هەواڵەکان
پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، لە بەردەم دادگای هەولێر دەستڕێژی گوللـە لە کەسێک کراوە و بریندار بووە.
ئاماژەی بەوەشکرد، روداوەکە لە ناو گەراجی ئۆتۆمبێلی دادگادا رویداوە و بەهۆی کێشەی کۆمەڵایەتییەوە بووە.
وتیشی، ئەو کەسانەی تەقەیان کردووە دوو کەس بوون و چوار فیشەکیان بە کەسی بەرانبەرەوە ناوە.
ئەوەشی خستە روو، لە ئێستادا دۆخی تەندروستی ئەو کەسەی بریندار بووە ناجێگیرە و دوو نەشتەرگەریی بۆ ئەنجام دراوە.
روونیشیکردەوە، هەردوو لایەنەکە پێستر لە هۆڵی دادگادا بوون و لەوێش دەنگە دەنگ لەنێوانیاندا دروست بووە، دوای تەواوبوونی دانیشتنی دادگا لە دەرەوە جارێکی دیکە لە دەرەوەی دادگا شەڕ لەنێوانیاندا دروست بووە.
بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، بریندارەکە تەمەنی نزیکەی 35 ساڵ دەبێت.
لەوبارەیەشەوە پۆلیسی هەولێر ئاماژەی بەوەکردووە، راستەوخۆ لەدوای رووداوەکە دوو تۆمەتبارەکەیان دەستگیرکردووە دەستیان گرتووە بەسەر دوو چەک و ئۆتۆمبێلێکیشدا.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، خێرایی با زیاد دەکات و خۆڵ دەبارێت، هەروەها پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ دووشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، دواتر لە دواى نیوەڕۆ و ئێوارەوە لە ئەنجامى زیادبوونى خێرایی با ئەگەرى بەرزبوونەوەى تۆز و خۆڵ هەیە، کە کاریگەرى ئەم تۆز و خۆڵە لەسەر هەندێک ناوچەى دەشتایى و ناوچە کراوەکان بەرووى خێراى با زیاتر دەبێت .
ئەوەش هاتووە، ئەمڕۆ بە گشتی خێرایی با مامناوەند دەبێت لەنێوان 10 بۆ 20 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا، هەندێک کاتیش دەگاتە سەروو 25 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا، پلەکانی گەرماش 2 بۆ 3 پلەی سیلیزی نزم دەبنەوە.
کەشناسی ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەینێ سێشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و کەش ئاسایی دەبێتەوە، بەڵام پلەکانی گەرما 1 بۆ 2 پلەی سیلیزی نزمتر دەبنەوە.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ بەمجۆرە دەبن:
هەولێر : 36 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 35 پلەی سیلیزی
دهۆک : 34 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 38 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 36 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە :35 پلەی سیلیزی
سۆران : 34 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 24 پلەی سیلیزی
گەرمیان :39 پلەی سیلیزی
لەماوەی مانگی رابردوودا رێژەی مایەپوچبوونی کۆمپانیاکان لە سوید رووی لە زیادبوون کردووە، بەتایبەتیش لەدوای سەپاندنی باجە گومرگییەکان کە نادڵنیایی لای بازرگانان دروست کردووە و کاریگەریشی کردووەتە سەر خەرجی بەکاربەران.
ئاژانسی هەواڵیی بلومبێرگ بە پشتبەستن بە داتاکانی کۆمپانیای کریدیت سەیف ئای سێڤردیچی سویدی بۆ پێدانی قەرز، رایگەیاندووە، ئەو کۆمپانیایانەی لە ماوەی مانگی رابردوودا لە سوید مایەپوچبوونی خۆیان راگەیاندووە گەیشتووەتە نزیکەی 906 کۆمپانیا، لەکاتێکدا لە هەمان مانگی ساڵی رابردوودا ژمارەی کۆمپانیاکان بەرێژەی 3٪ زیادی کردبوو.
بەوەش ژمارەی ئەو کۆمپانیایانەی لە پێنج مانگی سەرەتای ئەمساڵدا لەو وڵاتە مایەپوچ بوون گەیشتووەتە چوار هەزار و 616 کۆمپانیا.
ئەگەرچی رێژەی مایەپوچبوونی کۆمپانیاکان تاوەکو ئەم ساتە بەراورد بە هەمان ماوەی ساڵی رابردوو نزیکە لەیەکەوە، بەڵام ئەوەی ئەو جیاوازییەی دروست کردووە زۆری ژمارەی مایەپوچبوونەکانە تەنها لەماوەی مانگی ئایاردا.
لەوبارەیەوە هێنریک ڤاکۆپسن سەرۆکی جێبەجێکاری کۆمپانیای کریفیت سەیف باسی لەوەکردووە، هێشتا نەگەیشتوونەتە ئەو ئاستەی لەرووی ئابوورییەوە خۆشگوزەرانی بەدەست بهێنن، ئەوەش بەتایبەتی لە بازرگانییە بچوک و تاکە کەسییەکاندا دەردەکەوێت.
بەریتانیا پلانی هەیە بۆ دروستكردنی 12 ژێردەریایی نوێی ئەتۆمی، ئەوەش لە چوارچێوەی خۆپڕچەككردن دژی هەڕەشەكانی روسیا.
جون هیلی وەزیری بەرگری بەریتانیا رایگەیاند، ژێردەریاییە نوێیەكان لە جۆری "ئێس ئێس ئێن-ئوكوس"ە و جێی ژێر دەریاییە كۆنەكان دەگرێتەوە و بڕیاریشە پلانەكە تا كۆتایی ساڵی 2030 جێبەجێ بكرێت.
ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرزیش بڵاویكردەوە، ئەو ژێر دەریاییە نوێیانە لە چوارچێوەی هاوپەیمانی ئوكوسی ئەمنی سێ قۆڵی بە هەماهەنگی بەریتانیا و ئەمریكا و ئوسترالیا دروست دەكرێن.
ئەو ئامادەكارییەی بەریتانیاش لە چوارچێوەی خۆ پڕچەككردنە دژی هەڕەشەكانی روسیا بۆ سەر ئۆكراین و مەترسییەكان بۆ سەر ئەوروپا.
بە ئامادەبوونی سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی كەرنەڤاڵی یادی 50 ساڵەی دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە یاریگای چوارباخ لە سلێمانی بەڕێوەچوو.
سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی وتارێكی پێشكەشكرد و لە بەشێكیدا رایگەیاند، باڵانسی هێزیان رێكخستووەتەوە و یەكێتیش سازش لەسەر داواكارییەكانی ناكات و لە هەموو كاتیش زیاتر لە خەمی موچەی خەڵكە و لەسەر ئەو بابەتەش پەیوەندی بە سەرۆك وەزیرانی عیراقەوە كردووە.
وتیشی: مێژووی یەکێتی پر لە خەبات و قوربانیدانە، ئەم حکومەتی کە دروستی دەکەین دەبێت وەکو پێویست خزمەتی میللەت بکات.
بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوەشکرد: وڵاتە زلهێزەکان پرس بە یەکێتی دەکەن و بۆچوونی حزبەکەمان وەردەگرن.
سەبارەت بە پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا سەرۆکی یەکێتی وتی، بەبێ ئەوەی یەک پەنجەی خیانەت درێژ بکەین بەشداربووین لەپرۆسەی ئاشتی لە تورکیا کە ئێستا وا خەریکە جێبەجێ دەکرێت.
سەرۆکی یەکێتی راشیگەیاند، پەیوەندیم بە سودانییەوە کرد و قسەکانی زۆر ئەرێنی بوون، چاوەڕێین لە چەند رۆژی داهاتوودا کێشەی موچە چارەسەر بکرێت
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ یەکشەممە 1ـی 6ـی 2025 لە کۆشکی بەغداد، پێشوازی لە جۆزاف عەون سەرۆک کۆماری لوبنان و وەفدی یاوەری کرد.
سەرۆک کۆمار کۆبوونەوەیەکی دووقۆڵی لەگەڵ هاوتا لوبنانییەکەی ئەنجامدا، لەو میانەیدا بەخێرهاتنی جۆزاف عەون، سەرۆک کۆماری لوبنانی کرد و جەختی لە بەهێزی پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان عیراق و لوبنان و پەرۆشی پەرەپێدان و گەشەپێدانیان و گرنگی بەرزکردنەوەی ئاستی هاوکاری و ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەبوارە جیاجیاکاندا کردەوە.
هەروەها تاوتوێی رەوشی لوبنان و ناوچەکه کرا و جەختیش له پێویستی هەوڵدانی زیاتری نێودەوڵەتی بۆ کەمکردنەوەی گرژییەکان و بەشداریکردن لە گفتوگۆی هێمن و بنیاتنەر بۆ به دیهێنانی ئاشتی و سەقامگیری له ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتی کردەوه، هەروەها رەوشی فەلەستین و غەززە تاوتوێ کرا و هەردوو سەرۆک جەختیان لەگرنگی بەردەوامبوون لە پشتیوانیکردنی گەلی فەلەستین لە گەیشتن بەمافەڕەواکانی و دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆی خۆیان کرد وهاوکات هەردوو سەڕۆک پشتیوانی خۆیان بۆ یه کڕیزی و سەقامگیری سوریا و پاراستنی سەروەری و ئاسایشی سوریا دووپات کردەوه .
دواتر کۆبوونەوەیەکی فراوانتر لە نێوان هەردوولا ئەنجامدرا، کەژمارەیەک بەرپرسی عیراقی و لوبنانی ئامادەی بوون و سەرۆک کۆمار هەڵوێستی نەگۆڕی عیراقی بەرانبەر لوبنان دووپاتکردەوە، لەسەربنەمای پشتگیریکردنی لە ئاسایش و سەقامگیری و سەروەری و یەکپارچەیی خاکەکەی و خزمەت بە بەرژەوەندی گەلەکەی و ئاماژەی بەوەشکرد کە عیراق بەگوێرەی بڕیارەکانی لوتکەی بەغداد، هەموو هەوڵەکانی خۆی دەخاتەگەڕ، بە هەماهەنگی لەگەڵ برایان و دۆستان، بۆ پاڵپشتیکردنی گەلی لوبنانی برا و تا گەیشتن بە خواست و هیوای هەموو پێکهاتەکانی لوبنان و لای خۆیەوە سەرۆک کۆماری لوبنان سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ هەڵوێستی پشتیوانی عیراق بەرانبەر بە لوبنان لە بوارە جیاجیاکان و رۆڵی لە یەکگرتن و دروستکردنی پردی هاوکاری نێوان وڵاتانی ناوچەکەدا دەربڕی و جەختی لە پەرۆشی وڵاتەکەی کردەوە بۆ پتەوکردنی پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات و چەسپاندنی هاوکاریی دوو قۆڵی بۆ خزمەتکردنی بەرژەوەندییە هاوبەشەکان. هاوکات رونکردنەوەیەکی سەبارەت بە رەوشی لوبنان خستەڕوو و جەختی لەوە کردەوە کە دەوڵەتی لوبنان سیاسەتێکی ڕوون پەیڕەو دەکات کە پابەندە بە چاکسازی لە بوارە جیاجیاکاندا لەسەر بنەمای ڕێزگرتن لە سەروەری و سەقامگیری لوبنان.
لە روداوێکی هاتوچۆدا لە نەیجیریا 22 وەرزشوان لەکاتی گەڕانەوەیان لە کەرنەڤاڵی نیشتمانیی نەیجیری بۆ وەرزش، گیانیان لەدەستدا.
میدیا جیهانییەکان بڵاویان کردەوە، پاسەکە 30 یاریزانی تێدا بووە و لە کەرنەڤاڵی نیشتمانیی نەیجیری بۆ وەرزش گەڕاوەتەوە و لەرێگادا توشی روداوی هاتوچۆ بووە و بەهۆیەوە 22 یاریزان گیانیان لەدەستداوە و هەشت یاریزانی دیکە بریندار بوون.
کەرنەڤاڵی نیشتمانیی نەیجیریا بۆ وەرزش یەکێکە لە کەرنەڤاڵە گەورەکانی ئەو وڵاتە و دوو ساڵ جارێک ئەنجام دەدرێت، کە لە هەر 35 ویلایەتەکەی نەیجیریاوە یاریزانان بەشداری تێدا دەکەن.
تاوەکو ئێستا هۆکاری روداوەکە ئاشکرا نەکراوە و نازانرێت هۆکاری ئەوەی پاسەکە چۆن لە رێرەوی خۆی لایداوە و وەرگەڕاوە چییە.
A road accident in Kura Local Government Area, Kano, involving the Kano State sports delegation returning from the National Sports Festival in Ogun State, is feared to have resulted in multiple fatalities after their vehicle reportedly plunged off a bridge. pic.twitter.com/5b9b6eLgdf
— News Central TV (@NewsCentralTV) May 31, 2025
منداڵی؛ ئەو قۆناغەی تەمەن کە داهاتووی کۆمەڵگەی پێوە پەیوەستە، ئەو تیانووسە سپیەی چی تێدا بنووسی ئەوەت نیشان دەداتەوە.
منداڵان ئەو نەوەیەن کە لە داهاتوودا دەبنە دەستی کار بۆ کۆمەڵگە، گەورە دەبن و خێزان پێکدەهێنن پێکهاتەی کۆمەڵایەتی داهاتووی کۆمەڵگە دیاری دەکەن، بۆیە پەروەردەکردن و زانینی مافەکان و پێدانی مافەکانیان بەر لە هەر شتێکی دیکەیە.
وەک کوردەواری دەڵێت: منداڵ وەک هەویر وایە، چۆنی بشێلی ئاوا دێتە بار.
بۆیە گرنگە دایکان و باوکان؛ مامۆستایان کە پەروەردەکاری ئەو نەوەیەن، هەروەها سەرجەم تاکەکانی کۆمەڵگە لە دنیای رەنگاورەنگ و پاکی منداڵان تێبگەن و بە ئاراستەی پەروەردەکردنیان بە شێوەیەکی دروست هەموو هەوڵێک بدەن.
رۆژی 1ی حوزەیران؛ رۆژی جیهانیی پاراستنی منداڵانە، کە لە ساڵی 1925دا لە شاری جنێڤی سویسرا و لە کۆنفرانسی جیهانیی چاودێری منداڵاندا ئەو رۆژە راگەیەنرا و بەڕێوەچوونی ئەو یادەشیان دانا بە ئامانجی خۆشگوزەرانی منداڵان و کۆتاییهێنان بە دەستدرێژیکردنە سەر منداڵان و زەوتکردنی مافەکانیان.
جاڕنامەی گەردوونی مافەکانی منداڵ
منداڵان خاوەنی جاڕنامەی گەردوونی تایبەت بە خۆیانن و سەرجەم مافەکانیانی تێدا جێگیر کراوە.
جاڕنامەکە لە 54 ماددە پێکدێت، کە تایبەتە بە مافەکانی منداڵان و جێبەجێکردنی لەلایەن وڵاتانەوە.
جاڕنامەی گەردوونی مافەکانی منداڵ لە 20ی تشرینی دووەمی ساڵی 1989 لەلایەن رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە دەرچووە و لە ساڵی 1990ـەوە جێبەجێ دەکرێت، کە ١٩٦ وڵاتی جیهان ئەندامن لە رێککەوتنەکەدا و ئەو وڵاتانەشی رێککەوتننامەکەیان پەسەند کردووە، پێویستە لەسەریان سەرجەم ماددەکانی جاڕنامەکە جێبەجێ بکەن.
مافی ژیان، خوێندن، دەربڕینی بیروڕا، بەشداری چالاکی هونەریی و کلتوری و وەرزشی و پێکهێنانی هاوڕێ
مافە بنەڕەتییەکانی منداڵان ئەوەیە کە، منداڵان مافی ژیان و خوێندن و دەربڕینی بیر و ڕای خۆیان هەیە، هەروەها مافی خۆیانە بەشداری چالاکییە هونەری و کلتوریی و وەرزشییەکان بکەن، دەبێت دایک و باوک لە پرسە گرنگەکانی پەیوەندییان بە خودی منداڵەوە هەیە ڕا و خواستی منداڵ خۆی وەربگرن.
بەپێی جاڕنامەکە، منداڵان مافی پێکهێنانی هاوڕێیان هەیە و هەموو منداڵێک مافی خۆیەتی کە لە ژینگەیەکی پەروەردەیی باشدا بێت و لە هەر رەگەز و نەتەوەیەک بێت مافی خۆیەتی کلتوری تایبەت بە خۆی هەبێت و بە زمانی دایک قسە بکات.
جاڕنامەکە بە تەواوی جەخت دەکاتەوە لەسەر ئەوەی، پێویستە دایک و باوک و دەوڵەت پێکەوە هاوکار بن بۆ جێبەجێکردنی تەواوی بەندەکانی ئەو جاڕنامەیە.
بەندەکانی مافەکانی منداڵ:
1.منداڵ ئەو مرۆڤەیە کە تەمەنی لە خوار 18 ساڵەوەیە.
2.مافەکانی منداڵ بۆ هەموو منداڵێکە بەبێ جیاوازی و ئەرکی دەوڵەتە لە هەموو جۆرە جیاوازییەک بیپارێزێت.
3.لە هەموو بڕیار و هەڵسوکەوتێکدا کە پەیوەندی بە منداڵەوە هەیە پێویستە باشترین بەرژەوەندی رەچاوبکرێت.
4.پێویستە دەوڵەت هەموو رێوشوێنێک بگرێتەبەر بۆ دەستەبەرکردنی مافەکانی منداڵان.
5.پێویستە لەسەر دەوڵەت رێز لە ئەرک و مافی دایک و باوکی منداڵ بگرێت لە رێنمایی کردنیدا.
6.ئەرکی دەوڵەتە تا ئەوپەڕی توانا دەستەبەری گەشە و مانەوەی منداڵ بکات.
7.هەموو منداڵێک مافی ئەوەی هەیە ناو و ناسنامە و رەگەزنامەی تایبەت بە خۆی هەبێت.
8.ئەرکی دەوڵەتە رێز لە مافی پاراستنی ناو و ناسناە و رەگەزنامە و پەیوەندیی خێزانیی منداڵ بگرێت.
9.هەموو مندالێک مافی ئەوەی هەیە لەناو خێزانی خۆیدا بژی و بە زۆرەملێ لە خێزانەکەی جیانەکرێتەوە.
10.منداڵ و دایک و باوک مافی ئەوەیان هەیە بە مەبەستی بەیەک شادبوونەوە وڵاتێک جێبهێڵن و بڕۆنە وڵاتێکی دیکە.
11.پێویستە دەوڵەت رێگە بە رفاندن و دەستبەسەرکردنی منداڵ نەدات ئەگەر لەلایەن هەر کەس و لایەنێکەوە بێت.
12.هەموو منداڵێک مافی خۆیەتی ڕای خۆی سەربەستانە دەرببڕێت لەسەر ئەو بابەتانەی پەیوەندی بە خۆیەوە هەیە.
13.هەموو منداڵێک مافی خۆیەتی ئازادانە بیر و ڕای خۆی دەرببڕێت.
14.پێویستە دەوڵەت رێز لە مافی ئازادی بیر و ویژدان و ئایینی منداڵ بگرێت.
15.منداڵان مافی پێکهێنانی کۆمەڵە و ئازادی کۆبوونەوەی ئاشتیانەیان هەیە. لە چوارچێوەی یاسایەکدا کە ئارامی و ئاسایش و سیستمی گشتی سەربەستی کەسانی تر تیایدا پارێزراو بێت.
16.هەموو منداڵێک مافی پاراستنی هەیە لە هەر جۆرە خۆهەڵقورتاندنێک لە ژیانیتایبەتی خۆی و خێزانەکەیدا.
17.ئەرکی دەوڵەتە دەستەبەری بەدەستهێنانی زانیاری بەسود و گونجاو بکات لە سەرچاوە و کەناڵی جیاجیای راگەیاندنەوە بۆ هەموو منداڵێک.
18.پەروەردەکردنی منداڵ بەرپرسیارێتی هاوبەشی دایک و باوکە بۆ ئەو مەبەستەش ئەرکی دەوڵەتە هاوکاریی گونجاویان بکات.
19.ئەرکی دەوڵەتە منداڵ بپارێزێت لە هەر توندوتیژییەک کە لەلایەن دایبابان و چاودێرانەوە بەرانبەر بە منداڵان دەکرێت.
20.ئەرکی دەوڵەتە بەشێوەیەکی گونجاو دەستەبەری پاراستنی ئەو منداڵانە بکات کە بێبەش دەبن لە ژینگەی خێزانیی.
21.ئەو دەوڵەتانەی گرتنەخۆیان قبوڵە، دەبێت ئەو کارە بە رەچاوکردنی باشترین بەرژەوەندییەکانی منداڵ و پەیڕەوی یاسا ئەنجام بدەن.
22.پێویستە دەوڵەت بە هاوکاریی رێکخراوەکان رێکاری گونجاو بگرێتە بەر بۆ ئەو منداڵانەی هەوڵی پەیداکردنی جێگەیەکی پەنابەری دەدەن، یان ئەوانەی بە پەنابەر دادەنرێن.
23.هەموو منداڵێکی خاوەنپێداویستی تایبەت مافی چاودێری و فێرکردن و راهێنانی تایبەتی هەیە بۆئەویە ژیانێکی شەرەفمەندانە بژی.
24.ئەرکی دەوڵەتە چاودێری تەندروستی سەرەتایی و پاراستن بۆ هەموو منداڵێک دەستەبەر بکات و هەوڵ بدات بۆ کەمکردنەوەی رێژەی مردنی منداڵ.
25.دەوڵەت دەبێت بە رێکوپێکی چاو بە رەوشی ئەو منداڵانەدا بخشێنێتەوە کە لەبەر هەر هۆیەک بە مەبەستی چاودێری و چارەسەر و پاراستن سپێردراون بە دامەزراوەکان.
26.منداڵ مافی هەیە سودمەندبێت لە دابینکردنی بیمەی کۆمەڵایەتی.
27.هەموو منداڵێک مافی ئەوەی هەیە کە لە ئاستی گوزەرانێکی وادا بژی لەگەڵ گەشەی جەستەیی و عەقڵیدا بگونجێت کە ئەمەش ئەرکی باوانە بۆی جێبەجێ بکەن، دەوڵەتیش دەبێت یارمەتی بەجێگەیاندنی ئەو ئەرکە بدات.
28.ئەرکی دەوڵەتە خوێندنی سەرەتایی خۆڕایی و ناچاری بۆ هەموو منداڵێک دەستەبەر بکات، بەشێوازێک کە سیستمی قوتابخانە بگونجێت لەگەڵ مافەکان و کەرامەتی منداڵدا.
29.پێویستە خوێندن پەرە بە کەسایاتی منداڵ بدات و ببێتە هۆی گەشەکردنی توانا و بەهرەکانی منداڵ.
30.منداڵانی کەمینەکان مافی ئەوەیان هەیە زمان و ئایین و کلتوری خۆیان بەکار بهێنن.
31.منداڵ مافی حەوانەوە و یاری و بەشداریکردنی چالاکی رۆشنبیری و هونەریی هەیە.
32.هەموو منداڵێک مافی ئەوەی هەیە لە ئیشی قورس و مەترسیدار بەدوور بێت کە رێگر بێت لە گەشەی ژیری و جەستەیی و کۆمەڵایەتی و خوێندنیدا.
33.هەموو منداڵێک مافی ئەوەی هەیە پارێزراو بێت لە بەکارهێنان و بەرهەمهێنان و دابەشکردنی مادە هۆشبەرەکاندا.
34.پێویستە لەسەر دەوڵەت منداڵ بپارێزێ لە هەموو شێوازێکی دەستدرێژی و هەراسانکردنی سێکسی.
35.ئەرکی دەوڵەتە هەموو رێکارێک بگرێتە بەر بۆ پاراستنی منداڵ لە کڕین و فرۆشتن و رفاندن.
36.منداڵ دەبێت پارێزراوبێت لە هەموو شێوەکانی قۆستنەوە کە لە بەندەکانی 32، 33، 34 و 35دا نەهاتووە.
37.منداڵ نابێت رووبەڕووی ئەشکەنجە یان هەر شێوازێکی دیکە لە مامەڵەی خراپبکرێتەوە و نابێت سزای لەسێدارەدان یان هەتاهەتایی بەسەردا بدرێت.
38.پێویستە دەوڵەت دەستەبەری بەشداریینەکردنی منداڵ بکات لە کێشە و ململانێی چەکداریدا.
39.پێویستە دەوڵەت راهێنانەوەی جەستەیی و دەروونی بۆ ئەو منداڵانە دابین بکات کە بوونەتە قوربانی هەراسانکردن و ململانێی چەکداریی و هەر مامەڵەیەکی خراپ.
40.ئەومندالانەی کە تۆمەتبار دەکرێن بە ئەنجامدانی کەتنێک، پێویستە تەمەنیان لەبەرچاوبگیرێت و کەرامەتیان پارێزراو بێت، هەروەها راوێژکاری یاسایی و هەر یارمەتییەکی دیکەیان بۆ دەستەبەر بکرێت بۆ بەرگریکردن. باشتر وایە منداڵ نەخرێتە زیندانەوە.
41.ئەگەر یاسا دەوڵەتییەکان یان هەر یاسایەکی پەیڕەکراو لە بواری مافی منداڵدا باشتر بوون لە بەندەکانی ئەم رێککەوتنە، ئەوا دەبێت باشترەکان پەیڕەو بکرێن.
42.پێویستە دەوڵەت پابەند بێت بە هەموو ئەو مافانەی لەم رێککەوتنندامەیەدا ئاماژەیان پێکراوە و لیژنەی چاودێریکردنی مافەکان پێکبهێنرێت بۆ بەدواداچوونی ئەو راپۆرتانەی پێشکەش دەکرێت لەپێناو جێبەجێکردنی رێککەوتننامەکەدا.
هاتوچۆی هەولێر رایگەیاندووە، لە دوو شوێی سوڕانەوەی ئۆتۆمبێل 'یوتێرن' کامێرای تۆمارکردنی سەرپێچی دەکەونە کار و هەر ئۆتۆمبێلێک بە پێچەوانەوە پێچ بکاتەوە، سزای سەرپێچی یاساکانی هاتوچۆی بۆ دەنووسرێت.
هاتوچۆی هەولێر شۆفێران ئاگادار دەکاتەوە، تا رۆژی 6ی ئەم مانگە و دوای سەعات 12:00ی شەو کامێراکانی تۆمارکردنی سەرپێچی بەشێوەی تاقیکردنەوە لە شوێنی سوڕانەوەکانی شەقامی 40 مەتری عەشتار و شەقامی 100 مەتری جەودەت ئەسعەدی دەکەونە کار.
ئەوەش هاتووە، لەدوای ئەو رێکەوتەوە و لە رۆژی 7ی ئەم مانگەوە، کە هاوکاتە لەگەڵ دووەم رۆژی جەژنی قوربان، کامێراکان بە شێوەی هەمیشەیی دەکەونە کار و لە قۆناغی تاقیکردنەوەدا نامێنن و سەرپێچییەکان تۆمار دەکەن.
داواش لە شۆفێران دەکەن، بەهیچ جۆرێک سوڕانەوە 'یوتێرن' بەشێوەی پێچەوانە ئەنجام نەدەن، بۆئەوەی هەم ژیانی خۆیان و شۆفێرانی دیکە نەخەنە مەترسییەوە، هەم دووربن لە سزای پێبژاردن.
ئەوەش لەکاتێکدایە، ماوەی نزیکەی دوو ساڵە کامێراکانی تۆمارکردنی تیژڕەوی و سەرپێچی لە ناو شارەکانی هەرێم و رێگاکانی دەرەوەی شاردا کەوتوونەتە کار و هاتوچۆش دەڵێت، دانانی ئەو کامێرایانە بەشێکی زۆری روداوەکانی هاتوچۆی کەمکردووەتەوە.
ئەمڕۆ لە هەرێم تاقیکردنەوەی نیشتمانیی پۆلی 12 دەستی پێ کرد و لە سەرجەم شارەکانی هەرێمەوە خوێندکاران چوونە هۆڵەکانی تاقیکردنەوە و دەستیان بە تاقیکردنەوە کرد.
ئەمڕۆ یەشەممە، 1ی حوزەیران، پۆلی 12ی ئامادەیی یەکەم تاقیکردنەوەی نیشتمانیی خولی یەکەمی وەرزی خوێندنی 2024-2025یان دەست پێ کرد و لە سەعات 7:30 خولەکی بەیانییەوە لە هۆڵەکانی خوێندان.
بۆ خوێندنی ئەمساڵ، بە سەرجەم پارێزگاکانی هەرێمەوە 115 هەزار و 787 خوێندکار بەشداری تاقیکردنەوەکان دەکەن.
خوێندکارەکان بەسەر زیاتر لە دوو هەزار هۆڵدا دابەشکراون و سێ هەزار و 81 سەرپەرشتیار چاودێری هۆڵەکانی تاقیکردنەوە دەکەن.
قۆناغی 12ی ئامادەیی دوایین قۆناغی پەروەردەییە لە هەرێم، خوێندکاران لەدوای بڕینی ئەو قۆناغە دەچنە پەیمانگە و زانکۆکانی سەر بە خوێندنی باڵا، ئەوەشی دیاری دەکات لە چ بەشێکدا بخوێنن ئەو نمرەیەیە کە لە تاقیکردنەوەی نیشتمانیی بەدەستی دەهێنن.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە ساڵیادی دامەزراندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دا پەیامێکی بڵاوکردەوە و تێێدا هاتووە، "دامەزراندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان وەرچەرخانێکی گەورە بوو لە بزووتنەوەی رزگاریخوازی و خەباتی شۆڕشگێڕانە بە سەرکردایەتی سەرۆک مام جەلال".
دەقی پەیامەکە
بەبۆنەی ساڵیادی یۆبیلی زێڕینی دامەزراندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانەوە گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی سەرکردایەتی و کادر و لایەنگرانی یەکێتی دەکەین.
دامەزراندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە 1 ی حوزەیرانی 1975 وەرچەرخانێکی گەورە بوو لە بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی و خەباتی شۆڕشگێڕانە بە سەرکردایەتی سەرۆک مام جەلال کە ڕۆڵی سەرەکی هەبوو لە کۆکردنەوە و ڕێکخستنی ڕیزەکانی پارتە سیاسییەکانی کوردستان و عیراق لە هەلومەرجێکی سەختدا لە نێو تەحەدا و هاوکێشە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکاندا و یەکێتی لە خەباتی دژ بە دیکتاتۆرییەت قوربانی گەورەی داوە لە پێناو بەدیهێنانی ئازادی و دێموکراسی و ژیانێکی شایستە بۆ کۆمەڵانی خەڵک.
لەم بۆنەیەدا هیوای پێشکەوتن و سەرکەوتنی زیاتر بۆ یەکێتی دەخوازین لەجێبەجێکردنی ئەرکە نیشتمانییەکەی کە لەباوەڕی یەکڕیزیی نێوان هەموو هێزە سیاسییەکان و کارکردن بۆ خزمەتکردنی هاوولاتیان سەرچاوەی گرتووە.
داوا لە هەمووان دەکەین پارێزگاری لە دەستکەوتەکان بکەن و بەرەو پێشەوە بڕۆن لەپێناو بەهێزکردنی سیستەمی دێموکراسی و خزمەتکردنی سەرجەم پێکهاتەکانی کوردستان و عێراق لەپێناو بنیاتنانی دەوڵەتێکی پێشکەوتوو، شارستانی، خۆشگوزەرانی و دوور لە توندوتیژی و پەراوێزخستن و هەمووان تێیدا بە ئارامی، خۆشگوزەرانی و ئاشتی بژین.
بەرز و پیرۆز بێت ساڵیادی دامەزراندنی یەکێتی نیشتمانیی کوردستان
سڵاو لە گیانی پاکی شه هیدانی کوردستان و عێراق
د. لەتیف جەمال ڕەشید
سەرۆک کۆمار
31/5/2025
لە چوارچێوەی هەوڵە بەردەوامەکان بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی رێکەوتنی 10ـی ئازار کە لە نێوان سەرکردایەتی هەسەدە و دەسەڵاتدارانی دیمەشق واژۆکرابوو، وەفدێکی بەرپرسانی ئیدارەی خۆسەر گەیشتە پایتەختی سوریا.
بەپێی ئەو زانیاریانەی کە میدیاکانی رۆژئاوای کوردستان بڵاویان کردووەتەوە، وەفدەکە پێکهاتووە لە ئەندامانی ئەو لیژنەیەی کە لە 12می نیسان پێکهێنرابوو.
بریتین لە:
- فەوزە یوسف
- عەبدولحەمید ئەلمەهباش
- ئەحمەد یوسف
- سەنحەریب بەرسوم
- سوزدار حاجی
وتەبێژانی لیژنەکەش مەریەم ئیبراهیم و یاسر سلێمان ن.
ئەم سەردانە دوابەدوای سێ کۆبوونەوەی هەماهەنگی دێت کە لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا بەڕێوەچووە. لایەنەکان هەوڵ دەدەن گفتوگۆکان بەهێزتر بکەن و سەقامگیری لە ناوچەکەدا بە جێبەجێکردنی بڕگەکانی رێکەوتنی 10ـی ئازار بەدەستبهێنن.
بڕیارە ئێوارەی ئەمڕۆ وەفدی ئیدارەی خۆسەر لەگەڵ دەسەڵاتدارانی دیمەشق گفتوگۆی رەسمی ئەنجام بدەن بۆ بەردەوامکردنی پرۆسەی دیالۆگ و هەماهەنگی.
ئەو خاڵانەی ڕێککەوتنیان لەسەر کراوە:
1- گەرەنتیکردنی مافی هەموو سوورییەکان لە نوێنەرایەتی و بەشداریی لە پرۆسەی سیاسیدا و هەموو دامەزراوەکانی دەوڵەت لەسەر بنەمای لێهاتوویی بێ گوێدانە پاشخانە ئایینی و نەتەوەییەکانیان.
2- کۆمەڵگەی کوردی کۆمەڵگەیەکی ڕەسەنە لە دەوڵەتی سووریا و دەوڵەتی سووریا گەرەنتی مافی هاووڵاتییبوونیان دەکات و هەموو مافە دەستورییەکانیان بۆ دابین دەکات.
3- ڕاگرتنی شەڕ لەنێو هەموو خاکی سووریادا.
4- تێکەڵکردنی هەموو دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکان لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا (ڕۆژئاوای کوردستان) لە چوارچێوەی بەڕێوەبەرایەتیی دەوڵەتی سووریا، لەنێویاندا دەروازە سنوورییەکان، فڕۆکەخانە، کێڵگە نەوتی و گازییەکان.
5-گەرەنتی گەڕانەوەی سەرجەم ئاوارە و پەنابەرە سوورییەکان بۆ شارۆچکە و گوندەکانیان و پاراستنیان لە لایەن دەوڵەتی سووریاوە.
6- پشتیوانیی دەوڵەتی سووریا لە ڕووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی ئەسەد و هەموو ئەو هەڕەشانەی کە مەترسین لەسەر ئاسایش و یەکپارچەیی خاکەکەی.
7-ڕەتکردنەوەی بانگەشەکانی دابەشبوون و ڕق و کینە و هەوڵدان بۆ بڵاوکردنەوەی ئاشووب لە نێوان هەموو پێکهاتەکانی کۆمەڵگەی سووریا دا.
8- لیژنە جێبەجێکارەکان کار و هەوڵ بۆ جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکە دەدەن بە شێوەیەک کە لە کۆتایی ئەم ساڵ تێ نەپەڕێت.
بەپێی راپۆرتێکی رۆژنامەی شەرقل ئەوسەت، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عیراق، ئەم دواییانە جوڵەکانی دەستپێکردووە بۆ چارەسەرکردنی کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و پەیوەندی خێرای بە فراکسیۆنە کوردستانییەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە کردووە.
بەپێی ئەو زانیاریانەی کە رۆژنامەی شەرق ئەلئەوسەت چاپی لەندەن لە ژمارەی ئەمڕۆیدا بڵاوی کردۆتەوە، سەرۆک وەزیران نوێنەرانی فراکسیۆنە کوردستانییەکانی بینیوە و گفتوگۆی لەگەڵیاندا کردووە.
داخوازی ئەمەریکا بۆ چارەسەری کێشەکە:
سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەش کردووە کە حکومەتی ئەمەریکا داوای لە هەردوو لایەن کردووە کە لە زووترین کاتدا کێشەکانی نێوانیان چارەسەر بکەن و پابەند بن بە رادەستکردنی شایستەی دارایی بە یەکتری.
وەستاندنی ناردنی مووچە لەلایەن بەغدادەوە:
رۆژی 28ـی ئایاری 2025، تەیف سامی وەزیری دارایی حکومەتی فیدراڵی عیراق بە نوسراوێکی رەسمی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستانی ئاگادار کردەوە کە چیتر ئامادە نییە مووچەی کارمەندانی هەرێم بنێرێت.
وەزیری دارایی بەم هۆکارە موچەی فەرمانبەرانی هەرێم نانێرێت:
- خەرجکردنی تەواوی تەرخانکراوی دارایی و شایستەی هەرێمی کوردستان لە بودجەی ساڵانی 2023،2024 و 2025
- پابەند نەبوونی هەرێمی کوردستان بە ناردنی داهاتی نەوتی و نانەوتی بۆ خەزێنەی گشتی
کاردانەوەی هەرێمی کوردستان:
نوسراوەکەی وەزیری دارایی کاردانەوەی گەورەی لە سەر ئاستی هەرێمی کوردستان لێکەوتەوە.
شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران، بەناوی فراکسیۆنە کوردستانییەکانەوە هەڕەشەی بایکۆتکردنی بەغدادی کرد.
-دواتر هەرێم كەمال ئاغا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە لێدوانێكدا بە كوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیارەكەی تەیف سامی وەزیری دارایی نایاساییە و دژی بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵییە.
دواتر مەکتەبی سیاسی پارتی رایگەیاند: ئەگەر تا پێش جەژنی قوربانی مووچەی کارمەندانی هەرێمی کوردستان نەنێردرێت، هەڵوێستی یەکلاکەرەوەیان دەبێت
وتەبێژی پۆلیسی راپەرین بە کوردسات نیوزی راگەیاند: هاووڵاتیەک لەنێو بازاڕی چواڕقورنە تەقەی لە خەسویی و ژنەکەی کردوە، خەسووی کوشتووە و ژنەکەشی بریندارە.
شۆڕش ئیسماعیل وتەبێژی پۆلیسی چوارقوڕنە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، روداوەکە لە ناو بازاڕی چوارقوڕنە بووە و تەقەی لە خەسووی کردووە و کوشتویەتی، هەروەها تەقەی لە هاوسەرەکەی و خوشک و برای هاوسەرەکەی کردووە و برینداری کردوون.
نوێدەکرێتەوە...
پێش نیوڕۆی ئەمڕۆ لە ناحیەی عەباسی سەر بە قەزای حەویجە، کرێکارێک لە کاتی ئەنجامدانی کارەکەیدا بە هۆی کارەبا گرتنەوە گیانی لەدەستداوە.
سەرچاوەیەکی ئەمنی لە پۆلیسی ناحیەی عەباسی بە کوردسات نیوزی راگەیاند کە قوربانیەکە گەنجێکی 29 ساڵە بە ناوی (فاروق غازی).
بەپێی زانیاریەکان، فاروق غازی لە کاتی کارکردن لە باخێکدا لە ناو ناحیەی عەباسی کارەبا گرتویەتی و دەستبەجێ گیانی لەدەستداوە.
کایا کاڵاس، بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا، ئەمڕۆ شەممە رایگەیاند کە وڵاتانی ئەوروپایی خەرجییەکانی بەرگری سەربازی زیاد دەکەن، ئەمەش دوای ئەوەی ئیدارەی ترەمپ "مامەڵەیەکی توندی" لەگەڵ ئەوان کردووە و داوای پەیوەندی بەهێزتری کردووە بۆ بەرەنگاربوونەوەی "هێزی ئابووری" چین.
کاڵاس لە کۆڕبەندی سەربازی شانگریلا لە سەنگافورە قسەی کرد و وەڵامی لێدوانەکانی پیت هێگسێت، وەزیری بەرگری ئەمریکای دایەوە و پێداگری دۆناڵد ترەمپی لەسەر زیادکردنی خەرجییە سەربازییەکان بە "مامەڵەی دڕندانە" وەسف کر.
کاتێک لەبارەی وتارەکەی هێگسێتەوە پرسیاری لێکرا، کاڵاس بە گاڵتەجاڕییەوە وەڵامی دایەوە و وتی: "بە هەر حاڵ خۆشەویستییە، بۆیە باشترە لەوەی کە بە هیچ شێوەیەک خۆشەویستی نەبێت."
بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە پەیوەندیی برۆکسڵ لەگەڵ واشنتن نەپچڕاوە و ئاماژەی بەوە کرد: "دوێنێ هەینی لەگەڵ هێگسێت قسەی کردووە."
کاڵاس وتیشی: "گوێم لە وتارەکەی گرت، لە راستیدا زۆر ئەرێنی بوو سەبارەت بە ئەوروپا، بۆیە بە دڵنیاییەوە هەندێک خۆشەویستی لەوێ هەیە."