بڕیارە سبەینێ، وەفدێكی دەم پارتی لەگەڵ وەزارەتی دادی توركیا لە ئەنكەرە كۆببێتەوە.

پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان "دەم پارتی" ڕایگەیاند، وەزارەتی دادی توركیا ڕەزامەندی لەسەر داواكارییەكەیان داوە و ڕۆژی پێنجشەممە لەگەڵ یەڵماز تونچ وەزیری دادی توركیا كۆبوونەوەیەك ئەنجام دەدەن. 

بۆ ئەو كۆبوونەوەیە، وەفدەكەی دەم پارتی لە گوڵستان كلچ كوچیكت و سزای تەمەلی و ئوزتورك توركدوغان وتەبێژی لیژنەی یاسا و مافی مرۆڤ پێكدێت. 

بڕیاربوو ئەو كۆبوونەوەیە ڕۆژی هەینی ڕابردوو ئەنجامبدرێت، بەڵام بەهۆی ڕەوشی تەندروستی سری سورەیا ئۆندەرەوە دواخرا. 

بەپێی ئەو زانیارییانەشی بڵاوكراونەتەوە، وەفدەكەی دەم پارتی داوای دەركردنی یاسایەك دەكات بۆ زیندانییە سیاسییە نەخۆشەكان، كە زیندانی هەیە زیاتر لە 30 ساڵە لە زینداندایە، هەروەها یاسایەك بۆ مافی هیوا بۆ ئازادكردنی عەبدوڵا ئۆجەلان. 

دوای پاشەکشەی دۆناڵد تڕەمپ لە هەڕەشەی لەسەر کار لابردنی سەرۆکی بانکی ناوەندیی ئەمریکا و باسی رێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ چین، نرخی زێڕ بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە دابەزین کرد.

دوای لێدوانەکانی دۆناڵد تڕەمپی ەرۆکی ئەمریکا لەماوەی دوو هەفتەی رابردوودا لەبارەی سزاکانی سەر چین و لەسەر کار لابردنی جیرۆم پاوڵی سەرۆکی بانکی ناوەندیی ئەمریکا، نرخی زێڕ بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، بە جۆرێک بەربەستی سێ هەزار و 400 دۆلاری بۆ هەر ئۆنسەیەک تێپەڕاند و تەنانەت نزیک بووەوە لە سێ هەزار و 500 دۆلار.

لەماوەی 12 سەعاتی رابردووشدا، دوای پاشەکشەی دۆناڵد تڕەمپ لەبارەی لەسەر کار لابردنی جیرۆم پاوڵ. هەروەها لێدوانەکانی لەبارەی چین کە باسی لەوەکرد، نزیکن لەوەی لەگەڵ چیندا بگەنە رێککەوتنێکی بازرگانی. لەلایەکی دیکەشەوە باسی رەوینەوەی جەنگی نێوان روسیا و ئۆکراین، هۆکارێک بوون بۆ دابەزینی نرخی زێڕ.

لە ئێستادا نرخی یەک ئۆنسە زێڕ لە بازاڕەکانی جیهاندا بە سێ هەزار و 302 دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

هاوکات، نرخی یەک کیلۆگرام زێڕ بەرانبەرە بە 106 هەزار و 756 دۆلار و یەک گرامیش بە 106 هەزار و 7 دۆلارە.

لەماوەی نزیکەی پێنج ساڵی رابردوودا، دوای بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و دەستپێکی جەنگی روسیا و ئۆکراین لە ساڵی 2022، دواتریش جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماس، هەروەها گۆڕانکارییە سیاسییەکانی جیهان، رۆژ بە رۆژ و ساڵ بە ساڵ نرخی زێڕ رووی لە بەرزبوونەوە کردووە و ئێستا نرخی زێڕ دوو هێندەی ئەو چەند ساڵەی رابردووە.

روسیا دەڵێت لەپێناو بەدیهێنانی ئاشتی و كۆتاییهێنان بەجەنگ ئامادەن بۆ گفتوگۆی راستەوخۆ لەگەڵ ئۆكراین و زیلینسكیش دەڵێت، ئامادەن بۆ گفتوگۆ و دانوستان.

دوای ئەوەی ڤلادیمیر پوتن سەرۆكی روسیا پێشنیازی دانوستانی راستەوخۆی كرد بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕ، ڤۆلۆدیمیر زیلینسكی سەرۆكی ئۆكراینیش رایگەیاند، لەسەر راگرتنی هێرشەكان بۆ سەر ناوچە مەدەنییەكان، وڵاتەكەی چاوەڕێی دانوستان و گفتوگۆیە.

زیلینكسی هەرچەندە وەڵامی پێشنیازەكەی پوتنی نەداوەتەوە، بەڵام جەختیكردەوە كە لەپێناو راگرتنی هێرشەكان بۆسەر ناوچە مەدەنییەكان، ئامادەیە بۆ گفتوگۆ.

لێدوانەكانی پوتن و زیلینسكی دوای هەڕەشەكانی ترەمپ دێن بۆ كشانەوەی ئەمریكا لە هەوڵەكانی بۆ ئاگربەست و كۆتاییهێنان شەڕ.

ئەمریكا ژمارەیەك سزای نوێی بەسەر ئێراندا سەپاند و كەرتی وزەی ئەو وڵاتەی كردووەتە ئامانج.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا رایگەیاند، ژمارەیەك سزای نوێیان بەسەر سەید ئەسەدوڵا ئیمام جومعە گەورە بازرگانی ئێران و تۆڕی كۆمپانیاكانیدا سەپاندووە كە بەرپرسیارن لە گواستنەوەی غازی سروشتی و نەوتی خاوی ئێران بۆ دەرەوە و بەهاكەشی سەدان ملیۆن دۆلارە.

ئاماژەی بەوەشكرد، غازی شل و نەوتی خاو سەرچاوەیەكی سەرەكی داهاتی ئێران پێكدەهێنن و بەشدارن لە دابینكردنی بودجەی پەرەپێدان بە بەرنامەی ئەتۆمی و چەكی پێشكەوتووی ئێران.

سزا نوێیەكانی ئەمریكاش لەكاتێكدان كە لە ماوەی رابردوودا ئێران و ئەمریكا دوو خولی گفتوگۆیان لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەكەی تاران ئەنجامداوە.

سەرۆکی ئەمریکا پشتیوانی خۆی بۆ ئیسرائیل دووپاتدەکاتەوە و رایدەگەیەنێت؛ لەسەر هەموو پرسەکان لەگەڵ نەتەنیاهۆ هاوڕاین.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ئەمڕۆ لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تروس بڵاویکردەوەتەوە، لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ بنیامین نەتەنیاهۆ ئەنجامداوە و دووپاتیکردەوەتەوە لە هەموو پێشهاتەکاندا پشتگیری لە ئیسرائیل دەکات.

ترەمپ ئاماژەی بەوەشکردووە، لەگەڵ نەتانیاهۆ  پرسی ئێران و بازرگانی تاوتوێکرد و لەسەر هەموو پرسەکان هاوڕابووین.

گروپی ئیسلامی لوبنان كە هاوپەیمانی حزبوڵا و حەماسی فەلەستینیە، كوژرانی سەركردەیەكی باڵای لەلایەن ئیسرائیلەوە راگەیاند.

ئەمڕۆ گروپی ئیسلامی لوبنان رایگەیاند، سەركردەیەكی لە باڵی سەربازی فەجر لە هێرشێكی فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی ئیسرائیلدا كوژراوە.

گروپی ئیسلامی لوبنان لقێكی ئیخوان موسلمینە و ساڵی 1964 دروستبووە، ساڵی 1982 بۆ بەرەنگاربوونەوەی لەشكركێشی ئیسرائیل، باڵی سەربازی فەجری دروستكرد.

دوای ئاگربەست لە لوبنان لە كۆتایی ساڵی رابردوو، ئیسرائیل بەردەوامە لە بۆردوومانكردنی سەركردەو پێگەكانی حزبوڵا، گروپی ئیسلامی لوبنان، هاوشانی حزبوڵا، چەندین جار هێرشی موشەكی بۆ پاڵپشتی حەماس لە دژی ئیسرائیل ئەنجامداوە.

سبەینێ وەزیری دەرەوەی ئێران سەردانی چین دەكات، ئەوەش بەر لە دەستپێكردنی خولی سێیەمی دانوستانەكانی نێوان تاران و واشنتۆن دێت كە بڕیارە شەممەی داهاتوو لە عومان بەڕێوەبچێت.

وەزارەتی دەرەوەی چین رایگەیاند، پەكین و تاران لە سەرجەم ئاستەكان و بوارە جیاوازەكاندا پەیوەندییان هەیە و رێككەوتنی زیاتر ئیمزا دەكەن.

عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران، هەفتەی رابردوو سەردانی روسیای كرد و رێككەوتنێكی 20 ساڵی لەگەڵ ئەو وڵاتە ئەنجامدا، دوێنێش سەرۆكی روسیا ئیمزای لەسەر رێككەوتنەكە كرد.

ئەمڕۆ سێشەممە، لە دوای کۆچی دوایی پاپا فرانسیسی 88 ساڵەوە، ڤاتیکان بەرەسمی وادەی پرسەکەی راگەیاند و تیایدا هاتوە؛ رۆژی شەممەی داهاتوو پرسەی پاپا فرانسیس لە رۆمای پایتەختی ئیتالیا بەڕێوەدەچێت. 

پاپا فرانسیس کە دوێنێ کۆچی دواییکرد، لە وەسێتەکەیدا داوای کردبوو کە پرسەکەی بە پێچەوانەی نەریتی پاپاکانی ترەوە، وەک پرسەیەکی ئاسایی بێت و تەرمەکەی لە جیاتی سانت پەترۆس بگوازرێتەوە بۆ سانت مەریەم مەیجر.

وابڕیارە مەراسیمەکە بە ئامادەیی زۆرێک لە وڵاتان بەڕێوەبچێت و دۆناڵد ترەمپیش رایگەیاندووە کە خۆیو مێلانیای هاوسەری لە پرسەکە ئامادە دەبن.

پاپا فرانسیس بە سادەیی و نزیکبوونەوەی لە خەڵکی هەژار ناسرابوو. چاکسازی لە دەزگای دارایی ڤاتیکان و کەنیسەی کاسۆلیکیدا کرد و گرنگی زۆری بە پرسی ژینگە، کۆچبەری و دژایەتیکردنی هەژاری دەدا، هەربۆیە هاووڵاتیانێکی زۆر لە سەرانسەری جیهاندا غەمگینن بۆ لە دەستدانی پاپا.

خۆرخێ ماریۆ بیرگۆلیۆ ناسراو بە پاپا فڕەنسیس پاپای ڤاتیكان، دوای ململانێیەکی زۆر لەگەڵ نەخۆشیدا، دوێنێ لە تەمەنی 88 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.

وێنەکان هاووڵاتیانی مەسیحین لە کاتێدرالیەکانەوە مۆم بۆ یادی پاپا فرانسیس دادەگیرسێنن. 

سەرۆکی ئەمریکا رایدەگەیەنێت؛ لە خولی دووهەمی دانوستانەکان کە لە رۆما بەڕێوەچوو، گفتوگۆکان بەرەوپێشچوونی زۆری بەخۆیەوە بینیوە، چاوەڕوانیش دەکەین لە خولی سێهەمدا بگەینە لێکتێگەیشتنی زیاتر.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ئەمڕۆ لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند؛ لە دانوستانەکانمان لەگەڵ ئێران لە ئاستێکی زۆر باشداین و چاوەڕوان دەکەین لە دانوستانەکانی داهاتوودا زیاتر لێکنزیک ببینەوە.

راشیگەیاند، گەشبینین لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بەشێوەیەکی ئاشتییانە و دیپلۆماسی بگەینە چارەسەر.

جێگەی ئاماژەیەوە خولی دووهەمی دانوستانەکان بە نێوەندگیری عوممان لە رۆمای پایتەختی ئیتاڵیا بەڕێوەچوو، خولی سێهەمیش لە مەسقەتی پایتەختی عوممان دەبێت.

سەرۆكی روسیا یاسای پەسەندكردنی رێككەوتننامەی هاوبەشیی نێوان ئێران و روسیای بۆ پتەوكردنی پەیوەندییە ئابووری و سیاسی و سەربازییەكان ئیمزاكرد.

میدیاكانی روسیا رایانگەیاند، ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیا بە رەسمی یاسای پەسەندكردنی رێككەوتننامەی هاوبەشیی نێوان ئێران و روسیای ئیمزا كرد، كە ئامانج لێیان بەهێزكردنی پەیوەندییە سیاسی، ئابووری و سەربازییەكانی نێوان هەردوولایە.

ئیمزاكردنەكە لە كاتێكدایە، رۆژی 8ی نیسان ئەنجومەنی دۆمای روسیا ئەو رێككەوتننامە ستراتیجییەی نێوان تاران و مۆسكۆی پەسەند كرد. لەو بارەیەشەوە، ئەندرێ رۆدینكۆ،جێگیری وەزیری دەرەوەی روسیا لە بەردەم ئەنجوومەنی دۆمادا رایگەیاند، رێكکەوتنەكە بە واتای پێكهێنانی هاوپەیمانیی سەربازیی لەگەڵ ئێران نایەت و گوزارشتیش لە هاریكاریی سەربازیی ئاڵۆگۆڕكراو ناكات.

رێككەوتننامەكە بۆ ماوەی 20 ساڵە و بە ئیمزاكردنی لەلایەن پوتنەوە شێوەیەكی یاسایی وەردەگرێت و لە چوارچێوەی ئەو ئالنگارییە سیاسییانەدا دێت كە ئێران و روسیا بە هاوبەشی رووبەڕویان دەبنەوە.

بەر لە بەڕێوەچوونی خولی سێهەمی دانوستانەكانی ئێران و ئەمریكا، سبەینێ عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران سەردانی چین دەكات.

ئیسماعیل بەقائی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، سبەینێ عراقچی سەردانی چین دەكات، ئەوەش بەر لە سێهەم خولی دانوستانەكانی نێوان ئێران و ئەمریكا، كە بڕیارە شەممەی داهاتوو لە عوممان بەڕێوەبچێت.

وەزارەتی دەرەوەی چینیش رایگەیاندووە، پەكین و تاران لە سەرجەم ئاستەكان و بوارە جیاوازەكاندا پەیوەندییان هەیە. 

عراقچی رۆژی پێنجەشەممە سەردانی مۆسكۆی پایتەختی روسیای كرد و رایگەیاند، تاران هەمیشە دانوستان لەگەڵ وڵاتانی دۆستی وەك روسیا و چین دەكات لە بارەی پرسی ئەتۆمی و نامەیەكی عەلی خامنەیی رابەری باڵای شۆڕشی ئیسلامی ئێرانیشی رادەستی ڤلادمیر پوتن سەرۆكی روسیا كردووە.

تائێستا ئێران و ئەمریكا لە 12 و 19ی ئەم مانگەدا دوو خولی دانوستانیان لە عوممان و رۆما لەبارەی دۆسێی ئەتۆمی تاران ئەنجامداوە، دانوستانەكانیش بە بنیاتنەر وەسفكراون.

بەهۆی نەخۆشییەوە، پاپا فرانسیس "پاپای ڤاتیکان" لە تەمەنی 88 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.

خۆرخێ ماریۆ بیرگۆلیۆ ناسراو بە پاپا فڕەنسیس پاپای ڤاتیكان، دوای ململانێیەکی زۆر لەگەڵ نەخۆشیدا، ئەمڕۆ لە تەمەنی 88 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.

خۆرخێ بەهۆی نەخۆشكەوتنی، لە مانگی رابردووەوە لە یەكێك لە نەخۆشخانەكانی ڤاتیكان چارەسەری وەردەگرت.

دوایین وتاریی بەهۆی جەژنی قیامەوە بوو لە گۆڕەپانی ڤاتیكان كە داوای راگرتنی دەستبەجێی شەڕی غەززەی لە دەسەڵاتدارانی ئیسرائیل كرد.

خۆرخێ ماریۆ بیرگۆلیۆ لە سڵی 1936 لە شاری بۆینس ئاریس لە ئەرژەنتین لە خێزانێکی پەنابەری ئیتاڵی لەدایكبووە، لە ساڵی 2013ـەشەوە بووەتە پاپای ڤاتیكان.

پاپا فڕەنسیس یەكەم پاپای ڤاتیكان بوو كە لەدوای روخانی رژێمی بەعس و نەمانی داعش سەردانی عیراق و هەرێمی كوردستانی كرد.

پەرلەمانتارێكی ئێران رایگەیاند، لە دوو ساڵی رابردوودا بە ئاگاداری رێبەری باڵای ئێران پەیوەندی نهێنیان لەگەڵ تیمی دۆناڵد ترەمپدا هەبووە.

محەمەد مەهدی شەهریاری، ئەندامی لیژنەی ئاسایشی نیشتمانی و سیاسەتی دەرەوە لە پەرلەمانی ئێران رایگەیاند، تاران لە ماوەی دوو ساڵی رابردوودا بە ئاگاداریی عەلی خامنەیی رێبەڕی باڵای ئێران بە نهێنی پەیوەندی لەگەڵ تیمی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا هەبووە.

دەشڵێت، لە پەیوەندییە نهێنییەكان دا تەنها باس لە بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران كراوە و راپۆرتی گفتوگۆكانیش دراوەتە عەلی خامنەیی.
وتیشی، لە ماوەی ئەو دوو ساڵەدا تاران هەر داواكارییەكی هەبووبێت ئەمریكا بۆی جێبەجێ كردووە.