دۆناڵد ترەمپ رایگەیاندووە، پێچەوانەی ئۆباما کە ملیاران دۆلاری دایە ئێران بۆ بەرنامە ئەتۆمییەکەی؛ ئەو هیچ ئۆفەرێک نادات بەو وڵاتە.

دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "تروز" و لە وەڵامی سیناتۆرێکی ئەمریکیدا بە ناوی کریس کۆنس رایگەیاندووە، "بە کریس کۆنیسی سیناتۆری دیموکراتەکان بڵێن، من هیچ ئۆفەرێک نادەم بە ئێران، پێچەوانەی ئۆباما کە ملیاران دۆلاری پێدان بەناوی "رێگا بۆ چەکی ئەتۆمی JCPOA، کە ئێستا بەسەرچووە".

JCPOA؛ پلانی هەمەلایەنەی هاوبەش، کە بە رێککەوتنی ئەتۆمی ئێرانیش ناسراوە، تایبەت بوو بە سنوردارکردنی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بەرانبەر هەڵگرتنی سزاکانی سەر ئەو وڵاتە و چەند بڕگەیەکی دیکە.

دۆناڵد ترەمپ لەکۆتاییدا نووسیویەتی: نەخێر من هەرگیز قسەشیان لەگەڵ ناکەم، لەکاتێکدا بە تەواوی سەرجەم بنکە ئەتۆمییەکانیمان تێکشکاندووە.

باڵیۆزی ئێران لە نەتەوە یەكگرتووەكان دەڵێت، رەوشەكە بۆ دەستپێكردنەوەی دانوستان لەگەڵ ئەمریكا گونجاو نییە.

ئەمیر سەعید ئیرەوانی باڵیۆزی ئێران لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ تۆڕی "سی بی ئێس"ی هەواڵی ئەمریكا وتی، ئەگەر ئەمریكا بیەوێت مەرجیان بەسەردا بسەپێنێت، ئەنجامدانی دانوستان ئەستەمە، لە ئێستاشدا رەوشەكە گونجاو نییە بۆ دەستپێكردنەوەی هیچ جۆرە دانوستانێك.

ئەو دیپلۆماتكارە ئێرانییە رەتیشیكردەوە، وڵاتەكەی هیچ جۆرە هەڕەشەیەكی ئاڕاستەی رافایل گروسی بەڕێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم و لێكۆڵەرەوانی ئاژانسەكە كردبێت.

ئەمیر سەعید ئیرەوانی باڵیۆزی ئێران جەختیشیكردەوە، ئێران دەستبەرداری مافی خۆی لە پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ مەبەستی ئاشتی نابێت.

سەرۆک کۆماری عیراق و خانمی یەکەم لە ئیسپانیا و لە میانی بەشداریکردن لە چوارەم کۆنفرانسی نێودەوڵەتی دارایی بۆ گەشەپێدان؛ چاویان بە پاشا و شاژنی ئیسپانیا کەوت و لەبارەی چەند پرسێکەوە گفتوگۆیان کرد.

لە میانەی ئاهەنگی  پێشوازیکردنی وەفدەکانی بەشداربووی چوارەمین کۆنفرانسی نێودەوڵەتی دارایی بۆ گەشەپێدان، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق لە سیڤیلیا لەگەڵ پاشا فیلیپی شەشەم و شاژن لێسیای هاوسەری کۆبوونەوە.

سەرۆک کۆمار و خانمی یەکەم ستایشی هەڵوێستی ئیسپانیایان کرد لە پشتیوانیکردن لە دۆزی دادپەروەرانەی گەلی فەلەستین و کۆتاییهێنان بە شەڕ و بەدیهێنانی مافی چارەی خۆنووسین.

لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لە پەرۆشی خۆی بۆ پێشخستنی پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵات کردەوە و پیشخستنی هاریکاری بە شێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندی هاوبەشی هەردوولا بکات، هیواشی خواست، کۆنفرانسەکە راسپاردەیەک بەرهەم بهێنێت کە خزمەت بە خواستەکانی گەلان بکات بۆ گەیشتن بە ئاسایش و سەقامگیری و پێشکەوتن و خۆشگوزەرانی.

سەرۆكی ئۆكراین بە ئیمزاكرنی بڕیارێك وڵاتەكەی لە پەیماننامەی قەدەغەكردنی مینی دژەكەسی كشاندەوە.

نوسینگەی سەرۆكایەتی ئۆكراین رایگەیاند، ڤۆلۆدیمێر زیلینسكی سەرۆكی ئۆكراین بڕیارێكی ئیمزاكردووە بۆ كشانەوەی وڵاتەكەی لە پەیماننامەی ئۆتاوا كە بەرهەمهێنان و كۆگاكردن و بەكارهێنانی مینی دژەكەسی قەدەغە دەكات.

لەوبارەیەوە، ئەندری سیبیها وەزیری دەرەوەی ئۆكراینیش رایگەیاند، پەیماننامەكە ئۆكراینی خستووەتە رەوشێكی نابەرانبەرەوە چونكە وڵاتەكەی سنورداركردووە لە توانای بەرگریلەخۆكردن و پاراستنی سنورەكەی.

لەلایەكی تریشەوە، رۆمان كۆستێنكۆ، سەرۆكی لیژنەی بەرگری لە پەرلەمانی ئۆكراین ئاماژەی بەوەكرد، روسیا بەشێك نییە لە هاوپەیمانێتیەكە و بەشێوەیەكی بەرفراون مین لە دژی سوپای ئۆكراین و هاووڵاتیانی مەدەنی بەكاردەهێنێت.

دۆناڵد ترەمپ دەڵێت: ئێران پێش هێرشەکانمان هیچ بڕە یۆرانیۆمی نەگواستوەتەوە، هیچ کاتێکی لەبەردەستدا نەبووە بۆ گواستنەوەی.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، ئێران چەند هەفتەیەکی مابوو بۆ بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمی، بەڵام ئێستا تاران چیتر بیر لە گەڕانەوە بۆ بەرنامە ئەتۆمییەکەی ناکاتەوە.

وتیشی، رەنگە سزاکانی سەر ئێران هەڵبگرین ئەگەر نیازپاکی نیشان بدات، هەروەها پیتاندن وشەیەکی خراپە و نابێت ئێران بەکاری بهێنێت.

ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، چەند وڵاتێک دەیانەوێت بچنە ناو رێککەوتنەکانی ئیبراهیمی.

جێگەی ئاماژەیە، لە دوای هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر بنکە ئەتۆمییەکانی ئێران چەندنین لێدوانی جیاوان لەلایەن لێپرسراوانی ئەمریکا و ئێران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکی ئێران دەدرێت و هەوڵەکان بەو ئاڕاستەیەن کە دانوستانەکان دەستپێبکاتەوە، بەڵام تا ئێستا هیچ وادەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانەکان دیاری نەکراوە.

ئێریك ترەمپ كوڕی سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند، دەتوانێت خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا كاندید بكات بەبێ ئەوەی ئاستەنگی بۆ دروست ببێت. 

ئێریك ترەمپ كوڕی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بە رۆژنامەی فاینەنشاڵ تایمزی راگەیاند، رێگای گەیشتن بۆ سەرۆكایەتی ئەمریكا ئاسانە و دەتوانێت ئەوە بەدەستبهێنێت. 

وتیشی، پێدەچێت بەشێك لە بنەماڵەی ترەمپ ئارەزوی ئەوەیان هەبێت خۆیان بۆ سەرۆكایەتیكردنی ئەمریكا كاندید بكەن و ئەگەر بنەماڵەیەك هەبێت بۆ سیاسەتكردن شیاو بێت ئەوا بنەماڵەی ترەمپە.

فاینانشاڵ تایمز ئاماژەی بەوەشكردووە، جەی دی ڤانس جێگری سەرۆكی ئەمریكا و ماركۆ رۆبیۆ وەزیری دەرەوە خواستی خۆیان بۆ خۆكاندیدكردن بۆ خولی داهاتووی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی پیشانداوە.  

سەرۆكی پەرلەمانی ئێران، سەرۆكی ئەمریكا بە بێ رێز وەسف دەكات و دەڵێت، هێشتا سزاكانی سەر ئێران هەڵنەگیراون.

محەممەد باقر قالیباف، سەرۆكی پەرلەمانی ئێران لە لێدوانێكی رۆژنامەونیدا رایگەیاند، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا كەسێكی بێ رێزە،  جەختی لەوە شكردەوە كە هێشتا ئەو سزایانەی بەسەر ئێراندا سەپێنراون هەڵنەگیراون، وەك ئاماژەیەك بۆ قسەكانی ترەمپ كە دوای ئاگربەستی ئیسرائیل و ئێران رایگەیاند، كەمكردنەوەی سزاكانی سەر تاران بەدوور نازانێت.

راشیگەیاند، ئەمریكا  بە ناردنی پەیامی دژبەیەك و هەواڵی ناڕاست هەوڵی دابەشكردنی گەلی ئێران دەدات. 

ئاماژەی بەوەشكرد، هەڵوێستەكانی سەرۆكی ئەمریكا تەنها پلانێكە  بۆ چاندنی ترس لە دڵی خەڵكی ئێراندا و هیلاك كردنانە لە رووی دەرونییەوە.
هاوكات، مەسعود پزیشكیان سەرۆكی ئێران رایگەیاند، هەڕەشەكانی ئەمریكا بۆ سەپاندنی سزای زیاتر بەسەر وڵاتەكەیدا كاریگەری نابێت، ئاماژەی بەوەشكردووە، ئەمریكا و ترۆیكای ئەوروپی هەوڵدەدەن زۆرترین فشار بخەنە سەر گەلەكەیان بۆ ئەوەی پێشكەوتنەكانیان بوەستێنن، بەڵام سەركەوتوو نابن.

دەسەڵاتی دادوەری ئێران ئاشكرایكرد، لە ئەنجامی هێرشەكەی ئیسرائیل بۆسەر زیندانی ئێڤین زیاتر لە 70 كەس كوژراون. 

ئەسغەر جەهانگیریی، وتەبێژی دەسەڵاتی دادوەری ئێران رایگەیاند، بەهۆی هێرشەكەی سوپای ئیسرائیلەوە بۆ سەر زیندانی ئێڤین 71 كەس كوژراون، بەشێك لە كوژراوەكانیش كارمەند و پاسەوانی زیندانەكە و كەسوكاری زیندانییەكان بوون، كە بۆ سەردانیكردی زیندانییان سەردانی زیندانەكەیان كردبوو.

جەهانگیری ئەوەشی خستەڕوو، بەهۆی بۆردومانەكەوە ئیسرائیلەوە بەشی كارگێڕی زیندانی ئێڤین زیانی زۆری بەركەتووە.

زیندانی ئێڤین، بە یەكێك لە گەورەترین و گرنگترین زیندانەكانی ئێران دادەنرێت، دەكەوێتە ناوچە شاخاوییەكانی نێوان تاران و كەرەج، بەشێكی زۆر لە زیندانییەكانی نێو زیندانەكە بە هۆكاری سیاسی دەستگیركراون، هاوكات 20 كەس لە زیندانییەكان هەڵگری رەگەزنامەی بیانیین.

ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا پرۆژە یاسایەكی ترەمپی بۆ كەمكردنەوەی باج و زیادكردنی خەرجی سەربازی و پاراستنی سنور پەسەند كرد و ئیلۆن ماسكیش دەڵێت یاساكە زیانی زۆر بە ئەمریكا دەگەیەنێت. 

لە دوای مشتومڕێكی زۆر ، دواجار ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا بە كۆی 51 دەنگ بەرامبەر 49 دەنگ ، پرۆژە یاساكەی ترەمپی سەبارەت بە كەمكردنەوەی باج و زیادكردنی خەرجیی سەربازی پەسەند كرد . 

پرۆژە یاساكە لە 940 لاپەرە پێكدێت و لە رێیەوە باج كەمدەكرێتەوە و بڕە پارەیەكی زیاتر بۆ یاساكانی كۆچ و پاراستنی سنور خەرج دەكرێت  ، هەر لە رێی پرۆژە یاساكەوە 150 ملیار دۆلار بۆ خەرجی سەربازی ئەمساڵی ئەمریكا زیاد دەكرێت .

لە كاردانەوەیەكیشدا ئیلۆن ماسك سەرمایەداری ئەمریكیش كە پێشتر لە ئیدارەكەی ترەمپ كشایەوە ، پرۆژە یاساكەی بە وێرانكەر ناوبردووە و رایگەیاندوە ، ملیۆنان هەلی كار لەناو دەبات لە ئەمریكا و زیانی گەورە بە وڵاتەكە دەگەیەنێت .

دامەزراوەی جیۆلۆجی ئەمریکی رایگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ یەکشەممە بوومەلەرزەیەک بە گوڕی 5.3 پلە لە ناوەڕاستی پاکستان رویداوە و هیچ زیانێکی گیانی نەبووە.

دامەزراوەی جیۆلۆجی ئەمریکا رایگەیاندووە، نزیکەی کاتژمێر 3:30 خولەکی بەیانی بە کاتی ناوخۆ رویداوە، و ناوەندی بومەلەرزەکە نزیکەی 60 کیلۆمەتر لە باکوری رۆژهەڵاتی شاری بەرخان لە پارێزگای پاکستانەوە دوورە.

بەڕێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی رایگەیاند، رەنگە ئێران بتوانێت لە ماوەی چەند مانگێكدا پیتاندنی یۆرانێوم دەستپێبكاتەوە.

رافائیل گرۆسی بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم، لە چاوپێكەوتێكدا لەگەڵ كەناڵی سی بی ئێس نیوزی ئەمریكی رایگەیاند، پێیوایە ئێران دەتوانێت لە ماوەی چەند مانگێكدا دەست بە بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی پیتێنراو بكاتەوە، سەرەڕای ئەو زیانانەی بە دامەزراوە ئەتۆمیەكانی كەوتووە بەهۆی هێرشەكانی ئەمریكا و ئیسرائیلەوە.

گروسی جەختی لەوەشكردەوە، یۆرانیۆمە پیتێنراوەكەی ئێران بە تەواوەتی زیانی بەرنەكەوتوە، بەشێكی گواستراوەتەوە بۆ شوێنێكی نادیار، هەر بۆیە دەكرێت ئێران بە بەرهەمهێنانی جۆرە شلەمەنییەكی تایبەت لە ماوەی چەند مانگی داهاتوودا دەستبكاتەوە بە پیتاندنی یۆرانیۆم.

ناوەڕاستی ئەم مانگە ئیسرائیل زنجیرەیەك هێرشی كردە سەر شوێنە سەربازی و ئەتۆمییەكانی ئێران.

دواتر ئەمریكا پەیوەندی بە هەڵمەتی بۆردومانی ئیسرائیلەوە كرد و سێ دامەزراوەی سەرەكی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێرانی كردە ئامانج.

عەباس عەراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران پێنجشەممەی رابردوو رایگەیاند، زیانەكانی دامەزراوە ئەتۆمییەكانی وڵاتەكەی دوای شەڕی 12 رۆژەی لەگەڵ ئیسرائیل زۆر بووە، هاوكات دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا جەختی لەوە كردەوە كە بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێرانیان دەیان ساڵ بردووەتە دواوە.

وەزیری دەرەوەی ئەمریكا ئیدانەی داواكاری ئێران بۆ لەسێدارەدانی سەرۆكی ئاژانسی وزەی ئەتۆم دەكات و پاڵپشتی وڵاتەكەی بۆ چاودێریكردنی ئێران لەلایەن ئاژانسەكەوە دوپاتدەكاتەوە.

ماركۆ رۆبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لە تۆڕی كۆمەڵایەتیی ئێكس بڵاویكردەوە، داواكاری ئێران بۆ دەستگیركردن و لەسێدارەدانی رافایل گرۆسی، سەرۆكی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم قبوڵنەكراوە و پێویستە ئیدانە بكرێت.

وتیشی، ئەمریكا پاڵپشتی لە ئاژانسەكە دەكات بۆ ئەوەی بەردەوامبێت لە لێكۆڵینەوە و چاودێریكردنی ئێران لە پرسە ئەتۆمیەكاندا.

 رۆبیۆ پێزانینی خۆی بۆ پیشەییبوون و هەوڵەكانی ئاژانسی وزەی ئەتۆم لە ئێران دەربڕی و داوای لە تاران كرد ژیانی كارمەندانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم بپارێزێت و ئاسایش و سەلامەتییان بۆ دابین بكات.

ئەوەش لە كاتیدا دێت، لە ماوەكانی رابردوودا ئێران گرۆسی بە سیخوڕیكردن بۆ ئیسرائیل تۆمەتبار كرد و داوای كرد دەستگیر بكرێت و دادگای بكرێت.

بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسی، بەهۆی گۆڕانی کەشوهەواوە ئەمساڵ وڵاتانی ئەوروپا رووبەرووی شەپۆلێکی گەرمای بەهێز دەبنەوە، بەشێکی زۆری گەشتیارانیش بۆ خۆفێنکردنەوە سەردانی نافورە و مەلەوانگەکان دەکەن.

لە رۆمای پایتەختی ئیتاڵیا پلەکانی گەرما گەیشتونەتە 37 پلەی سیلیزی، هاوکات لەشاری مارسیلیای باشوری کەناراوەکانی فەرەنسا پێشبینی دەکریت پلەکانی گەرما 40 پلەی سیلیزی تێپەڕێنێت، هەروەها دەسەڵاتدارانی ئەو شارە فەرمانیان کردووە مەلەوانگە گشتییەکان بکرێت بەبێ بەرانبەر بۆ ئەوەی هاووڵاتیان بۆ رووبەڕووبوەنەوەی گەرما بەکاری بهێنن.

سبەینێ لە پورتوگال پێشبینی دەکرێت دوو لەسەر سێی ئەو وڵاتە رووبەڕووی  گەرمایەکی بەهێز ببنەوە و لە لیشبۆنەی پایتەخت پلەکانی گەرما دەگاتە 42 پلەی سیلیزی، حکومەتی ئەو وڵاتەش هۆشداریش دەدات لە ئاگرکەوتنەوە لە دارستانەکان بەهۆی بەرزبونەوەی پلەکانی گەرما.

جێگەی ئاماژەیە، ماوەی چەند ساڵێکە زانایان هۆشداری دەدەن لە سوتاندنی سوتەمەنی بەردینی مرۆڤ، کە دەبێتە هۆی گەرمبونی جیهان و لێکەوتەی ژینگەیی ترسناکی لێدەکەوێتەوە. شەپۆلی گەرمای هاوین کە تادێت چڕتر دەبێتەوە بەتایبەت لە ئەوروپا، دەرئەنجامی راستەوخۆی ئەم گەرمبونەوەیە.

لەگەڵ زیادبوونی توندی شەڕەکانی نێوان هێزە ناوەکییەکانی جیهان و خێراتر بوونی پێشبڕکێکان بۆ بەدەستهێنانی چەکی کوشندە، ترس لە روودانی تەقینەوەیەکی ئەتۆمی وێرانکەر لە دڵی هاووڵاتیاندا بەردەوام زیاد دەکات.

ئەم ترسە بەتایبەت دوای ئەو شەڕەی لە نێوان ئیسرائیل و ئێراندا رویدا و تایبەتتریش بۆردومانی فرۆکە ئەمریکیەکان بۆ سەر وێستگە ناوەکیەکانی ئێران، و پێشتریش هیندستانو  پاکستان کە هەردووکیان خاوەنی بۆمبی ئەتۆمی بوون، زیاتربوو، بەجۆرێک هاووڵاتیانی جیهان هەستیان دەکرد، لەسەر لێواری کارەساتێکی ئەتۆمی وەستاون.

لەم چوارچێوەیەدا، لیژنەی نێودەوڵەتیی پاراستن لە تیشکدانەوە (ICRP) رێنماییەکانی خستۆتەڕوو سەبارەت بەوەی چی بکرێت لە ماوەی دە خولەکی یەکەمدا ئەگەر تەقینەوەیەکی ئەتۆمی رویدا.

یەکەم شت چییە کە دەبێت بکرێت لە کاتی هێرشێکی ئەتۆمیدا؟

رۆژنامەی ئەمریکی "زە میرۆر" بە پشت بەستن بە لیژنەی نێودەوڵەتیی پاراستن لە تیشکدانەوە نووسیوێتی؛ کە ئامادەکاریی گونجاو و وەڵامدانەوەی دروست لە کاتی رودانی تەقینەوەکەدا وادەکات مەترسی مردن کەم ببێتەوە و ببێتە هۆی رزگاربوون.

بۆ ئەمەش لیژنەکە پێشنیازی گەڕان بە دوای پەناگە یان بینایەک یان ژێرزەمینێک دەکات بۆ خۆ شاردنەوە لە پێش و پاش رودانی تەقینەوەکە.

لیژنەکە وتووێتی؛ پێویستە لەو کاتەدا بە پەلە، هاووڵاتیان خۆیان لە پەناگەیەکدا بشارنەوە و بۆ ئەم مەبەستەش وێستگەکانی میترۆ و ژێرزەمینەکان، بەتایبەت ئەوانەی لە خشت و چیمەنتۆ دروستکراون پێشنیاز دەکات.

چی دەربارەی تیشکدانەوەی ناوەکی؟

لە حاڵەتی گومانکردن لە تووشبوون بە تیشکدانەوەی ناوەکی، لە ئامۆژگارییەکانی لیژنەکەدا هاتووە؛ کە پێویستە لابردنی چینە دەرەکییەکانی جل و پێڵاو و پاککردنەوەی پێست و ناوچە ئاشکراکانی جەستە دەکات.

هەمان شت دەبێت لەگەڵ ئاژەڵە ماڵییەکانیشدا بکرێت، پاکیان بکەرەوە لە ژوورێکی جیاکارکراودا.

چۆن بزانم چی لە دەرەوە ڕوودەدات؟

لە ماوەی 24 کاتژمێرەکەی دوای تەقینەوەکەدا، لیژنەکە ئامۆژگاریمان دەکات بە مانەوە لە پەناگاکاندا و شوێنکەوتنی هەر ئامرازێکی میدیایی بەردەست وەک وێستگەکانی رادیۆ بۆ وەرگرتنی رێنمایی و دوایین نوێکارییەکان.

لیژنەکە دەڵێت: "لە پارێزراوترین شوێنەکاندا بمێنەرەوە (وەک ژێرزەمین یان ناوەڕاستی بینایەکی گەورە) لە ماوەی یەکەم 12 بۆ 24 کاتژمێردا، مەگەر مەترسی راستەوخۆ هەبێت وەک ئاگرکەوتنەوە یان دەرچوونی گاز یان روخانی بینا یان برینداربوونی تایبەت، ئەگەرنا تا لەلایەن دەسەڵاتەوە ئاگادار نەکرێنەوە نەچنە دەرەوە".

خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی جیاوازتر لە خەڵاتەکانی تری نۆبڵ، لە لایەن ئەکادیمیای سویدەوە نادرێت، بەڵکو لە لایەن کۆمیتەی نۆبڵی نەرویجەوە لە ئۆسلۆ دابەشدەکرێت.

پێوەرە سەرەکیەکان بۆ بەخشینی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی بە پێی ویستی ئالفرێد نۆبڵ بریتین لە:

• کار بۆ پێکهێنانی برایەتی لە نێوان نەتەوەکاندا
• هەوڵدان بۆ لەناوبردن یان کەمکردنەوەی سوپاکان
• پەرەپێدان و گەشەپێدانی کۆنفرانسەکانی ئاشتی
  
  

پێوەرە سەردەمیەکان:

• کار بۆ چارەسەری ناکۆکیەکان بە ئاشتی
• پشتگیری مافەکانی مرۆڤ و دیموکراسی
• کار بۆ چارەسەری کێشە جیهانیەکان وەک گۆڕانی کەشوهەوا
• پشتگیری لە دامەزراوە نێودەوڵەتیەکان
• هەوڵی ئاشتیخوازی لە ناوچە ناکۆک و شەڕاویەکاندا

کۆمیتەکە پێکهاتووە لە پـێـنـج ئەندام کە لە لایەن پەرلەمانی نەرویجەوە هەڵدەبژێردرێن. ئەوان ساڵانە نزیکەی 200-300 پێشنیازیان پێدەگات لە کەسایەتی و دامەزراوە جۆراوجۆرەکانەوە.

بۆ ئەمساڵ، 2025، هاوشانی زۆر کەسایەتی جیهانی، دوو کورد کاندیدی نۆبڵن، ئەوانیش ئیلهام ئەحمەد و شێروان شێروانی.

ترەمپ، چەندین جارە بانگەشەی ئەوە دەکات کە خۆی بە شایەنی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی دەزانێت.

بۆ زیاتر رەوایەتیدان بە قسەکانی ترەمپ بەردەوام هەوڵدەدات جەنگەکان بووەستێنێت و کاردەکات بۆ کۆتایی هێنان بە قەیرانە جیهانییەکان، دواهەمینیان وەستاندنی شەڕی 12 رۆژەی نێوان ئێران و ئیسرائیل و کۆتایی هێنان بوو بە شەڕی روەندا و ئۆگەندا.

ئایا پێشتر هیچ سەرۆکێکی ئەمریکا خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی وەرگرتووە؟

سەرۆكی ئەمریكا پەیوەندییە بازرگانییەكانی وڵاتەكەی لەگەڵ كەنەدا راگرت و دەڵێت، ئەو هەنگاوەی لە وەڵامی سەپاندنی باجە لەلایەن كەنەداوە بۆ سەر چەند كۆمپانیایەكی تەكنەلۆژی وڵاتەكەی.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا لە هەژماری خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی "تروس سۆشیاڵ" بڵاویكردەوە، ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ كەنەدا سەختە، بەتایبەتی كە ساڵانێكە باجی تاكو رێژەی 400% بەسەر بەرهەمی جوتیارانی ئەمریكا سەپاندووە، ئێستاش رایگەیاندووە باج بەسەر خزمەتگوزارییە ئەلیكترۆنییەكانی چەند كۆمپانیایەكی تەكنەلۆژی ئەمریكی دەسەپێنێت، ئەوەش هێرشێكی راستەوخۆ و ئاشكرایە بۆ سەر ئەمریكا.

ئەوەشی خستەڕوو، لە وەڵامی ئەو باجە نوێیەی كەنەدا، بڕیاریانداوە سەرجەم پەیوەندییە بازرگانییەكان لەگەڵ ئەو وڵاتەدا رابگرن، لە حەوت رۆژی داهاتووشدا كەنەدا ئەو بڕە پێناسە گومرگییە دەزانێت كە پێویستە بۆ بازرگانییكردن لەگەڵ ئەمریكا بیدات.

ترەمپ ئاماژەی بەوەشداوە، كەنەدا هەمان هەنگاوی یەكێتی ئەوروپا دەنێتەوە بۆ سەپاندنی باج بەسەر ئەمریكا، لەكاتێكدا یەكێتی ئەوروپا لەگەڵ ئەمریكا لەگفتوگۆدایە لەسەر ئەو بابەتە.

ئەوەش لەكاتێكدایە، دژی سیاسەتی پێناسی گومرگی ترەمپ كەنەدا پێناسی گومرگی و باجی لەسەر چەند كاڵایەكی ئەمریكی بە رێژەی 25 %سەپاندووە.