جیهان
ھەسەدە لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، ئۆپراسیۆنەکە بەبەشداری ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ و ھەسەدە و یەپەژە بەرێوەدەچێت و ئامانجیان پاککردنەوەی کەمپی ھۆڵە لە شانە نوستوەکانی داعش.
ئۆپراسیۆنی مرۆیی و ئەمنی لە کەمپی ھۆڵ ماوەی ٨ رۆژە بەردەوامیی ھەیە، بەپێی زانیارییەکانیش تا ئێستا زیاتر لە ٤٠ تیرۆریستی داعش دەستگیرکراون و بڕێکی زۆر لە چەک و تەقەمەنی و بۆمب و ئاڵای داعش دەستیان بەسەردا گیراوە.
وەک چاوەڕوان دەکرا، بایدن لە ھەڵبژاردنە سەرەتاییەکانی حزبەکەیدا، لە ویلایەتی کارۆلینای باشور سەرکەوت بەسەر دوو رکابەرەکەیدا و زۆرینەی دەنگەکانی ئەو ویلایەتەی بەدەستھێنا.
لە راگەیەندراوێکیشدا دوای بردنەوەکەی بایدن پەیامێکی ئاراستەی لایەنگرەکانی کرد و رایگەیاند، ئەمساڵیش دانیشتوانی کارۆلینای باشور قسەی خۆیان کرد و ھیچ گومانێکی نیە کە پشتگیری دەبن بۆ بردنەوەی لە خولێکی تری سەرۆکایەتی و دۆراندنی ترەمپ بۆ جاری دوەم مسۆگەر دەکەنەوە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بڵاویکردەوە، سزای نوێیان بەسەر ئەو کۆمپانیایانە سەپاندووە کە پشتیوانی دروستکردنی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەکی ئێرانی دەکەن، چونکە روسیا لە جەنگەکەیدا دژی ئۆکراین و گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێرانیش لە ھێرشەکانیاندا بۆ سەر ھێزەکانی ئەمریکا لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست بەکاریاندەھێنن.
ماتیۆمیلەر وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش دەڵێت، سزاکان خراونەتە سەر چوار قەوارە کە پێداویستی و تەکنەلۆژیای ھەستیاریان داوەتە پڕۆگرامی مووشەکی بالیستی و درۆنی ئێرانی.
وتیشی، ئەمریکا ھەموو رێگەکان بەکاردەھێنێت بۆ سزادان و سنوردارکردنی ئەو لایەنانەی زیان بە ئەمریکییەکان دەگەیەنن لە ناوچەکە و ناسەقامگیری لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست دروست دەکەن و جەنگی روسیا دژی ئۆکراین فراوان دەکەن.
ئەمریکا و بەریتانیا رایانگەیاند، ھێرشیان کردوەتەسەر ٣٦ پێگەی حوسیەکان لە ١٣ ناوچەی یەمەن ئەوەش وەکو کاردانەوەیەک بووە بۆ حوسییەکان لە بەرامبەر ھێرشەکانیان بۆ سەر کەشتیە بازرگانیەکان لە دەریای سور.
ئاماژەیان بەوەشکردووە، ئەو بۆردومانانە بە وردی ئەنجامدراون و ئامانج لێیان پەکخستن و لاوازکردنی توانای حوسیەکانە کە بەکاریدەھێنن بۆ ھەڕەشە لەسەر بازرگانی نێودەوڵەتی.
دەشڵێن، لە بۆردومانەکاندا دامەزراوەی کۆگای چەک و تەقەمەنی و موشەک و سەکۆی ئاڕاستەکردنی موشەک و سیستمی بەرگری ئاسمانی و راداری حوسییەکانیان کردوەتە ئامانج.
لای خۆشیەوە یەحیا سەریع وتەبێژی حوسیەکان رایگەیاند، ئەمریکا و بەریتانیا لە ماوەی یەک سەعاتدا ٤٨ بۆردومانیان ئەنجامداوە و ئەو ھێرشانەش بیرکردنەوە و ھەڵوێستیان ناگۆڕێت لە بەرامبەر دۆزی فەڵەستین و بەبێ سزا و وەڵامدانەوە نابن.
سوپای ئیسرائیل لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، سەربازێکیان لە کەتیبەی ئەندازیاری لە شەڕەکانی باشوری کەرتی غەززە کوژراوە کە تەمەنی ٢٤ ساڵە و سەربازی یەدەگ بووە.
راشیگەیاندووە، بە کوژرانی ئەو سەربازە، کۆی گشتی ئەو سەربازە ئیسرائیلیانەی لە ٧ ی ئۆکتۆبەرەوە بەھۆی جەنگی غەززەوە کوژراون گەیشتۆتە ٥٦٢ سەرباز .
وەزارەتی تەندروستی لە کەرتی غەززە رایگەیاندووە، لەماوەی ٢٤ سەعاتدا سوپای ئیسرائیل بەھۆی ھێرش و بۆردومانە بەردەوامەکانی بۆسەر ناوچە جیاجیاکانی کەرتیغەززە ١٢ کۆمەڵکوژی ئەنجامداوە و بەھۆیانەوە ١٠٧ کەس کوژراون و ١٦٥ کەسی تریش برینداربوون.
ئاماژەی بەوەشکردوە، لە سەرەتای ھێرشەکانی ئیسرائیلەوە بۆسەر کەرتی غەززە لە حەوتی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە، تائێستا ٢٧ ھەزار و ٢٣٨ کەس کوژران و ٦٦ ھەزار و ٤٥٢ کەسیش برینداربوون کە زۆربەی کوژراو و بریندارەکانیش ژن و منداڵن.
جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، بە فەرمانی راستەوخۆی ئەو ھێزەکانی ئەمریکا ھێرشیان کردوەتەسەر چەند پێگەیەکی سوپای پاسداران و گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران لە عێراق و سوریا، وتیشی، وەڵامی ئەمریکا سەرەتایەکە و بەردەوام دەبن لە ھێرشکردنە سەر ئەو شوێنانەی دیاریکراون.
دەشڵێت، ئەمریکا بە دوای ئاڵۆزیدا ناگەڕێت لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست و جیھان، بەڵام ئەوانەی دەیانەوێت ئازاریان بدەن، پێویستە بزانن ئەگەر ئازاری ھەر ئەمریکیەک بدەن وەڵامی توندیان دەدرێتەوە.
لوید ئۆستن وەزیری بەرگری ئەمریکاش وتی، بەرگەی ئەوە ناگرن ھێرش بکرێتەسەر ھێزەکانیان و رێکاری پێویست بۆ بەرگریکردن لە ئەمریکا و ھێزەکانیان و بەرژەوەندییەکانیان دەگرنەبەر.
کۆشکی سپیش لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد، پێش ئەوەی ھێرشبکەنەسەر ناوچە سنورییەکان، حکومەتی عێراقیان ئاگادارکردوەتەوە.
مایک جۆنسن، سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا رایگەیاند، پێویستە ئیدارەی بایدن ھەست بەوە بکات کە ستراتیجیەتەکەیان بۆ رازیکردنی ئێران سەرکەوتوو نەبووە و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرەو لەناوچون دەبات و زیان بە سەقامگیری ھەرێمی دەگەیەنێت.
ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستە ئەمریکا دژی ھەر ئەو ھەوڵێک بوەستێتەوە کە زیان بە ئەمریکا دەگەیەنێت و وەڵامی ھەڕەشە و مەترسیەکان دژی ھاوپەیمانەکانیشی بدرێتەوە.
وتیشی، ئێستا کاتی ئەوەیە کە بایدن خەبەری بێتەوە و ھەست بەوە بکات سیاسەتەکەی بەرامبەر ئێران شکستی ھێناوە و لە مانگی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ەوە زیاتر لە ١٦٠ ھێرش کراوەتەسەر بنکە سەربازی و بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست.
ھاوکات، تۆجەر ویکەر، سیناتۆری ئەمریکا رایگەیاند، پێشوازی لە ھێرشی ئەمریکا بۆ سەر بارەگا سەربازیەکان دەکات، بەڵام کاتەکەی درەنگە و دوای چەندین ئاگادارکردنەوەی ئێران ئینجا ھێرشەکە ئەنجامدراوە کە ئەمەش رێگا خۆشکەرە بۆ ئەوەی ئەو گروپانە ئامادەسازی بکەن.
لێپرسراوێکی باڵای ئەمریکا رایگەیاند، ئەمریکا ھێرشی کردەسەر بارەگای گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران بۆ ئەوەی ھێرشەکانیان بۆ سەر ھێزەکانی ئەمریکا بوەستێنن.
وتیشی، لە ئەگەری بەردەوامی ھێرشەکان بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست، رەوشەکە ئاڵۆزتر دەبێت.
دەشڵێت، بایدن بە وردی لێکدانەوەی بۆ بابەتی ھێرشەکەی سوریا و عێراق کردووە و نەیویستوە پەلە بکات، بەڵام ئەگەر ھێرشی گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران بەردەوام بن ھیچ بژاردەیەکی بۆ نامێنێتەوە و راستەخۆ ھێرش دەکاتە سەر ئێران.
بەڕێوەبەرایەتی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتی باکوور و خۆرھەڵاتی سوریا، لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردوە، لە کاتی بەڕێوەچوونی (ئۆپراسیۆنی مرۆیی و ئەمنیی) بۆ کۆنترۆڵکردنی کامپی ھۆڵ و سنووردارکردنی چالاکی شانەکانی داعش، سوپای تورکیا بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان ھێرشی کردوەتەسەر خاڵێکی ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ و بەھۆیەوە چوار ئەندامی ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ گیانیانلەدەستداوە و ژمارەیەکیش برینداربوون.
لە بەشێکی تری راگەیەنراوەکەدا ھاتووە، ئامانجی ھێرشەکان رێگریکردنە لە ھێزە ئەمنییەکان کە لە ھەوڵدان بۆ کۆنترۆڵکردنی ئاسایش لە کامپی ھۆڵ، کە تورکیا بە ئاشکرا پشتیوانی لە چالاکییەکانی رفاندن و دەستوەردان دەکات، کە شانەکانی داعش دەیانەوێت ئاڵۆزی و شەڕی ناوخۆیی دروستبکەن.
ستیڤان دوژرایک، وتەبێژی ئەمینداری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان لە راگەیەنراوێکدا باسی لەوەکردوە، نەتەوەیەکگرتووەکان نیگەرانە لە مەترسییەکانی زیادبوونی گرژییەکان لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست و داواش لە ھەموو لایەنەکان دەکات رێوشوێنی پێویست بگرنەبەر بۆ کەمکردنەوەی گرژییەکان.
ئەوەشی خستوەتەڕوو، داوا لە ھەمووان دەکەن کار بۆ کەمکردنەوەی تێچووی مرۆیی و دارایی زیادبوونی گرژییەکان بکەن لە ناوچەیەکەدا، کە خۆی لە بنەڕەتدا دوور لە ئاسایش و ئارامییە.
وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند، وەک دەربڕینی ناڕەزاییەک دژی ھێرشەکەی ئەمریکا بۆ سەر چەند بارەگایەکی سەربازیی و مەدەنی، وەزارەتی دەرەوە دەیڤد بیکەر کاربەڕێکەری باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد بانگھێشت دەکات لە کاتێکدا کە ئێستا باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق نییە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، یاداشتێکی ناڕەزایی دژی ھێرشەکەی ئەمریکا لە عەکاشات و قائیم لە سنوری ئەنبار رادەستی کاربەڕێکەری باڵیۆزخانەی ئەمریکا دەکرێت.
ئاژانسی فرانس پرێس رایگەیاند، رۆژی دووشەممەی داھاتوو ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەسەر بۆردومانەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا کۆدەبێتەوە.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، کۆبوونەوەکەی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەسەر داوای وڵاتی روسیا بەڕێوەدەچێت، لە کۆبوونەوەکەشدا بۆردومانەکانی ئەمریکا بۆ سەر گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران لەناوچەکە تاوتوێ دەکرێت، کە ئەمریکا تۆمەتباریان دەکات بە ھێرشکردنە سەر ھێزەکانیان.
پێشتریش، روسیا وەکو یەکەم ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی داوایکرد، کۆبوونەوەیەکی بەپەلەی ئەنجومەنەکە لەسەر بۆردومانەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا بەڕێوەبچێت.
گروپی چەکداری مقاومەی ئیسلامی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لە بەردەوامی بەرپەچدانەوەی ھێزی داگیرکەری ئەمریکا لە عێراق و ناوچەکە، بە درۆن ھێرشیانکردووەتەوە سەر بنکەی خەراب جیر لە سوریا، کە ھێزەکانی ئەمریکای تیادا جێگیرن.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، بە ئامانجگرتنەوەی ھێزەکانی ئەمریکا، وەڵامێکە بۆ ئەو ستەم و زوڵمانەی ئیسرائیل بەرامبەر بە گەلی فەڵەستین لە کەرتی غەززە ئەنجامی دەدات.
مقاومەی ئیسلامی جەختیلەوەشکردووەتەوە، لە ھەڵوێستەکانیان بەردەوام دەبن بەرامبەر ئەمریکا و ئیسرائیل و بەرپەرچدانەوەی جموجوڵەکانیان لە ناوچەکە.
بەپێی رۆژنامەکە، ھەفتەی رابردوو، بە سەرپەرشتی عەلی خامنەیی رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران کۆبوونەوەیەکی بەپەلەی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەی ئێران بەڕێوەچووە بۆ تاوتوێکردنی دوایین پێشھاتەکانی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ھەڵسەنگاندنی دۆخەکە.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، خامنەیی لە کۆبوونەوەکەدا داوای لە فەرماندە باڵاکانی سوپای پاسدارانی ئێران کردووە، خۆیان لە رووبەڕووبوونەوەی راستەوخۆی ئەمریکا بەدووربگرن، بەڵام ئامادەکاریی بکەن بۆ بەرپەرچدانەوەی ھەر ھێرشێک کە بکرێتە سەریان.
بەپێی نیویۆڕک تایمز، ئێران نایەوێت راستەوخۆ رووبەڕووی ئەمریکا ببێتەوە، بەڵام ئامادەکارییەکانی دەستپێکردووە، بۆ وەڵامدانەوەی ئەو ھێرشانەی ئەمریکا بەڵێنیداوە لە ئایندەیەکی نزیکدا بیکاتە سەر ئێران.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، ئێران سەرجەم گروپە چەکدارەکان و سیستەمی بەرگری وڵاتەکەی خستووەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە و سەکۆی ھەڵدانی مووشەکی بالیستیشی بە درێژایی سنووری عێراق جێگیرکردووە.
چاک شومەر، سیناتۆری دیموکراتەکان ئاشکرایکرد، بەم نزیکانە کۆنگرێس تاوتوێی ھاوکارییە نوێیەکەی حکومەتی ئەمریکا دەکات بۆ ئۆکراین کە پێشتر جۆ بایدن داوای کردبوو ڕەزامەندی بدرێت لەسەر ھاوکاری زیادە بۆ ئۆکراین بە بڕی ٦١ ملیار دۆلار.
باسی لەوەش کردووە، سبەینێ دەقی پرۆژەکە بڵاودەکرێتەوەو پێدەچێت رۆژی چوارشەممە دەنگی لەسەر بدرێت، بەڵام ئاماژەی بە بڕی ھاوکارییەکە نەکردووە.
کۆمارییەکان ڕەتیدەکەنەوە ھاوکارییە نوێیەکەی حکومەتی ئەمریکا بۆ ئۆکراین پەسەند بکەن، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە ئامانجێکی ڕوونی نییە.
ئەوە لەکاتێکدایە دوێنێ یەکێتی ئەوروپا رەزامەندی نیشاندا لەسەر پێشکەشکردنی ھاوکاری نوێ بە ئۆکراین بە بەھای ٥٠ ملیار یۆرۆ.