بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاو و ئاوەڕۆی هەرێم رایگەیاند، هەر هاوبەشێکی ئاو کە ئاوگرەوە (تەوافە) لەسەر تانکی ئاوەکەی نەبەستێت، دوای دووجار ئاگادارکردنەوە، بە بڕی50 هەزار دینار سزای دارایی دەدرێت.

لە راگەیەندراوێکدا کە ئەمڕۆ هەینی، 25ـی تەممووزی 2025، بڵاویکردووەتەوە، بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاو و ئاوەڕۆ ئاماژەی بەوەداوە، بڕیارەکە پاڵپشتە بە ماددەی حەوت لە یاسای ژمارە چواری ساڵی 2021 کە تایبەتە بە پاراستنی تۆڕەکانی ئاو و ئاوەڕۆ لە هەرێمی کوردستان.

بەڕێوەبەرایەتییەکە جەختی کردەوە، ئامانج لەم هەنگاوە رێگریکردنە لە بەفیڕۆدانی ئاو و پاراستنی تۆڕە گشتییەکان، بۆیە داوا لە سەرجەم هاوبەشان دەکات پابەندی بڕیارەکە بن بۆ ئەوەی رووبەڕووی سزای دارایی نەبنەوە.

ئەم بڕیارە لەکاتێکدایە کە بەهۆی نەبوونی ئاوگرەوە (تەوافە) لەسەر تانکی ماڵان، ساڵانە بڕێکی زۆر ئاو بەفیڕۆ دەچێت و فشار لەسەر تۆڕەکانی دابەشکردنی ئاو دروست دەکات.

 

وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بڕیاریدا بە گۆڕینی کتێبی زانستی پۆلی حەوتەمی بنەڕەتی بۆ ساڵی نوێی خوێندنی 2025-2026.

بەپێی راگەیەندراوێکی وەزارەتی پەروەردە، ئەم هەنگاوە دوای ئەوە دێت کە لە ساڵانی رابردوودا کتێبی زانستی پۆلەکانی یەکەم تا پێنجەمی بنەڕەتی گۆڕدران و پرۆسەکە بەردەوامی دەبێت.

بەپێی بڵاوکراوەکەی وەزارەتی پەروەردە، بڕیارە لە ساڵی خوێندنی 2025-2026دا قوتابیانی پۆلی حەوتەمی بنەڕەتی لە سەرجەم قوتابخانەکانی هەرێمی کوردستان، پرۆگرامی نوێی زانست بخوێنن، کە بە شێوازێکی نوێ و هاوچەرخ ئامادەکراوە.

بۆ دووەم رۆژ لەسەریەک، تایلەند و کەمبۆدیا بە چەکی قورس، ناوچە سنورییەکانی یەکتر بۆردوومان دەکەن، ئەمەش لەکاتێکدایە کە داواکارییە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکان بۆ ئاگربەستی دەستبەجێ بەردەوامن.

بەپێی ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز، شەڕ و پێکدادانەکان کە بە خوێناویترینی نێوان ئەودوو وڵاتە دادەنرێت لە ماوەی دەیەی رابردوودا، تا ئێستا کوژرانی لانیکەم 16 کەسی لێکەوتووەتەوە.

سوپای تایلەند رایگەیاندووە، پێکدادانەکان بەرەبەیانی ئەمڕۆ هەینی لە پارێزگاکانی "ئوبۆن راتچاتانی" و "سورین" دەستیانپێکردووەتەوە و هێزەکانی کەمبۆدیا تۆپخانە و سیستەمی مووشەکی BM-21 ی روسییان بەکارهێناوە.

 بەرپرسانی تایلەند ئاماژەیان بەوەشکردووە کە 100هەزار هاووڵاتییان لە ناوچەکانی شەڕەوە بۆ شوێنی ئارام گواستووەتەوە.

سوپای تایلەند لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە: "هێزەکانی کەمبۆدیا بە چەکی قورس و تۆپخانەی مەیدانی و سیستەمی مووشەکی BM-21 بۆردوومانێکی بەردەوامیان ئەنجامداوە." "هێزەکانی تایلەندیش بە شێوەیەکی گونجاو وەڵامیان داوەتەوە بەپێی دۆخی تاکتیکی."

هەردوو وڵات یەکتر بە دەستپێکردنی شەڕەکە لە رۆژی پێنجشەممەدا تۆمەتبار دەکەن، کە لە ناوچەیەکی سنووریی جێناکۆکدا و بە خێرایی لە شەڕە تەقەی سووکەوە بۆ تۆپبارانی قورس لە لانیکەم شەش ناوچەی جیاوازدا پەرەی سەند.

وەزارەتی تەندروستیی تایلەند بڵاویکردەوە، تا بەرەبەیانی ئەمڕۆ هەینی، ژمارەی کوژراوان گەیشتووەتە 15 کەس، کە 14 یان هاووڵاتیی مەدەنین، هەروەها 46 کەسی دیکەش برینداربوون کە 15 یان سەربازن. لە بەرامبەردا، بەرپرسێکی ناوخۆیی لە پارێزگای ئۆدار مینچی کەمبۆدیا رایگەیاندووە کە لەلای ئەوان هاووڵاتییەک کوژراوە و پێنجی دیکە برینداربوون و 1500 خێزانیش ئاوارە بوون.

گرژییەکانی نێوان هەردوو وڵات چەند کاتژمێرێک دوای ئەوە هات کە تایلەند رۆژی چوارشەممە باڵیۆزی خۆی لە کەمبۆدیا بانگکردەوە و باڵیۆزی ئەو وڵاتەشی دەرکرد، ئەمەش وەک وەڵامێک بۆ برینداربوونی سەربازێکی دیکەی تایلەندی بەهۆی مینێکەوە کە بانگەشەی ئەوە دەکرێت لەلایەن هێزەکانی کەمبۆدیاوە چێنرابێت، بەڵام کەمبۆدیا ئەو تۆمەتانە رەتدەکاتەوە.

لەبەرامبەر پەرەسەندنەکاندا، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، کە هاوپەیمانێکی دێرینی تایلەندە، داوای "راگرتنی دەستبەجێی دوژمنایەتییەکان و پاراستنی هاووڵاتیانی مەدەنی و چارەسەری ئاشتیانە"ی کرد.

هەروەها، ئەنوەر ئیبراهیم، سەرۆک وەزیرانی مالیزیا و سەرۆکی ئێستای کۆمەڵەی نەتەوەکانی باشووری رۆژهەڵاتی ئاسیا (ئاسیان)، رایگەیاند کە قسەی لەگەڵ سەرکردەکانی هەردوو وڵاتدا کردووە و هانیداون بۆ دۆزینەوەی رێگەچارەیەکی ئاشتیانە.

ئەمڕۆ هەینی، لە ویلایەتی راجستانی رۆژئاوای هیندستان و لە ئەنجامی روخانی سەقفی بینای قوتابخانەیەکدا، لانیکەم چوار منداڵ گیانیانلەدەستدا و 17ـی دیکەش برینداربوون.

بەپێی زانیارییەکانی میدیاکانی ناوخۆی هیندستان، روداوەکە لە گوندی پیپلۆدی لە ناوچەی جەلاوار رویداوە و هێشتا ژمارەیەک قوتابی لەژێر داروپەردووی بینا رووخاوەکەدا گیریانخواردووە.

ئەفسەرێکی پۆلیسی ناوچەکە کە نەیویستووە ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندووە، بینای قوتابخانەکە کۆن بووە و ئەگەری هەیە هۆکاری روخانەکە بۆ بارانبارینی بەخوڕی ئەم دواییانەی ناوچەکە بگەڕێتەوە.

مادان دیلاوار، وەزیری پەروەردەی راجستان، بە کەناڵی "ئاج تاک"ی هیندی وتووە: "کاتێک سەقفەکە دوای نوێژی بەیانی روخا، 25 بۆ 30 منداڵ لە پۆلەکەدا بوون."

بەپێی ڕاپۆرتە خۆجێییەکان، تا ئێستا ٣٢ قوتابی بە سەلامەتی رزگارکراون و هەوڵەکانی فریاگوزاریش بەردەوامن.

لەلایەن خۆیەوە، باجانلال شارما، سەرۆک وەزیرانی ویلایەتی راجستان، لە پەیامێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند: "رێنمایی پێویست بە لایەنە پەیوەندیدارەکان دراوە بۆ دڵنیابوون لە پێشکەشکردنی چارەسەری گونجاو بۆ منداڵە برینداربووەکان."

ئاژانسی هەواڵی "پی تی ئای" لە زاری ئەفسەرێکی پۆلیسی ناوچەکەوە بەناوی ئەمیت کومار بڵاویکردەوە کە باری تەندروستی هەندێک لە منداڵە برینداربووەکان ناجێگیرە.

دیمەنی شوێنی روداوەکە:

 ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆک کۆماری فەرەنسا،، ئەمڕۆ پێنجشەممە رایگەیاند کە وڵاتەکەی لە میانی کۆبوونەوەکانی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە مانگی ئەیلولی داهاتوودا بە رەسمی دان بە دەوڵەتی فەڵەستیندا دەنێت، هیوایشی خواست ئەم هەنگاوە ببێتە هۆی بەهێزکردنی دەرفەتەکانی ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.

ماکرۆن لە پەیامێکی رەسمیدا کە ئاڕاستەی سەرۆکی دەسەڵاتی فەڵەستینی، مەحمود عەباسی کردووە و لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "ئێکس" بڵاویکردووەتەوە، جەختی لەوە کردەوە بەم هەنگاوە، فەرەنسا دەبێتە یەکەم هێزی گەورەی رۆژئاوایی کە بە رەسمی دان بە دەوڵەتی فەڵەستیندا دەنێت.

سەرۆکی فەرەنسا لە پۆستەکەیدا لەسەر پلاتفۆرمەکانی "ئێکس" و "ئینستاگرام" نووسیویەتی: "وەک وەفایەک بۆ پابەندبوونی مێژوویی فەرەنسا بە ئاشتییەکی دادپەروەرانە و بەردەوام لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بڕیارمدا کە فەرەنسا دان بە دەوڵەتی فەڵەستیندا بنێت. ئەم بڕیارە بە رەسمی لە کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە مانگی نۆدا رادەگەیەنم".

ماکرۆن ئاماژەی بەوەداوە: "ئەرکی بەپەلەی ئێستا راگرتنی شەڕە لە غەززە و گەیاندنی هاوکاری مرۆیی بە دانیشتووانە مەدەنییەکەی کەرتی غەززە. بۆ بەدیهێنانی پێویستە دەستبەجێ ئاگربەست ڕابگەیەنرێت، سەرجەم بارمتەکان ئازاد بکرێن، و هاوکاری مرۆیی بەرفراوان پێشکەش بە خەڵکی غەززە بکرێت. هەروەها، پێویستە کار بۆ چەککردنی حەماس و دابینکردنی ئاسایش و ئاوەدانکردنەوەی کەرتەکە بکرێت".

سەرۆکی فەرەنسا دووپاتیکردەوە کە پێویستە هاوکات کار بۆ بنیاتنانی دەوڵەتی فەڵەستین و زامنکردنی مانەوەی بکرێت، و توانای ئەوەی پێبدرێت کە بەشداری بکات لە ئاسایشی هەموو لایەنەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئەمەش لە رێگەی قبوڵکردنی چەک داماڵین و دانپێدانانی تەواو بە دەوڵەتی ئیسرائیلدا.

ماکرۆن جەختی لەوە کردەوە کە "هیچ بەدیلێک بۆ ئەم هەنگاوە نییە" و بەدیهێنانی ئەم ئامانجە بەرپرسیارێتییەکی هاوبەشی نێوان فەرەنسا و ئیسرائیل و فەڵەستینییەکانە، بە هاوکاری لەگەڵ هاوبەشە ئەوروپی و نێودەوڵەتییەکان.

لە کۆتایی پەیامەکەیدا، ماکرۆن وتی: "بە پشتبەستن بەو بەڵێنانەی کە لە سەرۆکی دەسەڵاتی فەڵەستینەوە وەرمگرتووە، لە پەیامێکدا پێداگری خۆمم لەسەر چوونەپێشەوە لەم هەنگاوەدا بۆ دووپاتکردەوە. بە متمانە و ڕوونی و پابەندبوون، ئاشتی بەدیدەهێنین".

لە کاتێکدا قەیرانێکی مرۆیی کەرتی غەززەی گەیاندووەتە لێواری کارەسات، کیر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، بێدەنگییەکەی شکاند و رایگەیاند کە رۆژی دواتر لەگەڵ سەرکردەکانی جیهان لەسەر ئەم پرسە قسە دەکات.

ئەمڕۆ، هاوکات لەگەڵ هۆشداریی رێکخراوی تەندروستیی جیهانی (WHO) سەبارەت بە "برسێتی بەکۆمەڵی دەستکرد" لە غەززە، کیر ستارمەر لەبارەی ئەو دۆخەوە وتی. بڵاوبوونەوەی وێنەی منداڵانی لاواز و بەدخۆراکی کەرتی غەززە لەم هەفتەیەدا، ویژدانی بەریتانی و جیهانی هەژاند، و دیمەنەکان وەک "گەردەلوولی بەدبەختی مرۆیی" وەسف کران، کە تێیدا ئازار و برسێتی گەیشتووەتە ئاستێکی پێشتر نەبینراو.

بەپێی ئامارەکان، ئەمساڵ لانیکەم21 منداڵ لە غەززە بەهۆی بەدخۆراکییەوە گیانیان لەدەستداوە، کە لەو ژمارەیە 12 منداڵیان تەنها لە هەفتەی رابردوودا بووە.

بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان پێشوازی لە مەحموود سەنگاوی تێکۆشەری دیاری کوردستان و یەکێتی کرد.

لە دیدارێکدا بافڵ جەلال تاڵەبانی رۆڵ و خەباتی مەحموود سەنگاوی لە شۆڕش و خەباتی رزگاریخوازیی گەلەکەمان بەرزنرخاند کە وەک فەرماندە و سەرکردەیەکی وەفادار هەمیشە دڵسۆزانە خزمەتی گەلەکەی کردووە.

لای خۆشیەوە؛ مەحموود سەنگاوی سوپاسی سەرۆکی یەکێتیی کرد بۆ خەمخۆری و پەرۆشی بۆ بەهێزکردنی ریزەکانی یەکێتی و لایەنە کوردییەکان و جەختی کردەوە، هەمیشە پێشمەرگەی کوردستان و یەکێتی دەبێت بۆ پاراستنی رێبازەکەی سەرۆک مام جەلال.

ئێوارەی ئەمڕۆ لە قەزای تەقتەق، لە ئەنجامی رووداوێکی تەقەکردندا کارمەندێکی تەندروستی کوژرا و هاووڵاتییەکی دیکەش بریندار بوو.

بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان، نزیکەی کاتژمێرێک پێش ئێستا، کەسێکی نەناسراو دەستڕێژی گولـلەی لە تاقیگەیەکی پزیشکی لە قەزاکە کردووە و پاشان هەڵاتووە.

ئاسۆ مستەفا قائیمقامی تەقتەق بە کوردسات نیوزی راگەیاند؛ لە ئەنجامی تەقەکردنەکەدا، کارمەندێکی تاقیگەکە بە ناوی (هاوکار رەحمان) گیانی لەدەستداوە. هەروەها، نەخۆشێک کە لە نزیک شوێنی رووداوەکە بووە، بە ناوی (شوان تالیب)، دوو گولـلەی بەرکەوتووە و بریندار بووە.

هێزە ئەمنییەکان گەیشتوونەتە شوێنی رووداوەکە و دەستیان بە لێکۆڵینەوەی ورد کردووە بۆ ئاشکراکردنی ناسنامەی تەقەکەرەکە و هۆکاری پشت رووداوەکە، کە تا ئێستا بە نادیاری ماوەتەوە.

ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، رایگەیاند واشنتۆن وەفدی دانوستانکاری خۆی لە گفتوگۆکانی ئاگربەست لە دۆحە دەکشێنێتەوە و حەماسی بەوە تۆمەتبار کرد کە "بە نیازپاکی" مامەڵە ناکات. ئەم هەنگاوە دوای ئەوە دێت کە ئیسرائیلیش وەفدی خۆی بانگهێشتکردەوە، دوای وەرگرتنی وەڵامی حەماس لەسەر پێشنیازی ئاگربەستر.

ویتکۆف لە راگەیەندراوێکدا کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاویکردووەتەوە، نووسیویەتی: "بڕیارماندا وەفدەکەمان لە دۆحەوە بۆ ئەنجامدانی راوێژ بگەڕێنینەوە، ئەمەش دوای وەڵامەکەی حەماس کە بەڕوونی نیشانیدا ئارەزووی ئەوە ناکات بگات بە ئاگربەست لە غەززە."

نێردەی ئەمریکا وتیشی: "لەکاتێکدا نێوەندگیرەکان هەوڵێکی زۆریان داوە، حەماس نەرمی نانوێنێت و بە نیازپاکی کارناکات." هەروەها ئاماژەی بەوەشکردووە کە واشنتۆن ئێستا تاوتوێی "بژاردەی دیکە" دەکات بۆ گەڕاندنەوەی بارمتەکان و دۆزینەوەی چارەسەر بۆ دانیشتووانی غەززە.

وردەکاری وەڵامەکەی حەماس و کشانەوەی ئیسرائیل:

پێشتر، نووسینگەی بنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، رایگەیاندبوو کە "بڕیاردرا وەفدی دانوستانکار بگەڕێندرێتەوە بۆ ئیسرائیل بەمەبەستی درێژەدان بە راوێژکارییەکان،" هاوکات سوپاسی هەوڵی نێوەندگیرانی قەتەر و میسر و نێردەی ئەمریکای کرد.

بزوتنەوەی حەماس بەرەبەیانی ئەمڕۆ پشتڕاستی کردەوە کە وەڵامی خۆی و گروپە فەڵەستینییەکانی دیکەی لەسەر پێشنیازی ئاگربەست پێشکەش بە نێوەندگیرەکان کردووە.

بەپێی سەرچاوە فەڵەستینییەکان، وەڵامەکەی حەماس چەند گۆڕانکارییەکی لەخۆگرتووە، دیارترینیان داواکردنی گەرەنتییە بۆ ئاگربەستی هەمیشەیی، کشانەوەی تەواوی سوپای ئیسرائیل لە ناوچە نیشتەجێبوونەکان و رێگای سەڵاحەدین، هەروەها زیادکردنی ژمارەی ئەو دیلە فەڵەستینیانەی کە سزای قورس و هەتاهەتاییان هەیە و لە بەرامبەر ئازادکردنی سەربازە دیلەکانی ئیسرائیلدا ئازاد دەکرێن.

ئەم دانوستانانە لەسەر بنەمای پێشنیازێک بوو بۆ ئاگربەستێکی کاتی بۆ ماوەی 60 رۆژ، کە لەو ماوەیەدا بە قۆناغ دیلەکانی لای حەماس ئازاد بکرێن لە بەرامبەر ئازادکردنی سەدان گیراوی فەڵەستینی.

زانیاری دەربارەی بارودۆخی غەززە:

بەرگری شارستانی لە کەرتی غەززە رایگەیاند کە لە بەرەبەیانی ئەمڕۆوە 40 فەڵەستینی بە تەقەی ئیسرائیل کوژراون، کە حەوت کەسیان لەکاتی چاوەڕوانکردنی هاوکارییەکاندا بوون. بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی غەززە، ژمارەی ئەو فەڵەستینیانەی لەکاتی چاوەڕوانی هاوکارییەکاندا کوژراون لە کۆتایی مانگی ئایارەوە گەیشتووەتە دە هەزار و 83 کەس.

هاوکات، ئاژانسەکانی فرانس پرێس، ئەسۆوشیەیتد پرێس، رۆیتەرز و دەزگای بی بی سی، لە بانگەوازێکی هاوبەشدا داوایان لە ئیسرائیل کرد رێگە بە رۆژنامەنووسان بدات بچنە ناو کەرتی غەززەوە.

لەلایەن خۆیەوە، ئیسرائیل، حەماس بە دروستکردنی "کەمیی خۆراکی ساختە" تۆمەتبار دەکات و دەڵێت هاوکارییەکان دەگەنە غەززە بەڵام رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان لە دابەشکردنیاندا کەمتەرخەمن، لەکاتێکدا رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان رەخنە لە رێگری و کۆتوبەندەکانی ئیسرائیل و سەختی گواستنەوەی هاوکارییەکان دەگرن بەهۆی خراپی بارودۆخی ئەمنی و وێرانبوونی رێگاوبانەکانەوە.

دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان دەستگیرکردنی باندێکی 11 کەسی لە پارێزگای سلێمانی راگەیاند، کە تایبەتمەندبوون بە ئەنجامدانی کاری ساختەکاری لە بەڵگەنامە فەرمییەکاندا.

بەپێی راگەیەندراوێکی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی، دوای بەدواداچوون و کۆکردنەوەی زانیاری ورد، هێزەکانیان توانیویانە بە فەرمانی دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایش، سەرجەم ئەندامانی باندەکە دەستگیر بکەن.

ئاسایشی سلێمانی ئاشکرای کردووە کە تۆمەتباران لە ماوەی رابردوودا هەڵسابوون بە ساختەکردنی بەڵگەنامە و پشتگیری فەرمانگە حکومییەکان، کە بە "کەفالە" ناسراوە.

لە ئێستادا سەرجەم ئەندامانی باندەکە بەپێی ماددەکانی289 و 297 لە یاسای سزادانی عیراقی راگیراون و لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکانیان بەردەوامە.

 

بنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند، بەهیچ شێوەیەک قبووڵ ناکەن بزوتنەوەی حەماس مەرجی خۆبەدەستەوەدان بەسەر ئیسرائیلدا بسەپێنێت و هاوکات ئاماژەی بە گرژییەکانی سوریا دا و وتی؛ "پشت لە درووزەکانی برامان ناکەین".

نەتانیاهۆ لە وتارێکدا لە میانی مەراسیمی یادکردنەوەی زیئێڤ جابۆتینسکی لە کێوی هێرتزل، وتی: "حکومەتەکەم کاردەکات بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێکی نوێ بۆ ئازادکردنی ئەو دیلانەی لە غەززە دەستبەسەرن، بەڵام هۆشداری دەدەمە حەماس کە ئەم هەوڵانە وەک 'نیشانەی لاوازی' سەیر نەکات."

نەتانیاهۆ جەختیشی کردەوە: "ئەگەر حەماس ویستی ئێمە بۆ گەیشتن بە رێککەوتن بە لاوازی بزانێت و بیکاتە دەرفەتێک بۆ سەپاندنی مەرجی خۆبەدەستەوەدان؛ کە ئاسایشی ئیسرائیل بخاتە مەترسییەوە، ئەوا هەڵەیەکی کوشندە دەکات." ناوبراو وتیشی: "ئێمە سوورین لەسەر گەڕاندنەوەی هەمووان، و هەر ئەوەش دەکەین."

لەلایەکی دیکەوە، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل دانی بەوەدانا کە ئەمڕۆ پێنجشەممە ژمارەیەک سەربازی ئیسرائیلی لە کەرتی غەززە بەهۆی بەئامانجگرتنیان بە چەکی دژە زرێپۆش برینداربوون، بەڵام هیچ وردەکارییەکی زیاتری لەبارەی رووداوەکەوە نەخستەڕوو کە وەک "رووداوێکی ئەمنی مەترسیدار" لە رۆژهەڵاتی شاری غەززە وەسفکرابوو.

هەروەها نەتانیاهۆ هێرشە سەربازییەکەی ئەم دواییەی ئیسرائیلی بۆ سەر ئێران، بە "سەرکەوتووترین هەڵمەتی مێژووی ئیسرائیل" وەسفکرد.

لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، نەتانیاهۆ پەیامێکی ئاراستەی درووزەکانی سوەیدا لە باشوری سوریا کرد و وتی: "ئێمە لە بەرامبەر ئەوەی بەسەر براکانمان لە سوەیدا دێت، دەستەوەستان ناوەستین." ناوبراو داوای "چەکداماڵینی ناوچەکانی باشوری دیمەشق"ی کرد و دووپاتیکردەوە کە ئیسرائیل "پابەندە بە پاراستنی درووزەکانەوە."

هۆڵک هۆگن، ئەفسانەی دیاری جیهانی زۆرانبازی، لە تەمەنی 71ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.  بەپێی زانیارییەکان، هۆگن بەرەبەیانی ڕۆژی پێنجشەممە لە ماڵەکەی خۆی لە شاری کلیەر واتەری ویلایەتی فلۆریدا تووشی جەڵتەی دڵ بووە.

تیمەکانی فریاگوزاری و پۆلیس دەستبەجێ گەیشتوونەتە شوێنی رووداوەکە و هۆگن بە ئەمبوڵانس گواستراوەتەوە، بەڵام هەوڵەکان بۆ رزگارکردنی ژیانی بێسوود بوون.

کۆچی دوایی هۆگن لە کاتێکدایە کە لە ماوەی رابردوودا دەنگۆی زۆر لەسەر ناجێگیری باری تەندروستی بڵاوبووەوە، بەڵام چەند هەفتەیەک لەمەوبەر، هاوسەرەکەی ئەو دەنگۆیانەی رەتکردبووەوە کە گوایە هۆگن لەکۆمادایە و رایگەیاندبوو کە دڵی "بەهێزە" و لەژێر چاودێری پزیشکیدایە دوای ئەنجامدانی چەند نەشتەرگەرییەک. مانگی پێشتریش، دەنگۆی ئەوە بڵاوبووەوە کە هۆگن "لەسەرە مەرگدایە"، بەڵام ئەو کاتە راگەیەنرا کە تەنها کاریگەرییەکانی نەشتەرگەرییەکی ملی لەسەرە کە لە مانگی ئایاردا ئەنجامی دابوو.

هۆڵک هۆگن، کە ناوی راستەقینەی تێری جین بۆلێیە، بە یەکێک لە کاریگەرترین کەسایەتییەکانی مێژووی زۆرانبازی دادەنرێت. ئەو توانی زۆرانبازی لە وەرزشێکی ئاساییەوە بگۆڕێت بۆ نمایشێکی کات بەسەربردنی خێزانی و بینەرێکی فراوانی بۆ رابکێشێت.

لە ساڵی1996، هۆگن شۆڕشێکی لە کارەکتەری خۆیدا کرد و لە پاڵەوانەوە بوو بە کارەکتەری خراپەکار، کاتێک گروپی بەناوبانگی (nWo - New World Order)ی دامەزراند و ناوبانگێکی جیهانی زیاتری بۆ خۆیی و وەرزشەکەش بەدەستهێنا.

هۆگن لە ساڵی 2005 ناوی خرایە هۆڵی ناودارانی WWE، بەڵام لە ساڵی 2015 بەهۆی بڵاوبوونەوەی گرتەیەکی دەنگی کە تێیدا قسەی رەگەزپەرستانەی دەکرد، ناوی سڕدرایەوە. پاشان لە ساڵی2020دا بۆ جارێکی دیکە وەک ئەندامێکی گروپی nWo خرایەوە نێو هۆڵی ناوداران.

جگە لە زۆرانبازی، هۆگن بەشداری لە چەندین فیلمی سینەماییدا کردووە، دیارترینیان ڕۆڵی "سەندەرلیپس" بوو لە فیلمی "ڕۆکی  3" لە ساڵی 1982.هەروەها ئەستێرەی پڕۆگرامی تەلەفزیۆنی واقیعی "Hogan Knows Best" بوو لەگەڵ خێزانەکەیدا.

 

بنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، بڕیاریدا وەفدی دانوستانکاری وڵاتەکەی لە دۆحەی پایتەختی قەتەر بانگهێشت بکاتەوە، ئەمەش دوای ئەوەی بزوتنەوەی حەماس داواکاری نوێی لە وەڵامی دوایین پێشنیازی ئاگربەست و رێککەوتنی دیلەکاندا خستەڕوو.

بەرپرسێکی ئیسرائیلی رایگەیاند، بڕیاری بانگهێشتکردنەوەکە بە مەبەستی "هێنانەکایەی گۆڕانکاری" لە دانوستانەکان و دروستکردنی فشاری زیاترە لەسەر حەماس بۆ ئەوەی بە پێشنیازەکە ڕازی بێت. هەروەها جەختی کردەوە کە گفتوگۆکان "دانەخراون"، بەڵام هێشتا روون نییە ئایا ئەم هەنگاوە دەبێتە هۆی وەستانێکی درێژخایەنی دانوستانەکان یان نا.

بەپێی وتەی بەرپرسێکی باڵای ئیسرائیلی و سەرچاوەیەکی ئاگادار، کێشەی سەرەکی لەسەر داوای حەماسە بۆ زیادکردنی ژمارەی ئەو دیلە فەڵەستینیانەی کە لە بەرامبەر ئازادکردنی دیلەکانیاندا ئازاد دەکرێن.

حەماس داوایکردووە 200 فەڵەستینی کە سزای زیندانی هەتاهەتاییان هەیە ئازادبکرێن لەبری 125 کەس، هەروەها 2000 دیلی فەڵەستینی کە دوای 7ـی ئۆکتۆبەر لە غەززە دەستگیرکراون ئازاد بکرێن لەبری 1200 کەس کە لە پێشنیازەکەدا هاتبوو.

ئەم پێشهاتانە لە کاتێکدایە کە هەفتەیەک پێش ئێستا، نێوەندگیرانی قەتەری و میسری پێشنیازێکی نوێکراوەیان پێشکەش بە هەردوو لا کردبوو. ئیسرائیل پێشنیازەکەی قبوڵکرد، بەڵام وەڵامەکەی حەماس کە رۆژی سێشەممە پێشکەشی کرد، بەپێی وتەی سێ سەرچاوەی ئاگادار، لەلایەن نێوەندگیرانەوە بە ناتەواو دانرا و رەتیانکردەوە بیگەیەننە ئیسرائیلییەکان.

بەرەبەیانی رۆژی پێنجشەممە، حەماس وەڵامێکی نوێ و وردتری پێشکەشکرد، کە بەرپرسانی ئیسرائیل دەڵێن لەوەی پێشوو باشترە، بەڵام هێشتا ناکۆکی گەورەی لەنێوان هەردوولادا هەیە.

لە وەڵامدا، بەرپرسانی باڵای ئیسرائیل بە ستیڤ ویتکۆف، نێردەی کۆشکی سپی-یان راگەیاندووە کە داواکارییەکانی حەماس "قبوڵکراو نین". سەرەڕای ئەمەش، سەرچاوەیەکی ئاگادار ئاماژەی بەوە کردووە کە لەوانەیە ئەمە هەڵوێستی سەرەتایی حەماس بێت لە دانوستانەکاندا و هەڵوێستی کۆتایی نەبێت.

لە کاتێکدا بڕیارە سبەینێ لەگەڵ سێ وڵاتی ئەوروپی دەست بە دانوستان بکات، ئێران جارێکی دیکە مەرجەکانی خۆی بۆ هەر گفتوگۆیەکی ئەگەری لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دووپاتکردەوە، کە تیایدا باس لە متمانە و کردەی سەربازی و مافی ئێران دەکات.

کازم غەریب ئابادی، جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران، کە بەمەبەستی ئەنجامدانی چەند دیدارێک لە لە نیویۆرکە لە نەتەوە یەکگرتووەکان، رایگەیاند، پێش هەر دانوستانێک، پێویستە ئەمریکا متمانەی تاران بەدەستبهێنێتەوە، گفتوگۆکان بۆ ئامانجی شاراوە وەک ئەگەری کردەوەی سەربازی بەکارنەهێنێتەوە، هەروەها دان بە مافەکانی ئێراندا بنێت لە چوارچێوەی پەیماننامەی قەدەغەکردنی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی، کە مافی پیتاندنی یۆرانیۆمیش لەخۆدەگرێت.

ئەم لێدوانانە لە کاتێکدایە کە بڕیارە سبەینێ غەریب ئابادی لەسەر ئاستی جێگرانی وەزیرانی دەرەوە، لە ئەستەنبوڵ لەگەڵ نوێنەرانی بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا کۆببێتەوە.

رێککەوتن لەسەر ئەم دانوستانانە دوای ئەوە هات کە نزیکەی 10 رۆژ لەمەوبەر، ژان نوئێل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا هۆشداری دا کە ئەگەر تا کۆتایی مانگی ئاب هیچ پێشکەوتنێکی بەرچاو لە رێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێراندا بەدی نەکرێت، ئەوا فەرەنسا، بەریتانیا و ئەڵمانیا "میکانیزمی پەلەپیتکە" (Snapback Mechanism) کارا دەکەنەوە.

کاراکردنەوەی ئەم میکانیزمە رێگە بە سەپاندنەوەی گەمارۆ نێودەوڵەتییەکان دەدات بۆ سەر کەرتی چەک، بانک و کەلوپەلی ئەتۆمی ئێران، کە 10 ساڵ لەمەوبەر هەڵگیرابوون. وەزارەتی دەرەوەی ئێران جەختدەکاتەوە کە میکانیزمی پەلەپیتکە "هیچ بنەمایەکی یاسایی و ئەخلاقی نییە"، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا رەزامەندی لەسەر ئەنجامدانی گفتوگۆکان لە ئەستەنبوڵ داوە.

هەڵوێستی بەرپرسانی دیکەی ئێران

لەلایەکی دیکەوە، عەباس عیراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران، لە رۆژانی رابردوودا رایگەیاندبوو کە تاران لە مافی پیتاندنی یۆرانیۆم و بەرنامە مووشەکییەکەی پاشەکشە ناکات.

عیراقچی ئامادەیی وڵاتەکەشی بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێکی هاوشێوەی رێککەوتنی ئەتۆمی (بەرجام) لەگەڵ ئەمریکا نیشانداوە، بەڵام جەختی لەوە کردووەتەوە کە "بارودۆخی دانوستانی راستەوخۆ لە ئێستادا لەبار نییە". بە وتەی ئەو، ئێران ئامادەیە لە بەرامبەر هەڵگرتنی گەمارۆکانی رۆژئاوا، گەرەنتی بداتە ئەمریکا سەبارەت بە ئاشتیانە مانەوەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی.

ئەم هەڵوێستانە دوای ئەوە دێت کە پەرلەمانی ئێران، دوای ئاگربەستی شەڕی 12 رۆژەی نێوان ئێران و ئیسرائیل، یاسایەکی بۆ سنوردارکردنی هاریکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی پەسەند کرد. لەم چوارچێوەیەشدا، غەریب ئابادی رایگەیاندووە کە ئێران رازی بووە تەنها وەفدێکی تەکنیکی ئاژانس لە ماوەی دوو بۆ سێ هەفتەی داهاتوودا سەردانی تاران بکەن، بەڵام ئەو وەفدە سەردانی دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران ناکات.

 

کیم جۆنگ ئون، سەرۆکی کۆریای باکور، لە میانەی سەرپەرشتیکردنی مانۆڕێکی سەربازیدا، داوای لە هێزەکانی وڵاتەکەی کرد کە بەوپەڕی توانایانەوە ئامادەکاری بکەن بۆ "جەنگێکی راستەقینە"

بەپێی هەواڵێک کە رۆژی پێنجشەممە ئاژانسی هەواڵی ناوەندیی فەرمی کۆریا (KCNA) بڵاویکردووەتەوە، لە کاتی مانۆڕەکەدا، کە رۆژی چوارشەممە لە شوێنێکی ئاشکرا نەکراودا بەڕێوەچوو، کیم جەختی کردووەتەوە لەوەی پێویستە سەربازان توانای "لەناوبردنی دوژمنیان لە هەموو شەڕێکدا" هەبێت.

ئاژانسە فەرمییەکەی کۆریای باکوور چەند وێنەیەکی مانۆڕەکەی بڵاوکردووەتەوە، کە لە یەکێکیاندا کیم جۆنگ ئون بە جلێکی رەشەوە دەردەکەوێت و وتار بۆ سەربازەکان دەدات. لە وێنەیەکی دیکەشدا لەگەڵ ژمارەیەک فەرماندەی باڵای سوپا، چاودێری راهێنانێکی تۆپهاوێژی دەکات کە تێیدا گوللە تۆپ بەرەو دەریا دەهاوێژرێن.

ئەم لێدوانانەی کیم و ئەنجامدانی مانۆڕەکە لە کاتێکدایە کە هاوکارییە سەربازییەکانی نێوان پێیۆنگیانگ و مۆسکۆ پەرەی سەندووە. کۆریای باکور بە پێدانی مووشەک و گوللە تۆپ یارمەتی روسیا دەدات لە جەنگی ئۆکراین دا.هەروەها ئەمە دوای ئەوە دێت کە پێشتر هەواڵی بەشداریکردنی سەربازانی کۆریای باکور لە شەڕەکانی دژی هێزەکانی ئۆکراین لە هەرێمی کورسکی روسیادا بڵاوبووەوە.