کوردستان
لە یەکەم دانیشتنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دا، کاندیدە دەرچووە ئامادەبووەکان سوێندی یاساییان خوارد.
لە دانیشتنەکەدا بەتەمەنترین کاندیدی دەرچوو دانیشتنەکری بەڕێوەبرد و بەپێی کارنامەی پەرلەمان سەرجەم کاندیدە دەرچووە ئامادەبووەکان سوێندنی یاساییان خوارد.
هەروەها سەرۆكایەتی كاتی پەرلەمانی كوردستان داوای لە پەرلەمانتاران کرد، یاسای گونجاو بۆ ئاسانكردنی ژیانی هاووڵاتییان پەسەند بكەن.
محەمەد سلێمان سەرۆكی كاتی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان لە وتاری كردنەوەی پەرلەمان رایگەیاند، خولی شەشەم لە قۆناغێكدا دەستبەكار دەبێت، كە دووچاری چەندین قەیرانی قورس بونەتەوە.
وتیشی، پەرلەمانتاران لەبەردەم ئەركێكی ئەخلاقی و ویژدانیدان كە خەڵكی كوردستان خستویەتیە سەرشانیان، ئەویش بەرگریكردنە لە قوت و ژیان و پاراستنی خەڵكی كوردستان، بە پەسەندكردنی یاسای گونجا و بۆ ئاسانكاری ژیانی هاووڵاتیان.
بەهۆی هێرشی گروپە چەكدارەكانەوە، دانیشتووانی شەهبا ئاوارەبوون و لەچاوەڕوانی ئەوەدان بۆ ناوچە ئارامەكان بگوازرێنەوە.
بەهۆی شەڕ و ئاڵۆزییەكانی سەریا هێرشەكانی سەر حەلەب لەلایەن گروپە چەكدارەكانەوە، دەیان هەزار ئاوارەی عەفرین و ناوچەی شەهبا ئاوارە بوون و لە باكوری حەلەب گیرساونەتەوە، چاوەڕوانی ئەوە دەكەن بەرەو گەڕەكی شێخ مەقسود لە حەلەب بگوازرێنەوە.
ژمارەی كوردانی نیشتەجێی عەفرین و حەلەب و شەهیا بە زیاتر لە ٢٠٠ هەزار كەس دادەنرێن و روانگەی سوری دەڵێت مەترسی هەیە لەلایەن گروپە چەكدارەكانەوە كۆمەڵكوژ بكرێن.
ئەمڕۆ یەكەم دانیشتنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەدەچێت، بەتەمەنترین پەرلەمانتار دانیشتنەكە بەڕێوەدەبات و كاندیدە سەركەوتووەكان سوێندی یاسایی دەخۆن.
ئەمڕۆ سەعات ١١ی پێشنیوەڕۆ، یەكەم دانیشتنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەدەچێت، بەپێی بەرنامەی كاری دانیشتنەكە، لەلایەن سەرۆكی دیوانی پەرلەمانەوە، بانگهێشتی بەتەمەنترین كاندیدی ئامادەبوو دەكرێت، بۆ سوێندخواردن و بەڕێوەبردنی دانیشتنەكە.
لە بڕگەیەكی تری كۆبونەوەكەدا، سەرۆكی یەكەم دانیشنی خولی شەشەم كاندیدە هەڵبژێردراوەكان بانگ دەكات بۆ سوێندخواردنی یاسایی، دواتر سەرۆكی كاتی پەرلەمان كە بەتەمەنترین ئەندامە، بەپێی حوكمی ماددەكانی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان دانیشتنەكە بەڕێوەدەبات.
خۆپیشاندان و نارەزایەتی دژی دانانی قەیوم لە شارۆچكەی میكس لە باكوری كوردستان بەردەوامە.
ماوەی سێ رۆژە خۆپیشاندان و گردبونەوەی ناڕەزایەتی دژ بە دانانی قەیوم و دورخستنەوەی سەرۆكی شارەوانی بەردەوامە و بەشێك لە پەرلەمانتاری دەم پارتی وان و ئەندامانی ئەنجومەنی شارەوانی و نوێنەری ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی بەشدارییان لە رێپێوانەكاندا كردووە.
هاوكات ئەیواز حازر هاوسەرۆكی شارەوانی میكس، رایگەیاند، ئەگەر حكومەتی ئاكەپە پێی وایە بە دانانی پارێزگار و دەستگیركردنی هاوڕێكانیان بێزاریان دەكات، بە دڵنیاییەوە پاشەكشە ناكەن، تا مافەكانیان وەردەگرنەوە.
هاوكات مەحمود دیندار پەرلەمانتاری دەم پارتی رایگەیاند، حكومەتی ئاكەپە- مەهەپە دەستكەوتەكانی ئەوانی قبوڵ نەكردووە.
لە قەزای شەقڵاوە كەسێك دایك و خوشكێكی خۆی كوشت و دواتر خۆی رادەستی هێزە ئەمنییەكان كرد.
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی هەولێر لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بۆ ئەوەكردوە، ئێوارەی ئەمڕۆ لە رووداوێكی تەقەكردندا لە قەزای شەقڵاوە تۆمەتبارێك، بەهۆكارێكی نادیار هەڵساوە بەتەقەكردن لە دایك و خوشكێكی خۆی و لە ئەنجام هەردوكیان گیانیان لەدەستدوە.
راشیگەیاندوە، تۆمەتباری ناوبراو دوای ئەنجامدانی تاوانەكە، لە نەخۆشخانەی شەقڵاوە خۆی رادەستكردوە، لێكۆڵینەوە لە رووداوەكە بەردەوامە.
بەغداد زیاتر لە ٧٦٠ ملیار دیناری خستە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی هەرێمی كوردستان، بەڵام وەزارەتی دارایی هەرێم ئامادە نییە پارەكە وەربگرێت.
سەرچاوەیەك لە وەزارەتی دارایی هەرێم بە كوردسات نیوزی راگەیاند، ئەمرۆ ٧٦٠ ملیار و ٢٦٢ ملیۆن دینار لە بەغدادەوە خراوەتە سەر هەژماری وەزارەتەكەیان، بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەو بڕە پارەیە بەشی مووچەی موچەخۆرانی هەرێم ناكات و هیچ بڕە پارەیەكیش بەردەست نییە بۆ تەواوكردنی ئەو پارەیە و دابەشكردنی بەسەر موچەخۆراندا، بۆیە وەزارەتی دارایی ئامادە نیە ئەو بڕە پارەیە وەربگرێت.
بە سەرپەرشتی خانمی یەكەمی عیراق لە تەندروستی كۆیە هەڵمەتی نیشتمانی وەرگرتنی سامپڵی خوێن لە كەسوكاری ئەنفالكراوانی دەستیپێكرد.
تاڤگە حەمە ساڵح بەڕێوبەری دەزگای شەهیدان و ئەفالكراوانی كۆیە بە كوردسات نیوزی راگەیاند، هەڵمەتەكە چوار رۆژ دەخایەنێت و خوێن لە زیاتر لە ٨٠٠ كەس وەردەگیرێت و بەراورد دەكرێن لەگەڵ روفاتی ئەو ١٧٢ روفاتەی لە چەمچەماڵ نێژراون.
سەرۆكی یەكێتی لە ئەڵمانیا لەگەڵ چەند لێپرسراوێكی كاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كۆبووەوە جەختیان لە گرنگی بەردەوامی پاڵپشتی ئەڵمانیا بۆ کوردستان کردەوە
بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەگەڵ نوێنەرانی دامەزراوەی فریدریش ئیبەرت كە یەكێكە لە سەنتەرە بەناوبانگەكانی لێكۆڵینەوەی سیاسەتی دەرەوەی ئەڵمانیا، لەنێویاندا ئەلیزابێس براون، بەڕێوەبەری هاوكاری نێودەوڵەتی و بەرپرسی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقا و ریچارد پرۆبست، جێگری سەرۆكی بەشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقا كۆبووەوە.
لە كۆبونەوەكەدا سەرۆكی یەكێتی تیشكی خستەسەر سەركەوتنی یەكێتی لە هەڵبژاردنەكانی ئەم دواییەی هەرێمی كوردستان و پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو هەروەها باسی لە گرنگی بەردەوامی پاڵپشتی ئەڵمانیا بۆ كوردستان كرد.
لە بەشێكی تری كۆبونەوەكەدا باس لە مەترسی و جموجۆڵی پاشماوەكانی داعش لە هەرێمی كوردستان و عیراق و ناوچەكە كرا.
لەلایەکی دیکەوە بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەگەڵ کریستوفر هیوسگن، سەرۆکی کۆنفرانسی ئاسایشی میونیخ و راوێژکاری پێشووی سیاسەتی دەرەوەی ئەنجیلا مێرکڵ و باڵیۆزی ئەڵمانیا لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە بەرلین کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا تیشک خرایە سەر رۆڵی ئەڵمانیا لە پاڵپشتیکردنی ئاشتی و سەقامگیری لە کوردستان و عیراق و زیادکردنی دەرفەتەکانی هاوبەشی ئابووری ئەڵمانیا لە کوردستان و عیراق.
جێبەجێكردنی پرۆژەی رووناكی لە گەڕەكەكانی هەولێر بەردەوامە و بڕیارە لە ئایندەیەكی نزیكدا، حەوت گەڕەكی دیكەی هەولێر كارەبایان بكرێتە ٢٤ سەعاتی.
فەرمانگەی میدیا و زانیاری بڵاویكردەوە، جێبەجێكردنی پرۆژەی رووناكی لە گەڕەكەكانی هەولێر بەردەوامە و بڕیارە، لە ئایندەیەكی نزیكدا، گەڕەكەكانی شەهیدانی كوران و بەهاری كۆن و كرێكاران و كوردستان و نەسیج و رزگاری كارەبایان بكرێنە ٢٤ سەعاتی.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، لەئێستادا دەستكراوە بە چاككردنی پێوەری كارەبای ماڵەكانی ئەو حەوت گەڕەكە و هەڵسەنگاندنی بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەكە تێیاندا دەكرێت، بەوهۆیەشەوە، لە سەعات ٨ـی بەیانی بۆ ٥ـی ئێوارە كارەبای نیشتمانی و موەلیدەیان نییە.
پێشتر حكومەتی هەرێم پرۆژەی رووناكی راگەیاند، بۆ دابینكردنی كارەبای ٢٤ـی سەعاتی و بڕیارە لەماوەی دوو ساڵدا، پرۆژەكە لە سەرتاسەری هەرێم جێبەجێكرێت.
لەمیانەی سەردانەکانی وەفدی دانوستانکاری یەکێتیی نیشتمانیی کورستان بۆ حیزب و لایەنە سیاسییەکان، ئەمڕۆ شەممە ٣٠ی ١١ی ٢٠٢٤، وەفدەکە بەسەرۆکایەتی قوباد تاڵەبانی، لەگەل محەممەدی حاجی مەحموود سەرۆكی پارتی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان کۆبوونەوە.
لەکۆبوونەووکەدا کە لە سلێمانی بەڕێوەچوو و ژمارەیەک لە ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی هەردوولا ئامادەیبوون، گفتوگۆ کرا لەبارەی دۆخی سیاسی هەرێمی کوردستان و پەیوەندییەکانی هەردوولا و ئامادەکارییەکانی قۆناغی باش هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کرا.
سەبارەت بەیەکەم دانیشتنی پەرلەمانی کوردستانیش، هەردوولا هاوڕا بوون لەسەر گرنگی هەماهەنگی باشی لایەنەکان لەپێناو دروستبوونی تێگەیشتنی زیاتر بۆ ئەوەی لەداهاتوودا بتوانرێت خزمەتی باشتری هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستان بکرێت.
هەروەها لەکۆبوونەوەکەدا جەخت لەسەر پتەو کردنی زیاتری پەیوەندییەکانی نێوانیان کرایەوە و بۆ قۆناغەکانی داهاتوو هەماهەنگی زیاتر و باشتریان هەبێت.
یەکێتی و پارتی سەبارەت بە ئەنجامی کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی سلێمانی راگەیەنراوێکیان بڵاوکردەوە
دەقی راگەیەنراوەکە
لەکۆبوونەوەکەدا کە ئەمڕۆ شەممە ٣٠ی ١١ی ٢٠٢٤، لە بارەگای مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەسلێمانی لەکەشێکی ئەرێنیدا بەڕێوەچوو، پێکەوە باسیان لەبابەتی قۆناغی پاش هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کورستان کرد و ئەگەر و ئامادەکارییەکانی چۆنییەتی کارکردن بەشێوازێک کە لەبەرژەوەندی خەڵکی کوردستان بێت.
هەر بۆ ئەو مەبەستە هەردوو وەفدی دانوستانکاری پارتی و یەکێتی ئامادەییان دەربڕی بۆ درێژەدان بەکۆبوونەوەکانی نێوانیان و هەموو حیزب و لایەنە کوردستانییەکانی تریش.
سەبارەت بەدانیشتنی یەکەمی پەرلەمانی کوردستانیش کەبڕیارە ٢ی ١٢ بەڕێوەبچێت، هاوڕابوون لەبارەی گرنگی بوونی لێکتێگەیشتنی باش بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەکە.
وەزیری دەرەوەی عیراق رایگەیاند، "زۆربەی گرفتەکانی نێوان هەرێم و بەغداد چارەسەربوون" و دڵنیاییدا لە چارەسەربوونی ئەو گرفتانەشی کە ماون.
د. فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عیراق لە لێدوانێکی تایبەتدا بە کوردسات نیوزی راگەیاند: "زۆربەی گرفتەکانی نێوان هەرێم و بەغداد چارەسەربوون و ئەوانەشی کە ماون چارەسەردەکرێن".
ئەمە لەکاتێکدایە لە ماوەکانی رابردوودا پرسی مووچە و هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم دوو کێشەی سەرەکی هەرێم و بەغدابوون.
هەروەها پەیامنێری کوردستان رایگەیاند، سبەی مووچەی مانگی ١٠ـی فەرمانبەرانی هەرێم دەگاتە وەزارەتی دارایی هەرێم، ئەنجومەنی وەزیران و نوێنەرانی عیراقیش دڵنیاییان داوە لە زامنکردنی مووچەی مانگی ١١ و ١٢ـی فەرمانبەرانی هەرێم، هەروەها چاوەڕێش دەکرێت رێککەوتنێکی نوێ لە نێوان هەرێم و بەغدا بکرێت سەبارەی بە مووچەی ساڵی ٢٠٢٥.
بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە بەرلین چاوی بە دکتۆر تۆبیاس لیندنەر، وەزیری دەوڵەتی ئەڵمانیا بۆ کاروباری دەرەوە کەوت.
لەکۆبوونەوەکەدا کە دەرباز کۆسرەت رەسوڵ، لێپرسراوی مەکتەبی پەیوەندییەکان ئامادەیبوو، بافڵ جەلال تاڵەبانی باسی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان و سەرکەوتنەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پێویستی بەردەوامبوونی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ حکومەتی ئەڵمانیا لەگەڵ دکتۆر لیندنەر و تیمەکەی کرد.
هەروەها جەختیان لە هاوبەشییە بازرگانییەکانی داهاتوو و رەخساندنی دەرفەت بۆ گەنجانی کوردستان کردەوە.
لە هەمان رۆژدا بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەگەڵ پرۆفیسۆر ڤۆڵکەر پێرسس، توێژەری باڵا لە پەیمانگەی کاروباری نێودەوڵەتی و ئاسایش (SWP) کە سەنتەرێکی پێشەنگی لێکۆڵینەوەی سیاسەتی دەرەوەی حکومەتی ئەڵمانیایە کۆبووەوە کە ساڵانێکی زۆرە دڵسۆزی دۆزی کوردە و بەردەوام سەردانی کوردستانی کردووە .
لەکۆبوونەوەکەدا کە دەرباز کۆسرەت رەسوڵ، لێپرسراوی مەکتەبی پەیوەندییەکان ئامادەیبوو، سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی دواین پێشهاتەکانی کوردستان و عیراقی بۆ پڕۆفیسۆر ڤۆڵکەر خستەڕوو.
هەر لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک بافڵ تیشکی خستەسەر رۆڵی ئەڵمانیا لە پاڵپشتیکردنی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە و تواناکانی بۆ هاوبەشیکردن لەگەڵ کوردستان بۆ گەشەپێدانی ئابووری بۆ رەخساندنی خۆشگوزەرانی و دەرفەت بۆ خەڵکەکەی.
دەستەی كەشناسی عیراق رایگەیاند، كاریگەری ئەو بارستە هەوا ساردەی رووی لە عیراق و هەرێم كردووە بەردەوام دەبێت و لە سلێمانی پلەكانی گەرما دەگاتە ژێر سفری سەدی.
دەستەی كەشناسی عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، كاریگەری ئەو بارستە هەوا ساردەی ماوەی چەند رۆژێك رووی لە وڵات كردووە بەردەوام دەبێت و لە شەو و بەرەبەیاندا پلەكانی گەرما زیاتر دادەبەزن.
دەشڵێت، رەشەبا لە ناوەڕاست و باكوری عیراق و هەرێم هەڵدەكات و پلەكانی گەرما لە سلێمانی بۆ دوو پلەی ژێر سفری سەدی دادەبەزن.
هاوكات، بەرگریی شارستانی هەولێر چەند رێنماییەكی بۆ هاووڵاتیان بڵاوكردەوە وەكو ئامادەكارییەك بۆ هاتنی سەرما و دەڵێت، پێویستە هاوڵاتیان دڵنیا ببنەوە لەوەی ئۆتۆمبێلەكانیان ئامادەكراوە بۆ روبەڕوبونەوەی كەشوهەوایەكی سارد و گرنگە كە پشكنین بۆ ئامێرە گەرمكەرەوەكان بكرێت.
ئەمڕۆ یەكێتی و پارتی سەعات یەک لە سلێمانی بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی پێکهێنانی حکومەت کۆدەبنەوە
وەفدەکەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە سەرۆکایەتی قوباد تاڵەبانی دەبێت و ئەندامەکانیش بریتیدەبن لە رزگار حاجی حەمە ئەندامی مەکتەبی سیاسی و سالار سەرحەد ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی
هەروەها وەفدەکەی پارتی دیموکراتی کوردستان بە سەرۆکایەتی هۆشیار زێباری دەبێت و ئەندامەکانیش بریتیدەبن لە پشتیوان سادق ئاندامی مەکتەبی سیاسی پارتی و دڵشاد شەهاب ئەندامی سەرکردایەتی پارتی و ژمارەیەک لە ئەندامانی سەرکردایەتی پارتی
وەزارەتی ناوخۆی توركیا، قەیومی لە شوێنی هاوسەرۆكی شارەوانی میكسی سەر بە پارێزگای وانی باكووری كوردستان دانا لەدوای ئەوەی بە تۆمەتی ئەندامیەتی پەكەكە دوورخرایەوە و سزای زیندانیكردنی بەسەردا سەپێندرا.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، ئایڤاز هازر هاوسەرۆكی شارەوانی میكسی سەر بە پارێزگای وان، بە بڕیاری دادگای سزا قورسەكانی وان، سزای ٣ ساڵ و ١١ مانگ زیندانیكردنی بەسەردا سەپێنراو و دوابەدوای دەرچوونی بڕیاری سزادانی ئەو هاوسەرۆك شارەوانییە كوردەش، بە بڕیاری وەزارەتی ناوخۆی توركیا قەیوم لە شوێنەكەی دانرا.
شارەوانی میكس لەلایەن دەمپارتییەوە بەڕێوەدەبرێت و ئایڤاز هازر لە هەڵبژاردنی شارەوانیەكانی توركیا و باكووری كوردستان كە ٣١ـی ئاداری ئەمساڵ بەڕێوەچوو، سەركەوتنی بەدەستهێنا بوو.
لەدوای دوورخستنەوەی ئایڤاز هازریش، بەشێك لە دانیشتووانی شارۆچكەی میكس لەبەردەم شارەوانی گردبوونەوە و دروشمی " قەیوم دەچێت و گەل دێت"یان بەرزكردەوە.