هەپەگە کوژرانی دوو گەریلای بەهۆی هێرشەکانی توركیاوە راگەیاند و دەڵێت، وەك پێویست وەڵامی هێرشەكانیان داوەتەوە.

ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە بڵاوی كردەوە سەرەڕای ئەوەی ئاگربەستی یەكلایەنەیان راگەیاندووە، بەڵام سوپای توركیا هێرشەكانی رانەگرتوە و دوو گەریلای دیكە بەهۆی هێرشەکانیەوە کوژراون.

بەپێی راگەیەنراوی هەپەگە ئەو دوو گەریلایە لە 27 و 30 مانگی رابردوو لە ناوچەكانی سەر بە مەتینا بەهۆی هێرشەكانی سوپای توركیاوە کوژراون.

ئاماژەی بەوەشكردووە، رۆژی 30 مانگی رابردوو تا 4ی ئەم مانگە، زیاتر لە 10 جار وەڵامی هێرشەكانی توركیایان داوەتەوە كە هەندێكیان لە رێگەی درۆن و هەندێكیشان بۆردومان و تۆپبارانی ناوچەكانی گەریلا بوون.

هەپەگە جەختی لەوە كردووەتەوە، لەماوەی شەش رۆژدا گەریلا لە چوارچێوەی خۆپارستندا چەند یەكە و بنكەیەكی سوپای توركیایان كردووەتە ئامانج، كە بووەتە هۆی كوژرانی چوار سەرباز و برینداربوونی ژمارەیەكی دیكە.

زیاتر لە دوو ملیۆن حاجی لە كێوی عەرەفە لە مەككە كۆبونەتەوە بۆ بەجێهێنانی فەریزەی حەج و تاوەكو ئێوارە كاتەكانیان بە نزا و پەرستش بەسەر دەبەن، دەسەڵاتدارانیش هۆشداری لە بەرزی پلەكانی گەرما دەدەن.

فەهد جەلال وەزیری تەندروستیی سعودیە رایگەیاند، زیاتر لە دوو ملیۆن حاجی لەسەر كێوی عەرەفە كۆبونەتەوە بۆ بەجێگەیاندنی فەریزەی حەج.

داواشی لە حاجییان كردووە بە رۆژوو نەبن و ئاو لەگەڵ خۆیان بەرن و چەتریان پێبێت،  چونكە ئەمڕۆ پلەكانی گەرما بەرزن و پێشبینیدەكەن لە هەر 10 دەقەیەكدا حاجییەك لە هۆش خۆی بچێت.

دەشڵێت، هەزار و 200 كیلۆ مەتر چوارگۆشە چەتر و خێمەیان هەڵداوە بۆ حەوانەوەی حاجییان، 129 هێلیكۆپتەر لە ئەركدان و ژمارەیەكی زۆریان ئاو دەڕشێنن بەسەر حاجییاندا.

ئەو كەسانەی بەشداری لە مەراسیمەكانی بەجێگەیاندنی فەریزەی حەج دەكەن، دەبێت رۆژی عەرەفە لە بەرەبەیانەوە تاوەكو خۆرئاوا بوون لە كێوی عەرەفە بمێننەوە و لە یەكەم رۆژی جەژنیشەوە دەستدەكەن بە قوربانیكردن و بەجێگەیاندنی رێورەسمەكانی تری حەج. 

 

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاندووە، باندێکی لەشفرۆشییان دەستگیر کردووە، کە لە پێنج کەس پێکهاتبوون.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاندووە، لەسەر بنەمای زانیاری و لە چالاکییەکی هاوبەشی ئاسایش و پۆلیسدا، شەوی رابردوو 4ی حوزەیران، باندێکی لەشفرۆشی دەستگیر کران.

ئاماژەی بەوەشکردووە، باندەکە لە پێنج کەس پێکهاتبوون، کە چواریان لە رەگەزی مێ بوون و لە نەتەوەی عەرەب بوون، پێنجەمیشیان لە رەگەزی نێر بوو و بە نەتەوە کورد بوو.

ئەوەش هاتووە، باندەکە بە ماددەی ٤ لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی لەشفرۆشی ژمارە ٨ی ساڵی ١٩٨٨ دەستگیر کراون، پاش ئەوەی لێکۆڵینەوە لە کەیسەکە ئەنجامدراو دانپێدانانی تۆمەتباران جێگیر کرا، سەرجەمیان بە بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوە راگیراون.

 

لێپرسراوێكی رۆژئاوای كوردستان رەتی دەكاتەوە لەسەر داوای توركیا هەسەدە و سەرجەم هێزەكانی ئەو بەشە لە كوردستان دەستبەرداری چەك بن .

غەریب حەسۆ هاوسەرۆكی پارتی یەكێتی دیموكرات پەیەدە رایگەیاند، پەیوەندییەكانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڕۆژئاوا لە گەڵ ئیدارەی دیمەشق بەردەوامە و جەخت لە یەكپارچەیی سوریا و مافی سەرجەم پێكهاتەكان كراوەتەوە و كورد نەك كێشە نییە لە سوریا بەڵكو بەشێكی گرنگە لە چارەسەری كێشەكان.

هاوسەرۆكی پەیەدە وتویەتی كێشەیان لەگەڵ كۆبونەوە لەگەڵ توركیا نییە، بەڵام رەوشی سوریا وەك توركیا نییە، داعش هێشتا چالاكە و تا ناسنامە و مافەكانی كورد بە شێوەیەكی یاسایی مسۆگەر نەكرێت ، پێویست ناكات باس لە دەستبەرداربوونی چەك بكرێت.

غەریب حەسۆ وتیشی، ئەوان ئامادەن راستەخۆ لەگەڵ توركیا دانوستان بكەن چونكە ئەو وڵاتە دەتوانێت رۆڵی گرنگ  لە سوریا بگێڕێت بە تایبت لە بواری گەڕانەوەی پەنابەراندا بەڵام ناكرێت هەمو داواكارییەكانی ئەو وڵاتە جێبەجێ بكرێت. 

هاتوچۆی هەولێر رایگەیاندووە، لە رۆژانی جەژندا هاتوچۆی بارهەڵگر و ماتۆڕسکیل لە سەیرانگە و شوێنە گەشتیارییەکان قەدەغە دەبێت.

هاتوچۆی هەولێر رایگەیاندووە، لەبەر دروستنەبوونی جەنجاڵی و ئاستەنگی هاتوچۆ و سەلامەتی گەشتیاران، لە هەر چوار رۆژی جەژنی قورباندا هاتوچۆی ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر و ماتۆڕسکیل لە شوێنە گەشتیاریی و سەیرانگەکان قەدەغەیە.

بە شێوەیەکی گشتی هاتوچۆ لە سەرجەم بۆنەکاندا و بۆ کەمکردنەوەی روداوەکانی هاتوچۆ و دروستنەبوونی قەرەباڵغی، هاتوچۆی بارهەڵگر و ئۆتۆمبێل لە شوێنە گەشتیارییەکاندا قەدەغە دەکات.

کەشناسی پێشبینییەکانی بۆ کەشوهەوای رۆژانی جەژن بڵاوکردەوە و بەپێی پێشبینییەکان، کەش جێگیر دەبێت.

کەشناسیی هەرێم رایگەیاندووە، ئەمڕۆ ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و پلەکانی گەرما بەرزدەبنەوە.

سبەینێ هەینی، کە یەکەم رۆژی جەژنە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، لە ناوچە شاخاوییەکان دەگۆڕێت بۆ نیمچەهەور، پلەکانی گەرماش 1 بۆ 2 پلەی سیلیزی بەرزتر دەبنەوە.

بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسیی عیراقیش، رۆژی شەممە و یەکشەممە، ئاسمانی هەرێم نیمچەهەور دەبێت و پلەکانی گەرما بەرزتر دەبنەوە.

ئەويش هاتووە، رۆژی دووشەممە و کۆتا رۆژی جەژن، ئاسمانی هەرێم هەور دەبێت و پلەکانی گەرماش لە بەرزیدا دەمێننەوە.

 

بەرترزین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ هەینی: 

هەولێر :  37  پلەی سیلیزی

سلێمانی : 35 پلەی سیلیزی

دهۆک :  35  پلەی سیلیزی

کەرکوک : 39 پلەی سیلیزی 

زاخۆ  :  36 پلەی سیلیزی

هەڵەبجە :35 پلەی سیلیزی

سۆران :  35 پلەی سیلیزی

حاجی ئۆمەران : 23 پلەی سیلیزی

گەرمیان : 40 پلەی سیلیزی

دۆناڵد ترەمپ گەشتی ئاسمانیی لەسەر 12 وڵات بۆ ئەمریکا قەدەغە دەکات

كۆشكی سپی لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا، بریارێكی ئیمزا كردووە بۆ قەدەغەی گەشتی هاووڵاتییانی 12 وڵاتی جیهان بۆ ئەمریكا بە ئامانجی پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەو وڵاتە.

بڕیارەكەی ترەمپ وڵاتانی ئەفغانستان، میانمار، چاد، كۆنگۆ، گینیا، ئێریتریا، هایتی، ئێران، لیبیا، سۆماڵ، سودان و یەمەن دەگرێتەوە و هاووڵاتییانی ئەو وڵاتانە بە تەواوی رێگەیان پێنادرێت گەشتی ئەمریكا بكەن، هاوكات هاووڵاتیانی وڵاتانی بۆروندی، كوبا، لاوس، سیرالیۆن، تۆگۆ، توركمانستان و ڤەنزوێلا بە شێوەیەكی سنوردار دەتوانن گەشتی ئەمریكا بكەن. 

هاوكات، ئەبیگێل جاكسۆن وتەبێژی كۆشكی سپی لە تۆڕی ئێكس بڵاویكردەوە، ترەمپ بەڵێنەكەی دەپارێزێت بۆ پاراستنی ئەمریكییەكان لە هەڕەشەی دەرەكی ئەو كەسانەی كە دەیانەوێت بچنە وڵاتەكە و زیانیان پێ بگەیەنن.

ئەوەش لەكاتێكدایە پێشتر ترەمپ، لە خولی یەكەمی سەرۆكایەتییەكەیدا هەمان بڕیاری دەركرد، بەڵام جۆ بایدن كە بوو بە سەرۆكی ئەمریكا هەڵیوەشاندەوە. 

حکومەتی سعودیە رایگەیاند کە زیاتر لە 15هەزار کامێرای چاودێری و درۆنی پێشکەوتووی تەرخان کردووە بۆ چاودێریکردنی دۆخی ئاسایشی شاری مەککەی پیرۆز و دڵنیایی لە سەلامەتیی حاجییان.

لە راگەیەندراوێکی رەسمی بەرپرسانی سعودیە ئاماژەیان بەوە دا کە رێوڕەسمی حەجی ئەمساڵ بە رەسمی دەستیپێکردووە و چاوەڕوانی ئەوە دەکرێت کە زیاتر لە دوو ملیۆن حاجی لە 180وڵاتی جیهانەوە بەشداری ئەم رێوڕەسمە پیرۆزە بکەن.

بەرپرسانی رێکخستنی حەج لە سعودیە ئاشکرایان کرد کە سود لە تەکنەلۆژیای زیرەکی دەستکرد و سیستەمی چاودێری پێشکەوتوو دەبینن بۆ پاراستنی گیانی حاجییان و دڵنیابوونەوە لە ئاسایشی شاری مەککە.

هاوکات لەگەڵ جێگیرکردنی ئەم کامێرا چاودێریانە، دەسەڵاتدارانی سعودیە 20هەزار پاسیان تەرخان کردووە بۆ گواستنەوەی خێرای حاجییان لەنێوان شوێنە پیرۆزەکان، ئەمەش بۆ رێگریکردن لە دروستبوونی قەرەباڵخی.

زیاتر لە 50 هەزار ژنی دووگیان لە غەززە بەهۆی كەمی خۆراك و پێداویستی پزیشكیەوە لە مەترسیدان، تەندروستی غەززەش هۆشداری دەدات رێژەی لەبارچوونی منداڵ شەش هێندە زیادیكردووە.

رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان راپۆرتێكی لەبارەی رەوشی تەندروستی ژنانی دووگیان لە كەرتی غەززە بڵاوكردەوە و رایگەیاند، زیاتر لە 50 هەزار ژنی دووگیان لە غەززە بەهۆی قەیرانی خۆراك و نەبوونی دەرمانی پێویستەوە لەژێر مەترسی جددیدان.

خەلیل دەقران وتەبێژی نەخۆشخانەی شەهیدانی ئەقسا ئاماژەی بەوە كردووە، لە سەرەتای سەرهەڵدانی شەڕەوە تائێستا رێژەی لەبارچوونی منداڵ شەش هێندە زیادیكردووە و رێژەی لەدایكبوونی پێشوەخت و منداڵی نەبەكامیش بەرزبووەتەوە.

بە بۆنەی هاتنەوەی جەژنی قوربان، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە پەیوەندییەکی تەلەفونیدا لەگەڵ سەرۆک کۆماری ئێران پیرۆزبایان لە یەکترکرد و جەختیان لەسەر پتەوکردنی پەیوەندییەکانی نێوانیان کردەوە.

سەرۆک کۆمار د. لەتیف رەشید، بەبۆنەی هاتنەوەی جەژنی قوربان، لەگەڵ  مەسعوود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران بە تەلەفۆن قسەیانکرد و  پیرۆزباییان لە یەکتر کرد.

لەمیانی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەدا، هەردوولا جەختیانکردەوە لە سەر پتەوکردنی پەیوەندیی هاوبەشی نێوان هەردوو وڵاتی لە بوارە جیاجیاکاندا بۆ هێنانەدی بەرژەوەندیی هاوبەش و هەردوو سەرۆک هیوایان خواست کە ئەم بۆنەیە ببێتە هۆی پێشکەوتن و خۆشگوزەرانی زیاتر بۆ هە دوو گەلی دۆست.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا رایگەیاند؛ لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا سەبارەت بە هێرشەکەی ئەم دواییەی ئۆکراین بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و پرسی دانوستانەکان لەگەڵ ئێرانلەگەڵ ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا قسەمکرد.

وەزارەتی تەندروستیی ژاپۆن ئامارێکی ساڵی 2024ـی لە دایکبوونی منداڵی لە تۆکیۆ بڵاوکردەوە کە دەریدەخات سەرە رای پاڵپشتیەکانی حکومەت لەدایکبوونی منداڵان بەرەو نزمترین ئاستی مێژوویی خۆی دەچێت.

ئامارەکانی 2024

بەپێی راپۆرتی وەزارەتی تەندروستی، لە ساڵی 2024دا:
- 686,061 منداڵ لە ژاپۆن لەدایکبوون
- ئەمە 41,227 منداڵ کەمترە لە ساڵی 2023
- نزمترین ئاست لە مێژووی پێوانەکردنی ئاماردا

ئەم پێوانە لە کۆتاییەکانی سەدەی نۆزدەهەمەوە لە ژاپۆن تۆمار دەکرێت و نۆیەمین ساڵە کە ژمارەی لەدایکبوون بەردەوام کەم دەبێتەوە.

وتە سەرۆک وەزیران

شیگێرو ئیشیبا، سەرۆک وەزیرانی ژاپۆن، ئەم دۆخەی بە "باری نائاسایی بێدەنگ" ناوبرد و جەختیکردەوە کە حکومەت هاوکاریی خێزانەکان دەکات بۆ بەرزبوونەوەی ژمارەی لەدایکبوون.

وەزارەتی تەندروستی هەروەها رایگەیاند:
- 1,600,000 هاووڵاتیی ژاپۆنی لە 2024دا کۆچی دواییان کردووە
-بەپێی راگەیەندراوی وەزارەتی تەندروستی ئەو وڵاتە، ئەمە دوو هێندەی ژمارەی لەدایکبوونە

مێژوو و ئاماری لەدایکبوون لە ژاپۆن لە ساڵی 1971ەوە تا ئێستا.

سەردەمی ئاڵتونی (1971-1974)

لەو قۆناغەدا ژاپۆن:

- بەرزترین ئاستی لەدایکبوونی بە خۆیەوە بینی
- ساڵانە نزیکەی 2 ملیۆن منداڵ لەدایکدەبوون

هۆکارەکانی دابەزینی ئەو ئامارە بەپێی راگەیەندراوەکانی حکومەت:

تێچووی زۆری خوێندن:
- زیادبوونی خەرجی پەروەردە و زانکۆ

چەقبەستوویی دۆخی ئابووری:

- کەمبوونەوەی دەرامەت و کاری جێگیر

گۆڕانی شێوازی ژیان:

- گەنجان کەمتر دەیانەوێت خێزان پێکبهێنن

- دواخستنی هاوسەرگیری

دەزگای لێکۆڵینەوەی فیدراڵی ئەمریکا (ئێف‌ بی‌ ئای) رایگەیاند کە هەوڵی دوو هاووڵاتیی چینی  بۆ گواستنەوەی کەڕووێکی ژەهراوی پوچەڵکردووەتەوە کە وەک تیرۆریستی کوشتوکاڵی ناوی هێناوە. 

کەڕووکێکی مەترسیدار بووە بۆ کشتوکاڵ:

کەڕووکە بە ناوی *"فووزاریۆم گرامینیاروم"* ناسراوە و دەتوانێت:

- گەنم، جۆ، گەنمەشامی و برنج تووشی نەخۆشی بکات
- ئاژەڵە ماڵییەکان و مرۆڤ نەخۆش بخات

لە گۆڤارێکی زانستیدا ئەم کەڕووە کە وەک *"چەکێکی تیرۆریستی کشتوکاڵی" وەسفکراوە کە دژی بەروبووم و خەڵک بەکاردێت.

دەستگیرکردنی دوو تۆمەتبار:

ئێف بی ئای رایگەیاندووە دەستگیرکردنی ئەو دوو هاوڵاتییە چینییە، رۆژی سێشەممە بووە و ئەو تۆمەتانەش ئاڕاستەیان کراوە بریتین لە: 
- پیلانگێڕی
- قاچاخچێتی
- هەڵخەڵەتاندنی لایەنی فەرمی
- ساختەکاری ڤیزا

پۆلیسی ئەمریکا دەربارەی ناسنامەی تۆمەتبارەکان رایگەیاندووە:

- یونکینگ جیان- تەمەن 33 ساڵ
- زوونیۆنگ لیو - تەمەن 34 ساڵ،ەو کارمەندی تاقیگەیەکی زانکۆیە.

ئەم کەیسە نیگەرانی گەورەی ئاسایشی نیشتیمانی لێکەوتەوە بە تایبەتی لە بواری: پاراستنی کشتوکاڵی ئەمەریکا و رێگرتن لە تیرۆری بایۆلۆجی و کۆنترۆڵکردنی چالاکییە مرۆییەکان.

دەربارەی ئامانجی پیلانەکە ئێف بی ئای رایگەیاندووە ئامانج لە پیلانەکەی ئەو دوو توێژەرە چینییە، بریتی بووە لە گواستنەوەی کەڕووە ژەهراویەکە بۆ تاقیگەیەکی زانکۆی ئەمەریکی و لەوێوە بەکارهێنانی وەک چەک دژی کشتوکاڵ و خەڵک.

بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان پێشوازی لە د. لەتیف رەشید، سەرۆک کۆماری عیراق کرد.

لە دیدارێکدا دوایین گۆڕانکارییەکان لەسەر ئاستی وڵات و ناوچەکە گفتوگۆیان لەبارەوەکرا و جەخت لەسەر پاراستنی ئاسایش و ئارامی عیراق و هەرێمی کوردستان کرایەوە.

پەیوەست بە کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغداد و کێشە هەڵواسراوەکان هەردوولا جەختیان لە زامنکردنی مافی هەمووان لەسەر بنەمای دەستوور کردەوە و بافڵ جەلال تاڵەبانی ستایشی هەوڵە بەردەوامەکانی د. لەتیف رەشیدی کرد بۆ نزیککردنەوەی هەڵوێستی لایەنەکان و چارەسەرکردنی کێشەکان.

ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم رایگەیاند، بەبۆنەوەی جەژنی قوربانەوە چوار رۆژ پشووی رەسمی دەبێت لە سەرجەم دامودەزگا حکومییەکان. 

فەرمانگەی میدیا و زانیاری لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بڕیاری دا لە رۆژی هەینی 2025/6/6 تا رۆژی دووشەممەی هەفتەی داهاتوو 2025/6/9 رۆژانی پشووی جەژنی قوربان بێت.

سەبارەت بە دەستپێکردنەوەی دەوام ئاماژەی بەوەکرد، رۆژی سێشەممە 2025/6/10 دەوامی رەسمی لە سەرجەم فەرمانگەکان دەستپێدەکاتەوە.

جێی ئاماژەیە، ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق دوێنێ سێشەممە رایگەیاند، لە رۆژی هەینی 6ـی ئەم مانگەوە تا رۆژی سێشەممە 10ـی ئەم مانگە بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە پشووی رەسمی دەبێت.