بە پێی ماڵپەڕی رەسمی دادگای باڵای فیدراڵی عێراق، سبەینێ دادگای فیدراڵی سەبارەت بە سکاڵایەکی بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای گشتی بازرگانی بەشەخۆراکی عێراق لەسەر وەزیری بازرگانی و پیشەسازی حکومەتی ھەرێم و بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی ھەولێر کۆدەبێتەوە، کە داواکراوە سکاڵالێکراو پابەندبکرێت بەپێدانی بڕی ئەو پارەیەی لە بەرامبەر بەشەخۆراکی مانگانە وەریگرتووە، کە داوای پارەی ١٧ ساڵی مانگانەی بەشەخۆراکی ھاووڵاتیانی ھەرێم دەکرێت کە نەگەڕێنراوەتەوە بۆ عێراق و ساڵانی ٢٠٠٤ تا ٢٠٢١ دەگرێتەوە.
ھەر لە کۆبوونەوەکەی سبەینێ، دادگای فیدراڵی عێراق سەبارەت بە یاساییبوون یاخود نایاساییبوونی درێژکردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی کوردستان و یەکلاکردنەوەی ئەو دۆسیەیە کۆدەبێتەوە، لەو سکاڵایەدا کە لە دژی سەرۆکی پەرلەمان تۆمارکراوە، داواکراوە یاسای درێژکردنەوەی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان پوچەڵبکرێتەوە کە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ دەرچووە و ماوەی کاری پەرلەمانی بۆ ساڵێک درێژکردووەتەوە، بە پاساوی ئەوەی یاساکە دژی ماددەکانی (٥ و ٢٠)ی دەستورە و زەوتکردنی مافێکی دەستورییە کە لە ماددەی ٥١ لە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ساڵی ١٩٩٢ داھاتووە.
تا ئێستا شەش جار دادگای فیدراڵی عێراق سەبارەت بە تەمەنی پەرلەمانی کوردستان کۆبووەتەوە و ھیچ بڕیارێک نەدراوە.
سەرچاوەیەکی ئەمنی بە پەیامنێری کوردسات نیوزی رایگەیاند، سەر لەبەیانی ئەمڕۆ لە گوندی "زەرداو" لە ناحیەی جەبارە، چەند چەکدارێک تەقە لە ھاووڵاتییەک دەکەن و دەیکوژن.
بە وتەی ئەو سەرچاوە ئەمنییە، ھۆکاری ئەو رووداوە پەیوەندی بە کێشەی کۆمەڵایەتییەوە ھەیە کە پێش ماوەیەک بەھۆی ئەو کێشەیەوە سێ کەسی دیکە کوژراون و ھەردوولا لەیەکتریان کوشتووە.
سەرچاوەکە ئەوەشی راگەیاند، یەکێک لەو کەسانەی تەقەی کردووە لە ناو ناحیەی جەبارە دەستگیرکراوە و لە پۆلیسی دیالە دەستبەسەرە، ھەروەھا چەک و ماتۆڕسکیلەکەشیان دەستی بەسەرداگیراوە.
بەختیار بەکر، نوێنەری یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەھۆڵەندا، چاویکەوت یاکۆ بێرندسن کونسوڵی گشتی ھۆڵەندا لە ھەرێمی کوردستان و ستافی دیپلۆماسی کونسوڵخانەکە.ھەردوولا کۆکبوون لەسەر گرنگی ئارامی و سەقامگیری لە عێراق و ھەرێمی کوردستان و گەڕانەوە بۆ سازان و دیالۆگ.
لەتەوەرێکی تردا نوێنەری یەکێتی باسی چەند پڕۆژەیەکی بۆ کونسوڵی گشتی ھۆڵەندا لە ھەرێمی کوردستان کرد و پشتیوانی و ھاوکاری یەکترییان، لەپێناوی ئامانج و بەرژەوەندییە ھاوبەشەکان، کە دواجار خزمەتی گشیی دەکەن بەگرنگزانی. لەبەرامبەردار ستافی دیپلۆماسی ھۆڵەندا لە ھەولێر، بەڵێنیاندا ھاوکار بن و کارئاسانی بکەن.
لە کۆتایی دیدارەکەدا یاکۆ بێرندسن، کونسوڵی گشتی ھۆڵەندا لە ھەرێمی کوردستان، بە وردی باسی لە کار و پڕۆژە و خزمەتگوزارییەکانی کونسوڵخانەکەی بۆ نوێنەرەکەی یەکێتێ کرد. نوێنەری یەکێتیش سوپاسی کونسوڵی ھۆڵەندای کرد بۆ کۆبوونەوەکە و بۆ ئەو پێشوازییە گەرمەی کە لێکرا و ھیوای خواست ئاست و مەودای کارەکانی داھاتوو ھۆڵەندا لە عئراق و ھەرێمی کوردستان فراوانتر بکرێت و درێژەی پێبدرێت.
قایمقامیەتی سلێمانی ئەمڕۆ سێشەممە رایگەیاند، كاركردن و تهرخانكردنی كارهبا لهلایهن مۆلیده ئههلییهكانهوه بۆ هاوڵاتیان له مانگی نیسان له نێوان 100 بۆ 120 سهعاتدا بوه، نرخی ههر سهعاتێك بۆ یهك ئهمپێڕ به 45 دینار دیاریكراوه، بهمهش نرخی یهك ئهمپێڕ كارهبای مۆلیده ئههلی له ناوشاری سلێمانی بۆ مانگی نیسان له نێوان چوار ههزار و بۆ پێنج ههزار و 500 دینار دهبێت.
خشتهی كارپێكردنی مۆلیده و پێدانی كارهبا تا (2023.5.15) لهسهعات (01:00)ـی پاشنیوهڕۆ بۆ سهعات (01:00) شهو دهبێت و دواتر له سهعات (07:00) بۆ سهعات (8:30) سهرلهبهیانی مۆلیدهکانی كارهبا بۆ هاوڵاتیان دابیندهكهن، تهنها له رۆژانی ههینی نهبێت كه لهسهعات (11)ـی پێشنیوهڕۆوه كارهبا دهدهن به هاوڵاتیان.
لیژنهی دیاریكردنی نرخی مۆلیده ئههلییهكان، له كۆنوسێکدا جهختیان لهوه كردوهتهوه كه لهكاتی كوژاندنهوهی كارهبای نیشتیمانی نابێت كارپێكردنی مۆلیدە و پێدانی كارهبا بههاوڵاتیان له (10) خولهك زیاتر بخایهنێت، بهپێچهوانهوه سهرپێچییه و خاوهن موهلیدهكه سزا دهدرێت.
هەرچەندە بڕیاربوو ئەمڕۆ مووچەی لیوا هاوبەشەكانی وەزارەتی پێشمەرگە دابەشبكرێت، بەڵام دابەشكردنی مووچەكانیان بۆ كۆتایی ئەم هەفتەیە دواخرا.
دواكەوتنی دابەشكردنی مووچەی لیوا هاوبەشەكان لەكاتێكدایە، رۆژی 30ی مانگی رابردوو، سەرچاوەیەك لە وەزارەتی دارایی و ئابوریی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە كوردسات نیوزی راگەیاند، رۆژی سێشەممە دووی ئایار مووچەی مانگی نیسانی لیوا هاوبەشەكانی وەزارەتی پێشمەرگە دابەشدەكرێت.
وەزارەتی بەرگریی ھۆڵەندا لە راگەیەندراوێکدا ئاشکرایکرد، دوای دوو ساڵ، ئەرکی ھێزەکانیان بۆ پاراستنی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی ھەولێر کۆتایی دێت و ئەم ھەفتەیە ھێزەکانیان دەگەڕێنەوە بۆ ھۆڵەندا، بەڵام تیمی راوێژکاریی ھۆڵەندا لە ھەولێر دەمێننەوە.
راشیگەیاند، ژمارەی سەربازەکانیان ١٢٥ سەربازە و لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٢١وە بۆ پاراستنی فڕۆکەخانەی ھەولێر جێگیربوون، دوای کشانەوەشیان ھێزەکانی ئیستۆنیا بۆ پاراستنی فڕۆکەخانەکە جێگەی ھێزەکانی ھۆڵەندا دەگرنەوە.
رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ رایگەیاند، تەقەکردن و ھێرشکردنەسەر کۆڵبەران و کاسبکاران لە سنورەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان بەردەوامە، بەپێی ئامارەکانیش لە یەکی ئایاری ٢٠٢٢ تاکو یەکی ئایاری ٢٠٢٣ زیاتر لە ٤٠ کۆڵبەر لە سنورەکانی کوردستان کوژراون، ١٦٧ کۆڵبەریش برینداربوون، لەو رێژەیەش ٦٥٪ بە تەقەی راستوخۆی ھێزە ئەمنییەکان و پاسەوانی سنوری ئێران بوون بە قوربانی.
ھەنگاو ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، رۆژی یەکشەممەی رابردوو دوو کۆلبەری خەڵکی گوندی دەرێ و تەخان لە نزیک سنووری تەتە لە رۆژھەڵاتی کوردستان، لەلایەن ھێزەکانی حکومەتەوە ھێرشکراوەتە سەریان و ئەشکەنجە دراون و بەلێدان بریندارکراون.
سەرچاوەیەک لە حکومەتی ھەرێم بە ماڵپەڕی عەرەبی جەدیدی قەتەری راگەیاندووە، لە رۆژانی داھاتوودا وەفدێکی وەزارەتی نەوتی عێراق و وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی ھەرێم سەردانی ئەنقەرە دەکەن بەمەبەستی گفتوگۆکردن لەگەڵ حکومەتی تورکیا بۆ دەستپێکردنەوەی ھەناردەی نەوتی ھەرێم.
ماڵپەڕەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، تورکیا دوو مەرجی ھەیە بۆ ئەوەی ھەناردەی نەوتی ھەرێم دەستپێبکاتەوە، مەرجی یەکەمی ئەوەیە عێراق لەو ١.٤ ملیار دۆلارە خۆش ببێت کە دادگای پاریس بەرامبەر ھەناردەی نەوتی ھەرێم بەسەر ئەنقەرەدا سەپاندویەتی، مەرجی دووەمیشی ئەوەیە نەوتی ھەرێم بە ھەمان نرخی پێشوو بە تورکیا بفرۆشرێت کە پێشتر ھەر بەرمیلێک نەوتی ھەرێم بە ١٩ دۆلار بەو وڵاتە فرۆشراوە.
لەکۆبوونەوەیەکدا، کە بەختیار بەکر نوێنەری یەکێتی لە ھۆڵەندا، ئامادەی بوو و یاوەری وەفدە ھۆڵەندییەکەی دەکرد، باس لە پەیوەندی دوو قۆڵی و چەندین بابەتی گەرماوگەرمی سیاسی کران، بەشداربووانی کۆبوونەوەکە، پێداگرییان کرد لە پشتیوانی یەکتری ھێزە چەپ و پێشکەوتووخوازەکان بەشێوەیەکی گشتی لەپێناو بەدیھێنانی ئامانجە ھاوبەشە ھێشتا بەدینەھاتووەکان. ھەر لەم کۆبوونەوەیە، دکتۆرە کەنار فازل ھیدایەت ئەندامی ئەنجومەنی مەکتەبی پەیوەندییەکانی دەرەوەی یەکێتی، سەبارەت بە ڕەوش و پێگەی ژنان و گەنجان لەناوچەکە بابەتێکی شیکاری پێشکەش بە میوانەکان کرد و ئامەژەی بە ڕۆڵ و پێگەی ئێن جی ئۆکان کرد.
لە درێژەی کۆبوونەوەکەی وەفدەکەی پارتی چەپی سەوزی ھۆڵەندی و یەکێتی لەشاری ھەولێر، پاش گۆڕینەوەی بیروڕا و قسەکردن لەسەر دوا پێشھاتە سیاسیەکان لەناوچەکە، بڕیاردرا درێژە بەم پەیوەندیانە بدرێت و سەردانی دوولایەنە بەردەوامی ھەبێت لەنێوانیاندا و بەشداری لە چالاکییە فراوەنەکانی یەکتربکەن. شایەنی باسە پێشنیاری کار و پڕۆژەی ھاوبەش لەنێوان یەکێتی و پارتی چەپی سەوزی ھۆڵەندی بەمەبەستی کردنەوەی خول و ڕاھێنانی ئەندامانی یەکێتی و بەشداری کردن لە کۆنفڕانس و چالاکییەکانی پەیوەست بە کاروباری دەرەکی پەسندکرا.
بەختیار بەکر نوێنەری یەکێتی لە ھۆڵەندا سەبارەت بە پارتی چەپی سەوز ڕایگەیاند: پارتی چەپی سەوز پارتێکی سیاسی ھۆڵەندییە و واژۆی چەپی پێشکەوتنخوازانەی ھەیە. پارتی چەپی سەوز لە ساڵی ١٩٩٠ دوای یەکگرتنی چوار پارتی چەپ دامەزراوە کە بریتین لە PPR، PSP، CPN و EVP. ژمارەی ئەندامەکانی پارتەکە ٣٣ ھەزاری تێپەڕاندووە کە زۆربەیان گەنجن. لە پەرلەمانی ھۆڵەندا و پەرلەمانی ئەوروپا فڕاکسیۆنەکانیان کاران و ئەندامی بڵۆکی سەوزەکانن. لەسەر ئاستی شارەوانییەکانی ھۆڵەندا ٥٣٧ ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانییان ھەیە. پۆستی پارێزگاری ئەمستەردام لەم پارتەیە و بەیەکێک لە پارەتە ھەرە خاوەن پێگە جەماوەرییەکان ھەژمار دەکرێن.
عەلی باپیر سەرۆکی کۆمەڵی دادگەریی لە راگەیەنراوێکدا دوایین ھەڵوێستی حزبەکەی لەسەر پرۆسەی سیاسی کوردستان خستەڕوو و رایگەیاند، دواخستنی ھەڵبژاردنەکان و بە ناچاریی درێژکردنەوەی تەمەنی دامەزراوەکان، لەکەیەکی گەورەیە لەسەر کۆی پڕۆسەی سیاسی ھەرێمی کوردستان، ھەروەھا ترسی جیددیش بەھۆی کێشە و قەیرانەکانەوە لەسەر قەوارەی ھەرێم دروستبووە.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، تەمەنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان و حکوومەتی خۆجێی پارێزگای سلێمانییش ھەر ماوەیان بەسەرچوەو لەو ڕووەوە لە پەرلەمانی کوردستان جیاوازیی نییە.
سەرۆکی کۆمەڵی دادگەریی دەشڵێت، بە پێویستیان زانی سەرجەم نوێنەرانیان لە پەرلەمانی کوردستان و ئەنجوومەنی پارێزگاکان و حکوومەتی خۆجێی سلێمانی دەست لەکارکێشانەوەی خۆیان پێشکەش بکەن.
بەھمەن قادر وتەبێژی بەنزینخانەکانی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، نرخی گاز و ھەرسێ جۆرەکەی بەنزین زیاتر دادەبەزێت و ھەر جۆرێکیی بەنزین ٢٥ دینار لە نرخەکەی کەمدەبێتەوە.
وتیشی، لە ئێوارەی ئەمڕۆوە نرخی بەنزینی سوپەر لە ھەزار و ٢٢٥ دینارەوە دەبێتە ھەزار و ٢٠٠ دینار، بەنزینی موحەسەن لە ھەزار و ٧٥ دینارەوە دەبێتە ھەزار و ٥٠ دینار و نرخی بەنزینی نۆرماڵیش لە ٨٧٥ دینارەوە دەبێتە ٨٥٠ دینار، گازیش ٥٠ دینار کەم دەبێتەوە و لە ٨٠٠ دینارەوە دەبێتە ٧٥٠ دینار.
دەقی پەیامی پیرۆزباییەکەی شاناز ئیبراھیم ئەحمەد....
بەبۆنەی یەکی ئایار رۆژی جیھانی کرێکارانەوە پیرۆزبایی لەھەموو کرێکارانی جیھان و عێراق و کوردستان، لەبراو خوشکە ماندوونەناسە دڵسۆزەکانمان ئەکەم.
لەم ساڵرۆژەدا پەرۆشیی دووپات دەکەینەوە بۆ فەراھەمکردنی ھەلی کاری گونجاو لەپێناو زامنکردنی ژیانێکی ئاسودە و سەقامگیر بۆ کرێکارانی نیشتمانەکەمان، راشیدەگەیەنین پێویستە دەستەبەری ماف و گوزەران و ژیانی کرێکاران بکرێت و دەرفەتی کاری زیاتر بۆ کرێکارانی ناوخۆ بڕەخسێنرێت.
خۆشحاڵیمان لەم رۆژەدا، ھەڵسەنگاندنی پڕبایەخمانە بۆ ھەوڵی ڕۆڵەکانمان و ئەو کەسانەی بزوێنەری ڕەوڕەوەی بنیاتنان و خۆشگوزەرانی و بەرەوپێشبردنی وڵاتیان لەئەستۆگرتووە، بەجۆرێک کە جوانی بینا و شار لەسەر دەستی کرێکاران ھاتۆتەکایەوە ھەرچەند لەبەرامبەردا کەمترین ماف و بژێوی ژیانیان بۆ دابین کراوە.
بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی حەج و عومرەی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەو کەسانەی مافی گەشتکردنیان ھەیە بۆ حەج، رۆژی سێشەممە دووی ئەم مانگە سەردانی نوسینگەکانی حەج و عومرە لە پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان بکەن، بۆ تەواوکردنی مامەڵەکانیان و رادەستکردنی پارەی تێچووی حەجەکەیان.
راشیگەیاند، ئەمساڵ بە پاڵپشتی وەزارەتی ئەوقاف تێچووی حەج کەمکراوەتەوە، بەجۆرێک تێچووی ھەر حاجییەک بە رێگەی ئاسمانی لە چوار ھەزار و ٥٧١ دۆلارەوە بووەتە چوار و ٥٠٠ دۆلار، ھەروەھا بە رێگەی وشکانی لە سێ ھەزار و ٨٧٣ دۆلارەوە، بووەتە سێ ھەزار و ٨٠٠ دۆلار.
بەڕێوەبەرایەتیی حەج و عومرەی ھەرێم راشیگەیاند، بۆئەوەی تێچووی حەجی ئاسمانی و وشکانی لەسەر ھاووڵاتیان کەمبکرێتەوە و نرخەکەش ھاوتا بێت لەگەڵ ئەو نرخەی، دەستەی باڵای حەج و عومرەی عێراقی دیاریکردووە، وەزارەتی ئەوقافی ھەرێم، بە بڕی ٣٣٠ ھەزار دۆلار پاڵپشتی پڕۆسەی حەجی ئەمساڵ دەکات.
ھاوکات ئەمساڵ بۆ یەکەم جار بەرێوەبەرایەتیی گشتی حەج و عومرەی ھەرێمی کوردستان، ٦٩٠ حاجی دەگوازێتەوە و حاجیان سەرپشکن لەوەی بە رێگەی ئاسمانی یاخود وشکانی گەشت بکەن، بەپێی ئەو رێژەیەی بۆ پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆیەکان دیاریکراوە.
پەیامی نێچیرڤان بارزانی لە ڕۆژی جیھانیی کرێکاراندا…
یەکی ئایار، ڕۆژی جیھانیی کرێکاران، بە گەرمی لە کرێکارانی کوردستان، عێراق و جیھان و سەندیکا و ڕێکخراوەکانیان پیرۆز دەکەم. بەشداری و قوربانیدانی کرێکارانی کوردستان لە شۆڕش و ڕۆڵی دیار و ڕەنجی زۆریان لە پرۆسەی بنیاتنان و ئاوەدانکردنەوەی کوردستاندا بەرز دەنرخێنم و ھیوای سەرکەوتنیان بۆ دەخوازم.
لەم یادەدا وێڕای دەربڕینی ھەموو پشتگیرییەک بۆ ماف و داوا ڕەواکانی کرێکاران، جەخت لە پێویستیی ھەبوونی یاسایەکی سەردەمیانەی کار بۆ پاراستنی مافەکانی کرێکاران و ڕەخساندنی زەمینەی سەلامەت و ژینگەی لەبار و ڕێکخستنی دروستی کاژێرەکانی کار و یەکسانی لە دەرفەتی کاردا دەکەینەوە، ھەروەھا دەبێ گرنگیی زیاتر بە ژیان و گوزەرانی کرێکاران و خێزانەکانیان بدرێت و سەندیکا و ڕێکخراوەکانی کرێکارانیش کاراتر بۆ مافەکانیان کار بکەن.
سڵاو و ڕێز بۆ خێزان و کەسوکاری ئەو کرێکارانە دەنێرین کە لە کاتی کاردا گیانیان لەدەستداوە و لەسەر لایەنە پەیوەندارەکانە لە ھەموو ڕوویەکەوە چاودێرییان بکەن و یارمەتی بدرێن.
یەکی ئایار لە ھەمووان پیرۆز بێت و پشوویەکی ئارام و ئاسوودە بۆ کرێکاران دەخوازم.
نێچیرڤان بارزانی
سەرۆکی ھەرێمی کوردستان
جەمال کۆچەر، ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەران رایگەیاند، دوای کۆبوونەوەیان لەگەڵ وەزیری پلاندانان و گوێگرتن لە روونکردنەوەکانی، بۆیان دەرکەوتووە دەبێت بودجەی وەبەرھێنان وەک خۆی بمێنێتەوە و ئەگەر کەمکردنەوەیەکیش لە پرۆژەیاسای بودجەدا ھەبێت، پێویستە لە بودجەی بەکاربردن بێت و بەھیچ شێوەیەکیش دەستکاری مووچە ناکرێت.
راشیگەیاند، پشکی ھەرێم لە بودجەی عێراقدا ١٢.٦٧ دەبێت تا ئەو کاتەی سەرژمێریی گشتی ئەنجام دەدرێت و وەزیری پلاندانانیش وتویەتی لە بودجەدا بڕگەیەک جێگیرکراوە بە مەبەستی تەرخانکردنی بودجە بۆ ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی و ھەر کاتێکیش تەواو بوو بەپێی ژمارەی دانیشتووان گۆڕانکاری لە بەشە بودجەی ھەرێم و پارێزگاکانیش دەکرێت بە کەمکردنەوە یان زیادکردن.