عیراق
عیراق...تەنها لە سێ مانگدا زیاتر لە سێ هەزار تۆمەتباری مادەی هۆشبەر دەستگیرکراون
بەپێی راپۆرتی بەڕێوەبەرایەتی گشتی مادە هۆشبەرەکانی عیراق، تەنیا لە سێ مانگى یەکەمى 2025 دا، زیاتر لە سێ هەزار تۆمەتبارى مادەى هۆشبەر لە عێراق دەستگیرکراون.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی مادە هۆشبەرەکان و کارتێکەرە دەرونییەکانى عیراق رایگەیاند، کە تەنیا لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا سێ هەزار و شەش تۆمەتبارىان بە ماددەى هۆشبەرەوە دەستگیرکردووە و دەستیشیان بەسەر 2 تۆن و 166 کیلۆش مادەى هۆشبەردا گرتووە.
لە راگەیەنراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، لە ئەنجامى روبەڕوبونەوەیان لەگەڵ هێزە ئەمنییەکان دوو تۆمەتبار کوژراون و 13 کەسیشیان لێ بریندار بووە.
سەرچاوەیەكی ئەمنی لە عیراق گەیشتنی هێزەكانی ئەمەریكا بۆ بنكەی عەین ئەسەد لە رۆژئاوای پارێزگای ئەنبار رەتكردەوە.
سەرچاوەیەكی باڵای ئەمنی عیراق بە میدیا عیراقییەكانی راگەیاندووە، ئەو هەواڵانەی باس لە هاتنی هێزەكانی ئەمەریكا بۆ بنكەی عەین ئەسەد دەكەن دوورن لە راستیەوە، راشیگەیاند، ئەو وێنانەش كە بڵاوكراوەنەتەوە وێنەی كۆنن.
ئەو رەتكردنەوەیە لە كاتێكدیە، كە پێشتر چەن سەرچاوەیەك ئاماژەیان بەوە كردبوو، كە هێزێكی ئەمریكی یەكێك لە بنكەكانیان لە سوریا چۆڵ كردووە و هاتوونوتە عیراق و لە بنكەی عەین ئەسەد لە رۆژئاوای پارێزگای ئەنبار جێگیر بوون.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، لە کەنیسەی سەیدەت نەجات لە بەغداد، بە ئامادەبوونی رەیان کلدانی ئەمینداری گشتی بزووتنەوەی بابیلون و ئیڤان فایەق جابرۆ وەزیری کۆچ و کۆچبەران بەشداری لە قوداسی جەژنی قیامەی کرد.
سەرۆک کۆماری عیراق پیرۆزبایی جەژنی قیامەی لە برایانی مەسیحی کرد و هیوای ئاشتی و خێرو خۆشەویستی بۆ خواستن.
د.لەتیف رەشید، جەختیکردەوە لەسەر ئەو راستیەی کە سروشتی کۆمەڵی عیراق بە یەکگرتوویی و پێکەوەژیانی ئاشتیانە جیادەکرێتەوە کە بە پێی دەستوورێک زامنی یەکسانی و دادپەروەری و رێزگرتنی یەکتری دەکات.
لە بەرانبەردا قەشە مار ئەفرام یوسف عەبا، سەرۆکی قەشەکانی ئەبرەشیەی سریانی کاسۆلیک لە بەغداد، پێزانینی خۆی دەربڕی بۆ ئامادەبوونی سەرۆک کۆماری عیراق لە مەراسیمەکە وەک پارێزەری دەستوور و پشتیوانیکردنی هەموو مەزهەب و ئایینەکانی وڵات، بۆ چەسپاندنی پێکەوەژیانی ئاشتیانە و برایەتی و یەکگرتوویی لە نێوان هەموو پێکهاتەکانی کۆمەڵگای عیراقیدا.
وتەبێژی وەزارەتی تەندروستیی عێراق بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا 14 حاڵەتی توشبوون و دوو حاڵەتی گیانلەدەستدان بە پەتای تای خوێنبەربوون لە عیراق تۆمار کراون.
سەیف بەدر وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی عیراق بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا 14 حاڵەتی توشبوون بە پەتای تای خوێنبەربوون تۆمار کراون، کە زۆرترینیان لە زیقار بووە.
ئاماژەی بەوەشکرد، شەش کەس لە زیقار، چوار کەس لە کەرکوک، لە هەریەک لە بەغداد و موسەنا و نەینەوا و بەسڕەش یەکی یەک حاڵەت تۆمار کراوە.
وتیشی، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا دوو کەس بەهۆی پەتاکەوە گیانیان لەدەستداوە، کە دوایین حاڵەتیان گیانلەدەستدانی کارمەندی تەندروستییەکەی ئەمڕۆی کەرکوک بوو.
داواش لەو کەسانە دەکات کە ئیشوکاریان لەگەڵ بەرهەمە ئاژەڵییەکان و ئاژەڵاندایە، سەرجەم رێکارەکانی خۆپیارێزی بگرنە بەر بۆ دوور بوون لە توشبوون بە تای خوێنبەربوون.
گەشتیارێك لە سنوری پارێزگای بەسرە بە زیاتر لە چوار هەزار حەبی هۆشبەرەوە دەستگیر كرا.
دەستەی دەروازە سنورییەكانی عیراق لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، لە ئۆپراسیۆنێكدا بە هاوكاری بەشی تەكنیكی و بەشی ماددە هۆشبەرەكان لە دەروازەی سنوری شەلەمچە، گەشتیارێك دەستگیركراوە، كە بڕی چوار هەزار و 575 حەبی هۆشبەری لە ئامێرێكی كۆسەرەدا شاردبووەوە.
ئەوەشی خستووەتە روو، ئەو گەشتیارە دەیویست ماددە هۆشبەرەکان بیگەیەنێتە ناو خاكی عیراق.
راشیگەیاندووە، تۆمەتبارەكە و كەلوپەلەكانی رەوانەی بەڕێوەبەرایەتی ماددە هۆشبەر و دەروونییەكانی بەسرە كراوە، رێكاری یاسایی بەرانبەر گیراوەتەبەر.
وەزارەتی دادی عیراق ئازادكردنی نزیكەی دوو هەزار زیندانی راگەیاند كە بەر لێبوردنی گشتی كەوتوون.
لە راگەیەندراوێكدا وەزارەتی داد ئاشكرایكردووە، لەدوای جێبەجێكردنی هەمواری نوێی یاسای لێبوردنی گشتییەوە، دەستكراوە بە ئازادكردنی ئەو زیندانییانەی كە لێبوردنەكە دەیانگرێتەوە.
ئەحمەد لعێبی، وتەبێژی وەزارەتەكە رایگەیاندووە، كۆی ئەو زیندانیانەی تا ئێستا ئازادكراون لە دوای جێبەجێكردنی هەمواری نوێی یاسای لێبوردنی گشتی لە 1ی ئادارەوە، گەیشتووەتە هەزار و 967 زیندانی، ئەمەش بە پشتبەستن بە ڕێنماییەكانی خالید شوانی وەزیری داد كە جەختی لەسەر بەرێوەچوونی پرۆسەكە كردووەتەوە.
سەرۆک کۆماری عێراق د.لەتیف رەشید، ئەمڕۆ پێشوازیکرد لە فوئاد حسێن، جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری دەرەوەی عیراق.
دیدارەکە ئەمڕۆ پێنجشەممە، لە کۆشکی کۆماری لە بەغدا بەڕێوەچوو و تێیدا هەردوو لا باسیان لە پێشهاتی سیاسی و ئەمنیی ناوچەکە کرد.
لە کۆبوونەوەکەدا، هەردوو بەرپرسی باڵا گرنگی پتەوکردنی پەیوەندییەکانی عیراقیان لەگەڵ وڵاتانی جیهان خستەڕوو بە شێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندییە باڵاکانی وڵات بکات.
فوئاد حسێن لە بەشێکی دیکەی دیدارەکەدا، رونکردنەوەیەکی هەمەلایەنەی سەبارەت بەو هەوڵانەی وەزارەتی دەرەوەی عیراق خستەڕوو کە بۆ باشترکردنی سروشتی پەیوەندییەکانی عیراق لەگەڵ وڵاتانی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی دەدرێن.
كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عیراق رایگەیاند، سیستمێك دادەمەزرێنن بۆ دیاریكردنی تێچووی پرۆسەی هەڵبژاردن و دانانی سنورێك بۆ سیستمی كەمپینی هەڵبژاردنەكان.
حەسەن هادی زایر ئەندامی تیمی راگەیاندنی كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنی عیراق رایگەیاند، كۆمیسیۆن سەرقاڵی دانانی سیستمێكە بۆ دیاریكردنی تێچووی پرۆسەی هەڵبژاردن و دانانی سنورێك بۆ كەمپینی هەڵبژاردن.
وتیشی، ئەو سیستمە بڕە پارەیەك بۆ حزب و هاوپەیمانێتی و كاندیدەكان دیاری دەكات كە دەتوانن تەرخانی بكەن بۆ هەڵبژاردن.
دەشڵێت، كۆمیسیۆن چاودێری كەمپینی كاندید و حزب و لایەنەكان دەكات لە رێگەی چەند لیژنەیەكەوە و دوای پەسەندكردنی ناوی كاندیدەكان دەست بە كارەكانیان دەكەن.
بڕیارە لە تشرینی دووەمی ئەمساڵدا هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بەڕێوەبچێت.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ پێنجشەممە 17ـی 4ـی 2025 لە کۆشکی بەغداد، پێشوازی لە نوح یەڵماز جێگری وەزیری دەرەوەی تورکیا و وەفدی یاوەری کرد.
لەدیدارەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لەگرنگی سەقامگیرکردنی ناوچەکە و کەمکردنەوەی گرژییەکان لەڕێگەی بەردەوامی هاوکاری نێوان عیراق و تورکیا و وڵاتانی دیکەدا کردەوە، هاوکات پەرۆشی عیراقی بۆ دامەزراندنی پەیوەندییەکی هاوسەنگ لەسەر بنەمای رێزگرتن لە سەروەری و هەماهەنگی هاوبەش بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان دووپاتکردەوە.
لەلای خۆیەوە نوح یڵماز، سڵاوی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیای، گەیاندە سەرۆک کۆماری عیراق و دووپاتی لەخواستی وڵاتەکەی کردەوە بۆ بەهێزکردنی هاوکاری لەگەڵ عیراق و فراوانکردنی بوارەکانی راوێژکردن لەبارەی پێشهاتەکانی ناوچەکە بەشێوەیەک کە پشتیوانی لە سەقامگیری و خزمەت بە بەرژەوەندییە هاوبەشەکان بکات.
وەفدێكی وەزارەتی دەرەوەی توركیا بۆ تاوتوێكردنی كۆمەڵێك پرسی هاوبەش گەیشتە بەغداد و بریاریشە دواتر سەردانی هەرێمی كوردستان بكات .
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند ، بەیانی ئەمرۆ وەفدێكی توركیا بە سەرۆكایەتی نوح یەڵماز بریكاری وەزیری دەرەوەی توركیا گەیشتونەتە بەغداد و لەگەڵ لێپرسراوانی عیراقدا چەند پرسێكی گرنگ تاوتوێ دەكەن .
هەر لە میانەی سەردانەكەدا بڕیارە وەفدەكەی توركیا سەردانی هەرێمی كوردستانیش بكات و لەگەڵ دەسەڵاتدارانی هەرێم كۆببێتەوە.
دکتۆر لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، پێشوازیکرد لە دکتۆر مەحمود مەشهەدانی سەرۆکی پەرلەمان و لە میانی دیدارەکەدا کە لە بەغداد بەڕێوەچوو ، بارودۆخی سیاسی و ئەمنی لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆ و نێودەوڵەتی تاوتوێ کرا، هەروەها باس لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان کرا.
لە دیدارەکەدا سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە گرنگی تەواوکردنی ئامادەکاری و رێکارە پێویستەکان بۆ زامنکردنی سەرکەوتنی هەڵبژاردنەکان و هێنانەدی ویستی گەلی عیراق بۆ سەقامگیری و گەشەسەندن.
سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە بەهێزکردنی هاریکاری نێوان سەرۆکایەتی کۆمار و ئەنجومەنی نوێنەران و بەدواداچوون بۆ رەشنووسی ئەو یاسایانەی کە لە لایەن سەرۆکایەتی کۆمارەوە پێشکەشکراوە بۆ وتووێژ و پەسەندکردن بەشێوەیەک کە مافی هەموو هاووڵاتییان بپارێزێت.
سەرۆک کۆمار ستایشی پەسەندکردنی یاسای بە پارێزگابونی هەڵەبجەی کرد لەلایەن پەرلەمانەوە و بە هەنگاوێکی مێژوویی وەسفکرد بۆ چەسپاندنی دادپەروەری و رێزلێنان لە خوێنی ئەو شەهیدانەی کە لە قێزەونترین تاوانی مێژووی هاوچەرخ رژاوە .
لای خۆیەوە سەرۆکی پەرلەمانی عیراق سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی بۆ هەوڵەکانی لەپای چەسپاندنی سەقامگیری سیاسی لە وڵات و پابەندبوونی بە پاراستنی مافەکانی گەلی عیراق. هاوکات پابەندبوونی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی دووپاتکردەوە بۆ بەردەوامبوون لە جێبەجێکردنی ئەرکەکانی بەشێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندییە باڵاکانی عیراق و گەلەکەی بکات.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ چوارشەممە 16ـی 4ـی 2025 لە کۆشکی بەغداد، پێشوازی لە شێخ عەبدولڕەحمان بن حەمەد ئال ثانی وەزیری رۆشنبیری دەوڵەتی قەتەر کرد، بە ئامادەبوونی د. ئەحمەد فەکاک ئەلبەدرانی وەزیری رۆشنبیری و گەشتوگوزار و شوێنەوارەکان.
لەمیانی دیدارەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لەگرنگی پتەوکردنی پەیوەندییه کلتوورییەکانی نێوان عیراق و قەتەر کردەوه و ستایشی ئەو جوڵانەوە کلتوورییەى نێوان هەردوو وڵاتی کرد، کە هەنگاوێکە بۆ نزیکبوونەوەی هەردوو وڵاتی برا.
هەروەها سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەشکرد کە عیراق بە کەلەپووری شارستانیەتی دێرینییەوە پەرۆشی هاوبەشیەکی جۆراوجۆر لەگەڵ برایان و دۆستەکانی دەکات.
لەلای خۆیەوە وەزیری رۆشنبیری قەتەر، سڵاوی سەرکردایەتی قەتەری گەیاندە سەرۆک کۆماری عیراق و ئاماژەی بەوەدا کەسەردانەکەی بۆ بەغداد لە چوارچێوەی پەرۆشی بۆ پتەوکردنی هاوبەشی کلتوری لەگەڵ عیراق و بەردەوامی هەماهەنگی هاوبەش بۆ رێکخستنی چالاکییە رۆشنبیری و هونەرییەکاندا دێت.
سەرۆك كۆماری عیراق رایگەیاند، بە پارێزگابوونی هەڵەبجە هەنگاوێكی نیشتمانیی گرنگە بۆ رێزگرتن لە قوربانیدان و بەرەوپێشبردنی بەهاكانی دادپەروەری.
د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لە كۆشكی بەغداد پێشوازیكرد لە هەرێم كەمال ئاغا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق و گفتوگۆیان لەسەر بەپارێزگابوون هەڵەبجە كرد.
سەرۆك كۆمار رایگەیاند، دەنگدانی ئەنجومەنی نوێنەران لەسەر یاسای بەپارێزگابوونی هەڵەبجە هەنگاوێكی نیشتمانی گرنگە و رەنگدانەوەی پابەندبوونی دەوڵەتە بەرانبەر ڕێزگرتن لە قوربانیان و بەرەوپێشبردنی بەهاكانی دادپەروەری، سەرۆكایەتی كۆماریش لەگەڵ هەموو لایەنەكان هەوڵیداوە بۆ پەسەندكردنی ئەم پرۆژە یاسایە.
لەكۆبوونەوەكەدا جەختكرایەوە لە گرنگی بەردەوامی هەماهەنگی و هاریكاری نێوان هێزە سیاسییەكان لەپێناو پشتیوانیكردن لە سەقامگیری و ئاوەدانكردنەوە و پەسەندكردنی یاساكانی پەیوەست بە گوزەرانی هاووڵاتیان.
لای خۆیەوە هەرێم كەمال ئاغا رایگەیاند، فراكسیۆنی یەكێتی پابەندە بە كاركردن لەگەڵ سەرجەم هێزە سیاسیەكان لەپێناو یەكڕیزیی و لێكتێگەیشتنی نیشتمانیی.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، بەبۆنەی سەری ساڵی ئێزدییەکانەوە پەیامێکی پیرۆزبایی بڵاوکردوەتەوە و هیوای جەژنێکی پڕ لە خێر و ئارامییان بۆدەخوازێت و رایدەگەیەنێت، " هیوادارین هەموو ئەوانەی کە ئاوارەو دەربەدەر بون بە زوترین کات بگەڕێنەوە زێدی خۆیان و ئاسایش و سەقامگیری لە شەنگال بچەسپێت".
دەقی پەیامەکەی سەرۆک کۆمار
گەرمترین پیرۆزبایی لە ڕۆڵەکانی ئێزیدیمان دەکەین بە بۆنەی سەری ساڵی ئێزیدی، هیوای جەژنێکی پڕ لە خێر و ئارامییان بۆ دەخوازین.
ئەمرۆ سەری ساڵی نوێی ئێزیدیەکانە، هیوادارین هەموو ئەوانەی کە ئاوارەو دەربەدەر بون بە زوترین کات بگەڕێنەوە زێدی خۆیان و ئاسایش و سەقامگیری لە شەنگال بچەسپێ و چارەنوسی ئەوانەشی کە بێ سەروشوێنن دەرکەوێت.
بۆیە لەو سۆنگەوە پشتگیری تەواو و بەردەوامی خۆمان بۆ ئەو هەوڵانە دووپات دەکەینەوە.
چارەسەرکردنی ئەم مەسەلە هەڵپەسێردراوانە ئەرکێکی نیشتمانییە و ڕێزلێنانێکە بۆ ئەو قوربانییە گەورەی کە ئێزیدییەکان و هێزە ئەمنییە قارەمانەکانمان لە هەموو پێکهاتەکان داویانە لە بەرەنگاربوونەوەی داعشی تیرۆریستی و پووچەڵکردنەوەی پیلانە قێزەونەکانیان.
د.لەتیف ڕەشید، سەرۆک کۆماری عیراق پەیامێکی لە نەبیە بەڕەی سەرۆکی پەرلەمانی لوبنانەوە پێگەیشت.
ئەمڕۆ بە ئامادەبوونی عەلی ئەدیب حەبحاب باڵیۆزی لوبنان لە عیراق، پێشوازیکرا لە "قەبلان قەبلان" نێردەی سەرۆکی پەرلەمانی لوبنان، پەیام و سڵاوی نەبیە بەڕی، گەیاندە سەرۆک کۆمار.
لەپەیامەکەدا باس لەپەیوەندییەکانی عێراق و لوبنان و چۆنیەتی کاراکردنی میکانیزمەکانی پەیوەندی و هەماهەنگی نێوان هەردوو وڵاتی برا کراوە.
سەرۆک کۆماریش لەڕێگای قەبلانەوە سڵاو ڕێزی خۆی گەیاندە سەرۆکی پەرلەمانی لوبنان و ئاماژەیدا بە قووڵایی پەیوەندیی برایانە و هاوکاریی نێوان هەر دوو وڵات وجەختیشی کردەوە لەپێویستی پێشخستنیان بۆ ئەوەی بوارەکانی سیاسی، ئابووری و کلتووریش بگرێتەوە بەشێوەیەک کەخزمەتی بەرژەوەندییەکانی هەردوو گەل بکەن و بناغەکانی سەقامگیری لە ناوچەکەدا چەسپێنێت.
موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی نیشتمانی شیعە داوا دەكات بۆ ڕۆژی هەینی نوێژی هەینی یەكگرتوو ئەنجامبدرێت و بەشداربوان كفن بپۆشن.
نوسینگەی موقتەدا سەدر ڕێنمایی سەبارەت بە نوێژی هەینی یەكگرتوو و خۆپیشاندانەكان بڵاوكردووەتەوە و لە ڕاگەیەندراوێكدا داوای كردووە، خۆپیشاندان بۆ پشتیوانی لە گەلی غەززە بە شێوەیەكی ئاشتییانە بكرێت لە نزیك شوێنی نوێژەكان، هەروەها تەنها ئاڵای فەڵەستین و عیراق بەرز بكرێتەوە و ئاڵای ئیسرائیل و ئەمریكا بسوتێنرێت.
داواشی لە خۆپیشاندەران كردووە كفن بپۆشن و دروشم تەنها دژی ئیسرائیل و ئەمریكا بوترێتەوە.
هەروەها داوایكردووە خۆپیشاندەران زوو بگەنە شوێنی مەبەست و خۆپارێزیش لە گەرما لەبەرچاو بگرن.