کوردستان
"ئەمین بابا شێخ" وتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان سەبارەت بە ڕاگەیەنراوەکەی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، دڵنیان وەرگرتنەوەی ٢ کورسییەکەی پارێزگاکانی ھەولێر و نەینەوا مافی ڕەوای یەکێتی و ھاوپەیمانی کوردستانە، بە تانە و ڕێکاری یاسایی گەڕاونەتەوە بۆ خاوەنە ڕاستەقینەکەی. واتا ئەو پێشێلکارییە بە ڕێکاری یاسایی ڕاستکراوەتەوە.
جەختی لەوەشکردووەتەوە، لەسەر ھەمان ڕێکار بەردەوام دەبن بۆ بەدەستھێنانەوەی مافی ٣ کورسی کاندیدەکانی تری ھاوپەیمانی کوردستان لە بازنەکانی یەکی ھەولێر و بازنەکانی سێ و چواری نەینەوا، بەردەوامیش دەبن لەسەر سکاڵاکانیان.
دڵنیاشن سەرۆک کۆمار پارێزەری دەستورە و ئەرکەکانی بە پێی یاسا و دەستور جێبەجێ دەکات و دەستێوەردانی لە کاروباری کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردن نەکردووە و نایکات.
پەیامنێری کوردسات نیوز ڕایگەیاند، شەشەمین کاروانی کۆچبەرانی عێراق و ھەرێمی کوردستان گەیشتنەوە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی ھەولێر.
وتیشی، ئەو کۆچبەرانە ژمارەیان ٤٣٣ کۆچبەرە ٣ کۆچبەریان خەڵکی شارەکانی ناوەڕاست و باشوری عێراقن.
چەکدارانی داعش لە ھێرشەکەدا چەکی قورس و سوکیان بەکارھێناوە و ھاوڵاتیانی گوندەکەش ڕووبەڕوویان بوونەتەوە، بەم ھۆیەش چەکدارەکان ھەڵھاتوون و ئێستا ڕەوشەکە ئارام بووەتەوە.
لیوا قارەمان کەمال، جێگری سەرۆکی ئەرکان بۆ ئۆپەڕاسیۆنەکان، سەرپەرشتی سەردانێکی مەیدانی لیژنەی پێکھێنراوی وەزارەتی پێشمەرگەی کرد بۆ دووبارە سازکردنەوەی سەنگەرەکانی پێشمەرگە و ڕایگەیاند، لەسەر فەرمانی شۆڕش ئیسماعیل وەزیری پێشمەرگە، سەرجەم سەنگەرەکانی پێشمەرگە بە شێوازێکی تۆکمەتر و باشتر دادەڕێژنەوە.
وتیشی، ڕێوشوێنی باشتر دەگرنە بەر بۆ ڕێگە گرتن لە ھەلقۆستنەوەی تیرۆریستان و پاراستنی سەنگەرەکان.
جێگری سەرۆکی ئەرکان بۆ ئۆپەراسیۆنەکان باسی لەوەش کرد، دوای ئەوەی بە بڕیاری وەزیری پێشمەرگە، لیژنەیەک بۆ دووبارە سازدان و ڕێکخستنەوەی سەنگەرەکان پێکھێنرا، لە ماوەی چەند ڕۆژی داھاتوو، ئەو لیژنەیە دەست بەکارەکانی دەکات و سەرجەم سەنگەرەکانی پێشمەرگە لە تەواوی میحوەرەکان بەسەر دەکاتەوە و خاڵە نەرێنی و کەم و کوڕییەکانی سەنگەرەکانی پێشمەرگە دیاری دەکات و دواتر چارەسەر دەکرێن.
ئەمڕۆ پێنجشەممە ٢ی دیسەمبەری ٢٠٢١، شاناز ئیبراھیم ئەحمەد کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و سەرپەرشتیاری مەڵبەندی ١ی ڕێکخستنی سلێمانی، ھاوینەھەواری سەرچناری بەسەرکردەوە و لە کەم و کورتییەکانی کۆڵییەوە.
لە میانی گەشتێکیدا بە نێو ئەو ھاوینەھەوارەدا کە بەھۆی قەیرانی دارایی و کەمی بودجەوە بۆ ماوەیەکی زۆرە پشتگوێ خراوە، شاناز ئیبراھیم ئەحمەد ڕایگەیاند سەرچنار و یادگارییەکانی بۆ ھەتایە ھەتایە لە بیر و ھزری خەڵکی سلێمانیدا دەمێنێتەوە چونکە سەردەمانێک ھاوینەھەوارە دیارەکەی سلێمانی بووە و شوێنێکی فێنک و خەم ڕەوێن بووە کە خەڵکی ئەم شارە و پیاوماقوڵان لێی کۆبوونەتەوە و یادەوەرییان تێیدا تۆمارکردووە.
سەرپەرشتیاری مەڵبەندی ١ی ڕێکخستنی سلێمانی وتیشی بە ھەوڵی ھەموو دڵسۆزانی شار، ھەڵمەتی نۆژەنکردنەوە و ڕێکخستنەوەی ڕادەگەیەنین و کاردەکەین تا ئەم ھاوینەھەوارە دڵڕفێنەی سلێمانی، بچێتەوە سەردەمی زێڕینی خۆی لە ڕێی دووبارە ڕێکخستنەوە و جوانکردن و خزمەتکردنییەوە.
شاناز ئیبراھیم ئەحمەد وتیشی ھەر لەگەڵ دروستبونی سلێمانیدا، ھاوینەھەواری سەرچنار شوێنی پشوودان و سەیران و کۆکەرەوەی خێزانەکانی خەڵکی شار و پیاوماقوڵان بووە، ئەمەش لە ئەدەبیاتی ئەم شارەدا بە ڕوونی ڕەنگی داوەتەوە بە تایبەت زۆرێک لە شاعیرانی وەک نالی و پیرەمێرد و ئەخۆل بە شیعر گوزارشتیان لە خۆشەویستیان بۆ سەرچنار کردووە، بۆیە سەرچنار شایەنی ئاوڕلێدانەوە و خزمەتکردن و جوانکردنەوە و گەڕاندنەوەی ناو و ناوبانگیەتی.
راگەیاندنی پەرلەمانی کوردستان بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ پەرلەمانی کوردستان کۆدەبێتەوە و لە تەوەری یەکەمدا پرۆسەی دەنگدان لەسەر پڕۆژەیاسای کۆمپانیا ئەمنییە تایبەتەکان لە ھەرێم بەرێوەدەچێت و دواتر بەدواداچوونی لیژنەکانی پەرلەمان سەبارەت بە خۆپیشاندانی خوێندکاران گفتوگۆی لەبارەوە دەکرێت.
لە تەوەری کۆتایشدا خوێندنەوەی دووەم بۆ پڕۆژەیاسای سەرپەرشتیکردنی پڕۆژەکانی کشتوکاڵی لە ھەرێم دەکرێت.
سەمیر هەورامی رایگەیاندووە، دیسانەوە دەیسەلمێنم پە‌رلە‌مانتار هێڤیدار ئەحمەد هیچ زانیارییەكی دروستی نییە و بێ ئاگایە چونكە كۆی گشتی پارە‌ی داهاتی ناوخۆ كە بۆ مووچە تە‌رخان كراوە دوو ترلیۆن و ٥٥٩ ملیار دینار تاوە‌كو بە‌رواری ٣٠/١١/٢٠٢١ لەو بڕە پارە‌یە، بڕی ١ ترلیۆن و ١٠٢ ملیار دیناری پارێزگای سلێمانی دابینيكردووە لە داهاتی ناوخۆیی سلێمانی، سەمیر هەورامی راشیگەیاندووە، جێی قبوڵكردن نییە جارێكی تر تۆمە‌ت بە‌خشین بە سلێمانی و ئیدارە‌ی سلێمانی، چونكە داتاكان سە‌لمێنە‌ری ئە‌وە‌ن كە ئەوەی لەسەر سلێمانییە بۆ دابەشكردنی مووچە بەزیادەوە دابین كراوە .
سەمیر هەورامی باسی لەوەشكردووە، پەرلەمانی هەرێمی كوردستان كە لە‌هە‌ولێرە، بە‌شێكی بودجە تە‌شغیلییە‌كە‌ی لە داهاتی كۆكراوە‌ی سلێمانی دابین دە‌كرێت.
وتیشی، لە هەرێم مانگانە تەنها ٣٥٠ ملیۆن دۆلار لە داهاتی نەوت بۆ حكومەت دەگەڕێتەوە، ئەو بڕەكەی دیار نامێنێ و بە پەرلەمانیش ناوترێت ئەو پارە چی لێ دەكەن.
حکومەتی ھەرێم بڕیاری دامەزراندنی سێ یەکەمەکانی زانکۆ و پەیمانگاکانی پەسەند کرد، ئەنجومەنی وەزیرانی ھەرێم لە کۆبوونەوەی خۆیدا بریاریدا سێ یەکەمەکانی زانکۆ و پەیمانگاکان بۆ ساڵی ٢٠١٦-٢٠١٧ دابمەزرێنێت، بەپێی زانیارییەکان ژمارەی ئەو خوێندکارانەی بریاری دامەزراندنەکە دەیانگرێتەوە زیاترن لە دوو ھەزار خوێندکارە.
لوقمان وەردی ئەندامی پەرلەمانی كوردستان، لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لێدوانەكانی ئەو پەرلەمانتارەی كە دەڵێت، تەنها یەك ملیار دینار بۆ جێبەجێكردنی شەقامی 100 مەتریی سلێمانی تەرخانكراوە، دوورە لە راستیەوە و بە بەڵگەوە دەیسەلمێنن، كە كۆمپانیای جێبەجێكاری پڕۆژەكە بە دوو جار زیاتر لە 17 ملیار و 937 ملیۆن دیناری، لەو 20 ملیار دینارە وەرگرتووە، كە حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەكە تەرخانیكردووە.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە ھەولێر ڕایگەیاند، پەرلەمانی کوردستان بە زۆرینەی دەنگ ڕاپۆرتی لیژنەکانی پەرلەمانی لە بارەی خۆپیشاندانی خوێندکارانەوە پەسەند کرد، کە ڕاپۆرتەکە کۆمەڵێک ڕێنمایی و ڕاسپاردە لەخۆدەگرێت و بڕیار وایە ئاڕاستەی ئەنجومەنی وەزیران بکرێت. وتیشی، پەرلەمان لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆیدا پڕۆژە یاسای کۆمپانیا ئەمنییە تایبەتەکانی پەسەند کرد.
پەیامنێری کوردسات نیوز وتیشی، دەوروبەری سەعات دوو ئاگر لە چێشتخانەی پەرلەمان کەوتووەتەوە، لە کاتی ئاگرەکەدا پەرلەمانتاران لە چێشتخانەکە بوون و بەو ھۆیەوە بەشێکیان دووچاری تەنگەنەفەسی بوون. وتیشی، ئاگرەکە کۆنتڕۆڵکراوە و کۆبوونەوەی پەرلەمانیش دواخراوە.
جوتیار عادل وتەبێژی حکومەتی ھەرێمی کوردستان، لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، ئەنجومەنی وەزیران لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆیدا بڕیاری دامەزراندنی بۆ سێ یەکەمەکانی زانکۆ و پەیمانگاکانی ساڵی ٢٠١٦ بۆ ٢٠١٧ دەرکرد و بڕیارەکە ھەزار و ٣٠٠ خوێندکار دەگرێتەوە و دادەمەزرێن. وتیشی، پێداوستییەکانی خوێندکارانی بەشە ناوخۆییەکان دەبین دەکەن.
بەشدار حەسەن پارێزەری دۆسیەی دەستگیرکراوانی بادینان ڕایگەیاند، ڕۆژی چوارشەممە ڕۆژنامەنووس گۆھدار زێباری، براوەتە بەردەم دادوەری لێکۆڵەری ئاسایش، لە بەردەم دادوەر تۆمەتێکی تر دراوەتە پاڵ گوایە چەکی تاپڕیان لە ناو ئۆتۆمبێلەکەی دۆزیوەتەوە، بەڵام گوھدار زێباری ڕەتیکردووەتەوە، وتوویەتی نە ڕاوچییە و نە دوژمندارە و تەنھا چەکێکیش کە ھەیەتی قەڵەمە.
پارێزەرەکەی ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، کردنەوەی ئەو دۆسیە نوێیە پەیوەندی بەوەوە ھەیە، چەند جارێک لە زیندان قسەی کردووە و نامەی گەیاندراوەتە دەرەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە لە ماوەی ڕابردوودا گوھدار زێباری لەگەڵ شێروان شێروانی و ھاوڕێکانی سزای شەش ساڵ زیندانیکردنیان بەسەردا سەپێنرا.
لە کۆبوونەوەکەدا کە ئەمڕۆ چوارشەممە ١ی دیسەمبەری ٢٠٢١ لە ھەولێر بەڕێوەچوو، دابان شەدەڵە جێگری بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوە و کونسڵی ڕووسیا ئامادەی بوون، قوباد تاڵەبانی و میخائیل بۆگدانۆڤ، باسیان لە دواپێشھاتە سیاسییەکان و ڕەوشی عێراق و ناوچەکە و پەیوەندییە دووقۆڵییەکان کرد.
لە بارەی پەیوەندی نێوان ڕووسیا و ھەرێمی کوردستان، میخائیل بۆگدانۆڤ باسی لە پێگەی گرنگی ھەرێمی کوردستان و پەیوەندیی مێژوویی وڵاتەکەی لەگەڵ ھەرێمی کوردستان کرد و ئاماژەی بە ڕۆڵی گرنگی سەرۆک مام جەلال لە پتەو کردنی ئەو پەیوەندییانە کرد.
قوباد تاڵەبانی خۆشحاڵی خۆی دەربڕی بە سەردانی بەڕێزیان و بە دۆستێکی دێرینی گەلی کوردی وەسف کرد، دواتر باسی لە دەرئەنجامی ھەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی عێراق کرد و ئاماژەی بەوەدا کە چاوەڕێین لەم نزیکانەدا دەستبکرێت بە گفتوگۆی پێکھێنانی حکومەتی نوێ لە عێراق و جەختیشی کردەوە کە چارەسەرکردنی بەشێک لە کێشەکانی ھەرێمی کوردستان لە بەغدا دەکرێت، ھەروەھا ئاماژەی بە گرنگی یەکدەنگیی لایەنە کوردستانییەکان-دا بە تایبەت لەم کاتە ھەستیارەدا.
لە بارەی ڕەوشی عێراق، جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران وتی، لە عێراق کێشەی نەبوونی پلانمان ھەیە لە ھەندێک بابەتدا، لەگەڵ نەبوونی جیاوازی لە سیاسەتی لایەنە سیاسییەکان، بۆیە ئەو گفتوگۆیانەی کە پەیوەستن بە پێکھێنانی حکومەتەوە لەسەر سیاسەتی چۆنیەتی بەڕێوەبردن و حوکمڕانی نییە بەڵکو لەسەر وەرگرتنی پۆستەکان دەبێت.
لە بەشێکی تری کۆبوونەوەکەدا باس لە شەڕی دژ بە تێرۆریستانی داعش کرا و لەو بارەیەوە قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بەوەدا، کە ئەو شەڕە ھێشتا ماوە و ئاماژەی بە ھێرشەکانی چەند ڕۆژی ڕابردوودا کە تێیدا بە داخەوە چەند پێشمەرگەیەکمان شەھید و برینداربوون بوون. ھەر لەو کۆبوونەوەیە باس لە ڕەوشی سوریا و کێشەی کۆچبەران کرا.
لە کۆتاییدا، پرسی کارکردن و ھاتنی کۆمپانیا ڕووسییەکان بۆ ھەرێمی کوردستان و وەبەرھێنان لە بوارە جیاجیاکاندا خرایە بەرباس و جێگری سەرۆک وەزیران دڵنیای کردنەوە کە ئاسانکاری دەکەن بۆ ئەوەی سود لە تواناکانی ئەوان ببینن.
ڕزگار حاجی حەمە ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، وەک ھاوپەیمانی کوردستان ئامادەکارییان کردووە بۆ ئەوەی لە دادگای فیدراڵی عێراق سکاڵا تۆمار بکەن لەسەر بازنەی یەکی ھەولێر و بازنەیی سێ و چواری نەینەوا.
وتیشی، ئامانج لە تۆمارکردنی سکاڵاکە گەڕاندنەوەی مافی فەیسەڵ کەریم خان برادۆستی کاندید لە بازنەی یەکی ھەولێر و مەجید ئەحمەد ئیسماعیل لە بازنەی سێ و عەزیزە عەبدولعەزیز لە بازنەی چواری نەینەوایە.