ئەمڕۆ دادگای باڵای فیدراڵی عیراق كۆدەبێتەوە دوو سكاڵا لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی دوو وەزارەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان تاوتوێ دەكات.
بەپێی خشتەی دانیشتنەكانی دادگای باڵای فیدراڵی عیراق، ئەمڕۆ دووشەممە، چەند سكاڵایەك تاوتوێ دەكات كە دوو سكاڵایان پەیوەستن بە هەرێمی كوردستانەوە، لە سكاڵای یەكەمدا كە لەلایەن خالید مستەفا حسێن لەسەر سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان تۆماركراوە داوادەكات، وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالكراوانی هەرێمی كوردستان بەپێی یاسای ژمارە (٨)ی ساڵی ٢٠٠٦، بە نادەستووری لە قەڵەم بدات و دەستەیەك بە ناوی دامەزراوەی شەهیدان دروستبكرێت كە بە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمەوە ببەسترێتەوە.
سكاڵای دووەمیش كە هەر هەمان كەس تۆماری كردووە، داوا لە دادگای فیدراڵی دەكات، وەزارەتی ئەوقاف و كاروباریی ئایینی هەرێم بەپێی یاسای ژمارە ١١ی ساڵی ٢٠٠٧ بە وەزارەتێكی نادەستوریی دابنێت و دەستەیەك بۆ ئایین و ئایینزا جیاوازەكان لە هەرێمی كوردستان دروستبكرێت كە بە ئەنجومەنی وەزیرانەوە ببەسترێتەوە.
سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق رایدەگەیەنێت، ئەنجومەنەكەیان جەخت لەسەر پەسەندكردنی هەمواری خشتەكانی بودجەی ٢٠٢٥ دەكاتەوە.
مەحمود مەشهەدانی، سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە میانی پێشوازیكردنی لە تەیف سامی وەزیری دارایی عیراق رایگەیاند، ئەنجومەنی نوێنەران جەختدەكاتەوە لەسەر پەسەندكردنی هەمواری خشتەكانی بودجەی ساڵی ٢٠٢٥ بە زووترین كات، بە شێوازێك كە خزمەت بە بەرژەوەندی دامەزراوەكانی حكومەت بكات و پێداویستییەكانی هاووڵاتیان دابینبكات.
مەشهەدانی راشیگەیاند، كارەكان بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنی نوێنەران و ئەو میكانیزمانەی كە بۆ پەسەندكردنی یاساكان دانراون ئەنجام دەدرێن.
پێشتریش، عەتوان عەتوانی سەرۆكی لیژنەی دارایی رایگەیاند، سەرەتای ساڵی داهاتوو، خشتەكانی بودجەی ٢٠٢٥ دەگاتە ئەنجومەنی نوێنەران.
وتیشی، هەمواری بڕگەی تایبەت بە هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان، دەخرێتە هەمان خشتەوە.
سودانی سەردانی نەینەوای كرد و فەرمانیكرد لە ١٠ ی مانگی حوزەیرانی ساڵی داهاتوو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی موسڵ بكرێتەوە.
نوسینگەی راگەیاندنی محەمەد شیاع سودانی – سەرۆك وەزیرانی عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، سودانی سەردانی نەینەوای كردووە بۆ بەسەركردنەی چەند پرۆژەیەكی خزمەتگوزاری و بەدواداچوونی بەڕێوەچوونی چەند پرۆژەیەكی تر و فەرمانیكردووە لە ١٠ ی مانگی حوزەیرانی ساڵی داهاتوو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی موسڵ بكرێتەوە.
ئەوەش لەكاتێكدایە، دوێنێ سودانی دەروازەی رێگەی موسڵ-بەغدادی كردەوە و بەدواداچوونی بۆ پرۆژەكەش كردو و رایگەیاند، هاووڵاتیانی ناوچەكە ساڵانێكە چاوەڕێی ئەو پرۆژەیەن و نزیكە لەوەی تەواو ببێت و پێویستە لە ماوەی ١٠٠ رۆژدا وردەكارییەكانی رێگەكە تەواو بكرێت.
پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ بە ئامادەبوونی شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق دۆزینەوەی گۆڕێکی بەکۆمەڵ لە بیانابی تەل ئەلشێخیەی پارێزگای سەماوە راگەیەنرا، کە لێکۆڵینەوە لە دی ئێن ئەی ئێسکەکانیان دەستی پێکردووە.
بەپێی لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان وا دەردەکەوێت کە ئەو کەسانەی لەو گۆڕە بەکۆمەڵەدا زیندەبەچاڵ کراون کورد بن، بەوپێیەی جلوبەرگەکانیان رەنگاورەنگە و لە جلوبەرگی کوردی دەچێت.
لە گۆڕە بەکۆمەڵەکەدا چەندین روفاتی ژن و منداڵی تێدایە، تەنانەت ژنی تێدایە دووگیان بووە و هەر بە دووگیانی زیندەبەچاڵ کراوە.
لەوبارەیەوە شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەكەمی عیراق لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، ئەم تاوانە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە دوژمنی گەلی كورد گوێی بە هیچ شتێك نەداوە و كاری بەردەوامی كردووە بۆ سڕینەوەی كورد.
وتیشی، "بەداخەوە ئێستاش گەلی كورد بە یەكچاو سەیری یەكتر ناكات و پەند لە رابردوو وەرناگیرێت".
تاوانی ئەنفال:
حکومەتی بەعس بە چەندین شێواز هەوڵی تەعریبکردنی ناوچە کوردییەکانی داوە و لە سەرەتاشدا لە گوندەکانی کەرکوک و دەوروبەری دەستیپێکرد لە ساڵی ١٩٦٣، جگە لە راگواستن و بێسەروشوێنکردنی کوردانی فەیلی لە ساڵانی ٧٠ و ٨٠کاندا. دواتر ئەنفالکردنی هەشت هەزار کەس 'ئەنفالی بارزانییەکان' لە ساڵی ١٩٨٣ و بەکارهێنانی چەکی کیمایی لە چەندین ناوچە، کە دیارترینیان هەڵەبجە بوو.
ئەوە جگە لەوەی نزیکەی پێنج هەزار گوند لەنێوان ساڵآنی ٧٠ بۆ کۆتایی ٨٠کاندا خاپورکراون.
ئەو گۆڕە بە کۆمەڵەی لە سەماوە دۆزراوەتەوە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٨٨، کە لە ساڵی ١٩٨٨ و بە دواوە، حکومەتی بەعس لەژێر ناوی سورەتی "الأنفال"دا بە شەش قۆناغ تاوانی ئەنفالی دژ بە کورد ئەنجامدا، لەو پڕۆسەیەدا حکومەتی بەعس بە سەرکردایەتی عەلی حەسەن مەجید، ١٨٢ هەزار هاووڵاتی مەدەنیان زیندەبەچاڵ کرد.
لەبارەی بەکارهێنانی ناوی ئەو سورەتەی قورئان، ماڵپەڕی رەسمی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لە ئەمریکا نووسیویەتی، "ناوی ئەو سوورەتە بۆ ئەو پرۆسەیە لەلایەن حزبی بەعسەوە بە هەڵە بەکارهاتووە".
هـ.ئـ
ئەمڕۆ خانمی یەكەمی عیراق دۆزینەوەی گۆڕێكی بەكۆمەڵ لە بیابانەكانی سەماوە رادەگەیەنێت، كە پێدەچێت رووفاتی ژن و منداڵی ئەنفالكراوی كوردی تێدابێت.
ئەمڕۆ، نووسینگەی راگەیاندنی شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق بە ئامادەبوونی ناوبراو، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا دۆزینەوەی گۆڕێكی بەكۆمەڵ لە بیابانی تەل شێخیەی پارێزگای سەماوە رادەگەیەنێت، كە دوای هەفتەیەك لە كاری بەردەوام و بەدواداچوونی چڕ دۆزراونەتەوە.
بەپێی راگەیەنراوی رۆژنامەوانی نووسینگەی خانمی یەكەمی عیراق، پێدەچێت گۆڕە بەكۆمەڵەكە رووفاتی ژن و منداڵی ئەنفالكراوی كوردی تێدابێت بەهۆی رەنگاورەنگی جل و بەرگەكانیانەوە، كە هەشتاكانی سەدەی رابردوو لەلایەن رژێمی بەعسەوە كۆمەڵكوژ كراون.
بڕیارە لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا، شاناز ئیبراهیم ئەحمەد باسی ئەو ئەركە نیشتمانی و مرۆییانە بكات، كە بۆ گێڕانەوەی رووفاتی شەهیدانی گۆڕە بە كۆمەڵەكان گیراونەتەبەر، هەروەها، باس لە پرۆسەی گەڕانی بەردەوام و رێوشوێنەكانی ناسینەوەی قوربانیان و رێزلێنانیان بكرێت.
بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و رەیان كلدانی، ئەمینداری گشتیی بزووتنەوەی بابلیون لە ماڵی مام لە بەغدا کۆبوونەوە.
لەکۆبوونەوەکەدا مووچەی فەرمانبەران و شایستەداراییەکانی هەرێمی کوردستان، دۆخی سیاسیی عیراق و ناوچەکە گفتوگۆیان لەبارەوەکرا و جەخت لە چارەسەرکردنی کێشەکان و دوورخستنەوەی وڵات لە ململانێکان کرایەوە.
سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی ئاماژەی بە هەوڵەکانی یەکێتی کرد بۆ چارەسەرکردنی پرسی مووچەی فەرمانبەران و رایگەیاند، هەوڵی ئێمە بۆ پاراستنی ژیانی خەڵک و مافەکانیان بووە، پێویستە قووتی خەڵک لە ململانێ سیاسییەکان دووربخرێتەوە و مافەکانیان پارێزراوبێت، بۆ ئەمەش داوای پابەندیمان لەهەموولایەک کردووە و پێویستە چارەسەرێکی هەمیشەیی بۆ ئەم پرسە بدۆزرێتەوە.
دۆخی ناوچەکە و گۆڕانکارییەکانی سووریا تەوەرێکیتری کۆبوونەوەکە بوون و لەوبارەیەوە هەردوولا جەختیان لە پاراستنی مافەکانی سەرجەم پێکهاتەکانی سووریا کردەوە لەچوارچێوەی وڵاتێکی سەقامگیر و دادپەروەردا.
لەدرێژەی کۆبوونەوەکەدا سەرۆک بافڵ داوایکرد، هەموولایەنەکان بە یەکدەنگی و گوتارێکی نیشتمانییەوە رووبەڕووی مەترسییەکان ببنەوە و هەوڵ بۆ پاراستنی ئاشتی و ئاسایشی وڵات بدەن تاوەکو خاکەکەمان نەبێتە جێگەیەک بۆ یەکلاکردنەوەی ململانێ هەرێمییەکان.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق، " لەناخی دڵمەوە دڵتەنگم بۆ تیرۆرکردنی دوو رۆژنامەنوس لە کۆبانێ ئەوەی زیاتر دڵتەنگم دەکات بێدەنگی ئهوهی كه هێندهی تر نیگهرانمان دهكات بێدهنگی كۆمهڵگای نێودهوڵهتییه بهرامبهر بهم كاره قێزەون و تێرۆركردنە كە دژ بە مافی مرۆڤ و ئازادی كاری رۆژنامەوانییە".
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد لەدرێژەی پەیامەکەیدا دەشڵێت" دهبێت ئهو ڕاستییه بزانن كه ئەوانەی رۆژنامهنووسان تێرۆر دەكەن، دهبێت ههتا ماون له ترسدا بژین، چونكه قهڵهم و كامێرای ناو دهستی ڕۆڵهكانی كۆبانێ، رۆژئاڤا و سوریا، له چهك و جبهخانهكان بههزتره و نه تێرۆر و نه کۆمەڵکوژییهكانیان ناتوانن دهنگه بوێر و ئازاكانی جیهان و رۆژئاوا كپ بكهن"
دەقی پەیامەکە
پهیامی خاتوو شاناز ئیبراهیم ئهحمهد خانمی یەكەمی عێراق، دەربارەی تێرۆركردنی رۆژنامەنووسان "جیهان بیلگین و نازم داشتانی"
له قوڵایی ناخمەوە، دڵگرانم به بیستنی ههواڵی تێرۆكردنی ههردوو رۆژنامهنووسی كورد (جیهان بیلگین) و (نازم داشتانی)، كه لە ڕێگای نێوان بهنداوی تشرین و شارۆچكهی سرینێ، كاتێك سهرقاڵی ڕووماڵی میدیایی بوون تێرۆركران.
مخابن، ههوڵه داگیركارییهكانی سهر رۆژئاڤای كوردستان تەنیا بەتێرۆركردنی جهستهی هاووڵاتیانی سیڤیل نهوهستاوهتهوه، بهڵكو ڕووی چهكهكانیان دهكهنە رۆژنامهنووسان بۆ كپكردنی دهنگه ئازادهكان و رێگریكردن لە گەیاندنی هەواڵ و زانیارییەكانی رۆژئاڤا بەجیهانی دەرەوە، ئهوهی كه هێندهی تر نیگهرانمان دهكات بێدهنگی كۆمهڵگای نێودهوڵهتییه بهرامبهر بهم كاره قێزەون و تێرۆركردنە كە دژ بە مافی مرۆڤ و ئازادی كاری رۆژنامەوانییە، بهڵام دهبێت ئهو ڕاستییه بزانن كه ئەوانەی رۆژنامهنووسان تێرۆر دەكەن، دهبێت ههتا ماون له ترسدا بژین، چونكه قهڵهم و كامێرای ناو دهستی ڕۆڵهكانی كۆبانێ، رۆژئاڤا و سوریا، له چهك و جبهخانهكان بههزتره و نه تێرۆر و نه کۆمەڵکوژییهكانیان ناتوانن دهنگه بوێر و ئازاكانی جیهان و رۆژئاڤا كپ بكهن.
پاش زیاتر لەدەیەیەك تێكۆشانی پێكهاتەكانی سوریا و سەرهەڵدانی تروسكاییەكی ئومێدبەخش بۆ سەقامگیری وڵاتەكە و گۆڕانكاری سیستەمی حكومڕانی و سیاسیی، بەڵام هاوشێوەی هێرش و داگیركارییەكانی بۆ سەر هەرێمی كوردستان و عێراق و بەسەربازگەكردنی بەشێكی وڵاتەكە، توركیا هێرشە چەكدارییەکانی بۆ سەر سوریا دەستپێكردوە و بۆتە هۆی تێكدانی ئاسایشی وڵاتەكە و رێگرە لەبەردەم پڕۆسەی بونیادنانەوەی سوریایەكی نوێ و بەرقەراركردنی ئاشتیی و بەدیهێنانی مافی سەرجەم پێكهاتەكانی وڵاتەکە.
كوشتنی رۆژنامەنووسان لەلایەن توركیاوە، كردەوەیەكی نوێ نییە، بەڵكو توركیا تۆمارێكی رەشی مێژوویی هەیە لە داگیركاری و تێرۆركردنی رۆژنامەنووسان و کوشتنی ژن و منداڵ و خەڵكی سیڤیل بەگشتی، هەروەكچۆن رۆژانە هێرشی ناڕەوا دەكاتە سەر خاكی سوریا و رۆژئاڤا بە تایبەت شارێكی وەكو كۆبانێ كە لەسەر ئاستی جیهان بە سیمبۆلی خۆڕاگری دادەنرێت لەهەمبەر تێكشكاندنی دڕەندەترین گروپی تێرۆریستی وەكو داعش.
سهرباری ئیدانهكردن و شهرمهزاركردنی ئهو تاوانە، كە دژ بە رۆژنامەنووسان و خەڵكی سیڤیلە، داواكارم له كۆمهڵگای نێودهوڵهتی بهرامبهر بهم ناههقیی و تاوانانە بێدهنگ نهبێت و چیتر رێگهنهدرێت خوێنی ڕۆڵهكانی سوریاو رۆژئاڤا بڕژێت، پێویستە سنورێك بۆ ئهم وهحشیگهرییه و ئهو عهقڵیهته فاشستیه دابنرێت و لهدادگا نێودهوڵهتییهكان دەستبەجێ لێکۆڵینەوەی سەربەخۆ دەست پێبکرێت بۆ خستنهڕووی ڕاستییهكان بۆ جیهان.
لێرەوەو بەم بۆنە خەمناكەوە، هاوخهمی و پرسەی خۆم ئاڕاستهی خانهوادهی ههردوو رۆژنامهنووس و شاری كۆبانێی سیمبولی خۆڕاگریی و كوردانی ڕۆژاڤای كۆڵنهدهر دهكهم.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد
سەرۆك كۆماری عیراق رایگەیاند، پشتیوانی تەواوی مافە رەواكانی ئێزدییەكان و سەرجەم عیراقیەكان دەكات و هیواخوازیشە سەرجەم ئاوارەكان بگەڕێنەوە شوێنەكانی خۆیان.
د.لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لە پەیامێكدا پیرۆزبایی "جەژنی ئێزی" لە ئێزدییەكانی عیراق و جیهان دەكات.
وتیشی، لەم بۆنەیەدا پشتیوانی تەواوی ئێزدییەكان دەكات بۆ گەیشتن بە مافە رەواكانیان و پاڵپشتی هەر هەوڵێك دەكات بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشانەی روبەرویان دەبێتەوە بە تایبەتی گەڕانەوەی سەرجەم ئاوارەكان بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان.
دەشڵێت، بە پەرۆشەوە كاردەكەن بۆ دۆزینەوەی چارەنووسی ئەو هاووڵاتییە ئێزدییە رفێنراوانەی تائێستا چارەنوسیان نادیارە.
سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند، بەر لە كەوتنی رژێمەكەی بەشار ئەسەد، سێ جار هەوڵی نزیككردنەوەی سوریا و توركیای داوە، بەڵام هەوڵەكان شكستیانهێنا، چونكە ئەسەد مەرجی هەبوو.
محەمەد شیاع سودانی لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ میدیای رەسمی عیراق رایگەیاند، رووداوەكانی سوریا بەراورد بەو دۆخەی سوریای تێدابوو، لەناكاو نەبوون.
وتیشی، ئەردۆغان لەكاتی سەردانەكەیدا بۆ بەغداد هاوڕای ئەوە بووە پەیوەندیەكانیان لەگەڵ سوریا ئاسایی بكەنەوە و داوای لە بەشار ئەسەد كرد كۆبوونەوەیەك لە بەغدا لەسەر ئاستی وەزیرانی دەرەوەی عێراق و توركیا و سوریا بكرێت، بەڵام مەرجی هەبوو.
دەشڵێت، توركیا مەرجی گەڕانەوەی ئاوارەی سوری هەبوو لەگەڵ روبەڕوبوونەوەی تیرۆر، بەڵام سوریاش مەرجەكەی ئەوەبوو كە دەبێت روبەڕوبونەوەی تیرۆر گشتگیر بێت و دژی پەكەكە و گروپە چەكدارەكانی دیكە بێت كە ئەمەش خاڵی ناكۆكیی نێوانیان بوو.
راشیگەیاند، نوێنەرایەتی عێراق لە دیمەشق كارەكانی دەستپێكردووەتەوە، عیراقیش رێز لە ئیرادە و بژاردەی گەلی سوریا دەگرێت و دەستوەردانی دەرەكی رەتدەكاتەوە و رەوشی ئەوان هاوشێوەی عیراقە لە ساڵی 2003 و هیوازخوازیشە هەمان هەڵەی ئەوان دووبارەنەكەنەوە.
هەزار و ٩٠٥ سەربازی سووری کە لەکاتی رووخانی دەسەڵاتی بەشار ئەسەد دا روویان لە عێراق کردبوو نێردرانەوە بۆ سووریا، داوا لە دەسەڵاتدارانی سوریا دەکەوین لێبوردنی گشتیان بۆ ئەو سەربازانە دەربکرێت
شانەی راگەیاندنی ئەمنی عیراق رایگەیاند، لە رۆژی ٧ـی ئەم مانگە، ژمارەیەک ئەندامانی سوپای سووریا لە ئەفسەر و پلەباڵاکان، لەڕێگەی دەروازەی ئەبوکەمالەوە داوای هاتنە نێو خاکی عێراقیان دەکرد، دوای وەرگرتنی رەزامەندی فەرمی رێگەیان پێدرا بێنە ناو خاکی عێراقەو ئۆپراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق ئاماژەی بەوەشکردووە، لەلایەن وەزارەتی بەرگریی عێراقەوە جێگەیەک بۆ ئەو سەربازانەی سووریا ئامادەکرا و سەرجەم کەلوپەل و پێداویستییەکیان بۆ دابین کرا
شانەی راگەیاندنی ئەمنی عیراق ئاماژەی بەوەشکردوە ، لەسەر بنەمای داواکاری گەلی سووریا ئەمڕۆ لەرێگەی دەروازەی قائیمەوە لەسەر خواستی خۆیان، هەزار و ٩٠٥ ئەفسەر و ئەندامی سوپای سوریا، کە لە عێراق بوون نێردرانەوە وڵاتی خۆیان و داوا لە دەسەڵاتدارانی سوریا دەکەین لێبوردنی گشتی بۆ ئەو سەربازانە دەربکرێت
سەرۆک کۆمار لەگەڵ وەزیری ناوخۆ کۆبووەوە و پێشهاتە ئەمنییەکانیان تاوتوێکرد.
د.لەتیف ڕەشید سەرۆک کۆماری عیراق جەختی لەوە کردەوە کە سەقامگیری ئەمنی بەردی بناغەی گەشەسەندن و سەقامگیریی سیاسی و ئابووری وڵاتە و ئاماژەی بەوەدا کە پاراستنی ئاسایشی هاووڵاتیان ئەرک و بەرپرسیارێتییەکی هاوبەشە و پێویستی بە هاوکاری و هەماهەنگی زیاتر هەیە لەنێوان دامەزراوەو دەزگا ئەمنییەکاندا.
لەکۆبوونەوەیەکدا دۆسیەی ئەمنی و ڕێوشوێنەکانی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی سنوورەکان و ڕووبەڕووبوونەوەی مەترسیەکان له دوای پێشکەوتنەکانی ناوچەکە تاوتوێکران و باس لە هەوڵەکانی وەزارەت و دامودەزگاکانی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ئاسایشی ناوخۆ کران.
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا کە سەرۆکایەتی کۆمار لەسەر بنەمای ڕۆڵی خۆی لە بەرەوپێشبردنی دادپەروەری و جێبەجێکردنی پرەنسیپەکانی دەستوور و یاسا یارمەتیدەر بووە لە ئازادکردنی نزیکەی 15 هەزار دەستگیرکراو کە حوکمەکەیان بەسەرچووە و تەئکیدی لەسەر گرنگی پەیڕەوکردنی پێوەرەکانی مافەکانی مرۆڤ لە گرتووخانە و بەندیخانەکاندا کردووە.
سەرۆک کۆمار داوای هەوڵی هاوبەشی کرد بۆ کەمکردنەوەی دیاردەی بڵاوبوونەوەی ماددە هۆشبەرەکان لە کۆمەڵگادا
و پەرەپێدانی کاری هاوبەش بۆ ئاگادارکردنەوەی هەموو گروپەکان لە مەترسییە کۆمەڵایەتییەکانیان.
لای خۆیەوە وەزیری ناوخۆ پشتیوانی بەردەوامی جەنابی سەرۆک کۆماری بۆ وەزارەت و کادرەکانی بەرزنرخاند و هەوڵەکانی وەزارەتی ناوخۆی بۆ پەرەپێدانی پلان و ستراتیجی ئەمنی خۆی ڕوونکردەوە بۆ ئەوەی بتوانێت لەگەڵ ئاستەنگەکانی ئێستادا بگونجێت و ئاسایش لە سەرانسەری وڵاتدا بەهێز بکات.
سەرۆک کۆماری عیراق لە کۆشکی بەغداد پێشوازی لە رێباز حەملان بریکاری وەزارەتی دارایی کرد و لە دیدارێکدا لایەنە دارایی و ئابوورییەکانی وڵات و پێویستی بەرەوپێشچوونی پرۆسەی چاکسازی ئابووری تاوتوێکران.
لە سەرەتای دیدارەکەدا د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق پیرۆزبایی لە رێباز حەملان کرد بەبۆنەی وەرگرتنی پۆستە نوێیەکەی وەک بریکاری وەزارەتی دارایی و هیوای سەرکەوتنی بۆ خواست لە ئەرکەکانیدا.
لە کۆبوونەوەکەدا لایەنە دارایی و ئابوورییەکانی وڵات و پێویستی بەرەوپێشچوونی پرۆسەی چاکسازی ئابووری تاوتوێکران بۆ دەستەبەرکردنی باشترین خزمەتگوزاری بۆ هاووڵاتیان و بەدیهێنانی گەشەپێدانی بەردەوام.
هەروەها بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵی ٢٠٢٥ و بڕگەکانی تاوتوێکرا و گرنگی دانانی ئەولەویەت و دیدگای کارکردن بۆ زۆرترین سەرچاوە و کەمکردنەوەی خەرجیەکان باسی لێوەکرا، جەخت لە پێویستی پەرەپێدانی کەرتی بانکی و باشترکردنی ئەدای بانکە حکومی و ئەهلییەکان کرایەوە بەشێوەیەک کە سەقامگیری ئابووری بەهێز بکات.
لە عیراق سیستمی ئەلیكترۆنی بە مەبەستی ئاڵوگۆڕی پارە بۆ بەندكراوان جێبەجێدەكرێت و دەتوانن لەو رێگەیەوە پارە لە كەسوكاریان وەربگرن و بە پێچەوانەشەوە.
وەزارەتی دادی عیراق لە راگەیەندراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، فەرمانگەی چاكسازی سەر بە وەزارەتی داد گرێبەستێكی لەگەڵ بانكی كشتوكاڵیی هاریكاری ئیمزاكردووە، بە مەبەستی دروستكردنی كارتی بانكی بۆ سەرجەم بەندكراوانی ناو گرتوخانەكانی عیراق.
دەشڵێت، وەزارەتەكەیان سەرجەم تێچووی دروستكردنی كارتە بانكییەكان لە ئەستۆ دەگرێت، هیچ بڕە پارەیەكیش لە بەندكراوان وەرناگیرێت و لەماوەیەكی دیاریكراودا بانكی كشتوكاڵیی هاریكاری سەرجەم كارتە بانكییەكان بۆ هەموو بەندكراوەكان تەواو دەكات.
راشیگەیاندووە، لەگەڵ تەواوبوونی كارتە بانكییەكان سیستمەكە دەكەوێتە بواری جێبەجێكردنەوە كە گرەنتی سەرجەم حەوڵە داراییەكانی بەندكراوان دەكات و دەتوانن لەو رێگەیەوە پارە لە كەسوكاریان وەربگرن و بە پێچەوانەشەوە.
سەرۆک کۆماری عیراق سەردانی باڵەخانەی نوێی دادگای فیدڕاڵی کرد و رایگەیاند: ئەزموونی دیموکراسی لە عیراقدا سەرەڕای تەمەنی کورت ئەنجامی باشی بەدەستهێناوە کە ئێمە شانازی پێوە دەکەین.
ئەمڕۆ چوارشەممە، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق سەردانی باڵەخانەی نوێی دادگای فیدڕاڵی عیراقی کرد و پیرۆزبایی باڵەخانە نوێیەکەی لێکردن، لە کۆبوونەوەی لەگەڵیاندا جەختی کردەوە لەسەر گرنگی رۆڵی دادگا لە چوارچێوەی کاری دەستووری و بەهێزکردنی هاوکاری هاوبەش لەنێوان دامەزراوە جۆراوجۆرەکانی دەوڵەتدا لەپێناو چەسپاندنی پرەنسیپی سەروەری یاسا.
ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەزموونی دیموکراسی لە عیراقدا سەرەڕای تەمەنی کورت ئەنجامی باشی بەدەستهێناوە، کە ئێمە شانازی پێوە دەکەین، بەهێزکردنی دیموکراسی پێویستییەکی بەپەلەیە بۆ رێگریکردن لەتاکڕەوی لەبڕیاردان و ڕێبازە دیکتاتۆرییەکاندا".
لە راگەیانراوی دوای سەردانەکەدا ئەوە خراوەتە روو، "سەرۆک کۆمار ئاماژەی بە کارەکانی سەرۆکایەتی کۆمار کرد و پەرۆشی بۆ جێبەجێکردنی دەستوور و پابەندبوون بە بڕگەکانی نیشان دا کە وەک بەڵگەنامەیەکی گەلی عێراقە و مافەکانیان مسۆگەر دەکات".
سەرۆک کۆمار ئەوەشی روونکردەوە، پێشێلکردنی دەستوور پێشێلکردنی مافەکانی خەڵکە.
هاوکات، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عێراق جەختی لەسەر پێویستی کاری یەکخراوی نێوان دامەزراوەکانی دەوڵەت کردەوە بۆ بەشداریکردن لە جێبەجێکردنی بەرنامەی کارەکانیان و جێبەجێکردنی پێداویستییەکانی هاووڵاتیان لەڕێگەی سوودوەرگرتن لە پسپۆڕی لە بوارەکانی یاسادانان و جێبەجێکردندا، هەروەها دڵنیابوون لەوەی کە یاسا سەروەری ڕەهای هەبێت لە هەموو کارەکاندا بەتایبەت لە بواری پاراستنی سامانی گشتی و بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی بە هەموو شێوەکانی و لە هەر لایەکەوە بێت.
لای خۆیەوە دادوەر ئەلعمەیری تەئکیدی لەسەر پابەندبوونی دادگا بە ڕاپەڕاندنی ئەرک و ئەرکە دەستوورییەکانی بەوپەڕی پرۆفیشناڵیی و سەربەخۆییەوە کردەوە و ستایشی رۆڵی سەرۆک کۆماری کرد وەک پارێزەری دەستوور و پەرۆشی بۆ بەهێزکردنی سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری و جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان .
وەزارەتی ناوخۆی عیراق رەتیدەكاتەوە ماهیر ئەسەد برای بەشار ئەسەد سەرۆكی پێشووی سوریا لەناو خاكی عیراقدا بێت.
مقداد میری وتەبێژی وەزارەتی ناوخۆی عیراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردووەتەوە، ئەو هەواڵانەی باس لەوەدەكەن كە گوایا ماهیر ئەسەد لەناو خاكی عیراقدایە، دوورن لە راستییەوە و هیچ بنەمایەكیان نییە.
پێشتریش روانگەی سوریا بۆ مافەكانی مرۆڤ باسی لەوەكردبوو كە ماهیر ئەسەد لە روسیایە، ئەوەش دوای ئەوەی كە بە هەلیكۆپتەرێك لە سوریاوە گواستراوەتەوە بۆ عیراق.
ئەوەش لەكاتێكدایە كە تائێستا شوێنی ماهیر ئەسەد برا بچوكی بەشار ئەسەد كە فەرماندەی فیرقەی چوار بووە لە سوپای سوریا و لە لیستی سزاكانی ئەمریكا و ئەوروپا و بەریتانیادایە، ئاشكرانیە.
د.لەتیف رەشید، لە کۆشکی بەغداد پێشوازی لە وەفدێکی دامەزراوەی ئەوروپا بۆ دیالۆگ و گەشەپێدان کرد و جەختیلەوەکردەوە کە عێراق لەدوای سەرکەوتنی بەسەر تیرۆریستاندا لەئێستادا لە ئاستە جیاجیاکاندا پێشکەوتنی بەرچاو بەخۆیەوە دەبینێت.
لە دانیشتنێکدا د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، جەختیلەوەکردەوە کە عێراق لەدوای سەرکەوتنی بەسەر تیرۆریستاندا لەئێستادا لە ئاستە جیاجیاکاندا پێشکەوتنی بەرچاو بەخۆیەوە دەبینێت، بە تایبەتی پەیوەندییەکانی لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا و جیهان و چێژوەرگرتن لە سەقامگیریی ئەمنی و سیاسی و ئابووری و ئەزموونی دیموکراسی خۆی.
سەرۆک کۆمار تیشکی خستەسەر هەوڵەکانی سەرۆکایەتی کۆمار لە رێگای بەرەوپێشبردنی مافە مەدەنی و دەستووری و مرۆییەکان لە عیراقدا لەڕێگەی بەشداریکردنی لە پێشکەشکردنی پێشنیاری یاساکانی پەیوەندیدار بە ژیانی هاووڵاتیان بۆ ئەنجومەنی نوێنەران بۆ پەسەندکردن و بەدواداچوونی بەردەوامی میکانیزمەکانی جێبەجێکردنی بنەما سەرەتاییەکانی مافەکانی مرۆڤ کە بووە هۆی ئازادکردنی هەزاران دەستگیرکراو و کە حوکمەکەیان تەواو کردووە.
لای خۆیەوە ئەندامانی وەفدی دامەزراوەی ئەوروپا بۆ دیالۆگ و گەشەپێدان سوپاس و پێزانینی خۆیان بۆ سەرۆک کۆمار و تێڕوانینە بە نرخەکانی دەربڕی و تەئکیدیان لەسەر پەرۆشی ڕێکخراوەکە کردەوە بۆ فراوانکردنی ئاسۆی هاوکاری لەگەڵ عیراق بەشێوەیەک کە پەیوەندییەکان پتەوتر بکات لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا لە هەموو ئاستەکاندا.