کەشناسی ئێران لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لە ئێوارەی ئەمڕۆوە شەپۆلێکی باران بارین روو لە پارێزگاکانی کرماشان، ئیلام، سنە، ورمێ و حەوت پارێزگای تری ئێران دەکات و شەپۆلەکە تا رۆژی سێشەممە بەردەوام دەبێت، ئاماژەی بەوەشکردووە، لە ھەندێک ناوچە شەپۆلەکە بایەکی توند و خۆڵبارینی لەگەڵ دەبێت و مەترسی شکانی درەختەکان و کەمبونەوەی مەودای بینین و دروستبونی گرفتی ھاتوچۆ لە ئارادایە. 

ھاوکات مەھدی سابری بەڕێوەبەری کەشناسی ورمێ رایگەیاندووە، پێشبینی دەکەن لە بەشێک لە ناوچەکانی پارێزگای ورمێ ئاستی ئاوی روبارەکان بەشێوەیەکی بەرچاو بەرزبێتەوە و کۆبوونەوەی ئاو لە ناو شارەکان ببێتە ھۆی دروستبونی لافاو، وتیشی خۆڵبارین لە زۆربەی ناوچەکان چڕ دەبێت. 

شۆخان عومەر بەڕێوەبەری بانکی مەڵکەندی راگەیاند، کۆدەکان ژمارەی خانەنشینان خۆیانە کە لەسەر پێناسەکانیان نووسراوە، بە پێی خشتەیەکیش کە دانراوە لە رۆژی شەممەوە ئەو خانەنشینانەی کۆدەکانیان لە ژمارە ١٠ ھەزار و ١١ ھەزار و ٢٧ ھەزارە مووچەکانیان دابەشدەکرێت، رۆژی یەک شەممەش مووچەی کۆدی ژمارە ٢٨ ھەزار و ژمارە ٢٩ ھەزار دابەشدەکرێت. 

راشیگەیاند، رۆژی دوو شەممە مووچەی ئەو خانەنشینانە دابەشدەکرێت کە کۆدەکانیان ژمارە ٣٠ ھەزار و ٣١ ھەزارە، رۆژی سێ شەممەش ژمارە ٣٢ ھەزار و ژمارە ٣٣ ھەزار دابەشدەکرێت و رۆژی چوار شەممەش کۆدەکانی ژمارە ٣٤ ھەزار و ٣٥ ھەزار و ٣٦ ھەزار مووچەیان پێ دەدرێت.

ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان خەڵات و دیاری ڕێزلێنانی بەخشی بە بۆکان ھەڵەبجەیی، بۆکان گەنجێکی بەھرەمەندەی پارێزگای ھەڵەبجەیە کە بە ھەوڵ و ماندوبونی خۆی و دوای حەوت ساڵ کارکردن، توانی ڕێنوسی زمانی کوردی لە ڕیزی زمانەکانی تری جیھان بۆ گووگڵ زیاد بکات، ھەنگاوەی ئەو گەنجە کوردە بووەتە جێگەی سەرنج و کاردانەوەی جیاجیای لێکەوتووەتەوە.

 

"د.ئازاد مستەفا" بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی ھەڵەبجە رایگەیاند، ئێستا ئامێری (یاگ  لەیزەر) بۆ بەشی نەشتەرگەری چاو لە نەخۆشخانەی بەرکەتووانی چەکی کیمیایی بەردەستە و تایبەتە بە ئەوانەی کە نەشتەرگەری لابردنی ئاوی سپی چاو یان دانانی ھاوینەی چاو دەکەن. ھاوکات داوای لە وەزارەتی تەندروستی و دارایی ھەرێم کرد پارەی پێویست بۆ نەخۆشخانەکە دابین بکەن بۆ ئەوەی ھیچ بریندارێک بۆ چارەسەر رەوانەی ئێران نەکرێت.

 

لە راگەیەندراوێکی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی ھاتووە، دوای ئەوەی دەنگی تەقە لە گەڕەکی چوارباخ لە شاری سلێمانی بیسترا، دەستبەجێ مەفرەزەکانی بنکەی پۆلیسی رزگاری گەیشتنە شوێنی مەبەست و توانرا کەمتر لە سەعاتێک تەقەکەرەکان بدۆزرێتەوە و دەستیگیربکرێن .

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە ئێستادا تۆمەتبارەکان بەبڕیاری دادوەر راگیراوان و لەکاتی دەستگیرکردنیشیاندا دەستگیراوە بەسەر دوو چەک لە جۆری یەک کڵاشینکۆف و یەک دەمانچە لەگەڵ ئۆتۆمبێلێکدا کە بە تۆمەتباران بووە .

"رەنج پشدەری" رۆژنامەنووسی کورد لە یۆنان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، کاروانی یەکەم ٨٠ کۆچبەر بوون بەپێی زانیارییەکان سەرجەمیان کوردن و سەعات ٧ی بەیانی ئەمڕۆ لە ئاوی دەریای "سێ پەنجە" لە نزیک دوورگەی کیسرا لە یۆنان ڕزگار کران. ھەروەھا کاروانی دووەم ١٠٠ کۆچبەر بوون و لە نزیک ھەمان دوورگە ڕزگارکران ئاشکرا نەکراوە چەندیان کوردن.

"رەنج پشدەری" راشیگەیاند، دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆش کاروانێکی دیکەی کۆچبەران کە پێکھاتبوون لە ٦٠ کۆچبەر لە نزیک دوورگەی کیسرا لەلایەن پۆلیسی دەریاوانی یۆنان لە خنکان ڕزگار کران، بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان ١٠ کۆچبەریان کوردن و سەرجەمیان سەلامەتن.

سروە محەمەد، ئەندامی فراکسیۆنی یەکێتی، بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، دەبوو منداڵانی شەھیدانی پێشمەرگە پێش ساڵی ٢٠٠٣ لە خوێندنی باڵای عێراق وەربگیرێن، بەڵام وەرناگیرێن، لەسەر ئەو دۆسیەیە لەگەڵ سەرۆکی دەستەی شەھیدانی عێراق کۆدەبنەوە. وتیشی، بەدواداچوون بۆ دۆسیەی ھەڵدانەوەی گۆڕە بە کۆمەڵەکان و ھێنانەوەی ڕووفاتی ئەنفالکراوان دەکەن.

بۆکان حەسەن بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، لەلایەن کۆمپانیای گووگڵ بە فەرمی بانگهێشت کراوە بۆ ئەوەی ڕۆژی چوارشەممەی داھاتوو لەگەڵ چەند ئەندازیارێکی کۆمپانیاکە کۆببێتەوە.

بۆکان حەسەن دەڵێت، " تیشک دەخەمە سەر ئەوەی کە بەشی سیستەمی دەنگمان بۆ چالاک بکەن بۆ گووگڵ کراودسۆرس بۆ ئەوەی بتوانین لە داھاتوودا ئیش بکەین بۆ سیستەمی دەنگی زمانی کوردیی ناوەندی لەگەڵ ئەندامانی کۆمەڵەی گووگڵ کراودسۆرس لە عێراق و ھەرێمی کوردستان."

رۆژی شەممە کۆمپانیای گۆگڵ لەبەشی وەرگێڕانی زمانە جیھانییەکان بەرەسمی زیادکردنی زمانی کوردی سۆرانی لەکۆنفراسی ساڵانەی خۆیدا راگەیاند، ئەوەش بەرھەمی گەنجێکی دانیشتووی شاری ھەڵەبجەیە کەماوەی حەوت ساڵە بەردەوام کار بۆ ئەو پرسە دەکات.

بۆکان حەسەن دەڵێت، بۆ ھەنگاوەکانی داھاتوو پێوستی بە حکومەتی ھەرێمە ھاوکاری بێت. زمانی کوردی سۆرانی لەگەڵ ٢٣ زمانی تردا دوای جێگیرکردنیان لە دەرئەنجامی ئەو ھەڵسەنگاندنەی کۆمپانیای گۆگڵ بوو کە لەناو ١٢٧ زمانی جیھاندا لەکۆتاییدا بڕیاری لەسەردرا.

وەزارەتی کارەبای حکومەتی ھەرێم دەیەوێت لە رێگەی پشکنینی خواستەوە ئاستی بەکارھێنانی کارەبای پارێزگاکان دیاری بکات، سەرەتاش لە سنوری پارێزگاکانی سلێمانی و ھەڵەبجەوە دەست پێدەکات دواتریش ھەولێرو دھۆک دەگرێتەوە.

وەزارەتەکە لەرێگەی پێدانی ٤٨ کاتژمێر کارەبای بەردەوامەوە پشکنینەکە دەکات، دواتر بڕیار لەسەر بەشی کارەبای پارێزگاکان دەدات.

بەپێی زانیاریەکان، تائێستاش جیاوازییەکی زۆر لەپێدانی کارەبا بە سلێمانی و دەوربەری بەراورد بە ھەولێرو دھۆک کراوەو رێژەیەکی کەمتریان پێدراوە.

بەنمونە، لەمانگی ئازاری ئەمساڵدا ژمارەی ھاوبەشانی کارەبا لەھەولێر نزیکەی ٦٣٩ ھەزارو، لەدھۆکیش ٣٩٠ ھەزار ھاوبەش بووە، بە ھەردوو پارێزگاکەش ٥٨% ی ھاوبەشیان ھەبووە، بەڵام ٦٦% وزەی کارەبای ھەرێمیان بۆ تەرخانکراوە.

ھاوکات ھاوبەشانی کارەبا لەسلێمانی ٦٩٨ ھەزار و لەھەڵەبجەش ٣٧ ھەزار بووە، بە ھەردوو پارێزگاکەشەوە ٤٢% ھاوبەشی کارەبایان ھەبووە، کەچی تەنھا ٣٤% وزەی کارەبایان بۆ تەرخانکراوە، واتە سەدا ١٦ کەمتریان بۆ دابینکراوە.

لە پرسی داھاتیشدا جیاوازییەکی گەورە بەدی دەکرێت، لەوەشیاندا نادادپەروەری بەرانبەر سلێمانی بەدیدەکرێت، چونکە ھەر لە مانگی ئازاردا داھاتی کارەبا لەھەولێر نزیکەی ٤ ملیار و نیو بووە، لەدھۆکیش تەنھا ٣ ملیارو ٧٠٠ ملیۆن دینار بووە.

لە سلێمانیش لەمانگی ئازاردا، داھاتی کارەبا ١٦ ملیار دینار بووە، لەھەڵەبجەش ١٢٦ ملیۆن دینار بووە.

بەوەش دەردەکەوێت لەسلێمانی و دەوروبەری کە دوو ھێندەی ھەولێرو دھۆک داھاتی ھەبووە، کەچی بڕی پێدانی وزەی کارەبای زۆر کەمتر بووە لەوان.

ئومێد ئەحمەد وتەبێژی وەزارەتی کارەبای ھەرێم لەگەشتی ھەواڵە ئابورییەکانی کوردسات نیوز رایگەیاند، لەپێدانی کارەبادا ھیچکات جیاوازییان لەنێوان شارەکاندا نەکردووەو لەئێستاشدا ھەموو ھەوڵەکانیان بۆ ئەوەیە بتوانن دادپەروەری بچەسپێنن.

بەڵام ھەر بەوتەی وتەبێژەکەی وەزارەتی کارەبا لە ساڵی ٢٠١٥ ەوە نایەکسانی لەدابەشکردنی وزەی کارەبا لەنێوان پارێزگاکانی ھەرێم ھەیە، بەڵام لەوکاتەوە بەبەردەوام دەیانەوێت بگەنە خاڵی یەکسان بۆ دابەشکردنی کارەبا.

بەوتەی ئومێد ئەحمەد، خواست لەسەر کارەبا لەوەرزی ھاوین لە ھەولێر بەرزترینە، بەڵام لە سنوری پارێزگای سلێمانی بەھۆی کەشو ھەواوە زستان زۆرترین خواستی لەسەر کارەبا ھەیە و ناتوانن لەوەرزی زستان تێست بۆ خواستی کارەبای پارێزگاکانی ھەرێم بکەن و تەنھا لەھاوین و سەرەتای پایز دەتوانن ئەو کارە بکەن.

سەربارەت بە کێشەکانی نێوان ھەرێمی کوردستان و حکومەتی ناوەند، ئاماژەی بۆ ئەوە کرد کە پێویستە بەزووترین کات بگەنە رێگەچارەیەک بۆ کۆتایھێنان بە کێشەکانیان، برواشیان وایە چەند لایەنێکی دەرەکی و ناوخۆی دەستیان لەو ناکۆکی دا ھەیە و  لەبەرژەوەندی خۆیان دا بەکاردەھێنن .

لە وەڵامی پرسیاری نێردروای کوردسات نیوزدا دەربارەی کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق، دووبارەبوونەوەی ئەزموونی ئەفغانستان لە ناوچەکە،  تولەر وتی  “راستە لە پێشدا بەرژوەندیەکانی ئەمریکا لەبەرچاو بگیرێت، کە لە ئێستادا ناتوانێ پشت بکاتە عێراق، ستراتیژیەتی کارکردنمان لە عێراق روونە کە لەسەر ستراتیژیەتی کابینەی پێشوو بەردەوام دەبین.”

لەمبارەیەوە تولەر ووتی “بە بڕوای من بە جێھێشتنی عێراق کاردەکاتە سەر بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لە ناوچەکە، بە تایبەت کە مەترسییەکانی سەرھەڵدانەوەی داعش لە ئارادایە." تولەر  ماتیۆ ووتی  "راستە داعش تێکشکاوە بەڵام لەناونەوچووە، و داعش تەنھا ھەرەشە نییە بۆسەر عێراق و سوریا بەڵکو ھەرەشەیە لەسەر ھەموو جیھان،  ئاگاداری  جموجۆڵەکانی پاشماوەکانی ئەم گرووپە رادیکاڵانەین کە لێرە و لەوێ سەرقاڵی دووبارە رێکخستنەوەی ریزەکانیانن.. من پێم وایە عێراق و ئەمریکا بەھێزترین ھاوپەیمانی نێودەوڵەتین  بۆ رووبەرووبوونەوەی  داعش."

سەربارەت بە دۆخی ناوخۆی ھەرێمی کوردستانیش، بالیۆز تولەر رایگەیاند کە پەیامی ئێمە بۆ دۆستەکانمان لە ھەردوو پارتی سەرەکی و پارتەکانی تریش  کە بە دانوستان و دیالۆگ ئاشیانە کێشەکان چارەسەر بکەن  لە پێناو پاراستنی سەقامگیری ھەرێمەکەیان، برواشمان وایە سەرکردەی ھەردوو پارتەکان دەگەنە رێکەوتن.

جێی ئاماژەیە ئەرکی دیپلۆماسی ماتیو تۆلەر لە عێراق کۆتای ھات و لەسەرەتای مانگی داھاتوو باڵیۆزی نوێی عێراق دەستبەکاردەبێت.

مەسعود محەمەد پارێزەری دایکی مامۆستا بەریتانییەکە لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند،  بە بڕیاری دادوەر سزای ساڵێک زیندانی بەسەر شۆفێری ئەو ڕووداوەدا سەپێنراوە کە ساڵێک لەمەوبەر بە ئۆتۆمبێل لە مامۆستایەکی بەریتانی دەدات لە شاری دھۆک.

دایکی مامۆستا بەریتانییەکەش دەڵێت ئەو ماوەیە کەمە و پێویستە یاسا ڕۆڵی خۆی ھەبێت، لە ئێستاشدا دادگا ڕێگەی بە دایکی مامۆستا بەریتانییەکە داوە لە دادگای بەرایی داوای قەرەبوو بکاتەوە.

د. ئازاد مستەفا بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی ھەڵەبجە ڕایگەیاند، ئێستا ئامێری (یاگ لەیزەر) بۆ بەشی نەشتەرگەری چاو لە نەخۆشخانەی بەرکەتووانی چەکی کیمیایی بەردەستە و تایبەتە بە ئەوانەی نەشتەرگەری لابردنی ئاوی سپی چاو یان دانانی ھاوێنەی چاو دەکەن.

داواشی لە وەزارەتی تەندروستی و دارایی ھەرێم کرد پارەی پێویست بۆ نەخۆشخانەکە دابین بکەن بۆ ئەوەی ھیچ بریندارێک بۆ چارەسەر ڕەوانەی ئێران نەکرێت.

داوا لە ڕۆژنامەنووسانیش دەکات بە دەسەڵات بڵێن کاری ڕۆژنامەگەری ھێڵی سوورە و نابێت ببەزێنرێت و خەڵک لەسەر بیروڕای ئازاد سزا بدرێت.

"محەمەد مەعروف" پارێزەری ڕاوێژکاریش ڕایگەیاند، ئامانجی سەرەکی پڕۆژەکە، بەرزکردنەوەی ئاستی ھۆشیاری ڕۆژنامەنووسان و پاراستنی سودمەندانە لە پێشێلکارییەکان.

ئەو پەرلەمانتارەی ھەدەپەش خەڵاتەکەی گەیاندە دەستی "باشاک دەمیرتاش" ھاوسەری "سەڵاحەدین دەمیرتاش" بۆ ئەوەی بیگەیەنێتە دەستی دەمیرتاش لە زیندان.

پێشتریش "سەڵاحەدین دەمیرتاش" لە پەیامێکدا بە بۆنەی دیاریکردنی بۆ وەرگرتنی خەڵاتەکە ڕایگەیاند، بە شایستە بینینی بۆ پێدانی خەڵاتی ئیبراھیم ئەحمەد شانازییەکی گەورەیە و بە ڕەحمەت و منەتەوە یادی ئیبراھیم ئەحمەد دەکاتەوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو خەڵاتە بەرپرسیارییەتیی و ئەرکی بەرامبەر گەلەکەی زیاترکردووە، ھەوڵیش دەدات شایستەی ئەو خەڵاتە بێت.