کوردستان
سەرۆك بافڵ راشیگەیاند، یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان هەمیشە لە خەمی بەدیهێنانی ماف و داوا رەواكانی كرێكاران بووە و هەوڵیداوە لەپێناو دەستەبەركردنی ژیانێكی شایستە و رەخساندنی دەرفەتی كار، ئەوەش بە ئەركی خۆیان دەزانن و وەفادارییەكی بچووكە بەرامبەر گەورەیی و كاریگەریی ئەو هێزە خۆڕاگرە.
دەقی پەیامەکە...
لە یەکی ئایار جەژنی جیھانیی کرێکاراندا، پیرۆزبایی گەرم لە کرێکارانی کوردستان و عێراق وجیھان دەکەین.
کرێکاران لە گەشە و بونیادنانی وڵاتەکەماندا، لە کەرتی گشتی وکەرتی تایبەتدا رەنجی بازوییان بۆ رۆڵگێڕانی بەرچاوی ئاوەدانی خستۆتەگەڕ، وەک توێژێکی کارای کۆمەڵایەتیش ھەمیشە لە سەنگەری پێشەوەی خەباتی نیشتمانیی و نەتەوەیی بۆ رزگاری و ئازادی ئامادەیی مەیدانییان ھەبووە. خەباتی چینایەتی و نیشتمانیی کرێکارانی کوردستان و عێراق ھوشیاری سیاسیی و سەندیکایی ئەوانی پێشخستووە و بۆ داکۆکی لەسەر ماف و داخوازییەکانیان شیلگیری کردون، بەڵام ھێشتا ھەلومەرجی کار و سەلامەتی ژیان و ئاستی گوزەرانیان بە ئەندازەی کۆششی ئاوەدانی و بارتەقای رەنجی خەباتی سیاسییان نییە.
لەساڵی ٢٠١٢ وە یاسای (بیمەی کار) و لە سەرەتای ساڵی ٢٠٢٣ شەوە بەکۆششی تیمی حکومیی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان و فراکسیۆنەکەی یاسای کار لە پارلەمانی کوردستان دەرچوون و ماوە بکەوێتە بواری جێبەجێکرددنەوە.
وەک یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە سونگەی باوەڕبوون بە دادپەروەری کومەڵایەتی و چینایەتی، پێداگری دەکەین لە بەدەستھێنانی مافەکانی کرێکاران و ھەرچی زووە ئەو دوو یاسایە جێبەجێبکرێت و شوێنەواری یاساکانی رژێمی بەعسی ڕووخاو بە تایبەتی یاسای ناسراو بە ( ١٥٠) کە مافی خۆرێکخستن و بیمەی کرێکارانی ھەڵوەشاندبۆوە نەھێڵڕێت، ھەموو ئەمانە لە پێناوی باشکردنی بژێو و ژینگەی کاری کرێکاراندایە .
داواش دەکەین سەندیکاکانی کرێکاران شیلگیرانەتربن لە خەباتیان بۆ بەدیھێنانی گشت مافەکانی کرێکاران .
ھەر لەم بۆنەیدا درود بۆ گیانی پاکی ئەو کرێکارانەی لە مەیدانی کار وتێکۆشاندا گیانیان بەخشی ، دەنێرین .
سڵاو لە رەنجدەرانی بیرو بازووی کوردستان.
مەکتەبی سیاسی
یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان
دەقی پرسەنامەکە...
لە ناخەوە بۆ کۆچی دوایی ھونەرمەند (ھادی مەحمود) غەمبارین.
ھونەرمەندی کۆچکردوو لە ژیانی خۆیدا گەلێک خزمەتی بە ھونەری شانۆو درامای کوردی کرد؛وەک روخسارێکی دیار تا کۆتا ساتەکانی ژیانی بەردەوام بوو بە خزمەتکردن بەرەوتی ھونەری کوردی؛ کۆچکردوو خاوەن کەسایەتییەکی خۆشەویستی نێو خەڵکی شاری سلێمانی و کوردستان بوو.
ھاوخەمی خۆمان ئاڕاستەی خێزان و کەسوکارو ھونەرمەندانی شاری سلێمانی و کوردستان دەکەین.
لە یەزدان داواکارین کۆچکردوو بە بەھەشتی بەرین بسپێرێت و ئارامی و سەبوری ببەخشێت بە خێزان و کەسوکاری خوالێخۆش بوو.
باڵیۆز د.محەمەد سابیر
سەرۆکی دامەزراوەی سەرۆک جەلال تاڵەبانی
دەقی پرسەنامەکە...
شەوی ڕابردوو بە داخەوە لە شاری سلێمانی ھونەرمەندی دیاری بواری نواندن و درامای کوردی، ھادی مەحموود ناسراو بە "حەمە تاڵ" بە ھۆی نەخۆشییەوە کۆچی دوایی کرد، بەو بۆنە خەمناکەوە، وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان لە پرسەنامەیەکدا ، پرسە و سەرەخۆشی ئاراستەی بنەماڵە و کەسوکاری کۆچکردوو و سەرجەم ھونەرمەندانی کوردستان کرد.
ھونەرمەندی کۆچکردوو، بە ڕۆڵگێڕانی لە بەرھەمە ھونەرییەکاندا جێگەیەکی دیاری لە دڵی بینەرانیدا کردبوویەوە و لە ڕووی کۆمەڵایەتیشەوە بە ئاکار و خەسڵەتە مرۆڤانەکانی خۆشەویستی ھەموو لایەک بوو.
ھونەرمەند ھادی مەحموود، لە ١٩٧٠ لە سلێمانی لەدایکبووە و لە ماوەی ژیانی ھونەریدا بەشداری لە چەندین بەرھەمی ھونەریدا کردووە، دیارترینیان گێڕانی ڕۆڵی "حەمەتاڵ" بوو لە درامای "گەردەلوول"دا.
رونکردنەوەیەک بۆ رای گشتی:
-گۆڕینی ئاراستەی ھاتوچۆی بارھەڵگرەکان پەیوەندیدار نیە بەوەزارەتی ئاوەدانکردنەوە
-چارەسەری سەرەکی بۆ کێشەی ھاتوچۆ لە نێوان ھەولێر و سلێمانی تەواوکردنی رێگای کۆیە ھەولێرە بە ھەر پێنج قۆناغەکەیەوە
-لەپلانی ئەمساڵیشدا بۆ جارێکی تر داوای بودجەمان کردوە بۆ تەواوکردنی پڕۆژەکە
دەقی رونکردنەوەکە:
وەزارەتی ئاوەدانکردنەوەو نیشتەجێکردن وەک وەزارەتێکی خزمەتگوزار، ئەرکی سەرشانیەتی ئەوەی لەتوانایدا بێت بۆ خزمەتکردنی ھاوڵاتیان درێغی ناکات، بە تایبەتیش ئەو ناوچانەی پێویستیان بە چاککردن و دروستکردنی رێگا ھەیە، لەمڕوەوە لە تەمەنی کابینەی نۆیەمدا سەرباری قەیرانەکان و ئەوەی لە تواناو دەسەڵاتی وەزارەتدا بوە، ژمارەیەکی بەرچاو پڕۆژەی خزمەتگوزاری لە ناوچە جیاوازەکان ئەنجامداوە، ھەربۆیە ھەمیشە خزمەتکردنمان بە ئەرک زانیوە بەرامبەر ھاونیشتیمانیان لەسەرجەم ناوچەکانی ھەرێمی کوردستان.
ئەوەی لە ئێستاشدا بەشێک لە ھاوڵاتیان ژمارەیەک لە رێگاکانیان گرتوە، بۆ گۆڕینی ئاراستەی ھاتوچۆی بارھەڵگرەکانە، کە ئەوەش پەیوەندیدار نیە بەوەزارەتی ئاوەدانکردنەوەو نیشتەجێکردنەوە، بەڵکو پێویستە بەڕێوەبەرایەتی گشتی ھاتوچۆی پارێزگاکان و سەرۆکی یەکە ئیدارییەکان ئەو بڕیارە بدەن.
لەئێستادا رێگای بەستنەوەی نێوان ھەولێر و سلێمانی، جگە لە رێگای کەرکوک پێکھاتوە لەم رێگایانە:
ا- رێگای ھەولێر-کۆیە-دوکان
ب-رێگای ھەولێر-سماقوڵی-دوکان
ج-رێگای ھیران-شەقڵاوە
د- رێگای دۆڵی بالیسان
ھەر چوار رێگاکە لاوەکین و رێگای بەستنەوەی نێوان ھەولێر بۆ سلێمانین و بە پێچەوانەشەوە، کە ڕۆژانە ژمارەیەکی زۆر ئۆتۆمبێل و بارھەڵگر گوزەری پێدا دەکەن، کە بە نزیکەیی بریتیە لە ١٥٠٠٠ ئۆتۆمبێل و بارھەڵگر و تێیدا ٣٠٠٠ تانکەر و بارھەڵگرن و زۆربەی بارھەڵگرەکان رۆژانە بە رێگای سماقوڵی گوزەر دەکەن.
ئێمە وەک وەزارەت ھەوڵی تەواومان داوە و دەیدەین بۆ باشکردنی باری رێگاوبانەکان و نۆژەنکردنەوەیان، بۆ نمونە ھەر لەسەرەتای کابینەی نۆیەم لە ساڵی ٢٠١٩ بە بڕی نزیکەی ٤٢ ملیار دینار، زۆربەی رێگاکانی ھەرێمی کوردستان چاککرانەوە و لە دۆخێکی زۆر خراپەوە گۆڕان بۆ رێگایەک کە لە خزمەت ھاوڵاتیانی کوردستان بێت و بتوانن بەکاریبھێنن، دواترش بەردەوام بەپێی ئەو توانایەی لە بەردەستدا بوە چاککردنەوە لە ڕێگاکان بەردەوام بوە، بەڵام داخستنی ڕێگاکان لە لایەن ھاوڵاتیان پەیوەندیدارە بە رێگریکردن بە تێپەڕبونی بارھەڵگر بە ناوچەکانیاندا، دیاریکردنی ئاراستەی ھاتوچۆ و بە تایبەتیش بارھەڵگرەکان ئەرکی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ھاتوچۆ و سەرۆکی یەکە ئیداریەکانە لە پارێزگاکان نەک وەزارەتی ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن.
ھاوکات جەخت دەکەینەوە لەسەر ئەوەی بە بڕوای ئێمە چارەسەری سەرەکی بۆ کێشەی ھاتوچۆ لە نێوان ھەولێر و سلێمانی تەواوکردنی رێگای ھەولێر کۆیەیە (بە ھەر پێنج قۆناغەکەیەوە) کە لە ساڵانی ڕابردو وەک وەزارەت ھەوڵی زۆرمان داوە و چەندین جار داوامانکردوە کە بودجەی بۆ تەرخانبکرێت بەڵام بەداخەوە بە ھۆی قەیرانی دارایی نەتوانراوە ئەم پرۆژە گرنگە دەستپێبکاتەوە، بەڵام خۆشبەختانە لە پلانی بودجەی ٢٠٢٣ وەک وەزارەت داوای بودجەی پێویستمانکردوە بۆ دەستپێکردنەوە و تەواوکردنی.
لە کۆتاییدا رایدەگەیەنین؛ تیمەکانی چاککردنەوەو پاراستنی رێگاوبانەکانی سەر بە وەزارەتی ئاوەدانکردنەوەو نیشتەجێکردن، وەک چۆن لە رابردو ھەمیشە لەخزمەتی ھاونیشتیمانیان و نۆژەنکردنەوەی رێگاوبانەکان بوە، لەئێستاشدا تیمەکان دەخەینە خزمەتی ھاوڵاتیان بۆ چاککردنەوە و نۆژەنکردنەوەی ئەو رێگا لاوەکیانەی لەسەرەوە ئاماژەمان پێداوە بە پێی ئەو توانایەی لە بەردەستمان دەبێت.
وەزارەتی ئاوەدانکردنەوەو نیشتەجێکردن
٢٠٢٣/٤/٣٠
سەرچاوەیەک لە پۆلیسی چەمچەماڵ بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، بەرەبەیانی ئەمرۆ چەند کەسێک ھەڵیانکوتاوەتە سەر ماڵی مامۆستایەک لە ناحیەی تەکیەی کاکەمەند و دوای تێکدانی کەلوپەلی ناوماڵەکە، مامۆستاکەیان بە بەستراوی جێدەھێڵن.
وتیشی، ھێزەکانی پۆلیس بە ھاوبەشی ئاسایش، لەھەوڵی ھەڵگرتنەوەی شوێن پێی تۆمەتبارەکان و سەرەداویان دەستکەوتووە.
سەرچاوەکە دەڵێت، ئەوکارەی کردوویانە بۆ مەبەستی دزیکردن و دەستکەوتنی زێڕ و پارە و شتی بەنرخ بووە، بەڵام کارێکی نامرۆڤانەیان ئەنجام داوە و وەکو مافی گشتی و پاراستنی سەروماڵی ھاووڵاتیان ھێزە ئەمنییەکان ڕاناوەستن تا تاوانباران دەستگیرنەکەن.
بەڕێوەبەرایەتی کاروباری یاسایی لە دیوانی وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، لە چەند رۆژی رابردوودا ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ لە پارێزگای ھەولێر و سلێمانی، لەسەر سکاڵای یاسایی وەزارەتی پەروەردە، چەندین باندی فریوودەریان دەستگیرکردووە، کە لە تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان قوتابیان و خوێندکاران فریوو دەدەن بە بەکارھێنانی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان بۆ گزیکردن.
ئاماژەی بەوەشکرد، سکاڵاکاردەبن لەسەر ھەر کەس و باندێک، کە بانگەشەی نایاسایی لەبارەی تاقیکردنەوەکان بکات و رووبەڕووی دادگاکانیان دەکەینەوە.
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی ڕاپەڕین رایگەیاند، لە ئەنجامی کۆکردنەوەی زانیاری و چاودێری وورد لە پێناو ئارامی کوردستان و ڕێگریکردن لە بڵاوبونەوەی ھەر جۆرە ماددەیەکی ھۆشبەر کە زیان بە کۆمەڵگا و ئابوری وڵاتەکەمان دەگەیەنێت دوای وەرگرتنی ڕەزامەندی دادوەری دادگای لێکۆڵینەوەی ڕانیە، دوو تۆمەتبارمان دەستگیرکرد و دەستمانگرت بەسەر بڕی (٢٤،١٩٥) گرام لە جۆرە جیاوازەکانی ماددەی ھۆشبەر، کە مەبەستیان بووە بازرگانی پێوەبکەن.
راشیگەیاند، تۆمەتباران بە ماددەی ٢٦ لە یاسای ( بەرەنگاربونەوەی ماددە ھۆشبەرەکان و کارتێکەرە ئەقڵیەکان ) ڕاگیراون و لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکان بەردەوامە.
جۆر و بڕی ماددە ھۆشبەرەکان :
بڕی (١٨،٥٠٠) گرام ( ماددەی کریستاڵ)
بڕی (٤،٥٠٠) گرام ( ماددەی حەشیش )
بڕی (١٩٥) گرام ( ماددەی جامایکای گیایی )
بڕی (١٠٠٠) گرام ( ماددەی ھێرۆین )
سەرکەوت ئەحمەد، وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەھۆی کێشەی کۆمەڵایەتییەوە لە گەڕەکی خەبات لە سلێمانی گەنجێک کە لەدایکبووی ساڵی١٩٩٦ە، برا گەورەکەی خۆی کوشتووە کە تەمەنی ٤١ ساڵە، دوای رووداوەکە بکوژەکە ھەڵھاتووە.
سەرکەوت ئەحمەد ئاماژەی بەوەشکرد، پۆلیس پەڕاوی لێکۆڵینەوەی بۆ رووداوەکە کردووەتەوە و ھەوڵی دەستگیرکردنی تۆمەتبارەکە دەدات.
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابوری ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاند، رۆژی سێشەممەی (٢ـی ئایار) مووچەی لیوا ھاوبەشەکانی وەزارەتی پێشمەرگە بۆ مانگی چوار دابەشدەکرێت.
پەیوەست بە خشتەی مووچەی فەرمانبەرانیش سەرچاوەکە وتی، تائێستا ھیچ زانیارییەکی نوێ لەسەر چۆنیەتی دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران لەبەردەست نییە و ئەوانیش چاوەڕێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی ھەرێم دەکەن سەبارەت گفتوگۆکان لەگەڵ بەغدا.
٢٤ـی ئەم مانگەش ھونەر جەمال، بەرپرسی راگەیاندنی وەزارەتی دارایی و ئابوری ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاندبوو، بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی نیسان گفتوگۆ لەگەڵ وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ و وەزارەتی سامانە سروشتییەکان دەکەن و ھەموو ھەوڵێک دەدەن دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران دوانەکەوێت.
لەتیف نێروەیی لێپرسراوی بۆردی ھەماھەنگی و بەدواداچوون لە دەزگای ھەڵبژاردنی یەکێتی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەوەی ئێستا لە پارتی دەبیندرێت تەواو پێچەوانەی رێککەوتنی دەزگای ھەڵبژاردنی یەکێتی و مەکتەبی ھەڵبژاردنی پارتییە سەبارەت بە پرسی ھەڵبژاردن و، بەربەست بۆ ھەڵبژاردن دروست دەکات.
لەتیف نێروەیی ھەروەھا ئاماژە بەوەشدەکات، پارتی تەنانەت پێشنیاری نەتەوە یەکگرتووەکانیشی لەبارەی کورسی پێکھاتەکان رەت کردووەتەوە و پێی باش نییە کورسی پێکھاتەکان بەسەر بازنەکانی ھەڵبژاردندا دابەش بکرێن، بۆئەوەی پێکھاتەی سەرجەم شارەکانی ھەرێمی کوردستان دەنگ و رەنگی خۆیان لە پەرلەمان ھەبێت.
لەتیف نێروەیی: پارتی پێشنیازی نەتەوە یەکگرتووەکانی لەبارەی کورسی پێکھاتەکان رەتکردووەتەوە
پارێزەری کەیسەکە وتیشی دواخستی یەکەم دانیشتنی دادگا ئاساییەو شتێکی یاساییە.
رۆژی ٢٨ی حوزیرانی ساڵی رابردوو کەسێک بەچەک دوو مامۆستای زانکۆی سەڵاحەدینی کوشت و پاسەوانێکی زانکۆکەشی بریندار کرد دواتریش دەرکەوت کەئەو تاوانە پلان بۆ دارێژراو بووە، باری دەروونی بکوژیش بە گوێرەی راپۆرتی پزیشکی درووستەبووە.
لیوا ڕوکن مەریوان محەمەد فەرماندەی گشتی ھێزەکانی پشتیوانی دووی سەر بە وەزارەتی پێشمەرگە بە دەنگی ئەمریکای راگەیاندووە، دوای ئەوەی خراونەتە سەر وەزارەتی پێشمەرگە، ھاوکاری ھاوپەیمانان زیادیکردووە و بە پێی بەرنامەی خۆیان ھاوکارییان کردوون.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ھاوپەیمانان لە سەردەمی شەڕی داعشدا پاڵپشتییان کردوون، بەم دواییانەش کەتیبەیەکی مەدفەعیان بۆ دروستکردوون، ئالیات و چەک و تەقەمەنی و پێداویستییەکانی ئەو کەتیبەیان پێداون و ھەمەری سەربازییان بۆ کەتیبەیەکی تر دابینکردووە.
مەریوان محەمەد راشیگەیاندووە، تا ئێستا بودجە و مووچەی ھێزەکانیان لەسەر حکومەتی ھەرێمی کوردستانە، بەڵام ھاوپەیمانان داوای ھەندێک ڕێکاری یاساییان لێکردوون و بەڵێنیانداوە دواتر مووچە و بودجەیان بۆ دابین بکەن.
مانگانە ھێزەکانی ھاوپەیمانان نزیکەی ٢٠ ملیۆن دۆلار تەرخان دەکەن، بۆ مووچەی ھێزەکانی پێشمەرگە بەتایبەت ئەو ھێزانەی لە چوارچێوەی ھێزی پێشمەرگەدا یەکخراونەتەوە.
یادێكی بە ئازارو لەهەمانكاتیشدا لێوانلێو لە شانازی بۆ هەموومان، شانازییە بۆ گەلێك كە خاوەنی سیروان تاڵەبانی و هاوڕێ شەهیدەكانی بێت، ئەو هاوڕێیانەی لە رۆژگاری پڕ هەڵەت و كەندو كۆسپی نا ئومێدی و تاریكیی خۆخواردنەوەدا، مەشخەڵی خۆرێكی پڕشنگداری سەرفرازییان بردەوە سەر لوتكەی چیا و گوڵی روناكییان دایەوە لە یەخەی نیشتمان.
شەهید سیروان و هاوڕێكانی كاتێك شانیان دایە بەر ئەوئەركە نیشتمانییە، زۆر باش دەیانزانی كەشەهید بوون لە رێگەیاندایە، بەڵام زۆر مەردانە كاری خۆیان بەئەمانەتەوە ئەنجامداو كەمتەرخەمیان نەكرد بەرامبەر بە میللەتەكەیان.
شەهید سیروان لەخانەوادەكەی خۆیەوە دەستی بەخەبات كرد و لەگەڵ دەستپێكردنی خەباتی چەكداریدا، هەرچوار براكەی دیكەی لەگەڵ خۆیدا چەكی كوردایەتیان كردە شان، ئەوانیش شەهیدان (ئەیوب و عومەرو غەریب و خالید)ن كەهەر یەكێكیان لەمەیدانە جیاجیاكانی خەباتدا شەهید بوون، پێنج برا لەیەك خێزان بەسەرو ماڵەوە خۆیان بەختكرد.
هاوڕێ شەهیدەكانیشی هەر یەكێكیان كێوێكی دیكەی بەرەنگاری و قەڵایەكی دیكەی بەرخودان بوون.
شەهید سیروان تاڵەبانی
شەهیدی سەركردە سیروان تاڵەبانی ناوێكی دیارە لەبزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلەكەماندا، هەروەها جگەلە پێگەو قورسایی خۆی لەمەیدانی كوردایەتیدا، بنەماڵەكەیشی لەپێناوی كوردستان بەخەباتدا زەحمەت و كوێرەوەریی زۆریان كێشاوە، هەر ئەوەشە وایكردووە بێتە خاوەن مێژوویەكی گەش و بەیەكێك لەو بنەماڵانە دادەنرێت كە بەزۆربەی خەڵكی كوردستان ئاشنا ببن.
شەهید سیروان كە ناوی تەواوی فەیسەڵ رەشید حەمیدە، ساڵی 1946 لە كەركوك لە دایكبووەو هەر لە منداڵییەوە خولیای بەشداریكردنی هەبووە لە خەباتی ڕزگاری نەتەوەكەی، هەربۆیە لەتەمەنێكی كەمدا پەیوەندیكرد بەیەكێتی قوتابیانی كوردستانەوەو چالاكانە لەناو ڕێكخستنەكانی ئەوكاتەی پارتی دیموكراتی .كوردستان كاریكردووە، لێپرسراوی لقی یەكێتی قوتابیانی كوردستان بووە لە كەركوك، دوای ئاشكرابوونیشی لەلایەن ڕژێمی ئەوكاتەی عیراقەوە، پەیوەندیكردووە بەشۆڕشی ئەیلولەوەو بەشداری زۆرەبەی نەبەردییەكانی كردووە.
دوای دەستپێكردنی وتووێژی شۆڕش و رژێمی بەعس و دەرچوونی بەیاننامەی 11ی ئازاری 1970، شەهید سیروان بەهۆی لێوەشاوەییەوە كراوە بەبەڕێوەبەری شارەوانی خانەقین.
لەسەرەتای دامەزراندنی كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستانیشەوەو لەڕێگەی شەهیدان خاڵە شیهاب و كاك ئارامەوە پەیوەندیكردووە بەدەستەی دامەزرێنەری ئەو كۆمەڵەیەوە، بووە بەیەكێك لەكەسە چالاكەكانی رێكخستن و بەگوڕو تینێكی زۆرەوە هەوڵیدا بۆدرووستكردنی شانەكانی رێكخستن و گەشەپێدانی كۆمەڵە لەناو خەڵك و هێزی پێشمەرگە.
پاش نسكۆی شۆڕشی ئەیلول لەساڵی 1975دا، شەهید سیروان جارێكیتر كەوتەوە خۆئامادەكردن بۆ بەشداریكردن لەشۆڕشی نوێ، هەربۆیە پاش گەڕانەوەی بۆ شاری كەركوك، توانی چەندین شانەی رێكخستن لەكەركوك و بەغداو چەند شارێكی دیكەی خواروی عیراق دروستبكات، پاش فراوانبوونی ڕێكخستنەكان، كۆمیتەی (ئاگر) دروستكراو شەهید سیروان كرا بەلێپرسراوی كۆمیتەكە، ئەوەبوو كۆمیتەی ئاگر بوو بەوئاگرەی كە دوژمنانی تۆقاندبوو، دوای ئاشكرابوونیشی لەلایەن رژێمەوە، شەهید سیروان گوێزرایەوە بۆ سلێمانی و لەوێ درێژەی بە كاری ڕێكخستندا.
چەندین كۆبونەوەی سەركردایەتی شۆڕش لەماڵی شەهید سیروان ئەنجامدراوەو لەوێوە بەرنامەی كارەكانی شۆڕش دادەنراوە.
ساڵی 1976یش كەبڕیاری دەستپێكردنەوەی شۆڕشی چەكداری درا، سیروان تاڵەبانی یەكێك بوو لەوچواركەسەی كەوەك یەكەمین مەفرەزەی شۆڕشی نوێ لەگەڵ هاوڕێیان شەهید شەماڵی باخ و شەهید ئەنوەر مەجید سوڵتان و حەمەسەعید قەڵەو لەناوچەی شارباژێر دەستیان بەخەباتی چەكداریی كردو یەكەم بەیاننامەی دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەلایەن شەهیدسیروان و هاوڕێكانییەوە بڵاوكرایەوە، هەروەها لەدروستبوونی هەرێمەكانی هێزی پێشمەرگەش، سیروان تاڵەبانی كرا بە فەرماندەی هەرێمی پێنجی قەرەداغ.
شەهیدی سەركردە سیروان تاڵەبانی بەڕادەیەك خۆشەویستی خەڵكی ئەو ناوچانە بووە كەكاری تێداكردووە، بەبیستنی هەواڵی ئەو خەڵك دڵخۆش دەبوون و هەمیشە چاوەڕێی هەواڵی چالاكی و نەبەردییەكانی بوون، تەنانەت چەندین منداڵ لەناوچەكانی كوردستان بەناوی ئەوەوە ناونراون (سیروان)، بەجۆرێكیش ئەركەكانی شۆڕشی ڕادەپەڕاندو بەگژ دوژمندا دەچۆوە، هەروەك ئەفسانەیەك لێیان دەڕوانی.
رژێمیش بەچەندین شێواز هەوڵی دەدا شەهید سیروان دەستبەرداری شۆڕش بێت و سەرەتا بەپێدانی ئیمتیازاتی زۆرو لێپرسراوێتی بەپلەی باڵا لەناو حكومەتدا، بەڵام كەشەهید سیروان داواكاریی دوژمنی رەتكردەوەو پشتی نەكردە گەلەكەی، حكومەتی بەعس ویستی لەڕێگەی گوشارەوە ئامانجەكەی بپێكێت، ئەوەبوو دایكی و هەموو براكانی ڕاپێچی زیندان كران، بەڵام دیسان كێوی ورەو باوەڕی ئەو شەهیدە قارەمانە بەرامبەر رەشەبای نەهامەتی دەستی داگیركەر لەجاران بەهێزتر دەبوو و باشتر درێژەی بەخەبات دەدا.
هەر ئەوكاتانە، ڕۆژانە چەندین داستان و نەبەردی لەناوچە جیاجیاكاندا بەسەركردایەتی شەهید (سیروان) تۆمار دەكراو گورزی كاریگەر لەڕژێم دەوەشێنرا، بەعسیش هەموو تواناكانی خستبووە گەڕ بۆ لەناوبردنی پێشمەرگە لەسنوری هەرێمی پێنجی قەرەداغ و ڕۆژانە هێرشی بەربڵاوی دەكردە سەرسنووری ئەو هەرێمەو پێشمەرگەی شەهید دەكرد.
شەهید سیروان بەیەكێك لەداهێنەرانی چالاكییەكانی هێزی پێشمەرگە دادەنرێت لەناو شاردا، لەو ڕووەوە چەندینجار لەناو شاری سلێمانی و شارەكانی دیكە چالاكی ئەنجامداوەو سەركردایەتی و فەرماندەیی دەیان داستان و نەبەردی تۆمار كردووە.
كارەساتێك لە زێڕینجۆ
ئەوكاتەی شەهید سیروان فەرماندەی هەرێمی پێنج-ی قەرەداخ بوو، رۆژ دوای رۆژ هەرێمەكەی لەگەشەكردندا بوو، ئەوەش دەگەڕایەوە بۆ ئازایەتی شەهید سیروان و پێشمەرگەكانی، بۆیە شەهید هەمیشە لەهەوڵی ئەوەدا بوو گورزی كوشندە لەدوژمن بوەشێنێت، بۆئەومەبەستەش لەدواكۆبوونەوەیدا لەگەڵ سەركردایەتی كەلەگوندی شێنێی سەرسنوور بەسترا، توانی بڕێكی باش چەك و تەقەمەنی پەیدا بكات و بەڕێكەوتەوە بۆناوچەكانی سلێمانی تا پەرە بەچالاكییە سەربازییەكان بدات و ببێتە هۆی گۆڕانێكی نەوعی لەچالاكیەكانی هێزی پێشمەرگە، شەهید بەو پڕچەكبوونەی هەرێمەكەی زۆر دڵخۆش بوو، لەولاشەوە ڕژێم لەهەوڵی ئەوەدا بوو بەهەر شێوەیەك بێت سیروان تاڵەبانی لەناو بەرێت و تواناكانی خستبووەگەڕ، دواجار پیلانێك بۆشەهیدكرندی داڕێژرا كەئیستخباراتی عەسكەریی راستەوخۆ لەبەغداوە سەرپەرشتی دەكردو چەندین ئەفسەری گەورەی ئیستخبارات نێردرابوو بۆناوچەكە، ئەوەبوو لەگوندی (زێڕینجۆ)ی ناوچەی شارەزوور، لەشەوی 29\30/4/1979 كەوتە بۆسەیەكی زۆری هێزەكانی ئیستخبارات و جاش و ئەمن و قواتخاسەی عەسكەری و… هتد، لەئەنجامدا سیروان تاڵەبانی و حەسەن خاوێیی و عەلی چەلەبی و حاجی چاوشین و نەجات كەركوكی و محەمەدی حاجی كەریم شەهید كران، ڕژێمیش وێنەی تەرمەكەی شەهید سیروانی بە شارو شارۆچكەو گوندەكانی كوردستاندا دەگێڕاو بەخەڵكیان رادەگەیاند: سیروان تاڵەبانیمان كوشتووەو شۆڕش كۆتایی پێهات، خەڵكی كوردستانیش زۆر خەمباربوون بەو هەواڵەو لەهەموو ناوچەكان پرسەیان بۆگێڕا.
شەهید حەسەن خاوێی
شەهیدی فەرماندە حەسەن حەمە ساڵح مەحمود ناسراو بەحەسەن خاوێیی، ساڵی 1940 لەدایكبووەو لەتەمەنی21 ساڵیداو لەسەرەتای شۆڕشی ئەیلول بووە بەپێشمەرگەو پلەی سەرلق بووە لەهێزی قەرەداخ، ئازاو قارەمان بووەو بەشداری دەیان نەبەردیی كردووە.
ساڵی 1963 پەیوەندیكردووە بەپارتی شۆڕشگێڕی كوردستانەوەو درێژەی بە خەبات داوە، ئاوارەی ئێران بووەو پاشان ساڵی1965 گەڕاوەتەوە بۆكوردستان و لەشەِری كۆڕەك بەسەختی بریندار كراوە.
شەهید حەسەن پێشمەرگەیەكی خۆشەویست و كەسایەتییەكی كۆمەڵایەتیش بوو، هەمیشە بەدەم كێشەكانی خەڵكەوە چووە.
ساڵی 1975 كەشۆڕشی كورد توشی نسكۆ هات، شەهید لەهەوڵی ئەوەدا بوو بەرگری بەردەوام بێت، بۆیە پاش ئەوەی كەزانی كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستان درووست بووە پەیوەندیكرد بەو رێكخراوەوەو چالاكانە ئەركەكانی رێكخستنی رادەپەڕاند، دوای ئاشكرابونیشی پەیوەندیكرد بەشۆڕشی نوێ و لەهەرێمی 5ی قەرەداغ بوو بەپێشمەرگە، شەهیدان: حەسەن خاوێی و سیروان تاڵەبانی زۆر هاوڕێ و دڵسۆزی یەكتری بوون و وەك دوبرای خۆشدەویست وابوون، هەرلەوخۆشەویستیەشەوە شەهید حەسەن كوڕێكی خۆی ناودەنێت (سیروان).
شەهید حەسەن بەهۆی قارەمانێتییەوە بەزوویی پلەكانی پێشمەرگایەتی بڕیوەو كراوە بەفەرماندەی كەرتی 2ی بازیان لەهەرێمی 5ی قەرەداغ، بەشداری و فەرماندەیی سەرجەم نەبەردییەكانی سنووری هەرێمەكەی كردووەو لەچالاكی مەفرەزەكانی ناوشاریش ڕۆڵی بەرچاوی هەبووەو چەندینجار بریندار بووەو لەلێواری مەرگ گەڕاوەتەوە.
ساڵی1979 شەهید حەسەن لەگەڵ شەهیدی سەركردە سیروان تاڵەبانی و كۆمەڵێك پێشمەرگە دەچنە سەركردایەتی و لەبەرلێهاتووی دەكرێتە جێگری فەرماندەی هەرێمی 5ی قەرەداغ.
شەهید نەجات كەركوكی
شەهید نەجات ساڵی1962 لەبنەماڵەیەكی تێكۆشەر لەدایكبووەو هەرلەمنداڵییەوە خولیای بەگژداچوونەوەی داگیركەرانی كوردستانی هەبووە، بۆیە لەتەمەنێكی زۆرمدا بووە بەپێشمەگە لەهەرێمی 5ی قەرەداغ، بەشداری زۆربەی نەبەردی و شەڕەكانی سنوری هەرێمەكەی كردووەو پێشمەرگەیەكی ڕۆح سوك و چاو نەترس بووەو چالاكانە ئەركەكانی پێشمەرگایەتی جێبەجێكردووە.
شەهید محەمەد
شەهید محەمەد كەریم حەمە بارام ناسراو بەمحەمەدی حاجی بارام، ساڵی 1944 لەخێزانێكی جوتیاری كورد پەروەر لەدایكبووە، بۆیە هەمیشە خولیای كوردایەتی بووە، لەسەرەتای سەرهەڵدانەوەی شۆڕشی نوێدا پەیوەندیكردووە بەرێكخستنەكانی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستانەوە لەسنووری هەرێمی پێنجی قەرەداغ و ناوە نهێنیەكەی (شاخەوان) بووە، تاساڵی 1977 بەردەوام بووە لەكاری رێكخراوەییداو بەدڵسۆزی و ئازایەتییەوە كارەكانی سەرشانی ئەنجامداوە، پاشان بۆتە پێشمەرگە لەهەرێمی پێنج، تارۆژی شەهید بوونی لەگەڵ سیروان تاڵەبانیدا بەسەرو ماڵەوە بەردەوام بوو لەخەبات.
شەهید عەلی چەلەبی
شەهیدی نەمر عەلی چەلەبی، لەبنەماڵەیەكی كورد پەروەرو دڵسۆز بەكیشەی رەوای میللەتەكەی لەدایكبووە، لەسەرەتای لاوێتییدا پەیوەندیكردووە بەرێكخستنەكانی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستانەوەو وەك پێشمەرگەیەكی ناوشار چەندین چالاكی ئەنجامداوە، پاشان بۆتە پێشمەرگە لەهەرێمی پێنجی قەرەداغ، لەژیانی خەباتی شاخیشدا كەسێكی ئازاو رۆح سوك بووە.
شەهید حاجی چاوشین
شەهیدی نەمر حاجی چاوشین، لەبنەماڵەیەكی كورد پەروەرو شۆڕشگێڕ لەدایكبووە، لەسەرەتای لاوێتییەوە تێكەڵی بزووتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كورد بووەو لەسەرەتای سەرهەڵدانی شۆڕشی نوێی گەلەكەمان پەیوەندی بەهێزی پێشمەرگەوە كردووە، ئازایانەو قارەمانانە ئەركە شۆڕشگێڕییەكانی جێبەجێكردووە، تالەدواجاردا كاتێك لەگەڵ هاوڕێكانی لەسەركردایەتی دەگەڕانەوەو چەك و تەقەمەنیان هێنابوو بۆ سنووری هەرێمەكەیان، كەوتنە بۆسەی دوژمنەوەو شەهید كران.
ئاوات كۆكەیی
سەرچاوە: PUKmedia / كوردستانی نوێ
د.نەرمین معروف، ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئجومەنی نوێنەران رایگەیاند، لیژنەی دارایی تایبەت بە پرۆژە یاسای بودجەی گشتی میوانداری وەزیری پەروەردەی حکومەتی فیدڕاڵی کردوە و گفتوگۆ لەسەر پرسی گوستنەوەی میلاکات بۆ سەر وەرزارەتی پەروەردە و خەرجی خوێندنی کوردی لە ناوچە جێناکۆکەکان کراوە.
وتیشی، پشتبەست بە بڕگەی ٢١ی کارنامەی پەسەندکراوی حکومەتی فیدڕاڵ، وەزیری پەروەردە جەختی لەوەکردوەتەوە کە گوستنەوەی میلاکات و خەرجی خوێندنی کوردی لەو ناوچانە کە نزیکەی ١٣ ھەزار کەسە پەسەندکراوە و بەشێکە لە بودجەی خەمڵێنراوی وەزارەتی پەروەردە.
د.محەممەد شوکری، سەرۆکی دەستەی وەبەرھێنانی ھەرێمی کورستان لە ئەمریکاوە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پڕۆسەی دروستکردنی ٢٠ ھەزار یەکەی نیشتەجێبوون بۆ کەمدەرامەتان بەردەوامە، بڕیارە مانگی ئایاری داھاتوو ئەو شوێنانەی زەوییان بۆ دروستکردنی یەکەکان دیاریکرد،وە، دەست بەدروستکردنیان دەکرێت.
وتیشی، وەبەرھێنەرانی ھەولێر و زاخۆ زەوییان بۆ ئەو مەبەستە وەرگرتووە، سلێمانی و ھەڵەبجە و سۆران و شوێنی زەوییەکان دیاریکراوە، بەڵام بەھۆی ئەوەی بەشێکیان لە زەوی کشتوکاڵیدان پڕۆسەی وەرگرتنی زەییەکان تەواو نەکراوە، ھەوڵەکانیشیان چڕکردوەوتەوە، بۆ ئەوەی رێکارە یاسایی و کارگێڕییەکان تەواو بکرێن و لە ھەموو شارەکان دەست کرێت بە دروستکردنی یەکەکان.