کوردستان
دوای ئەوەی حکومەتی ھەرێم ھیچ ھەنگاوێکی بۆ چاکردنەوەی رێگەی گوندەکە نەناوە، لەسەر راسپاردە و بڕیاری شاناز ئیبراھیم ئەحمەد کارگێڕی مەکتەبی سیاسی یەکێتی و سەرپەرشتیاری مەڵبەندی یەکی رێکخستنی سلێمانی بودجە بۆ نۆژەنکردنەوەی گوندی قەیتول تەرخانکرا ١٥١ ئەنفالکراوی ھەیە، دانیشتوانی گوندەکەش ستایشی ئەو ھاوکارییەی شاناز ئیبراھیم ئەحمەد دەکەن.
دوای ئەو چالاکیەش ئەو سێ پێشمەرگە بەسەلامەت گەرانەوە ناو ھێزەکانی پێشمەرگە .
"قەشە بێرنھارد فرێکی" بەڕێوەبەری دۆسیەی پەنابەران لە کەنیسەی بەرلین لە ئەلمَانیا، لە پارێزگای دھۆک سەردانی شوێنی ئەنفالکراوەکانی ئەو سنورەی کرد، بڕیاریشە سەردانی شوێنە ئاینییەکانی سنوری پارێزگای دھۆک بکات بۆئەوەی لە نزیکەوە ئاگاداری چۆنیەتی پێکەوە ژیانی ئایینی بێت.
"ئەحمەد ھۆشیار" بەڕێوەبەری گشتی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی ھەولێر بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە چوارچێوەی ھەوڵەکانیان بۆ فراوانکردنی گەشتەکان لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپا، بڕیارە لە ٢ی ٥ی ٢٠٢٢ بۆ یەکەمجار گەشتی راستەوخۆ لە نێوان ھەولێر و پاریس ئەنجام بدرێت.
وتیشی، بڕیارە ھەفتانە رۆژێک گەشتەکان ئەنجام بدرێت، لە ئەگەر زۆربونی رێژەی گەشتیار بۆ ئەو وڵاتە، لە فڕۆکەخانەکانی تریش گەشت بۆ پاریس ئەنجام دەدرێت.
وتیشی، ھەڵەبجە لەئیستادا خاوەنی ٣٩٠ خاڵی تایبەت بە خۆیەتی کەبوونی ھەرشارێک بەپارێزگا پێوستی بە٣٠٠ خاڵ ھەیە بۆیە ھیواخوازین لەکۆتایی کابینەکەی مستەفا کازمی تەواوی ڕێکارەکانی بەپارێزگابوونی ھەڵەبجە کۆتایی پێبھێنرێت.
فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی ھەرێم بڵاویکردەوە، داھاتی باج لە ھەرێم ڕێکخراوەتەوە و زیادی کردووە، بە جۆرێک ساڵی ٢٠١٢ داھاتی باج لە ھەرێم ١٢٨ ملیار دینار بووە بەڵام ساڵی ٢٠٢١ زیادی کردووە بۆ ٧٩٦ ملیار دینار.
ڕاشیگەیاند، لە ھەرێمی کوردستان ٦٩٤ گەورە باجدەر ھەن و ٢٣٪ی کۆی گشتی داھاتی باج پێکدێنن، بەھۆی نەدانی باجیش ١٧٩٤ شوێن سزای دارایی دراون و ٣٧ شوێنیش داخراون کە پێکھاتوون لە بەنزینخانە و کۆمپانیا و یانەی شەوانە و نەخۆشخانە و ئارایشگە.
ڕوونشیکردەوە، داھاتی باج بۆ دابینکردنی مووچە بۆ مووچەخۆران و پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکان و جێبەجێکردنی پڕۆژەکان خەرجدەکرێتەوە.
بەشێک لە کەسوکاری شەھیدان و ئەنفالکراوان لە کاتی وەرگرتنی مووچە بڕە پارەیەک لە مووچەکەیان بڕاوە، لەو بارەیەوە "عادل ساڵح" بەڕێوەبەری ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی وەزارەتی کاروباری شەھیدان و ئەنفالکراوانی ھەرێم بە کوردسات نیوزی ڕایگەیاند، بە ھیچ شێوەیەک دەستکاری مووچەی کەسوکاری شەھیدان و ئەنفالکراوان نەکراوە و لێبڕین بوونی نییە، ئەوەی ھەبووە ڕ اگرتنی دەرماڵەی ھاوسەری و منداڵ بووە بە پێی یاسا و بڕیارەکە لە ھەموو پارێزگاکانی ھەرێم جێبەجێ کراوە.
ڕوونیشیکردەوە، بۆ وەرگرتنی دەرماڵەی ھاوسەری پێویستە ساڵانە ئەو مووچەخۆرانەی خۆیان و ھاوسەرەکەیان فەرمانبەری حکومەتن، پشتگیرییەک لەو بەڕێوەبەرایەتییە بھێنێت کە کاری تێدا دەکات و تیایدا ئاماژە بۆ ئەوە بکرێت کە لە وەزارەتی شەھیدان دەرماڵە وەردەگرێت یان وەزارەتەکەی خۆی، ھەروەھا بۆ خەرجکردنی دەرماڵەی منداڵیش پێویستە پشتگیری خوێندنگەکەی بھێنێت و ئەگەر تەمەنی منداڵەکەی نەگەیشتبووە ١٨ ساڵ، ئەوا دەرماڵەی بۆ خەرج دەکرێت، بۆیە ئەو کەسانەی دەرماڵەکانیان ڕاگیرەوە ھەر کاتێک پشتگیرییەکەیان ھێنا، ئەوا بۆ مانگی داھاتوو دەرماڵەکانیان بۆ خەرج دەکرێتەوە و دەرماڵەی ھیچ مانگێکیش نافەوتێت.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێم ڕایگەیاند، ڕۆژی شەممە لە سنووری پارێزگای ھەولێر ئاسمان پەڵە ھەور و نیمچە ھەور دەبێت و لە کاتەکانی شەودا ئەگەری بارینی بەفرێکی کەم لە ناوچە شاخاوییە بەرزەکان ھەیە، ھەروەھا لە سنوری پارێزگای سلێمانی ئاسمان ساماڵ و پەڵە ھەور دەبێت پاشان بۆ نیمچە ھەور دەگۆڕێت.
لە پارێزگای دھۆکیش ئاسمان نیمچە ھەور دەبێت دواتر بۆ ھەوری تەواو دەگۆڕێت، لە کاتەکانی ئێوارەشدا لە ھەندێک ناوچە نمە باران دەبارێت و ئەگەری بارینی بەفرێکی کەم لە ناوچە شاخاوییە بەرزەکانیش ھەیە.
لە سنوری پارێزگای ھەڵەبجەش ئاسمان ساماڵ و پەڵە ھەور دەبێت و لە ناوچە شاخاوییەکان بۆ نیمچە ھەور دەگۆڕێت. لە کەرکوکیش ئاسمان پەڵە ھەور و نیمچە ھەور دەبێت.
کەشناسی ھەرێم ڕاشیگەیاند، لە ڕۆژانی جەژنی نەتەوەیی نەورۆز، بە گشتی ئاسمانی ھەرێم ھەور و نیمچە ھەور دەبێت.
ئیدریس گەلناسکی بەڕێوەبەری ناحیەی زاویتەی سەر بە پارێزگای دھۆک بە کوردسات نیوزی ڕایگەیاند، لەسەر کێشەی موڵکداری و زەوی دەمەقاڵە لە نێوان دوو کەس ڕوویداوە و یەکێکیان کوژراوە و تەرمەکەی ڕەوانەی پزیشکی دادوەری لە دھۆک کراوە. ڕاشیگەیاند، کوژراوەکە ناوی کامیران یونسە و خەڵکی گوندی زێوەی سەر بە ناحیەی زاویتەیە.
ھەر ئەمڕۆ نەجیم محێدین موختاری پێشووی گوندی باکورمان لە قەزای ئاکرێ کە تەمەنی ٣٦ ساڵە لەسەر کێشەیەکی کۆنی کۆمەڵایەتی لە لایەن کەسێکی نزیکی خۆیەوە تەقەی لێکرا و کوژرا و کەسێکی تریش کە لەگەڵیدا بووە ئەویش بریندارە.
دکتۆر رەھێڵ بریکاری وەزارەتی تەندروستی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، وەرگرتنی ژەمی یەکەم و دووەمی ڤاکسینی کۆرۆنا تارادەیەک باشە، بەڵام تا ئێستاش ھاوڵاتیان وەکو پێویست ژەمی سێیەمی ڤاکسینەکەیان وەرنەگرتووە.
راشیگەیاند، ٣٠٪ ئەو ڤاکسینەی رەوانەی ھەرێمی کوردستان دەکرێت ماوەتەوە و بەکارنەھاتووەو بۆ ئەوەش ھەوڵ ھەیە لیژنەی باڵای روبەڕوبوونەوەی کۆرۆنا کۆببێتەوە و بڕیاری نوێ بدرێت.
باسی لەوەشکرد، لە وڵاتان ھەرچەندە رێککارەکانی کۆرۆنا ئاسانکارییان بۆ کراوە و لابراون، بەڵام ھەوڵەکان بۆ وەرگرتنی ڤاکسین بەردەوامییان ھەیە.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی شنگال رایگەیاند، بۆ پاراستنی گیانی ھاوڵاتیان و پاراستنی ئاسایشی ناوچەکە بڕیاردراوە لە سەعات ١٢ی ئەمشەو قەدەغەی ھاتوچۆ رابگەیەنرێت تا سەعات ٦ی بەیانی، ئەو بڕیارەش تاکاتێکی نادیار جێبەجێ دەکرێت.
ھاوکات داوا لە ھاوڵاتیانی قەزاکەش دەکات، پابەندی رێنماییەکان بن و تەنیا بۆ ھۆکاری تەندروستی و مرۆیی نەبێت لەو ماوەیەی قەدەغە راگەیەنراوە ھاتووچۆ نەکەن.
جەختی لەوەشکردووەتەوە، بڕیارەکە حاڵەتی مرۆیی و تەندروستی ناگرێتەوە، بەڵام ئەو کەسانەی بەبێ ھۆکار لەو ماوەیەدا لەدەرەوە بن روبەڕوی رێکاری یاسایی دەبنەوە.
بەپێی خشتەکە رۆژی ھەینی ، مووچەی وەزارەتی پەروەردە و ئەنجومەنی ئاسایش و دەزگای ئاسایش و وەزارەتی کاروباری کۆمەڵایەتی وەزارەتی داد و ئەنجومەنی دادوەری و ئەوقاف و ٨ دەستەو دەزگا دابەش دەکرێت.
ھەروەھا رۆژی شەممە، مووچەی مانگی دووی وەزارتەکانی سامانە سروشتییەکان و پلاندانان و بازرگانی و کشتوکاڵ و خوێندنی باڵا و شارەوانی و ئاوەدانکردنەوە و رۆشنبیری و کارەبا دابەش دەکرێت.
رۆژی یەک شەممەش مووچەی سەرۆکایەتییەکان و خانەنیشنی پێشمەرگە و شارستانی دابەش دەکرێت
ھەروەھا ١٩ ھەزار و ٥٧٠ کەسیش برینداربوون، زیاتر لە ٥٠ ملیۆن دۆلاریش زیان بەرھاووڵاتیان کەوتووە، وتیشی، بەھۆی خراپی رێگاوبانەکان و یەکەکانی نیشتەجێبوون.یاداشتێکیان ئاراستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان کردووە بۆ بانگھێشتکردنی وەزیری ئاوەدانکردوە.