕیارەکە هەڵوەشێننەوە و بۆ ئەمەش لە ماوەی پێشودا کاروان یاروەیس، بڕیاردەری فراکسیۆنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە پەرلەمانی عیراق، رایگەیاند : "105 پەرلەمانتار یاداشتێکمان ئیمزاکردووە و لەگەڵ کۆمەڵێک بەڵگە ئاراستەی سێ سەرۆکایەتییەکە و وەزارەتی پلاندانانی عیراقی دەکەین بۆ رەتکردنەوەی بڕیاری بە قەزاکردنی قەرەتەپە".
ئەگەر بڕیاری بە قەزابوونی قەرەتەپە(وەک ئەوەی بڵاوکراوەتەوە) جێبەجێ بکرێت، ناحییەکانی جەبارە و کۆکس کە لە سنوری مادەی 140ن و لەڕوی کارگێڕییەوە سەر بە قەزای کفریی گەرمیانن، بەبێ گەڕانەوە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان دەخرێنە سەر قەزا نوێیەکە.
ناحیەی قەرتەپە، ناوچەیەکی کوردستانیی سەر بە قەزای خانەقینە، ژمارەی دانیشتوانەکەی نزیکەی 47 هەزار کەسە و پێشتر بەڕێوەبەری ناحیەکە کورد بوو بەڵام دواتر گۆڕدرا بە تەها ئیبراهیم محەممەد، کە لە پارتی تەقەدومی محەممەد حەلبوسییە و ئێستاش، لە دوای دەرچوونی بڕیارەکە، هەمان کەس کراوە بە بەڕێوەبەری ناحیەکە.
شێرکۆ میروەیس ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی و بەرپرسی مەڵبەندی یەکێتی لە خانەقین لە درێژەی قسەکانیدا بە کوردسات نیوزی راگەیاند؛ "سکاڵا تۆمار دەکەین و ئەم بڕیارە پێچەوانەی مادە دەستورییەکانە و بۆ مەبەستی هەڵبژاردن دەست بۆ ئەم پرسە براوە"
دەقی چاوپێکەوتنەکە:
نەخۆشخانەی فریاکەوتنی رۆژئاوای هەولێر رایگەیاند، ئەمڕۆ یەکشەممە، تیمەکانیان توانیویانە 19نەشتەرگەریی جۆراوجۆری ئێسک و شکان بە سەرکەوتوویی ئەنجام بدەن.
بەپێی راگەیەندراوێکی نەخۆشخانەکە، نەشتەرگەرییەکانیان لە کاتژمێر 8:30ی بەیانییەوە تا 1:00ی نیوەڕۆ لە چوار هۆڵی جیاوازدا.
لە بەشێکی تری راگەیەندراوەکەدا، بەڕێوەبەرایەتیی نەخۆشخانەکە سوپاس و دەستخۆشیی خۆی ئاڕاستەی تەواوی تیمەکانی نەشتەرگەری و پزیشکانی سڕکردن (بەنج) کردووە لە بەرامبەر ماندووبوونیان.
دادگای باڵای فیدراڵی عیراق ئەو دوو سکاڵایەی رەتکردەوە کە دژی بە پارێزگابوونی هەڵەبجە تۆمارکرابوون.
دادگای باڵای فیدراڵی عیراق، ئەو دوو سکاڵایەی رەتکردەوە، کە لەلایەن شەش ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە دژی بە پارێزگابوونی هەڵەبجە تۆماکرابوون و تێیدا داوایان کردبوو رێکارەکانی جێبەجێکردنی یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە رابگیرێت.
هاوکات نوخشە ناسیح پارێزگاری هەڵەبجە لەهەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک نووسیویەتی، کۆتا بەربەستی بەردەم یاسای بەپارێزگابوونی هەڵەبجە تێپەڕی و دادگای فیدراڵی بڕیاری لە بەرژەوەندی پارێزگاکەمان دا.
ئاماژەی بەوەشداوە، سوپاس و پێزانینمان هەیە بۆ سەرجەم ئەو لایەنانەی کە هاوکارو و پاڵپشتبوون لە پڕۆسەی بە پارێزگابوونی هەڵەبجەدا.
دارایی عیراق رایگەیاند، بەپێی بڕیارێكی ئەنجومەنی وەزیران موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بۆ مانگی پێنج خەرج دەكرێت.
وەزارەتی دارایی عیراق لە راگەیەندراوێكدا ئاماژەی بەوە كردووە، بەپێی بڕیارێكی ئەنجومەنی وەزیران موچەی فەرمانبەران و موچەخۆرانی هەرێم بۆ مانگی پێنج خەرج دەكرێت، خەرجكردنەكەش دوای پابەندبوونی هەرێمە بە رادەستكردنی نەوت و داهاتی نانەوتی.
راشیگەیاندووە، هەرێم بەپێی ئەو بڕە نەوتەی لە كێڵگە نەوتییەكان بەرهەمدەهێنرێت، نەوت رادەستی سۆمۆ دەكات، بەردەوامیش دەبن لە پابەندبوونە یاسایی و دەستورییەكان بەرامبەر حكومەتی هەرێم.
پێشتریش وەزارەتی دارایی هەرێم بڵاویكردەوە، بەشی گەنجینەی فیدراڵی لە داهاتی نانەوتی هەرێمی كوردستان بۆ مانگی ئایاری ئەمساڵ، 120 ملیار دیناری بەشێوەی كاش خستەسەر هەژماری بانكی وەزارەتی دارایی حكومەتی عیراق، لە لقی هەولێری بانكی ناوەندیی عیراق.
وەزارەتی دارایی هەرێم داهاتی نانەوتی رادەستی بەغداد کرد، چاوەڕوانیش دەکرێت ئەمڕۆ حکومەتی فیدراڵ موچەی مانگی پێنج رەوانە بکات.
وەزارەتی دارایی هەرێم لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرایکرد: بەشی گەنجینەی فیدراڵی لەداهاتی نانەوتی هەرێم خرایە سەر هەژماری بانكی وەزارەتی دارایی فیدراڵ.
وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم رایگەیاند، بڕی 120 ملیار دینار لە داهاتی نانەوتی هەرێم خرایە سەر هەژماری بانكی وەزارەتی دارایی عیراق.
ئەوەشی خستەڕوو، 120 ملیار دینارەکە بەشێوەی کاش خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ لە لقی هەولێری بانکی ناوەندی عیراق.
هاوکات سەرچاوەیەکی باڵا لە بەغداد بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بریارە ئەمڕۆ موچەی مانگی پێنجی موچەخۆران رەوانەی هەرێم بکرێت.
بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسی لە ئەمڕۆوە شەپۆلێکی گەرما ناوچەکە دەگرێتەوە و لە ئیدارەی گەرمیان پلەکانی گەرما دەگاتە نیوەی کوڵان.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی هەرێم بڵاویکردەوە، شەپۆڵێکی گەرمای بەهێز روو لە ناوچەکەمان دەکات،ئەمەش لە ئەنجامی نزمە پاڵەپەستۆی وەرزی گەرمی ساڵانە بەرزبوونەوە بە رێژەی (١-٢)پلەی سیلیزی تا ناوەراستی هەفتەی داهاتوو بەردەوام دەبێت.
ئاماژەی بەوەشکرد، رۆژی هەینی دەگاتە بەرزترین ئاستی پێشبینیکراو، بە جۆرێک پلەکانی گەرما بەم شێوەیە دەبن، لە هەولێر 47 پلە، سلێمانی 45، دهۆک 46، کەرکوک 48، هاوکات لە ئیدارەی گەرمیان نزیک دەبێتەوە لە ئاستی نیوەی کوڵان و 49 پلەی سیلیزی دەبێت.
هاوکات کەشناسی هۆشداری دەداتە هاووڵاتیان، هاووڵاتیان بۆ کاری زۆر پێویستە نەبێت نەچنە دەرەوە و بە تایبەت لەکاتەکانی نیوەڕۆدا لە ژێر تیشکی خۆر نەمێننەوە.
سیاسەتمەدارێک دەڵێت: کێشەکانی نێوان هەرێم و بەغداد درێژخایەنن و نابێت هەرێم پاساو بۆ بەغداد بهێڵێتەوە.
ئەبوبەکر هەڵەدنی سیاسەتمەدار لە میانی بەشداریکردنی لە بەرنامەی پانۆرامای کوردسات نیوز رایگەیاند: هەرێم بەشێک لە پاپەندییەکانی بەرانبەر عیراق جێبەجێ نەکردووە.
وتیشی، بەشێک لە کێشەکانی نێوان هەرێم و بەغداد درێژخایەنن، هەروەها کێشەکانی هەرێم دەگەڕێتەوە بۆ حکومڕانی ناتەندروست.
ئەبوبەکر هەڵەدنی ئەوەشی خستەڕوو، شوێنی چارەسەرکردنی کێشەکانی هەرێم بەغدادە، هاوکات تا هەرێم نەوت و داهاتی ناوخۆ رادەست نەکات بەغداد موچە نانێرێت.
ئەو سیاسەتمەدارە لە میانی قسەکانیدا ئاماژەی بە کارامایی سەرۆک مام جەلال کرد و رایگەیاند، لە رابردوودا سەرۆک مام جەلال لەکاتی نانخواردنی بەیانی کێشەی قوڵی چارەسەر دەکرد، هەروەها کێشە گەورەکانی زۆر بە ئاسانی تێدەپەڕاند.
سەبارەت بە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت وتی: دەبێت پەلە بکرێت لە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت و کاراکردنەوەی پەرلەمان.
ئەبوبەکر هەڵەدنی دەشڵێت: گەورەترین چەکی هەرێم یەکڕیزی ناوخۆییە بۆ روبەروبونەوەی کێشەکان.
بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان پێشوازی لە ستیڤ بیتنەر، کونسوڵی گشتیی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان کرد.
لە کۆبوونەوەکەدا کە شاڵاو کۆسرەت رەسوڵ ئامادەیبوو دوایین گۆڕانکارییە سیاسییەکان تاوتوێکران و جەخت لە پەرەپێدانی پەیوەندی و هاریکارییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و ئەمریکا کرایەوە.
بافڵ جەلال تاڵەبانی ئاماژەی بە سەختی دۆخی هاونیشتمانییان بە گشتی و مووچەخۆران بە تایبەتی کرد و رایگەیاند، نابێت ئەو لێکتێگەیشتنەی لەسەر موچە کراوە بەربەستی بۆ دروستبکرێت، هەوڵی خۆمان خستووەتەگەڕ بۆ جێبەجێکردنی و بەردەوام لەگەڵ تەواوی لایەنە پەیوەندیدارەکان لە پەیوەندیداین.
سەرۆک بافڵ وتی، ئێستا دەبێت تیمە تەکنیکییەکان ئەرکی خۆیان جێبەجێ بکەن و هەر ئاستەنگێک بێتە پێشەوە دەبێت هەوڵی چارەسەرکردنی بدەن.
لای خۆیەوە، کونسوڵی گشتیی ئەمریکا رۆڵی سەرۆک بافڵی لە نزیککردنەوەی لایەنەکان بۆ گەیشتنە لێکتێگەیشتن بەرزنرخاند.
لە هەولێر کچێک بە تۆمەتی کوشتنی باوکی خۆی دەستگیرکرا، ئاسایشی هەولێریش دەڵێت: هاوسەر و برای کوژراوەکە بە تۆمەتی هاندان بۆ ئەنجامدانی تاوانەکە دەستگیرکراون.
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی هەولێر رایگەیاند: دوای ئەوەی لە ناحیەی شەمامک هاووڵاتییەک کوژرا، بە فەرمانی دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایشی هەولێر سێ تۆمەتبار دەستگیرکران.
ئاماژەی بەوەشکرد، تۆمەتبارەکان کچ و هاوسەر و برای کوژراوەکەن، تۆمەتباری سەرەکی کچەکەیەتی و هاوسەر و برای کوژراوەکە بە تۆمەتی هاندان بۆ ئەنجامدانی تاوانەکە دەستگیرکراون.
ئاسایشی هەولێر ئەوەشی خستەڕوو، لە دوای لێکۆڵینەوە دەرکەوتووە کێشەکە کۆمەڵایەتیە و بە چەکی جۆری 'کڵاشینکۆف' تاوانەکە ئەنجامدراوە.
وەزارەتی پەروەردە خشتەی خولی دووەمی تاقیکردنەوەی نیشتمانی پۆلی 12ی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، رۆژی 23ی ئاب دەست بە تاقیکردنەوەی خولی دووەم دەکرێت و رۆژی 8ی مانگی ئەیلوول کۆتایی پێدێت.
بەپێی خشتەکە، یەکەم تاقیکردنەوە وانەی زیندەزانی دەبێت بۆ بەشی زانستی و لە بەشی وێژەییشدا وانەی مێژوو دەبێت.
بەهەمان شێوە لە بەشە پیشەییەکانیشدا رۆژی 23ی ئاب دەست بە تاقیکردنەوە دەکرێت و رۆژی 8ی ئەیلوول کۆتا تاقیکردنەوە ئەنجام دەدرێت.
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەگەڵ کونسوڵی گشتیی بەریتانیا لە دەباشان کۆبووەوە و ئاماژەی بەوەکرد، بە نوێنەرایەتیی خەڵکی کوردستان چوونەتە بەغداد و لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان گفتوگۆمانکرد بۆ گەیشتنە لێکتێگەیشتنێک بۆ ناردنی موچە، ئێستا کە کاتی جێبەجێکردنیەتی هیوادارە هیچ لەمپەرێک دروست نەکرێت.
ئەمڕۆ دووشەممە، بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان پێشوازی لە ئەندرۆ بیزلی کونسوڵی گشتیی بەریتانیا لە هەرێمی کوردستان کرد و باسیان لە دوایین پەرەسەندنە سیاسی و ئابوورییەکان کرد.
لە کۆبوونەوەکەدا جەخت لە هەماهەنگی و هاریکاریی نێوان سەرجەم لایەنەکان لە هەرێمی کوردستان و عیراق کراوەتەوە لەپێناو زاڵبوون بەسەر ئاڵنگارییەکاندا.
لەبارەی لێکتێگەیشتنی نوێی نێوان هەرێمی کوردستان و عیراق بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوەکرد: ئێمە بە نوێنەرایەتیی خەڵکی کوردستان چووینە بەغدا و لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان گفتوگۆمانکرد بۆ گەیشتنە لێکتێگەیشتنێک بۆ ناردنی مووچە، چونکە مووچەخۆران لە دۆخێکی سەختدان، ئێستاش کە کاتی جێبەجێکردنیەتی هیوادارم هیچ لەمپەرێک دروستنەکرێت، هەروەها لە زووترین کاتدا هەناردەکردنەوەی نەوت دەستپێبکاتەوە.
سەرۆکی یەکێتیی راشیگەیاند، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بڕوای بە سیاسەتی چارەسەرکردنی کێشەکان لە رێگەی گفتوگۆوە هەیە و هەوڵەکانمان بۆ پاراستنی مافە دەستوورییەکانی موچەخۆرانە.
ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی دەڵێت: لەکۆبوونەوەکەی ئەمڕۆ تەیف سامی وەزیری دارایی عیراق پێی راگەیاندین، هەر کاتێک حکومەتی هەرێم مەرجەکانی رێککەوتنەکەی جێبەجێکرد راستەوخۆ موچە دەنێرین.
د.نەرمین مەعروف ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە میانی بەشداریکردنی لە بەرنامەی پانۆرامای کوردسات نیوز رایگەیاند، تەیف سامی گەشبین بوو بە رێککەوتنەکەی نێوان حکومەتی هەرێم و بەغداد، بەڵام وەزیری دارایی عیراق ئاماژەی بەوەکرد، پێویستە هەرێم مانگانە 120 ملیار داهاتی ناوخۆ بنێرێت، هاوکات هەرنادەکردنەوەی نەوت لە رێگەی سۆمۆوە دەستپێبکاتەوە و رۆژانە بڕی 230 هەزار بەرمیل نەوت رادەست بکات.
وتیشی، هەر کاتێک هەرێم مەرجەکانی رێککەوتنەکەی جێبەجێکرد راستەوخۆ موچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەلایەن بەغدادەوە دەنێردرێت.
د.نەرمین مەعروف ئەوەشی خستەڕوو، لیژنەی هاوبەش بەدواداچوون بۆ داهاتی ناونەتیی هەرێم دەکات، هەروەها لە دوو رۆژی داهاتوودا راپۆرتی تایبەت بە رەوشی کێڵگە نەوتییەکانی هەرێم و ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت تەواو دەبێت و رادەستی حکومەتی عیراق دەکرێت.
سەبارەت بە بانکیکردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم ئەو ئەندامەی لیژنەی دارایی راشیگەیاند، دەبێت لە ماوەی سێ مانگی داهاتوودا پرسی بە بانکیکردنی موچە لە هەرێم تەواو بکرێت.
لە هەولێر باندێکی مامەڵەکار بە دۆلاری لیبی و ئاڵوگۆڕی دۆلار بە نرخی بانکی ناوەندی دەستگیرکران، کە لە سۆشیاڵ میدیاوە رێکلامیان دەکرد و هاووڵاتیانیان فریو دەدا.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای هەولێر رایگەیاند، دوای تۆمارکردنی سکاڵای هاووڵاتییەک لەسەر ئەوەی کەوا لە یەکێک لە شەقامەکانی شاری هەولێر پارەی لێ دزراوە، دەستبەجێ دەستیان بە لێکۆڵینەوە کرد و دەرکەوت کەوا باندێکی چوار کەسی، کە بە ڕەگەز عەرەبی سورین.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە رێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە ریکلامیان دەکرد بە دراوی لیبییەوە یاخود ئاڵوگۆڕی 100 دۆلار بە 130 هەزار دیناری عیراقی بە نرخی بانکی ناوەندی، دوای ئەوەی کەوا لەگەڵ مامەڵەکارەکە رێکدەکەون بۆ ئەوەی ئاڵوگۆڕی پارەکە بکەن و لە شوێنێک یەکتر ببینن، بە بیانووی ژماردنی پارەکە، پارەکە وەردەگرن و بۆ شوێنێکی نادیار رادەکەن.
پۆلیسی هەولێر راشیگەیاند، لە ئێستادا سەرجەم تۆمەتباران بە بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوە راگیراون و لێکۆڵینەوەش لەگەڵیاندا بەردەوامە.
دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگەی هەرێم راپۆرتێکی لەبارەی مەترسییەکانی زیادبوونی خۆڵبارین لە عیراق و زیانەکانی بڵاوکردووەتەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، زیانەکانی خۆڵبارین لە عیراق رۆژانە بە نزیکەی یەک ملیۆن دۆلار دەخەمڵێنرێت.
خۆڵبارین یەکێکە لەو دیاردانەی سروشت کە کاریگەریی نەرێنی لەسەر ژینگە و شێوەی ژیان و تەندروستی و خۆراک و خاک دروست دەکات و زیانەکانی لە رووی ئابووریشە بە ملیاران دۆلار دەخەمڵێنرێت.
لە راپۆرتەکەی دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگەی هەرێمدا ئاماژە بەوەکراوە، تێچوونی ئابووری گەردەلولەکانی خۆڵبارین لە عیراق و وڵاتانی عەرەبی زۆرە، بەوپێیەی سەرچاوەی رێژەی 80٪ی خۆڵی جیهان لە بیابانەکانی باکوری ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوەیە.
بەپێی راپۆرتەکە، تێچووی ساڵانەوەی رووبەڕووبوونەوەی گەردەلولەکانی خۆڵبارین لە عیراق و وڵاتانی عەرەبی ساڵانە بە 150 ملیار دۆلار دەخەمڵێنرێت.
ناوچە عەرەبییەکان ئەم بەهارە ئاژاوەیەکی گەورەیان بەخۆیانەوە بینیوە
ئەوەش هاتووە، رێکخراوی کەشناسیی جیهانیی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژەی بەوەکردووە، ناوچە عەرەبییەکان ئەم بەهارە ئاژاوەیەکی گەورەیان بەخۆیانەوە بینیوە و لە عیراقیش زریانی بەهێز رویداوە، کە بەهۆیەوە نەخۆشخانەکان پڕ بوون لەو نەخۆشانەی گرفتی هەناسەدانیان هەیە.
دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگەی هەرێم راشیگەیاندووە، لە چەند ساڵی رابردوودا رێژەی و خۆڵبارین لە عێراق زیادیکردووە و روانگەی "عیراقی سەوز" زیانەکانی خۆڵبارینی بە نزیکەی یەک ملیۆن دۆلار لە رۆژێکدا خەمڵاندووە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی کە زۆرترین زیانی لە گەردەلولەکانی خۆڵبارین بەرکەوتووە و تەنها لە ساڵی 2023دا 158 رۆژ خۆڵبارین تۆمار کراوە.
باس لەوەشکراوە، رێکخراوی کەشناسیی جیهانیی داوای لە سەرجەم وڵاتان کردووە کە خۆڵبارین بخەنە ناو ئەجێندای جیهانی و نیشتمانییەوە، چارەسەر هەیە بەڵام پێویستی بە "بڕیار و بودجەی بەکۆمەڵ" هەیە بۆ فراوانکردنیان.
بەپێی راپۆرتی رێکخراوی کەشناسیی جیهانیی، خۆڵبارین کاریگەری لەسەر 330 ملیۆن کەس و 150 وڵات لە جیهاندا هەیە، ئەگەرچی گەردەلولەکان بوونەتە دیاردەیەکی ناسراو، بەڵام دەبێت هەنگاوی کرداریی و مەبەستدار و هاوبەش بۆ رووبەڕووبوونەوەیان بدرێت بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییە نەرێنییەکانی.
هاوکات، بەپێی راپۆرتی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەهۆی گەردەلولەکانی خۆڵبارینەوە ساڵانە حەوت ملیۆن کەس پێشوەختە گیان لەدەست دەدەن، یان توشی گرفت و نەخۆشییەکانی کۆئەندامی هەناسە و دڵ دەبنەوە، ئەوە جگە لە کەمبوونەوەی بەرهەمی دانەوێڵە و بوون بە هۆکارێک بۆ دیاردەی کۆچکردن.
سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان قۆناغی یەکەمی پرۆژەی فریاگوزاری خێرای گەیاندنی ئاوی بۆ هەولێر کردەوە و راشیگەیاند: ئامادەین ئەزمونی خۆمان بخەینە خزمەتی عیراق و هاوکارییان بکەین.
مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە رێورەسمەکەدا وتەیەکی پێشکەشكرد و رایگەیاند، "پرۆژەکە لەلایەن دەستی ناوخۆوە جێبەجێکراوە".
سەرۆکی حکومەتی هەرێم ئاماژەی بەوەشدا، "ئامادەین ئەزمونی خۆمان بخەینە خزمەتی هەموو عیراق، ئەگەر پیویستییان پێمان بێت بۆئەوەی بزانن چۆن خزمەتی هاووڵاتیان بکەن ئێمە ئامادەین ئارمەتییان بدەین".
"هاووڵاتیمان کردووەتە گەورەترین ئامانجی خۆمان و دەمانەوێت هاووڵاتییان خۆشبەخت بن"، مەسرور بارزانی وادەڵێت.