رۆژهەڵاتی ناوەڕاست
دەسەڵاتی بەڕێوەبردنی کارەسات و فریاگوزاری تورکیا (ئافاد) بڵاویکردەوە، بوومەلەرزەیەک بە گوڕی 5.2 پلە شاری قۆنیای هەژاند و لە ئەنقەرە هەستی پێکرا، ئەمە لە کاتێکدایە کە هەردوو وەفدی دانوستانکاری تورکیا و روسیا لە تورکیان بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی راگرتنی شەڕەوە.
هەمان سەرچاوە ئاماژەی بەوەشداوە که دانیشتووانی ئەنقەرە چەند خولەکێک لەمەوبەر بە رونی هەستیان بە بومەلەرزەکە کردووە و بەوتەی میدیا ناوخۆییەکانی ئەو وڵاتە؛ لەناو ماڵەکاندا هەست بە بەهێزی بومەلەرزەکە کراوە.
بەپێی داتاکانی دەسەڵاتی بەڕێوەبردنی فریاگوزاری دەوڵەت، بومەلەرزەکە لە شاری قۆنیا (200 کیلۆمەتر لە باشووری ئەنقەرە) تۆمارکراوە، و دوای بوومەلەرزەکانی گەیشتووەتە پایتەخت.
لە درێژەی سەردانەکەیدا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا گەیشتە ئەبوزەبی پایتەختی ئیمارات.
دوای هەریەک لە سعودیە و قەتەر، دۆناڵد ترەمپ گەیشتە ئەبوزەبی و لەلایەن محەمەد بن زایدی سەرۆکی ئیماراتەوە پێشوازی لێکرا.
نوێ دەکرێتەوە..
سەرۆكی ئەمریكا ئاشكرای دەكات قەتەر بە بەهای زیاتر لە 40 ملیار دۆلار گرێبەستی كڕینی چەكی ئیمزا كردوە و 10 ملیار دۆلاریشی بۆ بونیادتنانی سەربازیی تەرخان دەكرێت.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی لە بنكەی سەربازیی عەدید لە قەتەر رایگەیاند، بڕیارە ئەمریكا بە بەهای 42 ملیارد دۆلار چەك بە قەتەر بفرۆشێت.
ترەمپ ئاشكرای كردوە كە ئەمریكا قەڵغانی موشەكی بالیستی جۆری تاد و فڕۆكەی جەنگی و تایبەت بە گواستنەوەی سوتەمەنی و هەروەها درۆنی پێشكەوتو بە قەتەر دەفرۆشێت.
سەرۆكی ئەمریكا وتیشی وڵاتەكەی 10 ملیار دۆلار تەرخان دەكات بە ئامانجی بەهێزكردنی بنكە سەربازییەكانی و بەهێزكردنی بناغەی سەربازیی وڵاتی قەتەر.
مەحمود عەباس سەرۆكی فەلەستین رایگەیاند ، ئامادەن بۆ بەرێوەبردنی كەرتی غەززە و جەختیش لە كۆتایی هاتنی جەنگ لەو كەرتە دەكاتەوە.
سەرۆكی فەلەستین ئاماژەی بۆ ئەوە كردوە ، تەنها دەوڵەتی فەلەستین دەتوانێت حوكمی غەززە بكات و لە ئێستاشدا ئامادەن بۆ ئەوەی بە زوترین كات دۆسیەی بەرێوەبردنی كەرتەكە بەڕێوەبەرن .
راشیگەیاندوە ، تواناكانی فەلەستین بۆ كاری سیاسی و دیپلۆماسی و ئارامگرتن و بەرگەگرتن لە ئاستێكی بەرزدایە ، بەڵام توانای شەڕو جەنگیان نییە و هەر لایەنێكیش ئەو راستیە نەڵێت ، ئەوا دەیەوێت وڵاتەكە لەناو بەرێت . دوپاتیشیكردەوە كە دەبێت جەنگی غەززە كۆتایی پێبێت .
لە نوێترین وتاریدا، کەمێک پێش ئێستا، ئەحمەد شەرع سەرۆکی سوریا دەستکەوتە دیپلۆماسییەکانی وڵاتەکەی خستەڕوو و رایگەیاند کە سوریا توانیویەتی گەمارۆکانی سەر وڵاتەکەی هەڵبگرێت.
گرنگترین بەشەکانی وتارەکەی سەرۆکی سوریا دەخەینەڕوو:
شەرع رایگەیاند: "گەلی سوریا لە مێژووی نوێیدا، بەهۆی رژێمی روخاوەوە، بە قۆناغێکی تراژیدیدا تێپەڕی، کە تێیدا خەڵک کوژران، ئاوارە بوون و لە بەندیخانە تاریکەکان ونکران، دەنگی ئازارەکان بەرز بوونەوە".
سەرۆکی سوریا ئاماژەی بەوەدا کە "تواناکانی دەوڵەت وێران کران و لەلایەن دز و بکوژەکانەوە تاڵان کران، سوریا بووە ژینگەیەکی دوورخەرەوە بۆ خەڵک و دراوسێکانی و ناوچەکە و جیهان، سوریا رەتکرایەوە و لە برا و رۆڵەکانی و دراوسێکانی دوورکەوتەوە".
سەرۆک شەرع جەختی لەوە کردەوە کە "لە شەش مانگی رابردوودا، پێشینەکانی چارەسەرمان دانا بۆ ئەو واقیعە تاڵەی کە سوریا تێیدا دەژیا و شەو و رۆژمان خستە سەر یەک. لە پاراستنی یەکێتی ناوخۆیی و ئاشتی کۆمەڵایەتی، سەپاندنی ئاسایش و قەدەغەکردنی چەک، تا پێکهێنانی حکومەت و لیژنەی هەڵبژاردن".
هەروەها ئاماژەی بەوەدا "راگەیاندنی دەستووری و بەستنی کۆنگرەی نیشتیمانی، هەڵوەشاندنەوەی یاسا توندوتیژەکان، ئازادکردنی بازاڕ، هەڵسەنگاندنی واقیعی دامەزراوەیی، دەستنیشانکردنی کەموکوڕی و رێگاکانی چارەسەرکردنی، هاوکات لەگەڵ هەموو ئەمانەدا گەشتە دیپلۆماسییەکان بۆ ناساندنی هەقیقەتی سوریای نوێ".
شەرع باسی لە سەردانەکانی دەرەوەی کرد و وتی: "سەردانی ریاز و شازادە محەمەد بن سەلمانم کرد کە بەڵێنی دا هەموو هەوڵێک بدات بۆ لابردنی گەمارۆکان لەسەر سوریا، پاشان سەردانی سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغانم کرد کە لەگەڵ گەلی سوریا وەستا".
سەبارەت بە پەیوەندی لەگەڵ قەتەر، سەرۆکی سوریا وتی: "شێخ تەمیم بن حەمەد (میری قەتەر) سەردانی کردم کە لە ساتی ئازادبوونی سوریاوە بە هەڵوێستە مێژووییەکانی لەگەڵ گەلی سوریا لە تەنیشتمانەوە وەستابوو".
سەبارەت بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ رۆژئاوا، سەرۆکی سوریا باسی لە "دیدارەکەی لەگەڵ سەرۆک ماکرۆن کرد کە زوو ئامادەیی نیشاندا بۆ هەڵگرتنی گەمارۆکان لەسەر سوریا، لەگەڵ گرنگترین وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا وەک ئەڵمانیا، ئیتاڵیا و ئیسپانیا، هەروەها بەریتانیاش خێرا گەمارۆکانی لەسەر سوریا هەڵگرت".
لە کۆتایی وتارەکەیدا، شەرع جەختی لەوە کردەوە کە "رێگا هێشتا درێژە لەبەردەممان، ئەمڕۆ کاری جدی دەستی پێکردووە و لەگەڵیدا ژیانەوەی سوریای مۆدێرن دەستی پێکردووە، با پێکەوە سوریا بەرەو پێشکەوتن و گەشەسەندن و زانست و کار بنیات بنێین".
دوای 25 ساڵ، ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار سەرۆکێکی سوری لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا کۆبووەوە و لە کۆبوونەوەکەشدا چەندین پرسی پەیوەست بە داهاتووی سوریا باسکران، هەریەک لەو دوو سەرۆکەش چەند داواکارییەکیان لە یەکتر هەبوو.
ئەمڕۆ چوارشەممە، دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا و ئەحمەد شەرعی سەرۆکی قۆناغی راگوزەری سوریا لە ریازی پایتەختی سعودیە کۆبوونەوە. لە کۆبوونەوەکەدا محەمەد بن سەلمانی شازادەی جێنشینی سعودیە بەشدار بوو و رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆکی تورکیاش بە پەیوەندی ڤیدیۆیی لەگەڵیاندا بوو.
رێککەوتنی ئیبراهیمی
بەپێی راگەیەنراوی کۆشکی سپی، وەک داواکاریی سەرەکی بۆ جێگیرکردنی دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و رەواندنەوەی بڵێسەی شەڕ، دۆناڵد ترەمپ داوای لە ئەحمەد شەرع کردووە، رێککەوتنی ئیبراهیمی لەگەڵ ئیسرائیلدا ئیمزا بکات.
کە رێککەوتنی ئیبراهیمی ئەو رێککەوتنەیە بۆ ئاشتی لەنێوان ئیسرائیل و وڵاتانی عەرەبیدا لە کۆتاییەکانی ساڵی 2020 بە سەرپەرشتی ئەمریکا واژۆ کرا.
پاککردنەوەی خاکی سوریا لە تیرۆرستان
هەر لە کۆبوونەوەکەدا ترەمپ داوای لە شەرع کردووە، هاوکارییان بکات لە پاککردنەوەی خاکی سوریا لە تیرۆرستان. لە ناویشیاندا هەریەک لە چەکدارانی داعش و ئەو فەڵەستینیانەی کە ئەمریکا لە لیستی تیرۆردا دایناون، هەروەها هەر گروپ و دەستەیەک کە ئەمریکا بە تیرۆرست ناویان دەبات.
ترەمپ لە وتاری خۆی لە لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاری کەنداو- ئەمریکا لەبارەی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ شەرع باسی لەوەکرد، سزاکانمان لابرد بۆ ئەوەی سوریا لە خۆشیدا بژی و گەشە بکات، هەڵگرتنی سزاکان هەلێکی گرنگ دەدات بە سوریا.
باسی لەوەشکرد، پێویستە ئەحمەد شەرع سوریایەک بونیاد بنێت کە دووربێت لە دەستوەردان، دەیەوێت هەلێک بداتە سوریا کە لەژێر حوکمی ئەحمەد شەرعدا، ئاشتی و سەقامگیر بە خۆیەوە ببینێت کە ماوەیەکی زۆرە لە جەنگدایە.
شەرع بۆ ترەمپ: دەنگمان بگەیەنە سەرمایەدارانی ئەمریکا
بەپێی هەواڵی میدیاکانیش، لە کۆبوونەوەکەدا ئەحمەد شەرع داوای کردووە، دۆناڵد ترەمپ دەنگیان بگەیەنێتە سەرمایەدار و وەبەرهێنەرانی ئەمریکا لە سوریادا وەبەرهێنان بکەن، هەروەها کۆمپانیا ئەمریکییەکان لە بواری نەوت و غازدا وەبەرهێنان لە سوریا بکەن.
لەدوای 25 ساڵ، ئەمە یەکەم کۆبوونەوەی سەرۆکێکی ئەمریکی و سورییە بەیەکەوە، کە دوایین جار، لە ساڵی 2000دا حافز ئەسەد و بێل کلینتن لە جنێڤ کۆبوونەوە.
لەدوای سەردانەکەی دۆناڵد ترەمپیشەوە بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، گۆڕانکاریی گەورە بۆ سوریا روویانداوە، شەوی رابردوو رایگەیاند، سەرجەم سزاکانی سەر سوریا هەڵدەگرن، بە ئامانجی ئەوەی سوریا بوژانەوە بە خۆیەوە ببینێت و هاوکاری وڵاتەکەش دەکەن لە دووبارە بونیادنانەوەیدا.
دوا بەدوای ئەوەش نرخی لیرەی سوری رووی لە بەرزبوونەوە کرد و لە دوێنێوە، نزیکە 21٪ نرخەکەی زیادیکردووە.
لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا لە سعودیە دەستی پێ کرد و تیایدا دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند، وڵاتانی کەنداو پێشکەوتنی زۆریان بەخۆوە بینیوە، کە جێگای دەستخۆشییە.
ئەمڕۆ چوارشەممە، لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا لە ریازی پایتەختی سعودیە دەستی پێ کرد و بۆ ئەو مەبەستەش دوێنێ دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا گەیشتە سعودیە.
لە لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکادا دۆناڵد ترەمپ باسی لە رەوشی ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەو پرسانە کرد کە لە ناوچەکەدا دەگوزەرێن، وتی، "دەمانەوێت ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان بەرقەرار بێت و ناوچەکە ئارام و سەقامگیر بێت".
لەو چوارچێوەیەشدا ئاماژەی بەوەکرد، لەگەڵ ئەحمەد شەرع کۆبووەتەوە و وا بە پێویست دەزانن کە یەکێتی خاکی سوریا پارێزراو بێت. ئاماژەی بەوەکرد، دەیانەوێت پەیوەندییەکانیان لەگەڵ سوریا دەست پێ بکەنەوە و بڕیاریشە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و هاوتا سورییەکەی کۆببنەوە.
دۆناڵد ترەمپ لەبارەی ئێرانیەوە ئەوەی خستە روو، رێگە نادەن ئێران ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی و دەشیەوێت لەگەڵیاندا رێکبکەوێت، روونیشیکردەوە، "داوایان لێدەکەین واز لە پشتیوانی تیرۆر بهێنن".
لەبارەی لوبنانیشەوە باسی لەوەکرد، لەئێستادا دەرفەتیان لەبەردەستادایە کە بە ئاشتی و سەقامگیری بژین، پێویستە وڵاتەکەیان لە حوسییەکان پاک بکەنەوە.
لە لوتکەکەدا هەریەک لە ئەمیری کوەیت و شازادەی جێنشینی سعودیەش وتاری خۆیان پێشکەش کرد و باسیان لەوە کرد، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکادا پتەوە و خواستیان هەیە بۆ پەرەپێدانی کار و بازرگانی لەگەڵ ئەمریکادا.
کۆبوونەوەی نێوان دۆناڵد ترەمپ و ئەحمەد شەرع کۆتایی هات و میدیاکان باس لەوە دەکەن، محەمەد بن سەلمان و ئەردۆغانیش بەشداری کۆبوونەوەکەیان کردووە.
میدیا جیهانییەکان بڵاویانکردەوە، کۆبوونەوەی نێوان دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا و ئەحمەد شەرعی سەرۆکی قۆناغی راگوزەری سوریا کۆتایی هات و لە کۆبوونەوەکەشدا محەمەد بن سەلمانی شازادەی جێنشینی سعودیە بەشدار بووە، هەروەها رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆکی تورکیا لەرێگەی پەیوەندی ڤیدیۆییەوە بەشداری کۆبوونەوەکەی کردووە.
بەپێی هەواڵی میدیاکان، لە کۆبوونەوەکەدا باس لە دۆخی ئەمنی و ئاسایشی خاکی سوریا کراوە، کە هەریەک لە گروپی تیرۆرستی داعش و ئەو گروپانەی دیکەش دەگرێتەوە ئەمریکا وەک تیرۆرست ناویان دەهێنێت.
جگە لەوەش ترەمپ و شەرع باسیان لە پەرەپێدان و بونیادنانەوەی سوریا کردووە لە رووی ئابوری و بازرگانییەوە.
هەروەها پرسی بەشداریکردنی سوریا لە بەرقەرارکردنی ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و رێککەوتن لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکەدا تەوەرێکی سەرەکی کۆبوونەوەکە بووە.
دوای ئەوەی دوێنێ دۆناڵد ترەمپ بەمەبەستی لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا گەیشتە سعودیە، هەوڵەکان بۆئەوەی بە جیا لەگەڵ سەرۆکی کاتیی سوریا کۆببێتەوە دەستیان پێ کرد و دواجار ئەمڕۆ کۆبوونەوەکەیان ئەنجامدا.
دوای ئەوەی بەیانی ئەمڕۆ یەمەن هێرشیکردە سەر فڕۆکەخانەی بن گوریۆنی ئیسرائیل، لە ئێستادا ئیسرائیل داوا لە هاووڵاتیانی یەمەن دەکات، بەندەرەکانی رەئس عیسا، حەدیدە و سەلیف چۆڵ بکەن.
وتەبێژی سوپای ئیسرائیل لە تۆڕی کۆمەڵایەتی 'ئێکس' داوای لە هاووڵاتیانی یەمەن کرد، بۆ پاراستنی گیانی خۆیان، تاوەکو کاتێکی نادیار بەندەرەکانی رەئس عیسا، حەدیدە و سەلیف چۆڵ بکەن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو بەندەرانە لەلایەن حوسییەکانی سەر بە ئێرانەوە بەکاردەهێنرێن.
ئەمەش دوای ئەوە هات، کە پێشتر سوپای ئیسرائیل رایگەیاندبوو، یەمەن لەرێگای موشەکی بالیستییەوە هێرشیکردووەتە سەر فڕۆکەخانەی بن گۆریۆن و چەند شوێنێکی دیکە.
دوابەدوای ئەوەش، یەحیا سەریع وتەبێژی سەربازیی حوسییەکان، بەرپرسیارێتی حوسییەکانی لە هێرشەکە راگەیاند.
مەزڵوم کۆبانێ راگەیاند: سوپاسی سەرۆکی ئەمریکا دەکەین بۆ هەڵگرتنی سزاکانی سەر سوریا
مەزڵوم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات "هەسەدە" سەبارەت بە هەڵگرتنی سزاکانی سەر سوریا لەلایەن ئەمریکاوە، لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند: سوپاسی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا دەکەین بۆ هەڵگرتنی سزاکانی سەر سوریا، هیوادارین ئەم بڕیارە داهاتوویەکی باشتر بۆ هەموو سورییەکان مسۆگەر بکات.
ئاماژەی بەوەشکرد، پێویستە ئەم هەنگاوە بۆ پشتیوانی سەقامگیری و ئاوەدانکردنەوە سودی لێ وەربگیرێت.
جێگەی ئاماژەیە، ئەمڕۆ ترەمپ لە سعودیە رایگەیاند، سزاکانی سەر سوریا هەڵدەگرین و پەیوەندییەکانمان ئاسایی دەکەینەوە، ئەم بڕیارەش کاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە.
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە باكور و رۆژهەڵاتی سوریا رایگەیاند، پڕۆژەكەی ئۆجەلان مێژووییە و چارەسەرێكی ریشەییە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، لەم قۆناغە چارەنووسسازەدا كە گەلانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێیدا تێپەڕ دەبن، پێیانوایە پڕۆژەكەی عەبدوڵا ئۆجەلان پڕۆژەیەكی مێژووییە و چارەسەرێكی ریشەییە بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، كە لەسەر بنەمای ئاشتی و دیموكراسی و دادپەروەری و كۆمەڵایەتییە.
راشیانگەیاند، ئۆجەلان بۆچوونی تەواوەتی بۆ كۆتاییهێنان بۆ ململانێكان پێشكەش كردووە، كە چەندین دەیەیە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێوەی دەناڵێنێت. ئەو پڕۆژەیە تەنها چارەسەر نییە بۆ پرسی كورد، بەڵكو نەخشەڕێگەیەكە بۆ ئازادكردنی گەلانی ناوچەكە لە ستەمكاری و توندوتیژی نەتەوەیی و ئاینی.
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ئاماژەی بەوەشدا، ئەو پڕۆژەیە بە بەردی بناغەی بەدیهێنانی كاریگەری و گۆڕانكاری لە واقیعی سوریا بەگشتی و باكور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بە تایبەت دادەنرێت. چونكە هەنگاوێكە بەرەو ئاشتی ناوخۆیی و چەسپاندنی پێكەوە ژیانی پێكهاتەكان و دروستكردنی دیموكراسیەت.
سوپای ئیسرائیل رایگەیاند بارەگایەكی بزوتنەوەی حەماسی لەناو نەخۆشخانەیەكی غەززەدا بۆردومان كردووە .
دوای ئەوەی بەهۆی ئازادكردنی بارمتەیەكی ئیسرائیلی-ئەمریكیی لەلایەن حەماسەوە بۆ چەند سەعاتێك ئاگربەست لە غەززە راگەیەندرا ، ئیسرائیل كۆتایی بە ئاگربەست هێنا و بەپێی راگەیەندراوێک کە سوپای ئیسرائیل بڵآویکردووەتەوە؛ ناوەندی "فەرماندەیی و كۆنترۆڵ"ی حەماسی لە ناو نەخۆشخانەی ناسر لە خان یونس بۆردومان كردوە .
سوپای ئیسرائیل ئاماژەی بۆ ئەوە كردوە ، بزوتنەوەی حەماس ئەو ناوەندەی بۆ ئەنجامدانی چالاكییەكانی بەكارهێناوە ، بەڵام تا ئێستا هیچ زانیارییەك سەبارەت بە زیانەكانی ئەو بۆردومانە بڵاونەكراوەتەوە .
وەزیری دەرەوەی تورکیا لەباڕەی بڕیاری پەکەکە بۆ کۆتاییهێنان بە کاروچالاکی و خەباتی چەکداری قسە دەکات و باس لەوە دەکات، کۆتاییهێنان بە چالاکییەکانی پەكەكە دەبێتە بڕیارێكی پڕخێر بۆ داهاتوومان.
هاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا رایگەیاندووە، جێبەجێکردنی بڕیاری کۆتاییهێنان بە کاروچالاکییەکان و خەباتی چەکداریی مێژوویی و گرنگە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، لە نزیکەوە چاودێری هەنگاوەکانی هەڵوەشاندنەوە دەکەن و ئەو بڕیارەی پەکەکە دەبێتە بڕیارێکی پڕخێڕ بۆ داهاتوو.
ئەوەشێ خستووەتە روو، ارەکە سودی بۆ داهاتووی هەمووان دەبێت، دەشڵێت، "دەبێت دوای بڕیاركە پەكەكە كۆمەڵێك هەنگاوی كردەیی بنێت".
ئەمڕۆ دووشەممە، 12ی ئایاری 2025، پارتی کرێکارانی کوردستان 'پەکەکە' ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی حزبەکەی بە رێبەرێتی عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە بڵاوکردەوە و رایگەیاند، بڕێاریان داوە بە کۆتاییهێنان بە هەر کار و چالاکییەک لەژێر ناوی پەکەکە و هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی.
راگەیەندراوەكەی پەكەكە کاردانەوەی ئەرێنت بەدوای خۆیدا هێنا و ، سەرکردەیەکی دەم پارتی دەڵێت، "بڕیارەكەی پەكەكە بۆ گەلی كورد و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست زۆر گرنگە".
عومەر چەلیك وتەبێژی پارتی داد و گەشەپێدان سەبارەت بە بڕیاری پەکەکە رایگەیاند، بە وردی چاودێری بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەكەكە دەكەن و جێبەجێكردنی راستەقینە و تەواوەتی بڕیارەكەش خاڵی وەرچەرخان دەبێت، هەروەها ئەو بڕیارە گرنگە بۆ ئەو ئامانجەی توركیا هەوڵی بۆ دەدات و دەرگا بۆ سەردەمێكی نوێ دەكرێتەوە.
لەلایەکی دیکەوە، ئەحمەد داودئۆغڵو سەرۆكی پارتی ئایندەش لە توركیا وتی، بڕیارەكە مێژووییە و چۆنێتی جێبەجێكردنی گرنگە، دەشڵێت لەمەودوا تورك و كورد پێكەوە كار بۆ داهاتوو دەكەن.
سەركردەیەكیش لە پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان "دەم پارتی" رایگەیاند، بڕیارەكەی پەكەكە بۆ گەلی كورد و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست زۆر گرنگە.
پەکەکە ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی خۆی بڵاوکردەوە و بەپێی راگەیەنراوەکە، خەباتی چەکداریی خۆی کۆتایی پێهێنا و لەمەودوا لەبری خەباتی چەکداریی لە فۆڕمێکی دیکەدا لە رێگای خەباتی سیاسییەوە بەردەوام دەبێت.
پارتی کرێکارانی کوردستان 'پەکەکە' ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی خۆی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، کۆنگرەکە بە بەشداریی 232 ئەندام و لە دوو شوێنی جیاواز ئەنجامدرا و سێ رۆژی خایاند.
ئەوەشی خستووەتە روو، لە کۆنگرەدا باس لە پرسەکانی سەرکردایەتی، شەهیدان، پێشمەرگە و بوونی رێکخراوەیی پارتەکە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداریی و بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی کراون، لە کۆنگرەکەشدا بڕیاری مێژوویی دراون کە نوێنەرایەتی سەرەتایەکی نوێ دەکەن.
پەکەکە ئەرکی مێژوویی خۆی بەجێ هێناوە
لە راگەیەنراوەکەشدا هاتووە، پەکەکە سیاسەتی نکۆڵیکردن و لەناوچوون و پارچەبوونی گەلی کوردی تێکشکاند و پرسی کوردی گەیاندە ئاستی چارەسەری، لەم خاڵەدا ئەرکی مێژوویی خۆی بەجێهێناوە.
ئەوەش هاتووە، لەسەر بنەماکانی کۆنگرەی 12، بەمەبەستی جێبەجێکردنی پرۆسەی ئاشتی لەلایەن رێبەر ئاپۆوە، پەکەکە بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی داوە و کۆتایی بە هەر چالاکییەک دێت لەژێر ئەو ناوەدا.
لە درێژەی راگەیەنراوەکەدا پەکەکە باس لە قۆناغەکانی خەباتی پارتەکەی دەکات و باس لەوە دەکات، هەلومەرج لە رابردوودا پێویستی بە خەباتی چەکداری هەبووە. درێژەی قۆناغەکانی ئەو خەباتەشی روون کردووەتەوە.
ئەو پێشهاتانەی روو دەدەن، پێویستیان بە داڕشتنەوەی پەیوەندییەکانی کورد و تورک هەیە
لەدوای خەباتی چەکداریش پارتی کرێکارانی کوردستان لە راگەیەنراوەکەیدا دەڵێت، خەباتی 52 ساڵە ئەوە پشان دەدات، پرسی کورد تەنها بە چارەسەرکردن لەسەر بنەمای وڵاتێکی هاوبەش و هاووڵاتیی یەکسان سەردەکەوێت، ئەو پێشهاتانەی ئێستا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لە چوارچێوەی جەنگی جیهانیی سێیەمدا روودەدەن، پێویستی بە داڕشتنەوەی پەیوەندییەکانی کورد و تورک هەیە.
گەلەکەمان لە هەرکەسێک زیاتر لە هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی تێدەگات
پەکەکە باس لە سیاسەتەکانی لەناوبردن و نکۆڵیکردن لە گەلی کورد و رووبەڕووبوونەوەی لەناوبردن و جینۆساید دەکات و بۆ قۆناغی ئێستاش دەڵێت، "ئێمە باوەڕمان وایە، گەلەکەمان لە هەرکەسێک زیاتر لە هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی تێدەگات، لە قۆناغی داهاتووشدا لەسەر بنەمای بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی، بەرپرسیارێتی خۆیان بەجێ دەگەیەنن".
دەشڵێت، "گەلەکەمان بە پێشەنگی ژنان و گەنجان، دەتوانن لە هەر بوارێکدا رێکخستنەکانی خۆیان، بە زمان و ناسنامە و کلتووری خۆیان درێژە پێبدەن و بەرگری بکەن و بە گیانی کۆکردنەوەوە کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی و کۆمەڵایەتی گرنگ پێکبهێنن، لەسەر ئەو بنەمایەشەوە پێمان وایە، پارتە سیاسییە کوردییەکان و سەرکردە گەورەکان و رێکخراوە دیموکراسییەکان، بەرپرسیارێتی پرسی دیموکراسی کورد و ناسیۆنالیزمی دیموکراسی کوردی لە ئەستۆ دەگرن".
جێبەجێکردنی بڕیارەکانی کۆنگرەی 12 پێویستی بە رابەرایەتی ئاپۆ هەیە
لەبارەی بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریشەوە پەکەکە باس لەوە دەکات، "بڕیاری کۆنگرە بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە و خەباتی چەکداریی، زەمینەیەکی لەبار بۆ گەیشتن بە ئاشتیی هەمیشەیی و چارەسەریی دیموکراسی دەڕەخسێنێت، هەروەها جێبەجێکردنی بڕیارەکان پێویستی بە رابەرایەتیکردن لەلایەن رێبەر ئاپۆ و دان نان بە مافە سیاسییە دیموکراسییەکان و گەرەنتی یاسایی دروست هەیە، کە لەم قۆناغەشدا گرنگە پەرلەمانی تورکیا بە بەرپرسیارێتی مێژووییەوە رۆڵی خۆی بگێرێت".
داواش لە لایەنە سیاسییەکانی تورکیا، پارتە سیاسییەکان، رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، پیاوانی ئایینی، ریشسپی و پیاوماقوڵان، رۆشنبیر و راگەیەندکاران، هونەرمەندان، ژنان و گەنجان، کرێکاران و سەرجەم چین و توێژ و رێکخراوەکانی کۆمەڵگە دەکەن، کە بەرپرسیارێتی هەڵبگرن و بەشداری پرۆسەی ئاشتیی بکەن.
پارتی کرێکارانی کوردستان ئەوەشی روون کردووەتەوە، "پێویستە هێزە نێودەوڵەتییەکان، بەرپرسیارێتی ئەو سیاسەتی جینۆسایدەی لە 100 ساڵی رابردوودا بەرانبەر بە کورد گیراوەتە بەر؛ لە ئەستۆ بگرن و رێگر نەبن لەبەردەم سیاسەتی دیموکراسیدا، داواشیان لێدەکەین، پشتگیری پرۆسەکە بکەن".
لە راگەیەنراوەکەیدا پەکەکە شەهیدبوونی دوو کادری پێشەنگ و سەرەکی پارتەکەی راگەیاند، کە فوئاد عەلی حەیدەری لە ساڵی 2018؛ رەزا ئاڵتونی لە 2019دا شەهیدبوون و ئاماژەی بەوەکردووە، "شەهید فوئاد عەلی وەک یەکێک لە دامەزرێنەرانی پارتەکە بە سیمبولی 'دڵسۆزی سەرکردایەتی، راستی و ژیانی پیرۆز' ناسێنرا، هەروەها شەهید رەزا ئاڵتونی هاوڕێی قۆناغەکانی سەرەتای رێبەر ئاپۆ وەک سیمبولی 'هاوڕییەتی ئازادی' ناسێنرا".
هەروەها داواش دەکەن، کە خەونەکانی سری سورەیا ئۆندەر بەدی بهێنرێت.
لە کۆتاییشدا پارتی کرێکارانی کوردستان 'پەکەکە' بە دروشمی:
"سۆسیالیزمی نەتەوەیی دەوڵەتدار شکست دەهێنێت، سۆسیالیزمی کۆمەڵگەی دیموکراسی دەگاتە سەرکەوتن. پێداگری لە مرۆڤایەتی پێداگرییە لە سۆسیالیزم-بژی سەرۆک ئاپۆ" کۆتایی بە راگەیەنراوەکەی هێناوە.
دوێنێ یەکشەممە، پەکەکە رایگەیاند، کۆنگرەی 12ی خۆیان لە رۆژانی 5 تا 7ی ئەم مانگەدا لە ناوچەکانی پاراستنی مەدیا "بە سەرکەوتوویی" لە دوو شوێنی جیاواز ئەنجام داوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە، دوای ١٠ ساڵ لە رێگریی دەسەڵاتدارانی توركیا، رۆژی ٢٨ی ١٢ی ساڵی رابردوو، رێگە درا وەفدێكی پەرلەمانتارانی پارتی یەكسانی و دیموكراسی 'دەم پارتی' بۆ دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان بچنە دوورگەی ئیمڕاڵی و لەگەڵیدا کۆببنەوە، کە کۆبوونەوەکەش سێ سەعاتی خایاند.
لە کۆتایی ساڵی رابردوو و سەرەتای ئەمساڵەوە پرسی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا سەری هەڵداوەتەوە و چەند جارێک وەفدی ئیمڕاڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری زیندانیکراوی پەکەکەیان کرد، لە رۆژی 27ی شوباتدا وەفدەکە پەیامێکی مێژووییان لەلایەن ئۆجەلانەوە بڵاوکردەوە و لە پەیامەکەدا عەبدوڵا ئۆجەلان رایگەیاندبوو: بانگەوازی چەکدانان دەکەم و بەرپرسیارێتییەکەی دەگرمە ئەستۆ. پێویستە پەکەکە گۆنگرە ببەستێت و خۆی هەڵبوەشێنێتەوە.
حەماس رایدەگەیەنێت: ئامادەین دەستبەجێ دانوستان دەستپێبکەین بۆ گەیشتن بە رێککەوتنی کۆتایی بۆ راگرتنی شەر و ئاڵوگۆرکردنی بەندکراوەکان
بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند: ئامەدەین بۆ دانوستان و گەیشتن بە ئاگربەست، هەروەها دەمانەوێت بگەینە رێککەوتنێک، کەرتی غەززە لەلایەن دەستەیەکی پیشەیی سەربەخۆوە بەڕێوەببرێت لە پێناو وەستاندنی جەنگ.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە چەند رۆژی رابردوودا پەیوەندیمان لەگەڵ ئیدارەی ئەمریکادا هەبووە بۆ چۆنییەتی گەیشتن بە ئاگربەست لە کەرتی غەززە.
حەماس روونیشیکردەوە، سەربازی ئیسرائیلی-ئەمریکی ئیدان ئەلکساندەر ئازاد دەکات، وەک هەنگاوێک بۆ ئاگربەست کردنەوەی دەرگاکان بەرووی کەرتی غەززەدا و گەیشتنی هاوکارییە مرۆییەکان.
جێگەی ئاماژەیە، لێپرسراوانی ئەمریکی، ئەم هەنگاوەی حەماسیان بە ئەرێنی وەسفکردووە بۆ راگرتنی جەنگ لە کەرتی غەززە.