هەواڵەکان
خانمی یەکەمی عیراق پەیامێکی بەبۆنای رۆژی جیهانیی کرێکارانەوە بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، کرێکارانن بەشێکن لە بونیادنانی نیشتمان و دەڵێت، نیشتمان ئەو دەستی کارەیە کە بنیادی دەنێت و پارێزگاری لێدەکات ئەو دەست و بازووانەی شایستەی پێزانین.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق لە رۆژی جیهانیی کرێکاراندا رایگەیاند، 1ی ئایار، رۆژی جیهانیی کرێکاران، ئەو رۆژەی زۆرجار بەدەستکەوتە نوێیەکانی کرێکارانەوە دەبەسترێتەوە، بەڵام رەگوڕیشەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی رۆمانییەکان، کە ئەوکات بەهاتنی بەهار و بەڵێنەکانی نوێبوونەوەوە دەناسێنرا.
ئاماژەی بەوەشکردووە، "هەموو سەرەتایەکی نوێ، هەموو وەرزێک و هەر قۆناغێک، کەسێک هەیە ئەو بناغەیە بنیات دەنێت کە پشتی پێدەبەسترێت، کاتێک باس لە بنیادنانی نیشتمان دەکەین با لە یادمانبێت کە نیشتمان تەنیا بنەما یان زانست یاخود هیواکان نین، بەڵکو رێگا و پرد و هێڵی کارەبا و خوێندنگە و ژێرخانە، ئەو دەستی کارەیە کە بنیادی دەنێت و پارێزگاری لێدەکات، ئەو دەست و بازووانەی شایستەی پێزانین و وەبەرهێنانی راستەقینە و ئینجا پاراستنی شکۆمەندییەتی لە هەلومەرجی کاردا".
دەشڵێت: ئەمڕۆ پیرۆزبایی لە کرێکارانی عێراق دەکەین لە رابردوو و ئێستا و دوارۆژیشدا.
قوباد تاڵەبانی لە رۆژی جیهانیی کرێکاراندا رایگەیاند، لە رابردوودا هەوڵماندا لەڕێی هەمواری یاسا و دەرکردنی رێنمایی نوێوە بەشێک لە مافەکانی کرێکاران دەستەبەر بکەین، لەمەودواش هەوڵدەدەین ماف و شایستەی کرێکاران بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەکان گەرەنتی دەکەین.
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی رۆژی جیهانیی کرێکارانەوە رایگەیاند، هەرێمی کوردستان لە قۆناغی گەشەسەندندایە و کەرتی تایبەت ساڵ لە دوای ساڵ بەهێزتر دەبێت، بەڵام گەشەسەندنی راستەقینە بەدی نایەت بەبێ هێزێکی کاری شارەزا کە مافەکانیان بەپێی ستانداردە نێودەوڵەتییەکان پارێزراو بێت.
ئاماژەی بەوەشکرد، "لە ساڵانی رابردوودا هەوڵماندا لەڕێی هەمواری یاسا بەرکارەکان و دەرکردنی رێنمایی نوێوە بەشێک لە مافەکانی کرێکاران دەستەبەر بکەین، لەمەودواش هەوڵ دەدەین بە هەماهەنگی لەگەڵ کەرتی تایبەت و لایەنە پەیوەندیدارەکان کە لەلایەکەوە پەرە بە تواناکانی دەستی کاری ناوخۆیی بدەین و لەلایەکی دیکەشەوە ماف و شایستەکانیان بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەکان گەرەنتی بکەین".
لە کۆتاییدا دەشڵێت: لە رۆژی جیهانی کرێکاراندا پیرۆزبایی لە هەموو کرێکارانی زەحمەتکێشی کوردستان دەکەین و رۆڵیان لە بوژانەوە و ئاوەدانکردنەوەی کوردستاندا بەرز دەنرخێنین.
ماڵپەرێكی ئەمریكا رایگەیاند، ئێران لە رێگای چەند بنكەیەكی سەربازی لە عیراق ڕاهێنان بە هێزەكانی پێشوی سوریا دەكات.
ماڵپەری هەواڵی ئەمریكی، میدیا لاین لە زاری چەند سەرچاوەیەك و چەند شایەتحاڵێك بڵاویكردووەتەوه كه ئێران هەنگاو دەنێت بۆ بنیاتنانەوەی دەسەڵاتی سیاسی خۆی له سوریا له رێگەی راهێنان بەو سەربازانەی سەر بە رژێمی پێشوی سوریابوون لە ئێستادا هەڵهاتوون.
راشیگەیاندووە، ئەو بنكە سەربازیانە كە دەكەونە ئەنبار، نزیك سنووری سوریا، بە هاوكاری ئەفسەرانی سوپای پاسدارانی ئێران و گروپە چەكدارەكانی ئەو وڵاتە لە عیراق بەڕێوەدەبرێن، وتیشی، ئەو چەكدارانە بە بەردەوامی مەشق و ڕاهێنان وەردەگرن.
ئەمە لە كاتێكدایە، كە لەم دواییەی رامی مەخلوف ئامۆزای بەشار ئەسەد سەرۆكی پێشوی سوریا رایگەیاندبوو، كە هێزی نوخبە بە هەماهەنگی لەگەڵ سوهەیل حەسەن، سەركردەی سەربازی پێشووی سوریا رێكدەخەنەوە، وتیشی ئامانجیان لەو كارە ئەوەیە خەڵكی ناوچە كەناراوەكانی سوریا بپارێزن نەك تۆڵەبكەنەوە.
یەكی ئایاری هەموو ساڵێك ڕۆژی جیهانی كرێكارانە، كە ساڵانە كرێكاران لەو ڕۆژەدا جەژن دەگێڕن و هەندێك جاریش بۆ خستنەڕووی داواكارییەكانیان گردبوونەوە ڕێكدەخەن.
ڕۆژی جیهانی كرێكاران بۆ یەكی ئایاری ساڵی 1886 دەگەڕێتەوە، كە زیاتر لە 340 هەزار كرێكار لە ئەمریكا دەستیانلەكاركێشایەوە، تەنیا لە شیكاگۆدا كۆی كرێكارانی مانگرتوو 40 هەزار كەس بوون و داوایان دەكرد سەعاتی كاركردن بۆ 8 سەعات كەمبكرێتەوە، كە لەو كاتەدا ، هەر كرێكارێك 14 بۆ 16 سەعات كاری دەكرد.
یەكی ئایار لە بەشێكی زۆر لە وڵاتانی جیهان پشووی ڕەسمییە، بەڵام لە بەشێكی تری وڵاتەكان وەك ئەمریكا و كەنەدا و ئوسترالیا پشوو نییە، لە چەند وڵاتێكی دیكەش ڕێگەنادرێت كرێكاران لەو ڕۆژەدا چالاكی ئەنجامبدەن، وەك سعودیە و ئەفغانستان و عومان.
بەپێی ئامارەكانی سەندیكای كرێكارانی كوردستانیش، تەنیا لەمساڵدا 12 كرێكار لە هەرێمی كوردستان لەكاتی كاردا گیانیانلەدەستداوە، یەكێك لە هەولێر و سێ لە سلێمانی و سێی دیكە لە دهۆك و دووان لە گەرمیان و دووانی دیكە لە سۆران و كرێكارێك لە زاخۆ.
رۆژی گەشتی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان بۆ بەجێگەیاندنی فەریزەی حەجی ئەمساڵ بە هەردوو ڕێگای وشکانی و ئاسمانی دیاری کرا کە ژمارەیان 5136 هاووڵاتییە.
کاروان ستونی، وتەبێژی حەج و عومرەی هەرێم لە لێدوانێکدا بۆ کوردسات نیوز رایگەیاند: "ئامادەکارییەکانمان بۆ پێشوازیکردن لە وەرزی حەجی ئەمساڵ تەواو کردووە و لە رۆژی 16\5\2025 یەکەم کاروانی حاجیانی کوردستان بە رێگای وشکانی بەرەو عەرەبستانی سعوودیە بەڕێ دەکەون."
بەپێی قسەکانی ستونی، گەشتەکان بە دوو رۆژ ئەنجام دەدرێن بەجۆرێک کە حاجیانی پارێزگای سلێمانی، پارێزگای هەڵەبجە و هەردوو ئیدارەی سەربەخۆی راپەڕین و گەرمیان لە ڕۆژی 16\5\2025 گەشت دەکەن، لە کاتێکدا حاجیانی پارێزگای هەولێر، پارێزگای دهۆک و ئیدارەی سەربەخۆی سۆران و زاخۆ لە ڕۆژی 17\5\2025 بەرەو عەرەبستانی سعودیە بەڕێ دەکەون کە ژمارەیان 1645 حاجییە.
وتەبێژی حەج و عومرەی هەرێم ئاماژەی بەوەشدا کە رۆژی19\5\2025 یەکەم کاروانی حاجیانی کوردستان بە رێگەی ئاسمانی لە رێگەی هەردوو فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر و سلێمانییەوە بەرەو سعودیە بەڕێ دەکەون کە ژمارەیان3491 حاجییە.
بەپێی زانیارییەکان، گەشتەکانی ئاسمانی تاوەکوو رۆژی 28\5\2025 بەردەوام دەبێت.
سوریا هەر جۆرە دەستوەردانێکی دەرەکی ڕەت دەکەینەوە و سەروەریمان هی مشتومڕ نیە
وەزارەتی دەرەوەی سوریا بە توندی هەر جۆرە دەستوەردانێکی دەرەکی لە کاروباری ناوخۆی وڵاتەکەی رەت کردەوە و جەختی لەسەر پابەندبونی حکوومەتی سوریا بۆ پاراستنی هەموو پێکهاتەکانی وڵاتەکەی کردەوە.
لە راگەیەنراوێکدا کە رۆژی چوارشەممە، 30ـی نیسانی 2025 بڵاو کرایەوە، وەزارەتی دەرەوەی سوریا سەبارەت بە روداو و ئاڵۆزییەکانی ئەم دواییەی چەند ناوچەیەکی وڵاتەکەی، بە توندی رایگەیاند "هەموو جۆرە دەستوەردانێکی دەرەکی لە کاروباری ناوخۆییان رەت دەکەنەوە."
بەپێی راگەیەنراوەکە، وەزارەتی دەرەوەی سوریا هەموو داواکارییەکانی ئەم دواییەی "گروپە چەکدارەکانی دەرەوەی یاسا" کە داوای "پارێزپەندی نێودەوڵەتی" دەکەن، بە نایاسایی وەسف کردووە و بە تەواوەتی رەتی کردوونەتەوە.
هەروەها لە راگەیەنراوەکەدا هاتووە کە هەڵسوکەوت و داواکارییەکانی ئەو گروپانەی دەرەوەی یاسا، هەوڵێکە بۆ تێکدانی سەقامگیریی سوریا و هەڕەشەیە بۆ سەر یەکێتییەکەی و لاوازکردنی هەوڵە نیشتمانییەکان بۆ سەپاندنی ئاسایش لە سەرجەم ناوچەکانی ئەم وڵاتە.
لە کۆتاییدا، وەزارەتی دەرەوەی سوریا، پابەندبوونی خۆی بەرانبەر بە پاراستنی سەرجەم پێکهاتەکانی گەلی سوریا بەبێ جیاوازیی، لە نێویشیاندا دروزەکان دووپات کردووەتەوە و رایگەیاندووە: "ئەوان بەشێکی ڕەسەنی پێکهاتەی گەل و نیشتمانیی سوریان."
ئاگرێکی بەرفراوان لە ناوچەی چیاکانی قودس کەوتووەتەوە و میدیاکانی ئیسرائیل بە خراپترین ئاگری ناودەبەن کە لە ماوەی چەندین ساڵی رابردودا کەوتبێتەوە.
دەسەڵاتەکانی ئیسرائیل، ئەمڕۆ چوارشەممە باری نائاسایی و دەستپێکردنی پرۆسەی چۆڵکردنی بەکۆمەڵی کۆمەڵگا نیشتەجێبووەکانی ژێر هەڕەشەی ئاگریان راگەیاند.
فەرماندەی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل رایگەیاند کە تا ئێستا بەڵێنی گەیشتنی سێ فڕۆکەی ئاگرکوژێنەوەی جۆری "قندهیر"یان لە ئیتالیا و کرواتیاوە وەرگرتووە، لە کاتێکدا گفتوگۆ لەگەڵ وڵاتانی دیکە لەوانە یۆنان و قوبرس بۆ بەشداریکردن لە هەوڵەکان بۆ کوژاندنەوەی ئاگر لە ئاسمانەوە بەردەوامە.
پۆلیسی ئیسرائیل رایگەیاند کە رێگای خێرای ژمارە 1، کە یەکێکە لە رێگا سەرەکییەکانی ناوچەکە، بەهۆی گەیشتنی ئاگرەکە پێی بە ناچاری داخراوە. وەزارەتی گواستنەوە و کۆمپانیای "نتیفی یسرائیل" رونیان کردەوە کە تیمە تایبەتەکان پەرژینی جیاکەرەوەیان بە درێژایی رێگاکە هەڵگرتووە بۆ ئاسانکردنی تێپەڕبوونی ئۆتۆمبێلەکانی فریاکەوتن.
هاوکات هەواڵەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئاگرەکە بۆ ناوچەکانی نیڤە شالۆم، بێت مەئیر، نەحشۆن، میڤۆ حۆرۆن، کۆمەڵگای لەترون و پارکی کەنەدا بڵاوبووەتەوە و لە ناچاریدا بە هەزاران کەس ناوچەکانیان چۆڵکردووە. بەڕێوەبەرایەتی ئاگرکوژاندنەوە و فریاکەوتنیش رایگەیاندووە کە 105 تیمی ئاگرکوژاندنەوە لەسەر زەوی و12 فڕۆکە کاردەکەن بۆ کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکە.
بەپێی پێشبینی کەشناسی، خێرایی با لە نێوان 60 بۆ 70 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدایە، ئەمەش وایکردووە کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکە بۆ تیمەکان زۆر قورس بێت.
لە نەخۆشخانەی هەداسا عەین کارم، کە نزیکە لە ناوچەی ئاگرەکە، بەشێک لە نەخۆشەکان گواستراونەتەوە و هەروەها ستافەکە ئامادەکراوە بۆ وەرگرتنی برینداران.
بەوتەی پۆلیس، پیاوێک لە دانیشتوانی ئوم تووبا کە لە پەنجاکانی تەمەنیدایە، بە تۆمەتی ئاگر تێبەردانی کێڵگەیەک دەستگیرکراوە.
وەزارەتی دەرەوە پشتڕاستی کردەوە کە ئیسرائیل داوای لە پێنج وڵات کردووە هاوکاریبکەن.
لەم چوارچێوەیەدا، فەرماندەی هێزەکانی ئاگرکوژێنەوە لە ناوچەی قودس ئاگرەکەی بە "بێ وێنە لە خێرایی و فراوانیدا" وەسف کرد، ئاماژەی بەوەش کرد کە هەر شارۆچکەیەک لەژێر هەڕەشەدا بێت، دەستبەجێ چۆڵ دەکرێت.
حكومەتی هەرێم جەخت دەكاتەوە لەوەی بۆ دەستپێكردنەوە بە هەناردەی نەوت، پابەندییەکانی خۆی بەتەواوی جێبەجێ کردوە و هیچ ئاستەنگ و بەربەستێک لەلایەن هەرێمەوە نییە.
ئەمڕۆ حكومەتی هەرێمی كوردستان كۆبوەوە و لە پاش کۆبوونەوەکە راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تیایدا ئاماژەی بەوەکردووە کە لە کۆبوونەوەکەدا باس لە چەند پرسێک کراوە و بڕگەی دووەمیش تایبەتکراوە بە خەرجكردنی شایستە داراییەكانی خانەنشین بوەكان، لەو روەشەوە ئەنجومەنی وەزیران بڕیار دا كە لیژنەی تایبەتمەندی هاوبەش پێکبهێنن بۆ دانانی رێکار و میکانیزمیی گونجاو بۆ ئاسانکاریی لە زو بەجێگەیاندنی ڕێکارەکانی خانەنشینی و خەرجکردنی موچە و شایستەکانی خانەنشینانی هەرێمی کوردستان لە کەرتەکانی مەدەنی و سەربازیی و هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ.
ئەمەش دەقی راگەیەندراوەكەیە:
ئەنجومەنی وەزیران وەزارەتە پەیوەندیدارەکانی ڕاسپارد، بەزوترین کات لیژنەی تایبەتمەندی هاوبەش پێکبهێنن بۆ دانانی ڕێکار و میکانیزمی گونجاو بۆ ئاسانکاری لە زو بەجێگەیاندنی ڕێکارەکانی خانەنشینی و خەرجکردنی موچە و شایستەکانی خانەنشینانی هەرێمی کوردستان.
ئەمڕۆ چوارشەممە 30ی نيسانى 2025، بە سەرپەرشتيی سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی و ئامادەبونی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکوەزیران، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبوەوە.
لە سەرەتای کۆبونەوەکەدا، کەمال محەمەد ساڵح، وەزیری سامانە سروشتییەکان بە وەکالەت، دوا پێشهاتەکانی پەیوەندیدار بە گفتوگۆ و دانوستانەکانی تایبەت بە دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان لەسەر بنەمای یاسای هەمواری یەکەمی یاسای بودجەی گشتیی عێراقی فیدراڵ و ئەنجامی کۆبونەوەی هەردو حکومەتی هەرێم و فیدراڵ و کۆبونەوەی هاوبەشی حکومەتی هەرێم و کۆمپانیا نەوتییەکان خستەڕو.
وەزیری سامانە سروشتییەکان بە وەکالەت، لە ڕاپۆرتێکدا، ڕونی کردەوە کە وەزارەتیان ئەوەندەی پەیوەندی بە حکومەتی هەرێم هەبێت، پابەندییەکانی خۆی بەتەواوی جێبەجێ کردوە بە ئاراستەی هەرچی زو دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم و دانانی داهاتەکەی لە گەنجینەی گشتيی فیدڕاڵ، لەم ڕوەوە هیچ ئاستەنگ و بەربەستێک لەلایەن هەرێمی کوردستانەوە نییە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێم.
دواتر هەریەک لە ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران و ئامانج ڕەحیم، سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران، وردەکاريی تەوەرەکانی گفتوگۆی نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکانيان لەسەر ئاستی حکومەتی فیدڕاڵ و حکومەتی هەرێم و کۆمپانیا نەوتیيەکان خستەڕو و ئاماژە بەو بڕگانەی گفتوگۆکان درا کە بەرەوپێشچونی باشیان بەخۆوە بینیوە و هەوڵەکان بەردەوامن بۆ یەکلاییکردنەوەی ئەو تەوەرانەی ماون و پەیوەندیدارن بە کۆمپانیا نەوتییەکان.
ئەنجومەنی وەزیران هەڵوێستی نەگۆڕی خۆی بۆ پشتیوانيی دانوستان و گفتوگۆکانی نێوان هەردو وەزارەتی نەوت و سامانە سروشتییەکان دوپات دەکاتەوە بۆ هەرچی زو دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت. لەم پێناوەشدا، ئەنجومەنی وەزیران داوا لە وەزارەتی سامانەسروشتییەکان و وەزارەتی نەوتی فیدراڵ و کۆمپانیا نەوتيیەکان و کۆمپانیای سۆمۆ دەکات، لە هاوئاهەنگی و دانوستان بەردەوام بن بۆ ئەوەی لە زوترین کاتدا، بابەتەکان یەکلایی بکەنەوە و بگەنە ڕێککەوتن و دەست بە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم بکەن بۆ ئەوەی چیتر زیانی دارایی بە گەنجینەی گشتی نەگات کە دەیان ملیار دۆلاری تێپەڕاندوە.
لە بڕگەی دوەمدا، گفتوگۆ لەسەر ڕێکخستنەوەی دامەزراوەی بەڕێوەبردنی خانەنشینی گشتی لە هەرێمی کوردستان کرا لە بەر ڕۆشنایی یاسای خانەنشینی گشتی یەکگرتوی ژمارە 9 ی ساڵی 2014 و بڕیاری دادگای فیدراڵی، لەم بڕگەیەدا لەلایەن عەبدولحەکیم خسرەو سەرۆکی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچون ڕاپۆرتێک خرایەڕو.
لە دوای گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوە، ئەنجومەنی وەزیران وێڕای جەختکردنەوە لە بایەخدانی تایبەت بە خانەنشینان و ڕەچاوکردنی تایبەتمەندییان کە تەمەنی خۆیان لە خزمەتی گشتی بەسەربردوە و شایانی خزمەتکردنن، ئەنجومەنی وەزیران، وەزارەتەکانی (دارایی و ئابوری، كاروباری پێشمەرگە و ناوخۆ )ی ڕاسپارد، بەزوترین کات لیژنەی تایبەتمەندی هاوبەش پێکبهێنن بۆ دانانی ڕێکار و میکانیزمیی گونجاو بۆ ئاسانکاریی لە زو بەجێگەیاندنی ڕێکارەکانی خانەنشینی و خەرجکردنی موچە و شایستەکانی خانەنشینانی هەرێمی کوردستان لە کەرتەکانی مەدەنی و سەربازیی و هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ، بەجۆرێک کە ڕاییکردنی مامەڵەکانی خانەنشینی و خەرجکردنی شایستەکانیان دوا نەکەوێت.
ئەنجومەنی سوریای دیموکرات (مەسەدە) راگەیەندراوێکی سەبارەت بە دۆخی سوریا بڵاوکردەوە و داوا لە هەموو لایەنەکان دەکات؛ ئاگربەست ڕابگەیەنن و هێمنی بپارێزن، هەروەها بەرپرسیارێتی تەواوی خراپبوونی بارودۆخەکە دەخاتە ئەستۆی دەسەڵاتی دیمەشق.
لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: "ئەنجومەن پێی وایە بەکارهێنانی زۆری هێز، سوریا دەگەیەنێتە لێواری روخان و کەلێنی نێوان رۆڵەکانی گەلی سوریا - کە رژێمی روخاو دروستی کردووە - فراوانتر دەکات، هەروەها دەرگا دەکاتەوە بۆ دەستێوەردانی دەرەکی، بەتایبەت ئەو لایەنانەی کە ئاسایش و سەقامگیری وڵات دەکەنە ئامانج و هەوڵ دەدەن بۆ زاڵبوون بەسەر سوریا و داماڵینی لە یەکێتی و سەروەری خۆی."
ئەنجومەنی سوریای دیموکرات داوا لە دەسەڵاتی دیمەشق دەکات کە ئاسایش زامن بکات و چالاکی و کردەوە دوژمنکارییەکان رابگرێت، هەروەها سەرچاوەکانی هاندانی تایفەگەری و گوتاری ڕق وشک بکات.
ئەنجومەن پێی وایە دەبێت پەلە بکرێت لە سازدانی کۆنگرەیەکی نیشتیمانی گشتگیر بە بەشداری ڕاستەقینە و کارای هەموو پێکهاتە و ڕەنگەکانی گەلی سوریا، بۆ راستکردنەوەی رەوتی پرۆسەی گواستنەوە و داڕشتنی دەستورێکی نیشتیمانی دیموکراتی سەردەمیانە کە شایستەی قوربانیە گەورەکانی سورییەکان بێت و گوزارشت لە خواستەکانیان بکات، مافەکانیان بپارێزێت و بناغەی دەوڵەتی هاووڵاتیبوون و دادپەروەری دابمەزرێنێت.
شایانی باسە، لەم دواییەدا ناوچەکانی ئەشرەفیەی سەحنایا و جەرمانا لە دەوروبەری دیمەشق، شایەتی چەندین پێکدادان بوون لە نێوان هێزەکانی سەر بە حکومەتی سوریا و چەندین گروپی چەکداری لۆکاڵی، کە بۆتە هۆی کوژرانی چەندین کەس.
ئەمڕۆ چوارشەممە، مووەفەق تەریف، سەرۆکی ڕۆحیی دروزەکانی ئیسرائیل، لە راگەیەندراوێکدا داوای لە دروزەکانی سوریا کردووە ئارام بگرن و دڵنیای کردنەوە کە "دۆخەکە کۆنترۆڵ کراوە".
تەریف لە راگەیەندراوەکەیدا جەختی کردەوە کە "رێگە بە هیچ کەسێک نادەین دەست بۆ دروزەکان درێژ بکات و بێڕێزیان بەرانبەر بکات" و وتیشی: "ئیسرائیل، سوپا و جیهان لە پشتمانن".
سەرۆکی رۆحیی دروزەکان ئاشکرای کرد کە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رێنمایی تایبەتی لە بارەی سوریاوە دەرکردووە و ئاماژەی بەوەش کرد کە "بەم زووانە گۆڕانکارییەکی گەورە رو دەدات".
ئەم لێدوانانە دوای ئەوە دێن کە هەر ئەمڕۆ نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، راگەیەندراوێکی بڵاو کردەوە تێیدا ئاماژەی بەوە کردبوو کە وەزارەتی بەرگریی ئیسرائیل لە شارۆچکەی سەحنای نزیک دیمەشق، هێرشێکی ئاسمانی کردە سەر گرووپێکی توندڕەو کە ئامادەکارییان کردبوو بۆ هێرشکردنە سەر دروزەکان.
راگەیەندراوەکە هەروەها باسی لەوەش کردبوو کە پەیامێکی رونیان بۆ رژێمی سوریا ناردووە، کە ئیسرائیل بە هەموو شێوەیەک پارێزگاری لە دروزەکانی سوریا دەکات.
شایەنی باسە، دوێنێ سێشەممە، روانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ ئاشکرای کردبوو کە شەوی دوشەممە لە شاری جەرمانەی نزیک دیمەشق، شەڕ و پێکدادان لە نێوان کارمەندانی وەزارەتی ناوخۆ و بەرگریی سوریا لەگەڵ چەکدارانی دروز روی داوە و لە ئەنجامدا لانی کەم 14 کەس کوژراون، کە حەوتیان دروز بوون.
ئەم روداوانە لە دۆخی ئاڵۆزی ناوچەکە دێن، کە چاودێران پێیان وایە گرژییەکان لە نێوان ئیسرائیل و سوریادا بەرەو هەڵکشان دەچن.
سامان نادر بەڕێوەبەری فریاکەوتنی خێرای سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پاسێکی خوێندکاران لە کونەماسی لە ناوچەی شارباژێڕ کە لە گەشت و سەیران بوون، لەکاتی گەڕانەوەدا وەرگەڕا و بەهۆیەوە 14 خوێندکار برینداربوون.
ئاماژەی بەوەشکرد، پاسەکە تایبەت بووە بە خوێندکارانی خوێندنگەیەک لە سلێمانی و بەگشتی خوێندکارەکان باری تەندروستیان جێگیرە.
بەناز رەمەزان، بەڕێوەبەری پەروەردەی رۆژئاوای سلێمانی بە کوردسات نیوزی وت؛ دوو لە خوێنکارەکان بەهۆی خراپی باری تەندروستیانەوە بۆ نەشتەرگەری گەیاندراونەتە نەخۆشخانەی تایبەت.
هاوکات سوپاسی نوسینگەی قوباد تاڵەبانی و شێخ فاخر شێخ تەیبی کرد کە ئامادەییان نیشانداوە بۆ چارەسەرکردنی سەرجەم خوێندکارەکان.
ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە چەند کۆبوونەوەیەکی گرنگدا لەگەڵ بەرپرسانی ئیداری، نوێنەرانی یەکێتی بەڵێندەران و بەڕێوەبەرانی بانکەکانی سەر بە وەزارەت، بڕیاری خەرجکردنی زیاتر لە 45 ملیار دیناری دەرکرد بۆ پارێزگاکانی سلێمانی، هەڵەبجە و ناوچەکانی گەرمیان و ڕاپەڕین.
ئەم کۆبوونەوانە بە مەبەستی بەدواداچوون و چارەسەرکردنی ئەو کێشە و گرفتانە بووە کە روبەروی پرۆژەکان بوونەتەوە لە سنووری ئەو پارێزگا و ناوچانە. دوای گوێگرتن لە کێشەکان، وەزیری دارایی چەند بڕیارێکی گرنگی دەرکرد لە بەرژەوەندی بەڵێندەران و ئەو کۆمپانیایانەی کە سەرقاڵی جێبەجێکردنی پڕۆژەکانن.
بە پێی راگەیەندراوێکی وەزارەتی دارایی و ئابووری کە ئەمڕۆ چوارشەممە بڵاوکراوەتەوە، بڕەکان بەم شێوەیە دابەش دەکرێن:
- 8.5ملیار دینار بۆ کەرتی تەندروستی، لەوانە 4.5 ملیار بۆ دەرمان لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی و 4 ملیار بۆ دەرمانی نەخۆشخانەی هیوا.
- 20 ملیار دینار بۆ پڕۆژەی شەقامی 100مەتری سلێمانی (شاڕێی بابان)
- 5 ملیار دینار بۆ پڕۆژەی ڕێگای دوو سایدی کەلار - دەربەندیخان
- 10.5 ملیار دینار بۆ پڕۆژەکانی پارێزگاکان کە بەم شێوەیە دابەش دەکرێت:
- 3.5 ملیار بۆ پڕۆژەکانی سلێمانی و دەوروبەری
- 3 ملیار بۆ پڕۆژەکانی ئیدارەی گەرمیان
- 2 ملیار بۆ سەرجەم پڕۆژەکانی ئیدارەی ڕاپەڕین
- 2 ملیار بۆ سەرجەم پڕۆژەکانی پارێزگای هەڵەبجە
-1.5 ملیار دینار وەک شایستەی پارەی خۆڵ و خاشاک
هەروەها وەزیری دارایی بڕیاری داوە بە بەردەوامبوونی کاری لیژنەی خەرجکردنی گەڕانەوەی "التأمینات و خطاب الضمان"ی بەڵێندەران لە سەرجەم بانکەکان، بەمەبەستی گەڕانەوەی پابەندییەکان بە پێی ڕێژە و گوژمەی دیاریکراو.
وەزارەتی دارایی عیراق كێشەی كورتهێنانی دارایی هەیە و بۆ دابینكردنی پارەی موچەی مانگی چوار و مانگەكانی دواتر، پارەی لە سندوقی بارمتەی باج رادەكێشێت.
بەپێی بەڵگەنامەیەك كە وێنەیەكی دەست كوردسات نیوز كەوتووە، دەركەوتووە بۆ دابینكردنی پارە بۆ دابەشكردنی موچە، ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق رەزامەندی نیشانداوە لەسەر راكێشانی سێ تریلیۆن و 45 ملیار و 7 ملیۆن و 500 هەزار دینار لە سندوقی بارمتەی باجی وەزارەتی دارایی.
وەزارەتی دارایی عیراق بەهۆی كەمی نەختینەوە پەنای بۆ ئەو سندوقە بردووە، كە پارەی باجی تێدایە و پێنج ساڵی بەسەردا تێپەڕ نەبووە.
ئەوەش لەكاتێكدایە، لە ماوەی رابردوودا لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق ئاماژەیان بۆ بوونی كێشەی نەختینە كردووە، بەڵام وەزارەتی دارایی ئەو هەواڵانەی رەتدەكردەوە.
وەزارەتی دارایی عیراق بیانوی ئەوەی هێناوەتەوە، كە لە یەدەگی فیدراڵی ئەمریكاوە پارەی فرۆشی نەوتی بۆ حەواڵە نەكراوە و هەركات پارە بگات بە دەستی، پارەی راكێشراوی ئەو سندوقە دەگەڕێنێتەوە.
چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بە شەش لیست بەشداری هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دەكات.
سكای نیوزی عەرەبی لە زاری سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە بڵاویكردۆتەوە ، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بریاریداوە پێش هەڵبژاردن دابەش ببێت و بە شەش لیست بەشداری پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران بكات.
پێشریش سەرچاوەیەك لە چوارچێوەی هەماهەنگی ئاشكرایكردبوو كە هەریەك لە محەمەد شیاع سودانی و نوری مالیكی و عەمار حەكیم و حەیدەر عەبادی بە لیستی جیا بەشداری هەڵبژاردن دەكەن بۆ ئەوەی هەر لایەنە و قەبارەی خۆی بزانێت و گفتوگۆكانیش لە نێو چوارچێوەكەدا بۆ دروستكردنی هاوپەیمانی بەردەوامیی هەیە .
پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، زیندانییەکی دهۆک کە بە مەبەستی چارەسەر بردرابوو بۆ نەخۆشخانە، هەڵات.
پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، زیندانییەکی چاکسازی زڕکای دهۆک، لەکاتی بردنی بۆ نەخۆشخانە بە مەبەستی چارەسەر، داوای کردووە بیبەن بۆ دەستشۆر، بەڵام لە پەنجەرەی دەستشۆرەکەوە هەڵاتووە.
ئەوەشی خستە روو، ئەو زیندانییە بە هۆکاری ئەنجامدانی تاوانی کوشتنی کچێک سزا درابوو و لە زینداندا بوو.
وتیشی، لە ئێستادا هێزە ئەمنییەکان بەدوایەوەن و هێشتا دەستگیر نەکراوە.
سوپای توركیا ژمارەی بارەگا و سەربازەكانی لە هەرێم زیاتر دەكات و 90% زنجیرە چیای مەتینای لە قەزای ئامێدی سەر بە پارێزگای دهۆكی داگیركردووە.
پەیامنێری كوردسات لە قەزای ئامێدی رایگەیاند، شەوی رابردوو سوپای توركیا چەكی قورس و مامناوەند هێناوتەوە بنكەكانی خۆی لەبناری زنجیرە چیای مەتینا لە قەزای ئامێدی سەر بە پارێزگای دهۆك.
وتیشی لە ساڵی رابردوەوە تا ئێستا توركیا بە بەردەوامی بنكە سەربازییەكانی لە گوندەكانی سەرگەلێ و گوهەرزێ و بلاڤە و گەلی رەشاڤە لە ناحیەی دێرەلوكی سەر بە ئامێدی زیاد كردووە، بەوەش 90% زنجیرە چیای مەتینای لە قەزای ئامێدی داگیركردووە.
هاوكات سوپای توركیا بە بەردەوامی سنورەكانی قەزای ئامێدی تۆپباران و بۆردومان دەكات و پێكدادانەكانیش لە نێوان سوپای ئەو وڵاتە و پارتی كرێكارانی كوردستان - پەكەكە بەردەوامە. لە كاتێكدا كە پەكەكە نزیكەی دوو مانگە ئاگربەستی راگەیاندوە.