جیهان
لە ژمارەیەک وڵاتانی ئەوروپا بەهۆی کێشەیەکی تەکنیکیەوە کارەبا پچڕا و زیاتر 50 ملیۆن کەس بێ کارەبا بوونە، حکومەتی ئیسپانیاش دەڵێت، لەهەوڵی چارەسەرکردنی کێشەکەداین.
پێدرۆ سانچێز سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا، سەردانی ناوەندی کۆنترۆڵکردنی کۆمپانیای تۆڕی کارەبای ئیسپانیای کرد و رایگەیاند؛ دەبێت بە زوترین کات ئەو قەیرانە چارەسەربکرێت و هۆکارەکەشی بدۆزرێتەوە.
بەڕێوەبەری تۆڕی کارەبای ئیسپانیا مەزەندەی کردوە، گەڕاندنەوەی کارەبا 6 بۆ 10 کاتژمێری بوێت، ئەگەر هەموو کارەکان بەباشی بەڕێوەبچن.
هاوکات کۆمپانیای دابەشکردنی کارەبای پرتوگالی "ئی-رێدیس"، رایگەیاندووە، پچڕانی کارەبا لە ئەنجامی "کێشەیەکە لە سیستەمی کارەبای ئەوروپادا هەبووە".
لای خۆیەوە سەنتەری نیشتمانی ئاسایشی ئەلیکترۆنی پرتوگال ئاشکرایکرد، هیچ ئاماژەیەک نییە کە پچڕانەکە بەهۆی هێرشێکی ئەلیکترۆنیەوە بوبێت.
جێگەی ئاماژەیە بەهۆی پچڕانی کارەبا لە ئیسپانیا و پورتوگال، کە پایتەختەکانی هەردوو وڵاتی گرتوەتەوە، تۆڕەکانی میترۆ و هێڵەکانی تەلەفۆن و ترافیک لایت و ئامێری ATMی پەکخستووە.
ئیلۆن مەسک، ئەو گەنجەی بە داهێنانەکانی جیهانی بەخۆیەوە سەرقاڵ کردووە، جارێکی دیکە جیهانی سەرسام کردووە بە باسکردنی رۆڵی سەرەکی رۆبۆتەکان لە داهاتووی زانستی پزیشکیدا.
ئیلۆن مەسک ملیاردێری ئەمریکی و خاوەن و جێبەجێکاری کۆمپانیای سپەیس ئێکس و سەرۆکی تێسلا باس لەوەدەکات، لەماوەی چەند ساڵێکی کەمدا رۆبۆتەکان تواناکانی پزیشکێکی باش تێدەپەڕێنن لە ئەنجامدانی نەشتەرگەریدا، هەروەها تەنها لەماوەی پێنج ساڵی داهاتوودا توانای باشترین پزیشکەکانی ئەو بوارە تێدەپەڕێنن.
مەسک باسی لەوەشکردووە، یەکێک لە کۆمپانیاکانی بەناوی "نیورالینک" بۆ تەکنەلۆجیای تایبەتمەند بە مێشک و دەمار، رۆبۆتێکی بەکارهێناوە بۆ چاندنی چەند ئەلیکترۆکۆدێک لە مێشکدا، کە ئەوە زۆر ئەستەم بووە بۆ مرۆڤەکان بتوانن لەو ماوە کەمەدا و بەو وردییە ئەو کارە بکەن.
داهێنانەکانی مەسک لە بواری تەکنەلۆجیادا لەماوەی ئەم چەند ساڵەی کۆتاییدا وای کردووە، مەسک لە پێشەنگی بوارەکەدا بمێنێتەوە و رۆژ بە رۆژ میدیاکان بە بابەتی سەرسوڕهێنەرەوە سەرقاڵ دەکات.
لەماوەی رابردووشدا توانیویەتی لەرێگای چاندنی چیپی بچووک لە مێشکی مرۆڤەکاندا، توانای گفتوگۆ و قسەکردن بگەڕێنێتەوە بۆ ئەو کەسانەی توانای قسەکردنیان نییە.
ڤلادیمێر پوتن بۆماوەی سێ رۆژ ئاگربەستی لەگەڵ ئۆکراین راگەیاند و ئاماژەی بەوەکردووە، ئەگەر ئۆکراین پێشێلکاری بکات، وەڵامیان دەبێت.
ڤلادیمێر پوتنی سەرۆکی روسیا، بەهۆی پشووە رەسمییەکانی مۆسکۆ تایبەت بە ئاهەنگەکانی سەرکەوتنی روسیا لە جەنگی جیهانیی دووەمدا، سێ رۆژ ئاگربەستی لە مانگی داهاتوودا راگەیاند.
کۆشکی کرملن ئەوەشی خستووەتە روو، ئاگربەستەکە لە 8ی ئایار تاوەکو 11ی ئایار دەبێت.
راشیگەیاندووە، "روسیا پێی وایە ئۆکرانیاش بەهەمان شێوە پەیڕەوی ئاگربەست دەکات، ئەگەر هەر پێشێلکارییەک رووبدات، ئەوا هێزەکانی روسیاش وەڵامی گونجاو و چالاکیان دەبێت".
ئەوەشی خستووەتە روو، مۆسکۆ ئامادەیە دانوستانەکانی ئاشتی بەبێ هیچ مەرجێکی پێشوەختە ئەنجام بدات بۆ گەیشتن بە چارەسەرێ تەواوەتی کێشەکان.
ئەوەش لە کاتێکدایە، پێشتریش لە جەژنی ئیستەردا بۆماوەی سێ رۆژ ئاگربەستی راگەیاند.
مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران و ئیلهام عەلیێڤ سەرۆک کۆماری ئازربایجان کۆبونەوە.
سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران بۆ وڵاتی ئازەربایجان یەکەم سەردانی سەرۆک کۆماری ئێرانە بۆ ئازەربایجان لە شەش ساڵی رابردودا، هەروەها لە سەردانەکەدا چەند رێککەوتنێک ئیمزاکران و پزیشکیان رایگەیاند، "ئێران دۆستی ئازەربایجانە، پەیوەندیمان مێژوییە".
لە رابردودا پەیوەندی هەردوو وڵات بەرەو خراپی دەرۆشت بەهۆکاری ئەوەی کە ئێران پێی وابو ئازەربایجان لەگەل ئیسرائیلدا پەیوەندی هەیە.
سەردانەکەی مەسعود پزیشکیان لەکاتێکدایە کە ساڵرۆژی تێکشکانی هێلیکۆپتەرەکەی سەرۆک کۆماری پێشوی ئێران نزیکدەبێتەوە.
رۆژی 20ـی 5ـی 2024، ئیبراهیم رەئیسی سەرۆک کۆماری ئێران دوای گەڕانەوەی لە کردنەوەی خاڵێکی سنوری لە نێوان هەردوو وڵاتدا، لەگەڵ ووەفدی هاوڕێی هێلیکۆپتەرەکەیان تێکشکاو گیانیان لەدەستدا.
ئیران دەڵێت نە لە ئێستا و نە لە داهاتووشدا دانوستان لە بارەی سیستمی موشەكیی و وەستاندنی پیتاندنی یۆرانیۆم ناكات.
مەجید تەخت روانجی، جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران بە لیژنەی سیاسەتی دەرەوە و ئاسایشی نیشتمانی پەرلەمانی وڵاتەكەی راگەیاند، لە دانوستانەكانیان لەگەڵ ئەمریكا و وڵاتانی تر هیچ كات دانوستان لەسەر هێڵە سورەكانی ئێران ناكەن، لەوانە سیستمی موشەكی بالیستی و وەستاندنی پیتاندنی یۆرانیۆم.
ئیبراهیم رەزایی سەرۆكی لیژنەی سیاسەتی دەرەوە و ئاسایشی نیشمانی لە پەرلەمانی ئێرانیش رایگەیاند، جێگری وەزیری دەرەوەی ئیران پێی راگەیاندوون دانوستانەكان زۆر بە باشی بەڕێوەدەچن و لە بەرژەوەندی وڵاتەكەیاندایە.
سوپای ئەمریكا دەڵێت، هێرشەكانیان لە دژی حوسییەكان بەردەوام دەبێت و لە دوایین بۆردومانیشدا 30 كەس كوژران.
فەرماندەیی ناوەندیی هێزەكانی ئەمریكا كە بە ینتكۆم ناسراوە لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردووەتەوە، بۆ پاراستنی ئاسایشی ئۆپراسیۆنەكانیان، سنوریان بۆ ئاشكراكردنی وردەكاری هێرشەكانیان لە یەمەن داناوە و لە داهاتووشدا وردەكاری ئۆپراسیۆنەكان ئاشكرا ناكەن.
ئاماژەی بەوەشكردووە، هێرشەكانی ئەمریكا كاریگەری گەورە و كوشندەی لەسەر حوسییەكان هەیە.
حوسییەكانیش ئاشكرایكردوە، لە بۆردومانێكی ئەمریكا بۆسەر سەنتەری داڵدەدانی پەنابەرانی ئەفریقا لە شاری سەعدە لە باكوری یەمەن 30 كەس كوژراون، ئێوارەی یەكشەممەش ئەمریكا دوو بەڕێوەبەرایەتی لە یەمەن كردووەتە ئامانج و بەهۆیەوە هەشت كەس كوژراون كە لە نێویاندا ژن و منداڵ هەن.
بەپێی داتاكانی سوپای ئەمریكا، لە مانگی ئازارەوە تائێستا زیاتر لە 800 جار حوسییەكانیان بۆردومانكردووە و سەدان چەكدار و ژمارەیەكی زۆری سەركردەی حوسیی كوژراون و چەندین دامەزراوەی سەربازیشیان لەناوبراون.
سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل داوا دەكات بە تەواوی ژێرخان و سیستمی ئەتۆمی ئێران لەناو ببرێت.
بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل سەبارەت بە دانوستانەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران رایگەیاند، تەنها رێککەوتنێک كە باش بێت لەنێوان تاران و واشنتۆندا، رێككەوتنێكە كە لە رێگەیەوە بە تەواوی ژێرخان و سیستمی ئەتۆمی ئێران لەناوببرێت، هاوشێوەی ئەو رێككەوتنەی لیبیا كە لە ساڵی 2003 لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا كردی و بە تەواوی دەستبەرداری بەرنامە ئەتۆمییەكەی و چەكە كیمیایی و بایلۆجی و موشەكییەكانی بوو.
ناتانیاهۆ دووپاتیشیكردەوە، لە پەیوەندی بەردەوامدان لەگەڵ ئەمریكا و سورن لەسەر ئەوەی كە نابێت ئێران چەكی ئەتۆمیی هەبێت.
هەوڵەکان بۆ چارەسەرکردنی رەوشی ئۆکراین بەردەوامە و کۆشکی کرملنیش رایدەگەیەنێت، تێگەیشتنی ترەمپ لەگەڵ روسیا تا رادەیەکی زۆر هاوتەریبە سەبارەت بە چارەسەرکردنی کێشەکان.
دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی کۆشکی سەرۆکایەتی روسیا "کرملن" رایگەیاند، کار بۆ چارەسەرکردنی رەوشی ئۆکراین بەردەوامە، بەڵام ناتوانرێت بە ئاشکرا بەڕێوە بچێت.
پێسکۆڤ وتیشی: تێگەیشتنی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە رەوشی ململانێکانی ئۆکراین، تاڕادەیەکی زۆر هاوتەریبە لەگەڵ روسیا، زۆر بابەت هەن مۆسکۆ و واشنتۆن هەمان بۆچونیان هەیە.
کۆشکی کرملن راشیگەیاندووە، ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا بەبێ مەرجی پێشوەختە ئامادەیی پیشانداوە بۆ دانوستانی راستەوخۆ لەگەڵ ئۆکراین.
جێگەی ئاماژەیە دوێنێ ترەمپ لە دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ سەرۆکی ئۆکراین، هەڕەشەی سەپاندانی سزای بەسەر روسیادا کرد.
بەهۆی تەقینەوەکەی بەندەر عەباسەوە حکومەتی ئێران سبەینێ دووشەممەی وەک رۆژی ماتەمینی گشتی لە سەرجەم ئێراندا راگەیاند.
دوای ئەوەی دوێنێ شەممە، تەقینەوەیەکی گەورە لە بەندەر رەجایی سەر بە بەندەر عەباسی ئێران رویدا، بەهۆیەوە تاوەکو ئێستا 27 کەس گیانیان لەدەستداوە و نزیکەی هەزار و 100 کەسیش بریندار بوون، هەروەها هێشتا گەڕانی تیمەکان بەردەوامە.
بەهۆی تەقینەوەکەوە، سێ رۆژ ماتەمینی لە تەواوی پارێزگای هورمزگان راگەیەنرا و حکومەتی ئێرانیش سبەینێ دووشەممەی وەک رۆژی ماتەمینی گشتی لە سەرجەم ئێراندا راگەیاند.
لە راپۆرتێکدا، کۆمپانیای "ئەمبرێی" بەریتانی تایبەت بە ئاسایشی دەریایی راپۆرتێکی لەبارەی هۆکاری تەقینەوەکەی بەندەر عەباسی ئێرانەوە بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکرد، بارێکی سوتەمەنی تایبەت بە موشەک لە چینەوە گەیشتووەتە بەندەرەکە، تەقینەوەکەش لە ئەنجامی هەڵە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو بارەدا رویداوە، کە تایبەت بووە بە سوتەمەنی رەق بۆ موشەکی بالیستی.
نووسه‌ر: شین بینگ، شرۆڤه‌كاری كاروباری نێودەوڵەتییه، بەردەوام بۆ ئاژانسی شینهوا، CGTN، ڕۆژنامەی گلۆباڵ تایمز، ڕۆژنامەی چاینا دەیلی، ...هتد ده‌نوسێت.
هێرشەكەی ئەم دواییانەی واشنتۆن بە سەپاندنی باجی گومرگی گشتگیر بەسەر زیاتر لە 180 دەوڵەت و ناوچەی جیهاندا، دەبێتە هۆی هەڵایسانی ئاگر لەناوخۆ و لەناوماڵی ئەمریكایشدا.
دەستبەجێ دوای واژۆكردنی بڕیاری جێبەجێكارانەی باجەكان، بازاڕەكانی ئەمریكا داڕووخان، پێنوێنی داوجۆنز بەڕێژەی 4 لەسەد دابەزی. پێنوێنەكانی ئەپڵ و نایكیش بەشێوەیەكی توند هاڕەیان كرد. نزیكەی 6.4 تریلیۆن دۆلار لە ۆڵستریت لە ماوەی تەنها دوو ڕۆژدا بووبە هەڵم.
بەڕاستی ئەمە سیاسەتی ئابووری نیە. بەڵكو ئەمەی ڕوویدا، سوتاندنی بەئەنقەستی ئابوورییە.
هونەری تێكدانی خود
ئایا باجەكان دەبنە هۆی گەڕانەوەی پیشەسازی بۆ ناوخۆ؟ سەرباری ئەوەی چەندین ساڵ فشاری لێكرا، بەڵام تاكو ئێستا كۆمپانیای زەبەلاحی ئەپڵ، بەڕێژەی 94.5 لەسەد، مامەڵە لەگەڵ مامەڵەكارانی دەرەكی دەكات.
لە ڕاستیدا، ئەپڵ حاڵەتێكی ڕیزپەڕ نیە، چونكە دروستكردنی نیمچەگەیەنەرەكان" سیمیكۆندۆكتەر" ڕووبەڕووی كێشەی گەورە دەبێت لەگەڕانەوە بۆ ئەمریكا. تەنانەت كۆمپانیای ئەنتڵ، كارگەكەی خۆی لە ئەریزۆنا داخست. هاوكات كۆمپانیای TSMC پرۆسەی بەرهەمهێنانی لەناو ئەمریكادا دواخست. ئەو ئاڵنگارییانەی كە یەخەی "دروستكراوە لەئەمریكا"یان گرتووە، كێشەی مەنهەجین و، تەنها بەوە چارەسەر دەكرێن كە سەرلەنوێ بەشێوەیەكی قووڵ پەیكەربەندی بۆ ئابووری بكرێتەوە. سەپاندنی باجی گومرگی، ناتوانێت ژیان بگەڕێنێتەوە بۆ پیشەسازییەكی مردوو. بەڵكو دەبێتە هۆی ئەوەی نرخەكان لەسەر بەركاربەران زیاتر بەرز ببنەوە، ئەو بەكاربەرانەی كە هەر لەبنەڕەتەوە كۆڵی قورسیان لەسەر شان بووە.
هەڵمەتی ئەمریكا بۆ سەپاندنی باج، كەلەژێر ناوی " یەكەمجار ئەمریكا" جێبەجێ دەكرێت، وانەیەكی تەواوی زەرەر گەیاندن بە خۆیە. جوتیارە ئەمریكاییەكان لەهەمووان زیاتر زیان دەكەن. لەدوای ئەوەی ساڵی 2018 باج سەپێنرا بەسەر چیندا، ئەگەرچی هەناردەكردنی سۆیا باشتر ببوو، كەچی كۆمەڵەی جوتیاران زیانێكی زۆریان كرد كە قەرەبوو ناكرێتەوە. بەڕێژەی 30% حاڵەتەكانی مایەپووچبوون لەنێوان جوتیارانی ڕۆژئاوای ناوەڕاستی ئەمریكا زیاتری كرد. ئەوەش وایكرد كۆتایی بێت بەچەندین زەوی كشتوكاڵی كە تەمەنیان چەندین نەوە بووە. ئەمڕۆش كە باج بەڕێژەی 2.0 دەسەپێنرێتەوە، هەمان مێژوو دووبارە دەبێتەوە. بەڵام ڵەگەڵ مەترسی زیاتر.
دژە هێرشی چین
پەکین بە ڕێوشوێنی ورد بەرگری لە خۆی کردووە. بەسەپاندنی باجی هاوشێوە وەڵام دەداتەوە. بەڵام بازاڕی چینی بۆ لایەنەكانی تر كراوەیە. بۆنمونە: كۆمپانیاكانی ئۆتۆمبیلسازی ئەڵمانی، لەناو چیندا زیاتر ئۆتۆمبیل دەفرۆشن وەك لەناو ئەڵمانیا. هەروەها میوەی دوریان، یاخود ڕۆبیان " كولەی دەریا" كەلە ئاسیاوە دێن، بەبێ هیچ باجێك دەگەنە بازاڕەكانی چین، ئەوەش بەگوێرەی ڕێككەوتنی هاوبەشایەتی ئابووری گشتگیری هەرێمایەتی RCEP. ئەمەش تەواو پێچەوانەیە لەگەڵ ئەو ڕەوتەی ئەمریكا گرتویەتییە بەر و ناسراوە بە " باخچەیه‌كی دیواردار"
وەك ئەوەی وەزارەتی بازرگانی چین جەختی لێدەكاتەوە، شێوازی ترساندن سودی نابێت. ئێمە بەرگری لە ڕێساكان دەكەین. نەك بەرگری لە حەزو ئارەزوو بكەین. پێشتریش تەكتیك و پلانی هاوشێوە شكستیان هێناوە. بۆنمونە كاتێك ئەمریكا هەوڵیدا سیاسەتی لێبوردنی گومرگی بەرانبەر بارە بچوكەكان لەدژی بەرهەمە چینییەكان بەكاربهێنێت. ڕاستەوخۆ ماركێتەكانی فرۆشتنی بەشبەش داڕووخان. چونكە لەسەدا 60ی هاوردەكان، كاڵای سەرەكین بۆ ئەو كەسانەن كە داهاتیان نزمە.
هاوپەیمانەكان: لە هاوبەشەوە بۆ نێچیر
هاوپەیمانەكانی ئەمریكا بێبەش نەبوون لەهێرشەكان. لەبەرانبەردا ئەوانیش كاردانەوەی بەهێزیان پیشاندا. ئەوەتا یەكێتی ئەورووپا لەسەروبەندی بڕیاردانی تۆڵەكردنەوەدایە. فەرەنسا هۆشداری دەدات لە " جەنگی بازرگانی خۆكوژانە". هەرچی پیشەسازی ئەڵمانیایە، فشار دەكات لە برۆكسل تاكو بەهێزێكی زیاترەوە وەڵام بداتەوە. هاوكات ژاپۆنییەكان لە وەسفی هەنگاوەكانی ئەمریكادا دەڵێن: مایەی نیگەرانی قووڵن.
لەباشوری ڕۆژهەڵاتی ئاسیاشدا، جیاوازییەكە لە ناوكی دوریان ئەستورترە، لێرە وڵاتانێكی وەكو ڤێتنام ڕووبەڕووی باجی گومرگی بەڕێژەی 46 % بوونەتەوە. كەچی دەبێت بەردەوام بێت لە باربووكردنی كۆمپانیا تەكنەلۆژییەكانی ئەمریكا بە مادەی پێكهێنەر. یەكێك لەئابووریناسەكان لە "هانۆی" دەڵێت: ترامپ ئێمەی دەوێت كارگەی بین، بەڵام وەك ڕكابەر ئێمەی ناوێت، ئەم هاوكێشەیەش ناگونجێت".
هەڵمەتەكەی ئەمریكا بۆ سەپاندنی باج، تەنها هەر ئەوەندە نیە كە شكست دێنێت، بەڵكو باشوری جیهان لەدژی واشنتۆن دەكاتە یەك. وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا تەنها 15%ی بازرگانی جیهانی پێكدێنێت. پاشماوەی 85%ی دیكە، كۆی بارزگانی جیهانی وڵاتانی تر و لەنێویشیاندا "چین" پێكی دێنن. ئەو ڕێژە زۆرەش لێناگەڕێت و دەستەوسان نابێت كەبە بەهانە و پاساوی سیاسی خۆپەرستانە، سیستەمی بازرگانی نێودەوڵەتی تێكبدرێت، كە ماوەی چەندین دەیەیە خۆشگوزەرانی بۆ جیهان دروستكردووە.
تارمایی سموت – هاولی
لەڕاستیدا وانەكانی مێژوو، قسەی خۆیان لەبارەی باجی گومرگییەوە بۆ كردووین. ئەو باجانەی لەساڵی 1930 سەپێنران و بە "سموت – هاولی" ناسرابوون، بوون بەهۆی گرانییە گەورەكە. ئەوەی ئێستاش ڕوودەدات تاڕادەیەكی زۆر هاوشێوەیە، ئەمەش جێگەی دڵەڕاوكێیە. ئەوكاتیش لەسەرەتادا، باج لەسەر پۆڵا، بووبەهۆی قازانج بۆ بەرهەمهێنەرانی پۆڵا و ئاسن، كەچی هێندەی نەبرد بوو بەهۆی لەناوچوونی زیاتر لە 75.000 هەلیكار لە پیشەسازییە گۆڕاوەكانی ئاسن و پۆڵادا. بەوەش كۆمپانیای هارلی – دێڤیدسۆن، كە براندی پیشەسازی ئەمریكابوو، ناچار بوو، كارگەی بەرهەمەهێنا بگوازێتەوە بۆ دەرەوە، تاكو خۆی دوور بخاتەوە لەتێچووی بەرز. بەمەش دروشمی " دروستکراوی ئەمریکا" زۆر گران بوەستێت.
هەندێ لە ئەمریكاییەكان پڕوپاگەندەی ئەوە دەكەن كە ئەوان "بەرگەی ئازارێكی كورتخایەن دەگرن، لەپێناوی دەستكەوتێكی درێژخایەندا" ئەوان با ئەم قسانە بۆ ئەو 27 كارگەیەی ڕستن و چنین بكەن كەلەماوەی 20 مانگی ڕابردوودا، دایان خست و هەرەسیان هێنا. یان با ئەو قسەیە بۆ ئەو دایكە بكەن كە 17% نرخ زیاتر دەدات بۆ پۆشاكەكانی ۆڵمارت!. هەندێك لەوانەی ڕیدیت بەكاردێنن، زۆر بەوردی پێناسەی حاڵەتەكەیان كردووەو دەڵێن: پێناسەی گومرگییەكان، باجن لەسەر هەژارەكان".
دەرئەنجام، ئەو وانەیەی لێوە فێرنەبوون
كۆشكی سپی پێداگری دەكات لەسەر ئەوەی، ئەوەی ڕوودەدات مێژووییە. ئەوان لەوەدا ڕاستدەكەن و لەسەر هەقن. چونكە لە دەیەی سییەكانی سەدەی ڕابردووەوە، ئەمریكا بازرگانی بەم جۆرە شێتانەیە بەڕوووە نەبردووە. بەڵام جیهان گۆڕاوە.چین بەشێكە دانابڕێت لە هێلەكانی تەوریدی جیهانی. یەكێتیی ئەورووپاش خۆی بووەتە خاوەنی بڕیار. وڵاتانی ئاسیاش لەپێناوی جوگرافیای سیاسیدا، دەستبەرداری پێشكەوتن و خۆشگوزەرانی نابن.
كات بەرەو كۆتایی دەچێت، هەر كۆمێنتێك كەلەواشنتۆنەوە دەردەچێت لەبارەی باجی گومرگییەوە، زیاتر متمانەی ئەمریكا لاواز دەكات. هەر داڕووخانێكی بازاڕیش، بەتەواوی ڕیوایەتی " ئابوورییە بەهێزەكە" پوچەڵ دەكاتەوە. لەهەر ڕێككەوتنێكیشدا كە وڵاتانی تر لەسەر بنەمای كەمكردنەوەی باج مۆری دەكەن. ئەمریكا زیاتر گۆشەگیر دەبێت. وەك ئەو ڕێككەوتنەی لەنێوان چین و وڵاتانی ئاسیا" ئاسیان" مۆركرا.
لەكۆتاییدا، ئەم بابەتە تەنها پەیوەست نیە بە ئابوورییەوە.بەڵكو پەیوەستە بەوەی ئەمریكا پشتی كردۆتە جیهان. ئەو ڕێگەیەش ئەو گرتوویەتیە بەر، ڕێگەی گۆشەگیرییە.
کۆمپانیایەکی تایبەت بە ئاسایشی دەریایی بەریتانی هۆکاری تەقینەوەکەی بەندەر عەباسی ئاشکرا کرد باسی لەوە کردووە، هۆکاری تەقینەوەکە بە هەڵە مامەڵەکردن بووە لەگەڵ بارێکی سوتەمەنیدا.
کۆمپانیای "ئەمبرێی" بەریتانی تایبەت بە ئاسایشی دەریایی راپۆرتێکی لەبارەی هۆکاری تەقینەوەکەی بەندەر عەباسی ئێرانەوە بڵاوکردووەتەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، بارێکی سوتەمەنی تایبەت بە موشەک لە چینەوە گەیشتووەتە بەندەرەکە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، تەقینەوەکەش لە ئەنجامی هەڵە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو بارەدا روویداوە، کە تایبەت بووە بە سوتەمەنی رەق بۆ موشەکی بالیستی.
دوێنێ شەممە، ژمارەیەك تەقینەوەی گەورە لە بەندەر رەجایی لە شاری بەندەر عەباس سەر بە پارێزگای هورموزگان رویدا و بەهۆیەوە تاوەکو ئێستا 25 کەس گیانیان لەدەستداوە و هەزار و 86 کەسیش بریندار بوون، تاوەکو دێت ژمارەی قوربانییەکانیش روو لە زیادبوون دەکات.
رۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمریکیش ئەوەی خستووەتە روو، سوتەمەنییەکان لە چینەوە هاوردەی بەندەر عەباس کراون.
ئەگەرچی دەسەڵاتدارانی ئێران کۆنتڕۆڵکردنی ئاگرەکەیان راگەیاندووە، بەڵام باس لەوە دەکەن، هێشتا دوکەڵێکی زۆر و رەش ناوچەکەی داپۆشیوە و کارکردنی تیمەکانی قورس کردووە.
لە ماوەی 24 سەعاتی رابردوودا 39 كەس لە غەززە كوژراون و سوپای ئیسرائیلیش كوژرانی دوو سەربازی لە پێكدادانەكانی غەززەدا راگەیاند .
چەند سەرچاوەیەكی فەلەستینی ئاشكرایانكردوە ، بەهۆی بۆردومانەكانی ئیسرائیلەوە ، لە ماوەی 24 سەعاتدا 39 كەس لە غەززە كوژراون، هاوكات سوپای ئیسرائیل رایگەیاندوە ، هێزەكانی پاسەوانی سنوری ئیسرائیلی روبەروی ژمارەیەك چەكدار بونەتەوە لە ناوچەی شوجاعیە لە رۆژهەڵاتی غەززە و لە ئەنجامی پێكدادانەكاندا، دوو ئەفسەر كە یەكێكیان تەمەنی 21 ساڵ و یەكێكیان 19 ساڵ بوە كوژراون، دوای پێكدادانەكانیش، چەكدارەكان گوللەهاوەنیان هەڵداوە و لە ئەنجامدا 2 سەربازی تری ئیسرائیلی بریندار بوون .
هاوكات دەستەی پەخشی ئیسرائیلی ئاشكرایكرد، بەهۆی تەقینەوەی چەند بۆمبێكەوە ، لە كەمپی تەل سوڵتان لە رەفەح ، 4 سەربازی ئیسرائیلی برینداربون كە یەكێكیان برینەكەی سەخت بووە.
لە شاری ڤانكۆڤەری كەنەدا ئۆتۆمبێلێك خۆی بەناو خەڵكدا كردو بەهۆیەوە چەندین كەس گیانیان لەدەستدا و ژمارەیەكی دیكەش برینداربوون.
لەدواری رووداوەكەش پۆلیسی ڤانكۆڤەر، رایگەیاند، ئەو شۆفێرەی كە بە ئوتومبێلەكەی خۆی كردوە بە ناو فێستیڤاڵێكدا دەستگیركراوە كە لایەن كۆمەڵگەی فلیپینی لە شاری ڤانكۆڤەری كەنەدا لە سەر شەقامەكان رێكخرابوو بۆ پیرۆزكردنی ڕۆژی لاپو - لاپویان.
تاوەكو ئێستاش پۆلیسی كەنەدا ژمارەی قوربانیەكان و ناسنامەی شۆفێرەكە یان هۆكاری پشت رووداوەكەی ئاشكرا نەكردووە.
Additional footage from the scene of the incident at the Lapu Lapu Festival in Vancouver, Canada, in which an individual drove through a crowd of festivalgoers on a closed-off street, with reports right now suggesting 5-10 fatalities and well over a dozen injuries. The suspect is… pic.twitter.com/WNfYp9mXDh
— OSINTdefender (@sentdefender) April 27, 2025
ئیدارەی ئەمریكا ژمارەیەك پەنابەری دیپۆرتکردەوە، لە نێویاندا منداڵێکی توشبوو بە شێرپەنجە هەبووە.
میدیاكانی ئەمریكا بڵاویانكردەوە، ئیدارەی وڵاتەكەیان سێ منداڵی دیپۆرككردووەتەوە لەگەڵ دایكیاندا كە بە وتەی لێپرسراوانی ئەو وڵاتە بە نایاسایی چوونەتە وڵاتەكەیانەوە، كە تەمەنیان 4 ساڵ و 7 ساڵ بووە، یەكێكشیان تەمەنی تەنها دوو ساڵ بووە و توشبوونی نەخۆشیی شێرپەنجە بووە.
ئەو رووداوەش كاردانەوەی زۆری لێكەوتەوە، تیری دوتی كە دادوەرێكی ئەمریكیە چەندین بەڵگەی بڵاوكردەوە و تێیدا سەلمێنراوە كە دیپۆرتكردنەوەی ئەو منداڵە بەو شێوەیە نایاساییە.
هاوكات، ئیدارەی ئەو وڵاتە ئەو بەڵگانەی رەتنەكردەوە بەڵام رایانگەیاند، دیپۆرتكردنەوەی ئەو منداڵە لەسەر داوای روون و ئاشكرای دایكی منداڵەكە خۆی بووە.
خولی سێهەمی دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا لە عومان بەڕێوەچوو و پرسی بەرنامە ئەتۆمییەكەی تاران وەك تەوەری سەرەكی تاوتوێ كرا.
تەلەفیزیۆنی رەسمی ئێران بڵاویكردوەوە، خولی سێهەمی دانوستانەكانی ئێران و ئەمریكا دوور لە چاوی كامێراكان و بەنێوەندگیریی عومان لە مەسقەتی پایتەخت بەڕێوەچوو و ماوەی 9 سەعاتی خایاندووە.
ئاماژەی بەوەشكرد، دانوستانەكە تەنها وابەستەی بەرنامەی ئەتۆمی بووە و هیچ باسێك لە سیستمی موشەكی ئێران نەكراوە.
لەبارەی دانوستانەكەی ئەم هەفتەیەوە، عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران ئاماژەی بەەو كرد، گفتوگۆكانیان لەگەڵ ئەمریكا ئەرێنی و بنیاتنەر بووە، بەڵام ئێران بەوریاییەوە مامەڵە دەكات.
وتیشی، ئەگەر تاكە داواكاری ئەمریكا لە ئێران ئەوەیە كە نەبێتە خاوەنی چەكی ئەتۆمی، ئەوا مەحاڵ نییە و دەكرێت جێبەجێبكرێت.
لەبارەی خولی چوارهەمی دانوستانەكانی ئێران و ئەمریكاشەوە بەدر بوسەیدی وەزیری دەرەوەی عوممان لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە، ئەگەری زۆرە دانوستانەكانی ئێران و ئەمریكا بەردەوامی هەبێت و 3 ی مانگی داهاتوو كۆبوونەوەیەك لە ئاستی باڵادا ئەنجام بدەن.
هاوكات لێپرسراوێكی باڵای ئەمریكا رایگەیاندوە، گفتوگۆكانی مسقەت ئەرێنی و بنیاتنەر بوون و لەگەڵ وەفدەكەی ئێرانیش رێكەوتوون خولی داهاتووی دانوستانەكان لە ئەوروپا بێت.
هەردوو سەرۆكی ئەمریكا و ئۆكراین لە كاتی بەڕێوەچوونی پرسەی پاپا فڕەنسیس لە رۆمای پایتەختی ئیتاڵیا كۆبوونەوە، زیلینسکیش دەڵێت: ئاگربەستێکی تەواو و بێ مەرج و جێگەی متمانەمان دەوێت کە ژیانی گەلەکەمان بپارێزێت.
ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاند، لە دیدارەکەیدا لە ڤاتیکان لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا کە 15 خولەکی خایاند، توانیمان زۆر بابەت تاوتوێ بکەین، گفتوگۆمان لەسەر کۆتایی هێنان بە شەڕی ئۆکراین لەگەڵ روسیا کرد بۆ ئەوەی ئاشتی هەمیشەیی بەدیبهێنرێت.
زیلینسکی وتیشی؛ ئەو بابەتانەی لە کۆبوونەوەکەدا باسکراون بریتی بوون لە پاراستنی ژیانی گەلەکەمان، گەیشتن بە ئاگربەستێکی تەواو و بێ مەرج، و دامەزراندنی ئاشتییەکی جێی متمانە و بەردەوام کە رێگری لە دووبارەبوونەوەی شەڕ بکات.
زیلینسکی لە درێژەی قسەکانیدا ئەوەشی خستەڕوو: کۆبوونەوەیەکی زۆر رەمزی بوو، ئەگەر بتوانین ئەنجامێکی هاوبەش بەدەست بهێنین، ببێتە روداوێکی مێژوویی. لە کۆتاییدا سوپاس بۆ تۆ سەرۆک دۆناڵد ترەمپ!
ئەمڕۆ دەیان سەرۆکی دەوڵەت و حکومەت و لێپرسراوی باڵا بە مەبەستی بەشداریکردن لە پرسەی پاپا فرانسیس رویان لە رۆما کرد، ئەمەش رێگەی خۆشکرد بۆ چەندین کۆبوونەوەی دیپلۆماسی.