وتیشی، لە ھەموو لایەنەکان و نەتەوەکان و حزبە عێراقییەکان نزیکە، سەرۆک کۆمار دەبێت سەرۆکێک بێت بۆ ھەموو عێراقییەکان و نابێت لایەنگری ھیچ لایەنێک بێت. 

ئاشکراشیکرد، ئامانجی سەرەکی لە خۆکاندیدکردنی بۆ ئەوەیە لێکنزیکبوونەوە ھەبێت لەنێوان لایەنەکان و لە توانایدایە ھەموو لایەنە سیاسییەکان کۆبکاتەوە و لێکتێگەیشتن بکرێت.

د.لەتیف رەشید راشیگەیاند، پۆستە حکومییەکان لە پێناو خزمەتکردنی خەڵکە و عێراق پێویستی بە حکومەتێکی بەھێزە کە نوێنەرایەتی ھەموو لایەنەکان بێت.

جەختیکردەوە، پێویستیان بە دامەزراوەی گرنگ ھەیە بۆ بەرژەوەندی ھاوڵاتیان و پێویستە بە زووترین کات خزمەتگوزاری تەندروستی و پەروەردەیی و ئەمنی پێشکەش بکەن و بەڵێن دەدات زۆرترین ھەوڵبدات لە پێناو کارکردن لەگەڵ حکومەت و دامەزراوەکان و کاربکات بۆ خۆشگوزەرانی ھاوڵاتیان. 

دادگای فیدراڵی عێراق بۆ بڕیاردان لەسەر ئەو سکاڵایەی لەلایەن ھەردوو پەرلەمانتار عالیە نوسەیف و عەتوان حەسەن لەبارەی گەورەترین فراکسیۆنی پەرلەمانی تۆماریان کردبوو، کۆبۆوەو سکاڵاکەی رەتکردەوە.

لە یەکەم دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەران لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ پرسی گەورەترین فراکسیۆن لە نێوان ڕەوتی سەدر و ھێزەکانی چوارچێوەی ھەماھەنگی ناکۆکی جیاوازی لێکەوتەوە، لەماوەی رابردووشدا دادگای فیدراڵی سکاڵایەکی لەبارەی دەستوری بوونی یەکەم دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەران رەتکردەوە.

لە وەڵامی نوسراوێکی سەرۆک کۆمار کە داوای روونکردنەوەی ماددەی ٧٠ بڕگەی یەکی دەستور و زۆرینەی پێویست بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار و مەرجی ئامادەبوونی دوو لەسەر سێی پەرلەمانتار، دادگای فیدراڵی کۆبۆوە و رایگەیاند، بە پێی ماددەی ٧٠ بڕگەی یەکەم، بەدەنگی زۆینەی دوو لەسەر سێی پەرلەمانتاران، سەرۆک کۆمار لەنێو کاندیدەکان ھەڵدەبژێردرێت، لەبەر ئەوە بۆ تەواوبوونی نیسابی یاسایی دانیشتنی ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار دەبێت بە ئامادەبوونی دوو لەسەر سێی کۆی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران.

موقتەدا سەدر رابەری رەوتی سەدر رایگەیاند، نابێت لەڕێی عێراقەوە ھێرش بکرێتە سەر وڵاتانی دراوسێ و ناوچەکە و پەلکێش کردنی عێراق بۆ جەنگێکی ھەرێمی بە تەواوی رەتدەکەنەوە.

وتیشی، پێویستە حکومەت بە جدی مامەڵە لەگەڵ پەلامارەکان بکات و بە دانوستان کێشەکان لەگەڵ وڵاتانی ھەرێمی چارەسەر بکرێن نەک بە توندوتیژی.

سەدر ئاماژەی بەوەشکرد، عێراق پێویستی بە ئاشتی و سەروەری ھەیە دوور لە فەرمانی دەرەکی و نابێت پیرۆزی عێراق و گەلەکەی روبەڕووی مەترسی ببنەوە.

عائید ھیلالی سەرکردە لە چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان ڕایگەیاندووە، لە دوو ڕۆژی داھاتوو چوارچێوەی ھەماھەنگی کۆبوونەوەیەک ئەنجام دەدەن و تیایدا ھەڵوێستی خۆیان لە بارەی بەشداریکردن یان بایکۆتی دانیشتنی داھاتووی ئەنجومەنی نوێنەران دەدەن.

ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی ھەماھەنگی وتیشی، لەناو کۆبوونەوەکەدا ئەگەر بڕیاریاندا بەشداری دانیشتنی داھاتووی ئەنجومەنی نوێنەران بکەن ئەو کاندیدەش دیاری دەکەن کە بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار دەنگی پێدەدەن.

 

(ھادی عامری) سەرۆکی ھاوپەیمانی فەتح، لە پەیامێکدا ئاماژەی بەوەکرد، پێویستە بە جێبەجێکردنی یاسا و ڕووبەڕووبوونەوەی ئاژاوە و گەندەڵی، شکۆ بۆ عێراق بگەڕێننەوە، ( عامری) داواشی لە سەرجەم لایەنە سیاسیەکان کرد، بە لێکتێگەیشتن ناکۆکییەکانی نێوانیان تێبپەڕێنن.

بەھۆی ئەنجامەکانی ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقەوە، ناکۆکی لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعە و ڕەوتی سەدر دروستبووە، موقتەدا سەدر سوورە لەسەر پێکھێنانی حکومەتێکی زۆرینەی نیشتیمانی، کە ئەوە بە لای چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەوە قبوڵکراو نییە.

پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، سەرلەبەیانی ئەمڕۆ "تارق حەرب"پارێزەر و پسپۆڕی یاسایی عێراقی بە نەخۆشی جەڵتەی دڵ کۆچی دوایی کردووە، ھەر ئەمڕۆش لە رێوڕەسمێکی تایبەتدا لە ناوچەی کازمییە بەخاک دەسپێردرێت.

تارق حەرب یەکێک بوو لە کەسایەتییەکانی عێراق لە بواری یاسایدا، ھەروەھا لە بەناوبانگترین و دیارترین پسپۆڕە یاساییەکانە بۆ شیکردنەوەی بەند و ماددەکانی یاسا و دەستووری عێراق، لە ساڵی ١٩٤٥لە بەغداد لە دایک بووە ، لە ساڵی ١٩٧٥ لە زانکۆی مستەنسەرییە بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە یاسا بەدەستھێناوە، لە سالڵی ١٩٨٠ بڕوانامەی ماجستێری وەرگرتووە.

خەزعەلی ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، حکومەتی عێراق بەردەوام لەسەر پێشێلکارییەکانی تورکیا بێدەنگە ، ئەوەش وایکردووە پێشێلکارییەکانی بۆ سەر سەروەری عێراق بەردەوام بێت، دەشڵێت، سوپای تورکیا لە دوای ئەوەی سەربازگەکانی لە باکوری عێراق جێگیرکردووە زیاتر زیادەرەوی دەکات و بە بیانوی جیا بۆردومانی مەدەنیەکان دەکات .

خەزعەلی بەتوندی ئیدانەی بۆردومانەکانی تورکیای کردووە دژی ھاوڵاتیان و کەمپی ئاوارەکان و زیادکردنی نەھامەتیەکانیان ، ھەرەشەی ئەوەشی کردووە کە لە کاتی گونجاودا بەرگریکارانی عێراق زەبری توند لە تورکیا دەدەن و ناچاریان دەکەن وڵاتەکە جێبھێڵن .

لەلایەکی تریشەوە شانەی راگەیاندنی ئەمنی عێراق ئیدانەی بۆردومانەکانی تورکیای کردووە و رایگەیاندوە لە رێی بۆردومانەکانەوە تورکیا جارێکی تر سەروەری عێراقی پێشێلکردووە.

 لیوای( نۆ)ی حەشدی شەعبی لەگەڵ فڕۆکەکانی سوپا چوونەتە دوورگەی "ئەلبو مەرسوس" لە خۆرھەڵاتی پارێزگای "سەڵاحەدین" و پێکدادانی توند لە نێوان ھێزەکانی حەشدی شەعبی و تیرۆریستانی داعش لەو ناوچەیە دەستیپێکردووە.

لەلایەکی ترەوە، شانەی راگەیاندنی ئەمنی بڵاویکردەوە، لە بۆردوومانێکی ئاسمانیدا لە پارێزگای "نەینەوا" پێنج تیرۆریست کوژراون، ئەو تیرۆریستانە لە ئەشکەوتێکدا بوون لەبیابانەکانی "حەزر" لە باشوری پارێزگاکە، بۆردوومانەکەش لەلایەن فەرماندەی ھێزە ئاسمانییەکان لەڕێی فڕۆکەی ئێف ١٦ەوە ئەجام دراوە. 

فەریق روکن ئەحمەد سەلیم فەرماندەی ئۆپراسیۆنەکانی بەغداد رایگەیاندوە، ئەو ھەواڵانەی بڵاوکراونەتەوە سەبارەت بە بۆردومانکردنی فرۆکەخانەی بەغدادی نێودەوڵەتی بە چەند موشەکێکی کاتیوشا ، دورن لە راستیەوە و ھیچ بنەمایەکیان نییە .
سەرچاوەیەکی ئەمنیش رایگەیاندووە، بەیانی ئەمرۆ زەنگی ئاگادارکردنەوە لە فرۆکەخانەی بەغداد لێدراوە ، بەڵام ھیچ ھێرشێکی موشەکی فرۆکەخانەکەی نەکردۆتە ئامانج . 
ئەوە لەکاتێکدایە رۆژی ھەینی فڕۆکەخانەی بەغدادی نێودەوڵەتی لەرێی چەند موشەکێکی کاتیوشاوە کرایە ئامانج و زیانی ماددی لێکەوتەوە .

ئاماژە بۆ ئەوەدەکەن ، ئەو بەڵێنانەی پێیاندرابوو بۆ دامەزراندن لە کۆمپانیای نەوتی باکور بێ ئەنجام بوون، لە ئێستاشدا جەخت لەوەدەکەنەوە تا فەرمانی دامەزراندنیان بۆ دەردەچێت بەردەوام دەبن لە خۆپشاندان و داواکردنی مافەکانیان.

نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق "یۆنامی" ڕاگەیەندراوێکی لە بارەی ھێرشی فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا بۆ سەر مەخمور و چیای شنگال بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند، دوای ھێرشە ئاسمانییەکانی سنوری پارێزگای نەینەوا کە قوربانیی مەدەنی لێکەوتەوە.

یۆنامی ئەوە دووپاتدەکاتەوە کە پێویستە ھەموو کاتێک ڕێز لە سەروەری و شکۆی خاکی عێراق بگیرێت و دانیشتوانی ناوچەکە بپارێزرێن و کێشەکان لە ڕێگەی گفتوگۆ و ھاریکارییەوە چارەسەر بکرێن.

شەوی ڕابردوو فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا کەمپی مەخمور و دەوروبەری و چیای شنگالیان بۆردومان کرد و لە ئەنجامدا چەند کەسێک گیانیان لە دەستدا و ژمارەیەکیش برینداربوون.

لە ڕاگەیەندراوێکدا عامری جەختیکردەوە، چوار چێوەی ھەماھەنگی پابەندە و سورە لەسەر کرانەوە بەسەر ھەموو لایەکدا، گفتوگۆکانیش بەردەوامە لەگەڵ ھەموو لیست و قەوارە سیاسییەکان، بێ ئەوەی ھیچ  لایەک پەراوێز بخرێت.

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەش کراوە، پەراوێزخستنی ھەر لایەنێکی سیاسی لەناو چوارچێوەی ھەماھەنگی، مامەڵەیەکی دوور لە دیموکراسییە و ناتوانرێت حکومەتی زۆرینەی نیشتیمانی پێ بنیات بنرێت.

ئەو وتانەی ھادی عامری لە کاتێکدایە، دوێنێ موقتەدا سەدر لە کۆبوونەوەیەک لە نەجەف جەختیکردەوە لە دروستکردنی حکومەتی زۆرینەی نیشتیمانی و ڕاشیگەیاند، پێشوازی دەکات لە گفتوگۆ لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنێکی نیشتیمانی.

لوئەی مشعەبی، بریکاری وەزارەتەکە ڕایگەیاندووە، ئەگەر ئاڵوگۆڕی بازرگانیان لەگەڵ عێراق بگاتە ئاستی چاوەڕوانکراو، ئەوا پلانیان ھەیە لە ڕێگەی ھێڵی شەمەندۆفێر ١٠ شاری وڵاتەکەیان بە عێراقەوە ببەستنەوە.

ئاماژەی بەوەش کردووە، دەیانەوێت لە ڕووی مێژوویی و زمان و چەند بوارێکی دیکەوە پەیوەندییەکانیان لەگەڵ عێراق بەھێزتر بکەن و جگە لە دەروازەی عەرعەر، دەروازەیەکی دیکەش دەکەنەوە.

دوای داگیرکردنی کوەیت لەلایەن عێراقەوە دەروازەی عەرعەر لە نێوان سعودیە و عێراق داخرا و لە کۆتایی ٢٠٢٠ دەروازەکە جارێکی دیکە کرایەوە، ئەمەش سەرەتای بەھێزکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان ھەردوو وڵات بوو.