کوردستان


دەقی پەیامەکە : 
لە (٣)ی ئابی ساڵی (٢٠١٤) و رۆژانی دواتر، رێکخراوی تیرۆرستی داعش، بەشێوەیەکی دڕندانە، پەلاماری کۆمەڵانی خەڵکی شەنگالیانداو تاوانی گەورەی جینۆسایدین دژی کۆمەڵگەی دێرین و رەسەنی کوردانی ئێزدی ئەنجامدا لە ئەنجامی ئەو کۆمەڵکوژییە گەورەیە بەشێوەی تاوانی رێکخراو، ھۆڤیانەو دڕندانەی کۆنینەو نوێ، ژنان و پیاوانی ئێزدی لێکجیاکرانەوە، بە بەرچاوی کۆمەڵگەی مۆدێرنی مرۆڤایەتییەوە، بازاڕی کۆیلایەتی و شەرمەزاری فرۆشتن و بازرگانی جەستەیان پێ زیندووکرایەوە. لەو تاوانە دژە نەتەوەیی و نیشتمانی و مرۆییەدا، کە بەپێی یاسا ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان، دەچێتە خانەی تاوانی جینۆسایدەوە، ھەزاران ھاووڵاتی مەدەنی ئێزدی کۆمەڵکوژو بەھەزارانی تریش بێسەروشوێن کران،  ژنانی سەربەرز و رووسوری ئێزدیش، سەرقافلەی زیانلێکەوتوانی ئەو تاوانە بوون.


بەدرێژایی مێژوو کوردانی ئێزدی بە ھۆی بنەچەی ئاینیی‌و نەتەوەییانەوە، دەیانجار روبەڕووی فەرمانی پاکتاو و جینۆساید و دەربەدەری بوونەتەوە، لەپشت ھەریەک لەو تاوان و فەرمانانەوە، عەقڵیەتێکی دواکەوتووی ڕەگەزپەرستانە ھەبووە، بەڵام کۆمەڵگەی ژیاندۆستی ئێزدی بە خۆراگری و ئیرادەی بەھێزەوە، وەک خەڵکێکی رەسەن  توانیویانە سەربەرزانە بمێننەوە. بۆ ئێستاش پێویستییەکی کوردستانی و عێراقی و ئینسانییە کار و کۆششیان بۆ بکرێ تا بەسەر ئاسەواری دوا تاوانی دژیان سەربکەون و ژیان و بوژاندنەوە و ئاوەدانی دەڤەرەکەیان ببێتە ئەجیندای پەرۆشی داھاتووی ھەموو ھێزە سیاسییەکان. 
لەیادی تێپەربوونی حەوت ساڵ بەسەر ئەم تاوانەدا، جارێکی تر سەرکۆنەی ئەم کۆمەڵکوژییە و ئەم لەکە پڕ شەرمەزارییەی داعش و رەفتار داعشییەکان دەکەینەوە ‌و سەری رێزو نەوازش لە ئاستی گڵکۆی ھەموو شەھیدان و قوربانییەکان دادەنەوێنین و سڵاوی خۆڕاگری بۆ کەسوکارە سەربەرزەکانیان دەنێرین . 


کەسوکاری سەربەرزی شەھیدانی ئێزدی... لەکاتێکدا یادی جینۆسایدی ئێزدییەکان دەکەینەوە، پرسی کۆمەڵکوژییەکانی خەڵکی شەنگال ھەر لە ئاستی خۆی‌و فەرامۆشکردندا ماوەتەوەو لەسایەی نەبوونی ئاوڕدانەوەیەکی جددی، رێژەیەکی زۆر لە کوڕان‌و کچانی ئێزدی بە ناچاریی زێدی خۆیان بەجێھێشتووەو پەراگەندەی وڵاتانی جیھان بوون، ئەوە سەرباری ئەوەی تائێستاش قەرەبووی زیانە گیانی‌و ماددییەکانی کەسوکاری قوربانیان نەکراوەتەوە، ئەگەرچی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە دەستپێشخەریی فراکسیۆنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پرۆژە یاسای (قەرەبووکردنەوەی ژنانی رزگاربووی دەستی داعش)ی پێشکەشکردو ئەمساڵ لە رۆژی (٨)ی مارس پەسەندکرا، بەڵام ھێشتاش حکومەتی عیراق  ھیچ ھەنگاوێکی کردەیی نەناوە بۆ جێبەجێکردنی بەندەکانی ئەو یاسایە، لە ھەمانکاتدا پەرلەمانی چەند وڵاتێکی ئەوروپا ئەو تاوانەیان وەک جینۆساید ناساندووە، ھەموو ئەوانەش پێکەوە دەکرێت بخرێنە خزمەت ژیان‌و پاراستنی ئێزدییەکان لەداھاتوودا. 


یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، وەک ھەمیشە کوردانی ئێزدی بە پارچەیەکی دانەبڕاوو سەرەکی‌و رەسەنی پێکھاتەی کوردستان‌و بزووتنەوەی رزگاری کوردستانی دادەنێ‌و بۆ ھەمیشەش پشتیوانی مافەکانیان دەکات و جەخت لەسەر جێبەجێکردنی تەواوی ئەو یاساو ڕێسا و بەڵێنانە دەکاتەوە کە بۆ قەرەبوکردنەوەی کوردانی ئێزدی دراون و دەرچوون .
 ـ لەم بیرەوەرییە تاڵەدا ، سڵاو لە گڵکۆی شەھیدانی جینۆسایدی ئێزدییەکان و ھەموو شەھیدانی کوردستان. 
ـ نەفرەت لە تاوانکاران و تیرۆریستان.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بافڵ تاڵەبانی لە دەباشان لەگەڵ کۆڵۆنێل ئەشیڵ، لێپرسراوی ھێزەکانی فەڕەنسا لە عێراق و سوریا و کۆڵۆنێڵ فڕانچ، جێگرەوەی داھاتووی کۆبۆوەو پێشھاتە سیاسی و ئەمنییەکان بەگشتی و ھەماھەنگی و ھاریکاری نێوان ھێزەکانی ھەرێمی کوردستان و ھاوپەیمانان تاوتوێ کران و  جەخت لە مەترسی جموجوڵەکانی پاشماوەی تیرۆریستان کرایەوە و ھەماھەنگی و ھاوکاری ھەموو ھێزەکان بۆ رووبەڕووبوونەوەیان بە پێویست زانرا.
لەبەرامبەردا بافڵ تاڵەبانی دووپاتی لەبەردەوامی ھاریکاری و ھەماھەنگی زیاتری لەنێوان ھێزەکانی پێشمەرگە و ھاوپەیمانان کردەوە لەپێناو سەقامگیری سیاسی و ئاسایش لەناوچەکە.
لەبارەی دۆخی ناوخۆی حیزبیش بافڵ تاڵەبانی رایگەیاند، لەمەودوا رێڕەوی رێکخراوەیی بەڕێگایەکی تەندروستدا تێدەپەڕێت و بەھیچ شێوەیەک رێگەنادرێت ھێزەکانی یەکێتی کە ھێزی نیشتمانی و جێی متمانەی ھەموولایەکن بۆ مەرامی شەخسی و بەرژەوەندی تایبەت بەکاربھێنرێت. دەبێت لەچوارچێوەی یاسا بەرکارەکان و رێنماییەکاندا ئەرکە سەربازییەکانیان رابپەڕێنن و کارەکانیان لەپێناو بەرژەوەندی گشتیدا بێت. لەو چوارچێوەیەشدا ھاوکاری زیاتری ھێزەکانی ھاوپەیمانان دەبین لە رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و پاراستنی ئاسایش و ئارامی لە ناوچەکە.



 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، ئەو ھەڵمەتە لە مانگی کانونی یەکەمی ٢٠٢٠ تا نیسانی ٢٠٢١ بەردەوام بووە، بەڵام لەو ماوەیەشدا زیاتر لە ٧ ھەزار کۆچبەر بە بەلەمی بچوک ھەوڵیان داوە بگەنە بەریتانیا.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
لەیادی حەوت ساڵەی کۆمەڵکوژی ئێزدییەکان، ئەنجومەنی رۆحانی ئێزدییەکان، لە راگەیەنراوێکدا داوای لە حکومەتەکانی ھەرێمی کوردستان و عێراق و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد، چارەنووسی رفێنراوانیان یەکلابکاتەوە، داواشی لە حکومەتی عێراق کرد، کۆمەڵکوژی ئێزدییەکان بە جینۆساید بناسێنێت.
پەرلەمانی کوردستان کۆمەڵکوژی ئێزدییەکانی وەک جینۆساید ناساندووە و ناوەڕاستی ئەم مانگەش کەیسی ئێزدییەکان لە پەرلەمانی بەلژیکا وەک جینۆساید ناسێنرا.
رۆژی ٣ی ئابی ٢٠١٤، گرووپی تیرۆرستی داعش قەزای شەنگال و دەوروبەری داگیرکرد و زیاتر لە شەش ھەزار و ٤٠٠ ھاوڵاتی ئێزدی رفاند، کە تائێستا چارەنووسی زیاتر لە دوو ھەزار و ٩٠٠ کەسیان نادیارە


بەردەوامبە لە خوێندنەوە

لە ھەندێک ماڵپەڕ و پەیجی نەناسراو، وێنە و ھەواڵی ئەوە بڵاوکراوەتەوە گوایە بەشێک لە ھێزەکانی دژە تیرۆر جووڵەیان کردبێت یان دەسوەردان بکەن لە کاروباری ناوخۆی (ی.ن.ک)، بەم ڕوونکردنەوەیە بە ڕای گشتی کوردستانی ڕادەگەیەنین کە ھیچ ئەفسەر و کارمەند، تیم یان گروپێکی سەر بە بەڕێوەبەرایەتی گشتی دژە تیرۆری ئاژانسەکەمان جووڵەیان نەکردووە و لە شوێنی دیاریکراوی خۆیان لە ئەرک و فەرماندان.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بەرێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێمیش رایگەیاند، ئەمڕۆ لە چەند ناوچەیەکی پارێزگای ھەولێر و قەزای ئامێدی ٠.٢ ملیم باران باری و سبەینیش لە سنوری ھەر چوار پارێزگاکەی ھەرێم ئاسمان دەگۆڕێت بۆ نیمچە ھەور و پلەکانی گەرماش یەک پلە دادەبەزن.
 ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، لە سنوری ناوچە شاخاوییەکانی ھەولێر و سلێمانی و دھۆک ئەگەری بارینی تاوەباران ھەیە.
 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی شارەزوور رایگەیاند، سکاڵای ژمارەیەکی زۆر ھاوڵاتیان لە دژی ماتۆڕە بێسەرەتا و بێزارکەرەکان پێگەیشتووە، بۆیە بە بڕیاری دادوەر بڕیاریانداوە دەستبەسەر ماتۆڕسکیلی دووتایەی جۆری (بەتح و ترێل)دا بگرن و خاوەنەکشی رووبەڕووی یاسا بکەنەوە کە ئەم دیاردەیە بووەتە باو و بەشێوەیەکی ناشارستانی و بێزارکەر لەلایەن ھەندێک گەنجەوە بەکار دەھێنرێن و بەشێوەی و گروپ  لە ‌سەیرانگا و شوێنە گەشتیاریەکان و کۆڵانەکاندا تێدەپەرن و دەنگێکی بێزارکەری ھەیە.
ئاسایشی شارەزوور داوا لەو کەسانە دەکات کە خاوەن و بەکارھێنەری ئەو دوو جۆرە ماتۆڕسکیلەن لە ماوەی ٤٨ سەعاتدا ئەو ماتۆڕانە لە سنورەکەدا نەھێڵن و بەکاری نەھێنن، چونکە چاوپۆشی لە کەس ناکرێت و دوای ئەو کاتە دیاری کراوە بەدڵنیاییەوە دەست بەسەرماتۆڕەکەیدا دەگیرێت و خاوەنەکەشی ڕوبەڕووی یاسا دەکەینەوە. 


 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکانی "قوباد تاڵەبانی" جێگری سەرۆک وەزیرانی ھەرێم سەبارەت بە داماڵینی چەکی نایاسایی و ئۆتۆمبێلی بێ سەرەتا و جام ڕەش و دەستگیرکردنی سەرپێچیکاران، ئەمڕۆ ھێزەکانی ئاسایش و پۆلیس و پۆلیسی ھاتووچۆی سەر بە بەڕێوەبەرایەتی و بنکەکانی ناو فڕۆکەخانە، لە ڕێگەی دانانی مەفرەزەی تایبەتەوە لە دەروازەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی، لێپرسینەوەی پێویستیان لەگەڵ سەرپێچیکاراندا کرد.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
 بە پێی بڵاوکراوەی ئەنجومەنەکە، کۆبوونەوەکە سەعات ١٠ی بەیانی دەستپێدەکات و دەنگدان لەسەر پەسەندکردنی مەرج و رێنماییەکانی تایبەت بە پاراستنی سیمای کلتوری و کەلەپوری ناوەندی شاری سلێمانی دەکرێت و ھەروەھا گفتوگۆ لەسەر گرفت و پێشنیارەکانی چارەسەرەکانی وشکەساڵی و کەم ئاوی دەکرێت. 

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بەڕێوەبەرایەتی ھاتووچۆی ھەولێر رایگەیاند، لە کاتێکدا ھێزەکانیان ویستویانە کەسێک دەستگیر بکەن  کە لەبەردەم بەشی مۆڵەتی شۆفێری سەرقاڵی دزینی ماتۆڕسکیلێک بووە، کەسەکە ڕوبەڕوی کارمەندەکانیان بووەتەوە و بە دەمانچە تەقەی کردووە و لە ئەنجامدا کارمەندێکی ھاتووچۆی بریندار کردووە، بەڵام بەر لە ڕاکردنی توانراوە بە ھاوکاری ھێزەکانی ئاسایش دەستگیر بکرێت.
پۆلسیسی ھاتوچۆ داوای لەو کەسانە کردووە کە لە ماوەی رابردوودا ماتۆرسکیلیان لێدزراوە لەو شوێنە سەردانی ئاسایش بکەن بۆ تۆمارکردنی سکاڵا لەدژی تومەتبارەکە، چونکە پێشتر چەند کەسێک لەم شوێنەدا ماتۆڕسکیلەکانیان دزراوە.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

دەستەی وەبەرھێنانی ھەرێمی کوردستان لە نووسراوێکدا ئاماژەی بەوە کردوە، پاڵپشت بە پەسەندکردنی رەشنووسی دابەزاندنی دەسەڵاتە دیاریکراوەکان لەلایەن دەستەی وەبەرھێنان و بڕیاری ئەنجومەنی ئابووری، بڕیاردراوە بە دابەزاندنی دەسەڵاتەکان بۆ بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی وەبەرھێنان لە پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان.


راشیگەیاندووە، دابەزاندنی دەسەڵاتەکان بەپێی چەند رێکارێک دەبێت، بەشێوەیەک سەرجەم رێکارەکانی وەرگرتنی رەزامەندی لایەنە پەیوەندیدارەکان پێداویستییەکانی بەدەستھێنانی پەسەندکردن و مۆڵەت بۆ پرۆژەی وەبەرھێنان، پێویستە فۆڕمی وەبەرھێنان بە پڕکراوەیی رەوانەی دەستەی وەربەھێنان بکرێت بە مەبەستی وردبینیکردن.


دەستەی وەبەرھێنانی ئاماژەی بەوەشکردوە، پێدانی مۆڵەتی کۆتایی پرۆژەی وەبەرھێنان و ئیمزاکردنی مۆڵەتی کۆتایی پرۆژە دوای تەواوکردنی سەرجەم رێکارەکان دەبێت و وێنەیەکیش لە مۆڵەتی پرۆژەی ئیمزاکراو دەدرێتە دەستەی وەبەرھێنان بۆ بەدواداچوون و چاودێریکردنی پرۆژەکە.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

دلێر عەبدولخالق وتەبێژی بزوتنەوەی گۆڕان لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لە داھاتوویەکی نزیکدا قۆناغی دووەمی ھەڵبژاردنی ناوخۆیی گۆڕان بۆ ھەڵبژاردنی دەستەی بەڕێوەبەری قەزاکان و باژێروانەکان بەڕێوەدەچێت ‌و بڕیاریشدراوە ھەموو ھەوڵێک بدرێت لەمساڵدا کۆنفرانسی دووەمی نیشتیمانی گۆڕان ببەسترێت. 


وتیشی، لەگەڵ ئەوەدان ڕێکەوتنی نێوان لایەنە سیاسییەکان بۆ پێکھێنانی کابینەی نۆی حکومەتی ھەرێم زیاتر جێبەجێبکرێن و چاکسازی گشتگیر و گۆڕانکاری بچێتە پێشەوە.


ئاماژەی بەوەشکرد، داوایان لە سەرجەم رێکخستنەکانیان کردووە ھەوڵەکانیان چڕبکەنەوە بۆ سەرخستنی لیستی ھاوپەیمانی کوردستان.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندنی ھەرێم لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، لەسەر بنچینەی کۆنووسی نێوان ھەردوو وەزارەتی ناوخۆ و گواستنەوە و گەیاندن، پێشنیازکراوە ماوەی لێدانی کارتی زانیاری و لۆگۆ و لەزگەی تاکسی لە ھەرێمی کوردستان درێژ بکرێتەوە.


لە بەشێکی تری راگەیەنراوەکەدا ھاتووە، لەبەر بەرژەوەندی گشتی ماوەی پێدانی لۆگۆ و لەزگە بۆ شۆفێرانی تاکسی تا ١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ درێژکراوەتەوە، دوای ئەو وادەیەش داواکراوە لە وەزارەتی ناوخۆ لە رێگەی بەڕێوەبەرایەتیەکانی ھاتوچۆی پارێزگاکان دەست بکەن بە رێککارەکان و لێپێچینەوە لەگەڵ شوفێری سەرپێچی بکرێت بەپێبژاردنی ٥٠٠ ھەزار دینار وەک سزا، بۆ ھەر مانگێک دواکەوتنیش ٥٠٠ ھەزار دینار زیاد بکرێت لە پێناو بە پیشەکردنی کاری تاکسی و پاراستنی بەرژەوەندی ھاووڵاتیان و شۆفیرانی تاکسی.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

فەرماندەی ھێزەکانی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش لە عێراق و سوریا لە کۆبونەوەی ساڵانەی ئەنجومەنی سەربازیی ھێزەکانی سوریای دیموکرات ھەسەدە، کە لەحەسەکە بەڕێوەچوو رایگەیاند، ھاوکارییەکانیان بۆ ھەسەدە لەبەرەنگاربونەوەی داعش و مەترسییەکانی بەردەوام دەبێت و لەماوەی رابردوشدا لەپاراستنی کامپی ھۆل تایبەت بە خێزان و چەکدارانی داعش ھاوکارییان کردوون، لەداھاتووشدا ھاوکاریکردنی ھەسەدە بۆ پاراستنی زیندانییەکان و کەمکردنەوەی مەترسییەکان بەردەوام دەبێت. 


فەرماندەی ھێزەکانی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش لە عێراق و سوریا جەختیشیکردەوە، ھەوڵ دەدەن ژن و منداڵی چەکدارانی داعش بگەڕێننەوە بۆ وڵاتەکانیان.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

فارس عیسا سەرۆکی نوێنەرایەتی حکومەتی ھەرێم لە بەغداد بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە دوو کۆبونەوەی مانگی رابردووی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، بە رەسمی بڕیاردرا تا ئەو کاتەی وردبینی لە داھات و پشکی ھەرێم دەکرێت، بەغداد مانگانە بەردەوام بێت لە ناردنی ٢٠٠ ملیار دینار بۆ ھەرێم. 


وتیشی، بەپشتبەستن بەو بڕیارە حکومەتی عێراق ٢٠٠ ملیار دیناری تر بۆ مانگی تەمموز رەوانەی ھەرێم دەکات. 


ئاماژەی بەوەشکرد، تائێستا یاسای بودجەی ٢٠٢١ لە عێراق جێبەجێ نەکراوە و ئەو ٢٠٠ ملیارەش بەپێی رێککەوتنی نێوان ھەرێم و بەغدادە.


مانگی رابردوو دوای گەیشتنی ٢٠٠ ملیار دینارەکە، حکومەتی ھەرێم بڕیاری ھەڵوەشاندنەوەی لێبڕینی مووچەیدا و رایگەیاند، ئەگەر داھاتی پێویست لەبەردەست بێت ھەموو ٣٠ رۆژجارێک مووچە بەبێ لێبڕین دابەشدەکرێت.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
1...744745746747748...820