عیراق
بەشی راگەیاندن و پەیوەندیی حکومی پارێزگای کەرکوک رایدەگەیەنێت، لەسەر بڕیاری رێبوار تەها سبەینێ کرایە پشووی رەسمی لە پارێزگاکە، جگە لە چەند شوێنێک.
بەشی راگەیاندن و پەیوەندی حكومی پارێزگای کەرکوک لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، "سبەی پێنجشەممە، 5-12-2024 پشووی رەسمییە لە دیوانی پارێزگا و فەرمانگەكانی، جگە لە فەرمانگە خزمەتگوزارییەكان، سەرجەم خوێندنگە و زانكۆ حكومی و ئەهلییەكانیش جگە لە زانكۆی تەكنیكیی باكوور و کۆلێژەکانی پشووی رەسمییە".
ئاماژەی بەوەشکراوە، پشووکە زانكۆی تەكنیكی باكوور و كۆلێژەكانی ناگرێتەوە لەسەر داوای د. عەلیا عەتار سەرۆكی زانكۆی ناوبراو بەهۆی بوونی تاقیكردنەوەی خوێندكارەكانیان.
بەپێی راگەیەنراوەکە، "راگرتنی دەوامی سبەینێ هاوكاتە لەگەڵ یادی شەهیدبوونی (فاتیمەی زەهرا) سەلامی خوای لێبێت."
محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق گەیشتە ئەنجومەنی نوێنەران و خوێندنەوە بۆ هەمواری یاسای بودجە دەکرێت.
ئەنجومەنی نوێنەران بە ئامادەبوونی سودانی كۆدەبێتەوە و خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یاسای بودجە دەكات كە تایبەتە بە هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان، هەروەها هەر یەك لە وەزیرانی پلاندانان و ناوخۆ و دەرەوە یاوەری سودانیان كردوە بۆ ئەنجومەنی نوێنەران.
سەرۆك كۆماری عیراق لە بەغداد لەگەڵ میری ئێزدییەكان كۆبووەوە و داوای دەستەبەركردنی مافی ئێزدییەكان و گەڕانەوەی ئاوارەكان دەكات بۆ ناوچەكانی خۆیان.
د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لە كۆشكی بەغداد، چاوی كەوت بە میر حازم تەحسین بەگ، میری ئێزدییەكان لە عیراق و جیهان.
لە دیداردەكەدا پێشهاتە سیاسی و ئەمنییەكان تاوتوێكران، جگە لە هەوڵەكان بۆ گەڕانەوەی ئاوارەكان بۆ ناوچەكانی خۆیان و دابینكردنی پێداویستییەكانیان.
هەر لە دیدارەكەدا باس لە پێشهاتەكانی دۆخی ئەمنیی ناوچەكە كراو سەرۆك كۆمار ئاماژەی بە پێویستی گرتنەبەری ڕێوشوێنی پێویست بۆ روبەڕوبوونەوەی هەر هەڕەشەیەك بۆ سەر ئاسایش و سەلامەتی عیراق و هاووڵاتیانی كرد.
هەروەها جەختی لە گرنگی زیادكردنی هەوڵەكان بۆ زامنكردنی مافەكانی هەموو عیراقییەكان و ئێزیدییەكان بەتایبەتی كردەوە، بەو پێیەی ئەوان بەشێكی جەوهەری و دانەبڕاون لە گەلی عێراق.
لای خۆیەوە میر حازم تەحسین بەگ خۆشحاڵی خۆی دەربڕی بە پاڵپشتییەكانی سەرۆك كۆمار بۆ ئێزدییەكان.
ڕۆژی هەینی وەزیری دەرەوەی ئێران سەردانی بەغداد دەكات و دۆخی سوریا تەوەری سەرەكی گفتوگۆكانی دەبێت لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای عێراق.
ئاژانسی هەواڵی تەسنیمی ئێرانی بڵاویكردەوە، عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران پاش ئەوەی هەفتەی ڕابردوو گەشتێكی ناوچەیی ئەنجامدا كە سوریا و توركیای لەخۆگرتبوو بۆ ڕاوێژ و دانوستان لەسەر پێشهاتەكانی رەوشی سوریا، رۆژی هەینی سەردانی بەغداد دەكات و بۆ هەمان مەبەست لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق و وەزیری دەرەوە كۆدەبێتەوە.
پێشتر عراقچی ڕایگەیاندبوو، ئێران بیر لە ناردنی هێزی شەڕكەر بۆ سوریا دەكاتەوە لە ئەگەری ئەوەی ڕێككەوتنی ئەستانە نەتوانێت دۆخی ناوخۆی سوریا چارەسەربكات، وتیشی، ئەوەی ئێستا لەو وڵاتە روودەدات زۆر مەترسیدارترە لەوەی كە وێنای دەكرێت و كاریگەری لەسەر ناوچەكە بەگشتی و عیراق و توركیا بە تایبەتی دەبێت.
ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەران بە ئامادەبوونی سودانی كۆدەبێتەوە و خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یاسای بودجە دەكات كە تایبەتە بە هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان.
فەرمانگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەران، بەرنامەی كاری دانیشتنەكەی بڵاوكردەوە كە تەوەری یەكەمی بریتیە لە میوانداریكردنی محەمەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران.
نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانیش بڵاویكردەوە، میوانداری سودانی بۆ تاوتوێكردنی سیاسەتەكانی حكومەت و ئەو ڕێوشوێنانەیە كە دەیگرێتەبەر بۆ ڕوبەڕوبوونەوەی ئاستەنگ و پێشهاتە بەردەوامەكانی ناوچەكە، هەروەها باس له ئامانجەكانی بەرنامەی حكومەت و ئەولەویەتەكانی و ئەوەی بەدەستهاتووە دەكرێت، لەگەڵ پڕۆژەیاسا گرنگ و پێویستەكان بۆ تەواوكردنی ئامانجەكانی پلانەكانی گەشەپێدان.
هەر بەپێی كارنامەی ئەنجومەنی نوێنەران، جیا لە بانگهێشتكردنی سودانی، خوێندنەوە بۆ چەند پڕۆژە یاسایەك دەكرێت، لەوانەش خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یاسای بودجە و دەنگیش لەسەر پڕۆژەیاسای دەزگای هەواڵگری نیشتمانی دەدات و هەروەها هەمواری یەكەمی پێشنیازەیاسای رەگەزنامەش دەنگی لەسەر دەدرێت، خوێندنەوە و گفتوگۆش لەسەر پڕۆژەیاسای فڕۆكەوانی مەدەنی دەكرێت.
هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت دەستپێشخەرییەكی عیراقی بۆ چارەسەری قەیرانی سوریا راگەیاند و داوا لە وڵاتانی دراوسێی عیراق دەکات، بەپەلە لە بەغاد كۆبنەوە.
هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت، بە ئامادەبوونی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق و مەحمود مەشهەدانی، سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران لە بەغداد لەسەر دۆخی سوریا كۆبونەوە و راگەیەنراوێكیان بڵاوكردەوە.
لە كۆبوونەوەكەدا هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت پاڵپشتی و پشتیوانی بۆ هەموو ئەو هەوڵە دیبلۆماسیانە دووپاتكردەوە، كە لە سەرەتای قەیرانی سوریا دراوە و دەڵێت، بەغداد بنكەی سەرەكی گفتوگۆ بەردەوامەكان دەبێت.
دەشڵێت، ئیدارەی دەوڵەت دڵنییای دەداتە گەلی عیراق، كە هیچ مەترسییەك نییە ئەو ئاڵۆزیانە بگاتە عیراق.
جەختی لەو هەنگاوانەش كردەوە بۆ پاراستنی ئاسایش و ئارامی خاكی سوریا و ئاسایشی نەتەوەیی عیراق، لە رێگەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش لە سوریا و عیراق.
عیراق تانك و زرێپۆش رەوانەی سنورەكانی لەگەڵ سوریا دەكات و جەختدەكاتەوە، رێگە بە هیچ لایەنێكی عیراقی نادرێت لە دەرەوەی ئەو پلانەی سەبارەت بە سوریا داڕێژراوە هەنگاو بنێت.
باسم عەوادی وتەبێژی حكومەتی عیراق رایگەیاند، لە ئەگەری دووبارەبوونەوەی سیناریۆی ٢٠١٤ پلانیان بۆ پاراستنی سنوورەكان هەیە و پێویستە نێوەندگیرییەكی كاریگەری عەرەبی هەبێت بۆ كۆتاییهێنان بە گرژییەكانی سوریا.
وتیشی، ئێران ئاگاداری نەكردووەتەوە لەوەی لەرێی عیراقەوە هێز رەوانەی سوریا بكات.
هاوكات لیوا یەحیا رەسوڵ وتەبێژی فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عیراق، بەهێزكردنی سنوورەكانی عیراق بە چەند لیوایەكی زرێپۆش راگەیاند و دەڵێت، سنوورەكان بە تانك و تەكنیكی سەربازی و كامێرای گەرمی و تاوەرەكانی چاودێری بەهێزكراون.
ئاماژەی بەوەشداوە، سوپا و حەشدی شەعبی لە پشت هێزەكانی سنوورن، بۆ پشتیوانیكردنیان و جێبەجێكردنی ئەركەكانیان لە دانانی بۆسە و چاودێریكردنی ناوچەكە.
راوێژكاری دارایی سودانی رایگەیاند، لە هەمواری یاسای بودجە گۆڕانكاری لە داهات و خەرجی هەرێمی كوردستاندا دەكرێت و ئەو پرسە ئاڕاستەی ئەنجومەنی نوێنەران كراوە.
مەزهەر محەمەد ساڵح-راوێژكاری دارایی سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند، لە ئێستادا عیراق كار بە یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی سێ ساڵە دەكات كە لە ساڵی ٢٠٢٣ پەسەند كراوە.
دەشڵێت، بودجەی ٢٠٢٥ بووەتە یاسایەك لە چوارچێوەی بودجەی سێ ساڵەدا، ئەو یاسایەش بە رەسمی بڵاوكراوەتەوە لە رۆژنامەی "وەقائیعدا".
راوێژكاری دارایی سودانی وتیشی، گۆڕانكای لە بڕگەكانی داهات و خەرجی هەرێمی كوردستان پێشكەشی ئەنجومەنی نوێنەران كراوە بۆ ئەوەی گۆڕانكاری تێدا بكرێت بەشێوەیەك بێت كە لەگەڵ هەمواری یاسای بودجەدا بگونجێت.
قاسم ئەعرەجی راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی عیراق رایگەیاند، وڵاتەكەی دۆخی ئێستای سوریا رەتدەكاتەوە، جەختیشی لەسەر پێویستی رێزگرتن لە رێككەوتنی ئاگربەست لە لوبنان كردەوە.
قاسم ئەعرەجی لەگەڵ باڵیۆزی ئەمەریكا گفتوگۆی لەسەر دوایین پێشهاتەكانی دۆخی ناوچەكە كرد و رایگەیاند، ئەو هێرشە تیرۆریستیانەی لە سوریا رودەدەن، ئەو رێكخراوانە ئەنجامیدەدەن كە لەلایەن ئەمریكاوە وەك گروپی تیرۆریستی پۆڵێن كراون.
وتیشی، پێویستە رێز لە رێككەوتنی ئاگربەست لە لوبنان بگیرێت، تێكدانی رێككەوتنەكە كاردانەوەی جددی لەسەر لوبنان و ناوچەكە دەبێت.
لای خۆیەوە ئەلینا رۆمانۆسكی باڵیۆزی ئەمەریكا لە عیراق دووپاتیكردەوە، واشنتۆن پاڵپشتی گرژی و ئەو ئاژاوەیە ناكات، كە لە سوریا لەلایەن گروپە تیرۆریستییەكانەوە سەریهەڵداوە و ئەو كردەوە تیرۆریستییانە هەڕەشە لە ئاسایش و سەقامگیری ناوچەكە و جیهان دەكەن.
سەرۆك وەزیرانی عیراق رایدەگەیەنێت، بێدەنگ نابن لە بەرانبەر پێشهاتەكانی سوریا و عیراق، کە پێشتر بەدەست تیرۆرەوە زیانی زۆری بەركەوتووە دەشڵێت، رێگا نادەن رەوشی لەو شێوەیە لە سوریا دووبارە بێـەوە.
نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند، سودانی پەیوەندیەكی تەلەفۆنی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا ئەنجامداوە و تاوتوێی دۆخی سوریایان كردووە.
سودانی لە پەیوەندیە تەلەفۆنیەكە رایگەیاندووە، عیراق بێدەنگ نابێت لە بەرانبەر ئەو دۆخەی لە سوریادا روودەدات و عیراق بەهۆی هێرشی تیرۆرستیەوە زیانی زۆری بەركەوتووە و رێگەنادەن هەمان شت بەسەر سوریادا دووبارە ببێتەوە و هەوڵی خۆیان بۆ پاراستنی ئاسایشی سوریا دەدەن.
وتوشیەتی، ئیسرائیل بۆردومانی سوپای سوریا دەكات، ئەمەش رێگەخۆشكەرە كە گروپە چەكدارەكان پێشڕەوەی بكەن و ئاسایشی سوریا كاریگەری لەسەر عیراق و ناوچەكە دەبێت.
لە پەیوەندیە تەلەفۆنیەكەدا ئەردۆغان رایگەیاندووە، گرنگی بە یەكێتی و یەكپارچەیی خاكی سووریا دەدات و پێویستە سوریا بەشداری لە پرۆسەیەكی سیاسی راستەقینەدا بكات بۆ رێگریكردن لەوەی دۆخەكە خراپتر بێت.
سبەینێ ئەنجومەنی نوێنەران بە ئامادەبوونی سودانی كۆدەبێتەوە و خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یاسای بودجە دەكات.
فەرمانگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەران، بەرنامەی كاری دانیشتنەكەی سبەی چوارشەممە بڵاوكردەوە كە تەوەری یەكەمی بریتییە لە میوانداریكردنی محەمەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران.
بەپێی كارنامەی ئەنجومەنی نوێنەران، جیا لە بانگهێشتكردنی سودانی، سبەی خوێندنەوە بۆچەند پڕۆژە یاسایەك دەكرێت، لەوانەش خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یاسی بودجەی سێ ساڵت.
هاوكات ئەنجومەنەكە دەنگ لەسەر پڕۆژە یاسای دەزگای هەواڵگری نیشتیمانی دەدات و هەروەها هەمواری یەكەمی پێشنیارە یاسای رەگەزنامەش دەنگی لەسەردەدرێت.
لە كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی نوێنەران خوێندنەوە و گفتوگۆ لەسەر پڕۆژەیاسای فڕۆكەوانی مەدەنی دەكرێت و وابڕیارە كۆبوونەوەكە سەعات یەكی پاش نیوەڕۆ بەڕێوەدەچێت.
ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دەنگدان بە سێ پڕۆژەیاساكەی تایبەت بە كورد و سوننە و شیعە كۆدەبێتەوە و هەر سێ پڕۆژەیاساكە بە یەك پاكێج دەخاتە دەنگدانەوە.
كاروان یاروەیس بڕیاردەری فراكسیۆنی یەكێتی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە كوردسات نیوز راگەیاند، لە كۆبوونەوەی رۆژی دووشەممەدا ئەنجومەنی نوێنەران دەنگی بە ناوەڕۆكی پڕۆژەیاسای گێڕانەوەی موڵك و لێبوردنی گشتی و هەمواری یاسای باری كەسێتی داوە، بەڵام بەهۆی گرژییەكان و بێ متمانەی نێوان كورد و سوننە و شیعەوە، دەنگدان بەكۆی پڕۆژەیاساكان خراوەتە دانیشتنی ئەمڕۆوە.
وتیشی، سوننەكان رێگرن لە تێپەڕاندنی پڕۆژەیاسای گێڕانەوەی موڵك بۆ خاوەنەكانیان لە ناوچەكانی سنوری مادەی ١٤٠ كە بەپێی ئەم پڕۆژەیاسایە نزیكەی ٤٠٠ هەزار دۆنم زەوی لەسنوری كەركوك بۆ خاوەنە رەسەنەكانی دەگەڕێتەوە.
بە فەرمانی محەمەد شیاع سودانی، گەشتی ئاسمانی بێبەرامبەری بەیروت بۆ ئاوارەكانی لوبنان لە عیراق دابینكرا.
نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی عیراق بڵاویكردەوە، محەمەد شیاع سودانی فەرمانی دەركردووە، بۆ دابینكردنی گەشتی ئاسمانی بێبەرامبەری بەیروت بۆ ئەو ئاوارانەی لوبنان لە عیراق، كە خوازیاری گەڕانەوەن بۆ زێدی خۆیان.
ئەوەش لەكاتێكدایە، بەهۆی راگەیاندنی ئاگربەستەوە لە لوبنان، گەڕانەوەی ئاوارەكانی لوبنان لە وڵاتانی دراوسێی و لەنێویاندا عیراق دەستیپێكردووە و سوپای لوبنانیش داوا لە ئاوارەكانی وڵاتەكەی دەكات، پەلە نەكەن لە گەڕانەوە بۆ لوبنان.
بەگوێرەی دوایین ئاماری نەتەوە یەكگرتووەكانیش، نزیكەی ٤٠ هەزار ئاوارەی لوبنانی لە عیراق تۆماركراون و لەو ژمارەیەش لەچەند رۆژی رابردوودا، بە هەزاران ئاوارە لەڕێی دەروازەی قائیمەوە گەڕاونەتەوە بۆ زێدی خۆیان.
دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دەستیپێکرد و تێیدا خوێندنەوە بۆ پڕۆژەیاسای گەڕانەوەی خاوەندارێتی زەوی بۆ خاوەنەكانیان لە ناوچە جێناكۆكەكان دەكرێت.
دانیشتنەکە بە بەشداری ١٧١ ئەندام دەستیپێكرد و خوێندنەوە بۆ پڕۆژەیاسای گەڕانەوەی خاوەندارێتی زەوی بۆ خاوەنەكانیان لە ناوچە جێناكۆكەكان دەكرێت، هەروەها ئەنجومەنەکە دوو ماددەی لە پرۆژەیاساکە پەسەند كرد.
نوێدەکرێتەوە....
كۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بۆ دەنگدان لەسەر سێ پڕۆژە یاسا بەهۆی تەواوبوونەبوونی رێژەی یاسایی ئەندامانەوە دواخرا.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، نیوەڕۆی ئەمڕۆ زەنگی چونە ژورەوەی پەر لەمانتاران لێدراوە بۆ دەستپێكردنی كۆبوونەوەی پەرلەمان بۆ دەنگدان لەسەر ئەو سێ پڕۆژە یاسایەی كە مشتومڕی لەنێوان كورد و شیعە و سوننە دروستكردووە، لەنێویشیاندا هەڵوەشاندنەوەی بڕیارەكانی بەعس و گەڕاندنەوەی خاوەندارێتی زەوی لە ناوچە جێناكۆكەكان بۆ خاوەنەكانیان، بەڵام بەهۆی تەواونەبوونی رێژەی یاسایی پەرلەمانتارانەوە دواخرا.
لایەنە سونییەكان رێگرن لەوەی پرۆژە یاساكەی كورد بڕگەی دیكەی بۆ زیادبكرێت و دەڵێن پرۆژە یاساكە چۆن لە حكومەتەوە رەوانەی پەرلەمان كراوە دەبێت بە شێوەیە جێبەجێ بكرێت كە هەڵوەشاندنەوەی هەشت بڕیاری ئەنجومەنی سەركردایەتی پێشووی بەعس دەگرێتەوە.
بەپێی ئەو پرۆژە یاسایەی گەیشتۆتە پەرلەمان، نزیكەی ٤٠٠ هەزار دۆنم زەوی لە سنوری پارێزگای كەركوك بۆ خاوەنە رەسەنەكانی دەگەڕێنێتەوە، بەڵام هەوڵی لایەنە كوردییەكان بۆ ئەوەیە لە رێگەی زیادكردنی ماددەی دیكەوە زەوی و زارە داگیركراوەكان لە تەواوی ناوچە كێشەلەسەرەكان بگەڕێندرێنەوە بۆ خاوەنەكانیان، كە بە نزیكەی یەك ملیۆن و ٢٢٨ هەزار دۆنم دەخەمڵێندرێت.
د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لە دوو کۆبوونەوەدا لەگەڵ هەردوو باڵیۆزی سوریا و توركیا كۆبووەوە و جەخت لە گرنگی پاراستنی سەقامگیریی سوریا و ئاسایشی ناوچەكە دەكاتەوە .
بەپێی راگەیەندراوێكی فەرمانگەی راگەیاندنی سەرۆكایەتی عیراق، سەرۆك كۆمار لە كۆشكی بەغداد پێشوازی لە "سەتام جەدعان" باڵیۆزی سوریا لە عیراق كردوە و لە كۆبونەوەیەكدا دوایین پێشهاتە ئەمنییەكانی سوریا تاوتوێكراوە.
سەرۆك كۆمار پشتگیری عیراقی بۆ بەدیهێنانی سەقامگیری لە سوریا و كاركردن بۆ رێگریكردن لە فراوانبونی بازنەی ململانێكان دوپاتكردەوە و ئاماژەی بۆ ئەوەكرد كە پێشهاتەكانی سوریا و كاریگەرییەكانی لەسەر ناوچەكە جێی گرنگی پێدانە و هەڵوێستی جێگیری عیراقیشی بۆ پتەوكردنی ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی دوپاتكردۆتەوە
لایخۆشیەوە باڵیۆزی سوریا لە عیراق، سەرۆك كۆماری لە دوایین گۆرانكارییەكانی وڵاتەكەی ئاگاداركردەوە و رۆڵی عیراقیشی لە پشتگیریكردنی بەردەوامی دیمەشق بەرز نرخاندووە .
سەرۆك كۆماری عیراق هەروەها لەگەڵ باڵیۆزی توركیا لە بەغداد كۆبووەوە و دوایین پێشهاتەكانی ناوچەكە و سوریایان تاوتوێكرد.
سەرۆك كۆمار جەختیكردەوە لەسەر پێویستی كاركردن بۆ پاراستنی ئارامی و ئاسایش، باڵیۆزی توركیاش هەڵوێستی وڵاتەكەی لەبارەی پێشهاتەكانی ئێستای ناوچەكە رونكردەوە.
