ناتانیاهۆ دەڵێت: سوپاسی ترەمپ دەکەین لە بەرانبەر هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران.

بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، هەموو كارێك دەكەین بۆ پاراستنی داهاتووی ئیسرائیل و لەگەڵ ئەمریكا دەستكەوتی گەورەمان لە ئێران بەدەستهێنا.

وتیشی، نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەگۆڕین و بە هاوكاری ئەمریكا زیانی زۆرمان بە وێستگەی فۆردۆ گەیاندووە.

ناتانیاهۆ ئاماژەی بەوەشکرد، ئامانجمان نەهێشتنی هەڕەشەی ئەتۆمی و موشەكی بالیستی ئێران بوو، هەروەها زۆر نزیكین لە گەیشتن بە ئامانجەكانمان.

راشیگەیاند، بەزوو كۆتایی بە ئۆپراسیۆنەكەمان ناهێنین و زیاتر لە پێویست بەردەوامی پێنادەین، دەشڵێت، زیانی زۆر بەر بەشە گرنگەكانی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران كەوتووە.

ناتانیاهۆ لە کۆتاییدا وتی، زانیاری هەواڵگریمان هەیە سەبارەت بەوەی ئێران یۆرانیۆمی پیتێنراوی لەسەدا 60ـی خۆی لە کوێدا هەڵدەگرێت.

لە دیمەشقی پایتەختی سوریا لە تەقینەوەیەکی خۆکوژی رویدا و چەندین کوژرا و برینداربوونی لێکەوتوەتەوە.

میدیاکانی سوریا رایانگەیاندووە، لە کلێسای مار ئەلیاسی لە دیمەشق رویدا و دەیان کوژران و برینداری لێکەوتوەتەوە.

ئاماژەیان بەوەشکردوە، بەپێی زانیارییە سەرەتیاییەکان تەقینەوەکە خۆکوژی بووە و هەندێک لەبریندارەکان رەوانەی نەخۆشخانەکان کراون.

جێگەی ئاماژەیە، تائێستا هیچ راگەیەنراوێکی رەسمی سەبارەت بە چۆنییەتی تەقینەوە بڵانەکراوەتەوە، سەبارەت بە زیانە مرۆیی و مادییەکانی لە  ئەنجامی تەقینەوەکەدا لێی کەوتوەتەوە.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل سوپاسی دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکای کرد بۆ بۆردومانکردنی دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران.

ناتانیاهۆ رایگەیاند، بڕیارەکەی ئەمریکا بۆ بە ئامانجگرتنی دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران دروستە و جەختی لەوە کردەوە سەرۆکی ئەمریکا بە هێزێکی زۆرەوە مامەڵەی کردووە.

وتیشی، ترەمپ هەمیشە لە رێگەی هێزەوە جەخت لەسەر بنەمای ئاشتی دەکەنەوە.

سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ئاماژەی بەوەشکرد، مێژوو ئەوە تۆمار دەکات، کە ترەمپ رێگریکردوە لەوەی ئێران نەتوانێت مەترسیدارترین چەک بەدەستبهێنێت.

ئەمەش دوای ئەوەدێت، ترەمپ جەختیکردەوە، فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکا هێرشێکی زۆر سەرکەوتوویان بۆ سەر سێ دامەزراوە ئەتۆمییەکەی ئێران ئەنجامداوە کە بریتین لە فۆردو، نەتەنز و ئیسفەهان.

سەرۆک کۆماری ئێران جەخت دەکاتەوە، وڵاتەکەی لە هیچ بارودۆخێکدا چالاکییە ئەتۆمییەکانی خۆی راناگرێت، ئەمەش لەکاتێکدایە گرژییەکانی ناوچەکە بەرەو هەڵکشانی ئاڵۆزییەکانی ناوچەکە و شەڕی نێوان ئێران و ئیسرائیل بەردەوامی هەیە.

مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران راگەیاند: تاران ئامادەیە بۆ گفتوگۆ و هاوکاری، بەڵام هەر گوشارێک بە ئامانجی کۆتایی هێنان بە بەرنامە ئەتۆمییە ئاشتیخوازەکەمان رەتدەکەینەوە.

وتیشی، ئێمە ئامادەین بۆ گفتوگۆ و هاوکاری بۆ درووست کردنی متمانە لە بواری ئاشتیدا، بەڵام قبووڵ ناکەین چالاکییە ئەتۆمییەکەمان بۆ سفر کەم بکرێتەوە.

جێگەی ئاماژەیە، وڵاتانی ڕۆژئاوا بە سەرۆکایەتی ئەمریکا، ئێران تۆمەتبار دەکەن بەوەی کە هەوڵی پەرەپێدانی توانا ئەتۆمییە سەربازییەکان دەدات، ئەو تۆمەتە تاران بەردەوام رەتیدەکاتەوە و جەخت لەوە دەکاتەوە کە چالاکییە ئەتۆمییەکانی تەنیا بۆ مەبەستی ئاشتیانە و کەوتوونەتە ژێر چاودێری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی.

هەروەها دانوستانەکان بە ئامانجی زیندوکردنەوەی رێککەوتنە ئەتۆمییەکەی ساڵی 2015، ماوەی چەند مانگێکە لە نێوان پەرەسەندنی گرژییە ناوچەیی و سیاسییەکاندا وەستاون.

وەزیری دەرەوەی عیراق بە هاوتا ئێرانییەکەی راگەیاند، گرنگە بەپەلە بگەڕێنەوە بۆسەر مێزی دانوستان کە تاکە چارەسەری رەواندنەوەی گرژییەکانە.

فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی ئێران لە تورکیا لەگەڵ عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران کۆبووەوە و باسیان لە دوایین رەوشی رۆژهەڵاتی ناوەراست و شەڕی نێوان ئەو وڵاتە و ئیسرائیل، هەروەها کاریگەرییەکانی ئەو شەڕە و لەسەر ئاسایشی ناوچەکە کرد.

لە کۆبوونەوەکەدا فوئاد حسێن بە هاوتا ئێرانییەکەی راگەیاندووە، گرنگە بەپەلە بگەڕێنەوە بۆسەر مێزی دانوستان کە تاکە چارەسەری رەواندنەوەی گرژییەکان و دوورخستنەوەی ناوچەکەیە لە کارەسات.

ئاماژەی بەوەشکردووە، گرنگە ئیسرائیل بە زوویی هێرشەکانی بوەستێنێت و کەسانی مەدەنی لە مەترسییەکانی ئەم شەڕە دووربخرێنەوە. هەروەها جەختی لە چڕکردنەوەی هەوڵە دیبلۆماسییە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکان کرد بۆ هێوردکردنەوەی دۆخەکە.

میدیا ئێرانیەکان بڵاویانکردەوە کە چواردەیەمین زانای ئەتۆمی ئێران بەهۆی هێرشی ئیسرائیلەوە کوژرا.

ئاژانسی هەواڵی “میهر”ی ئێرانی لە راپۆرتێکدا ئاماژەی بەوە کرد کە “ئەیسار تەباتەبایی” ناوی ئەو زانا ئەتۆمییەیە کە لە ئەنجامی هێرشێکی مووشەکیی ئیسرائیل گیانی لەدەستداوە.

بە پێی زانیارییەکانی ئەو ئاژانسە ئێرانییە، ئەو هێرشە بۆ سەر ماڵی زانا ئەتۆمییەکە ئەنجامدراوە و هاوژینەکەشی لەگەڵیدا کوژراوە.

ئەم ئامارە ئاماژە بەوە دەکات کە لە ماوەی هەشت رۆژی رابردوودا، واتە لە سەرەتای شەڕی ئێران و ئیسرائیلەوە لە 13ی ئەم مانگەوە، ئیسرائیل توانیویەتی 14 زانای ئەتۆمی ئێرانی لەناوببات.

“گیدون ساعر” وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لە لێدوانێکدا ئاماژەی بەوە کرد کە بە یارمەتی ئەو ئۆپراسیۆنەی کە لە دژی زانا ئەتۆمی و فەرماندەکانی ئێران ئەنجامدراون، تواناکانی ئێران بۆ پەرەپێدانی چەکی ئەتۆمی بە ماوەی دوو بۆ سێ ساڵ دواکەوتووە.

ساعر رونیشی کردەوە کە ئەو زانا ئەتۆمییانەی کە تاکو ئێستا کوژراون، بەوردی کاریان دەکرد بۆ دروستکردنی چەکی ئەتۆمی. 

شەڕی نێوان ئێران و ئیسرائیل لە بەیانی رۆژی هەینی، 13ی ئەم مانگە دەستی پێکرد کاتێک ئیسرائیل بە بەکارهێنانی زیاتر لە 200 فڕۆکەی جەنگی، دەیان بارەگای سەربازی و بنکەی ئەتۆمی لە پایتەختی تاران و ناوچە جیاوازەکانی دیکەی ئێران بۆمباران کرد.

-----

لە کاتێکدا کە روبەروبوونەوەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران چوونەتە رۆژی نۆیەمی خۆیەوە، ئیسرائیل کاتز وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند سەعید ئیزەدی، فەرماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران بۆ کاروباری فەلەستین،یان لە هێرشێکدا کوشت.

کاتز لە راگەیەندراوێکدا کە ئەمڕۆ بڵاویکردەوە، رایگەیاند، هێزەکانی ئیسرائیل سەعید ئیزەدی ان کوشتووە، کە بەرپرسبووە لە پشتگیری کردن و پارەدارکردنی حەماس.

کاتز رونی کردەوە کە ئەو فەرماندەیەیان لە شوقەیەک لە شاری قوم لە ئێران کردووەتە ئامانج.

ئەمیر سەعید عیرفانی، نوێنەری ئێران لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، ئەمریکای بە پشتگیری کردن لە ئیسرائیل تۆمەتبارکرد.

نوێنەری ئێران لە ئەنجومەنی ئاسایش، لە وتەکەیدا لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی رایگەیاند: “بەڵگەی رون هەیە کە ئەمەریکا بەشداری راستەوخۆی لە جەنگەکەمان لە دژی ئیسرائیل کردووە، ئەمەش پێشێلکارییەکی ئاشکرای یاسا نێودەوڵەتییەکانە.”

نوێنەری ئێران تیشکی خستە سەر ئەوەی کە ئیسرائیل لە هێرشەکانیدا هاووڵاتیانی مەدەنی، فەرماندە سەربازییەکان، پسپۆڕان، پزیشکەکان، ئەندازیاران، هونەرمەندان و رۆژنامەنووسانی کردووەتە ئامانج.

بەوتەی عیرفانی: “لە سەرەتای ئەم جەنگەوە تا ئێستا پێنج نەخۆشخانە کراونەتە ئامانج، چەندین پزیشک و هاووڵاتیی مەدەنی کوژراون و برینداربوون، ئەمەش تیرۆر و تاوانی جەنگە.”

هێرشە نوێیەکانی ئیسرائیل

نوێنەری ئێران ئاماژەی بە هێرشەکانی 16ـی حوزەیرانی ئەمساڵ کرد کە تێیدا نەخۆشخانەی فارابی لە کرماشان، خاچی سووری نێودەوڵەتی و ئەمبوڵانسەکان کرانە ئامانج.

هەروەها باسی لە هێرشەکەی 18ـی حوزەیران کرد کە تێیدا دامەزراوەیەکی ئەتۆمی و سەنتەرێکی دروستکردنی سەنتەرفیوج کرایە ئامانج، کە لە ژێر چاودێری ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمیدا بوو.

عیرفانی داوای لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی کرد کە “دەستبەجێ ئیسرائیل وەکوو دەستدرێژی و تاوانی جەنگی بناسێنێت.”

هەروەها سەرنجی دایە سەر ئەوەی کە “ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم نابێت خۆیان لە بەرانبەر هێرشەکانی ئیسرائیل بێدەنگ بکەن.”

لە کۆتایی وتەکەیدا، نوێنەری ئێران دووپاتی کردەوە کە “بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران بەرنامەیەکی ئاشتییانەیە”، لە هەمان کاتدا ئاماژەی بەوە کرد کە “ئیسرائیل چەکی ئەتۆمی هەیە کە تا ئێستا راینەگەیاندووە.”

ئەم لێدوانانە لە کاتێکدا دێن کە ئاستی گرژی لە نێوان ئێران و ئیسرائیل لە ئاستێکی بەرزدایە و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی نیگەرانە لە بەرفراوانبوونی ملمانێکان لە هەرێمەکەدا.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ئەمڕۆ هەینی رایگەیاند، ئێران "خەڵکی مەدەنی دەکاتە ئامانج و ئێمەش خۆمان لەو کارە بەدوور دەگرین".

ناتانیاهۆ، وێڕای پشکنینی زیانەکانی مووشەکەکانی ئێران، رایگەیاند کە "ئێران خەڵکی مەدەنی دەکاتە ئامانج، ئێمەش لە بۆردومانەکانماندا خۆمان لەو کارە بەدوور دەگرین"، دەشڵێت "ئێمە تەنها دامەزراوە ئەتۆمی و سەربازییەکان دەکەینە ئامانج".

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: رێگە نادەین ئێران چەکی ئەتۆمی بەدەست بهێنێت... ئامانجی ئێمە لەناوبردنی بەرنامەی ئەتۆمی ئێرانە، توانای پێویستی ئەو کارەمان هەیە.

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئێران خاوەنی 28 هەزار موشەکە و هەوڵی پەرەپێدانی بۆمبی ئەتۆمی دەدات.

بەجیا، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دووپاتی کردەوە کە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا "سەرکردەیەکی گەورەیە، سوپاسی دەکەین بۆ هاوکارییەکانی"، ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەو (ترەمپ) "بڕیارەکانی خۆی دەدات".

پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هەینی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، هێرشی نوێیان بۆ سەر ئێران دەستپێکردووە و مووشەک هاوێژەکانی باشوری رۆژئاوای ئەو وڵاتەیان کردووەتە ئامانج.

هەروەها ئێران ئەمڕۆ هەینی چەند موشەکێکی بەرەو ئیسرائیل هەڵداوە. خزمەتگوزاری تەندروستی ئیسرائیلی بڵاویکردەوە "لە حەیفا 12 کەس برینداربوون کە دوو کەسیان باری تەندروستی ناجێگیرە".

هاوکات لەگەڵ هێرشەکان، عەلی خامنەیی، رابەری باڵای شۆڕشی ئیسلامیی ئێران لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاندووە، ئیسرائیل "ئێستا سزای خۆی وەردەگرێت".

ئیسرائیل دەڵێت: بەردەوام دەبین لە بۆردومانکردنی شوێنە ئەتۆمییەکانی ئێران، هەروەها خۆمان  بۆ ئەوە ئامادەکردووە جەنگەکە بۆ ماوەیەکی زۆر بەردەوام بێت.

لە کاتێکدا شەڕی ئیسرائیل و ئێران چوەتە هەفتەی دووهەمی خۆیەوە، سوپای ئیسرائیل دووپاتی کردوەتەوە کە ئۆپەراسیۆنەکانی دژ بە ئێران بەردەوام دەبێت تا گەیشتن بە هەموو ئامانجەکانی.

ئیڤی دیڤرین، وتەبێژی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، هێزەکانمان رۆژانی داهاتوو چالاکتر  دەبن و هێرشەکان فراوانتر دەکەین، وتیشی، رەنگە شەڕەکە بۆ ماوەیەکی زۆر بەردەوام بێت.

وتەبێژی سوپای ئیسرائیل ئاماژەی بەوەشکرد، هێزه سەربازییەکان بەردەوام دەبن له بۆردومانکردنی شوێنه ئەتۆمییەکانی ئێران.

ئەوەشی خستەڕوو، تاران بەردەوام دەبێت لە هێرشکردنە سەرمان و ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکە هێشتا کۆتایی نەهاتووە. بۆیە لەناوبردنی موشەک هەڵگرەکانی ئێران یارمەتی ئیسرائیل دەدات بۆ گەیشتن بە ئامانجە جەنگییەکانی.

سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاندووە، ئەوان هەمیشە ئاشتییان دەوێت، ئەگەر هێرشەکانیش بەبێ مەرج رانەگیرێن، ئەوا وەڵامەکانیان توندتر دەبێت.

مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاندووە، "هەمیشە ئاشتیمان ویستووە، بەڵام تاکە رێگای راگرتنی شەڕ لە ئێستادا راگرتنی بێمەرجی هێرشەکانی ئیسرائیل و کۆتایی پێهێنانیەتی بۆ هەتاهەتایە".

دەشڵێت: بەپێچەوانەوە وەڵامەکانمان توندتر و جێگای پەشیمانی زیاتری ئیسرائیل دەبێت.

ما همواره در پی صلح و آرامش بوده‌ایم، اما در شرایط فعلی تنها راه پایان جنگ تحمیلی، «توقف بی‌قید و شرط» تجاوز دشمن و تضمین قطعی برای پایان ماجراجویی‌های تروریست‌های صهیونیستی برای همیشه است.
در غیر این صورت پاسخ‌های ما به دشمن سخت‌تر و پشیمان‌کننده‌تر است.

— Masoud Pezeshkian (@drpezeshkian) June 20, 2025

وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاندووە، دوای ئەوەی بەو جۆرە رووبەڕووی ئیسرائیل بوونەوە، پێیان وایە وڵاتەکانی دیکە خۆیان لە شەڕەکە بەدوور دەگرن.

عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاندووە، دوای ئەو رووبەڕووبوونەوەی بەرانبەر ئیسرائیل ئەنجامیان دا پێیان وایە وڵاتانی دیکە خۆیان لە شەڕەکە بەدوور دەگرن.

ئاماژەی بەوەشکردووە، "تاوەکو هێرشەکانی ئیسرائیل بەردەوام بێت، ئامادە نین دانوستان لەگەڵ هیچ لایەنێکدا بکەین".

ئەمڕۆ هەینی، شەڕی نێوان ئیسرائیل و ئێران پێی نایە هەشتەم رۆژ و ئەگەرچی هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ لە یەکەم رۆژەوە لە ئارادایە، بەڵام تاوەکو ئێستاش هەردوولا بە چڕی هێرشەکانیان بۆسەر یەکتر بەردەوامە.

ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم رایگەیاند، زیان بە باڵەخانەی سەرەکی بنکەی ئاوی قورسی ئەتۆمی ئێران لە خونداب گەیشتووە.

ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم بە رەسمی زیانگەیشتن بە بنکەی ئاراکی رایگەیاند و ئاماژەی بەوەکردووە، لە هێرشەکانی ئیسرائیلدا بۆسەر ئێران، بۆردومانی بنکەی ئاوی قورسی ئاراک کراوە، کە یەکێکە لە بنکە ئەتۆمییەکانی ئاوی قورسی ئێران لە خونداب سەر بە پارێزگای مەرکەزی.

دوێنێ ئێران رایگەیاند، بۆردومانی بنکەی ئاراک کراوە و زیان بە بنکەکە گەیشتووە، ئەمڕۆش ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم پشتڕاستی کردەوە، بەڵام هیچ روونکردنەوەیەکی لەبارەی زیانەکانەوە نەخستووەتە روو.

ماوەی دوو رۆژە روسیا هۆشداریی بەردەوام دەداتە ئیسرائیل و ئەمریکا کە خۆیان لە بۆردومان کردنی بنکە ئەتۆمییەکانی ئێران بەدوور بگرن بۆئەوەی هیچ کارەساتێک بەدوای خۆیدا نەهێنێت.

دوێنێش وەزارەتی دەرەوەی روسیا باسی لەوەکرد، "بەهۆی بۆردومانەکانی ئیسرائیلەوە بۆسەر بنکە ئەتۆمییەکان، تەنها چەند میلیمەترێک لە کارەساتەوە دوورین".

توانای بەرپەرچدانەوەی هێرشەكانی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل لەلایەن سیستمی بەرگری وڵاتەكەوە كەمیكردووە، بەجۆرێك لە 24 سەعاتی رابردوودا توانیویەتی بەرپەرچی تەنها ٪65ی هێرشەكان بداتەوە.

لێپرسراوێكی باڵای پێشووی هەواڵگری ئیسرائیل كە هێشتا زانیاری رۆژانە لە حكومەتی وڵاتەكەوە پێدەگات بۆ تۆڕی هەواڵی ئێن بی سی ئەمریكی ئاشكراكردووە، گومبەزی ئاسنینی ئیسرائیل كە مەبەست لێی سیستمی بەرگری وڵاتەكەیە، لە 24 سەعاتی رابردوودا تەنها توانیویەتی ٪65ی ئەو موشەك و فڕۆكە بێفڕۆكەوانانە تێكبشكێنێت كە لە ئێرانەوە ئاڕاستەی ئیسرائیل دەكرێن، ئەوەش واتای ئەوە دەگەیەنێت سیستمەكە بەشێوەیەكی بەرچاو لاواز بووە، چونكە رۆژی پێشووتر توانای بەرپەرچدانەوەی ٪90 بووە.

لێپرسراوەكە رونیشیكردووەتەوە، ئێران هێشتا موشەكی پیشكەوتووی هەن و سوودیشیان لێ دەبینێت، دەشڵێت، هۆكاری كەمبوونەوەی توانای وەڵامدانەوەی ئیسرائیل دەگەڕێتەوە بۆ بەكارهێنانی موشەكی خێراتر لەلایەن ئێرانەوە، كە ئەوەش كاتی كەمتر دەهیڵێتەوە بۆ بەرپەرچدانەوەیان لەلایەن ئیسرائیلەوە.

بۆ حەوتەمین رۆژ لەسەریەک جەنگی نێوان ئیسرائیل و ئێران بەردەوامە، هاوکات سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، ئامادەی جەنگێکی درێژخایەنن.

وتەبێژی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، سەکۆی موشەکی دوور مەودای ئێران دەکەینە ئامانج و تائێستاش زیاتر لە 480 فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئێرانی خراونەتەخوارەوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئێمە ئامادەین بۆ شەڕێکی درێژخایەن، هەروەها سیستەمەکانمان لەسەر وشکانی و دەریا و ئاسمان بەبێ وەستان کاردەکەن.

لە 13ـی حوزەیرانەوە ئیسرائیل زنجیرەیەک هێرشی ئاسمانی و هێرشی بۆ سەر چەند ناوچەیەکی ئێران دەستپێکردووە و شوێنە سەربازییەکان و شوێنی هەڵدانی مووشەک و دامەزراوە ئەتۆمییەکانی کردووەتە ئامانج.

هەروەها دەیان فەرماندەی باڵای سەربازی ئێرانی لەهێرشەکاندا کوژران، هاوکات 10 زانای ئەتۆمی کوژراون.

دامەزراوەی ئەتۆمیی بوشەهر کێڵگەیەکی وزەی ئەتۆمی ئێرانە، بیرۆکەی دروستکردنی دامەزراوەکە دەگەڕێتەوە بۆ شا محەمەد رەزا پەهلەوی، کیڵگەکە دەکەوێتە باشووری تاران و 11 کیلۆمەتر لە ناوەندی شاری بوشەهرەوە دوورە و دەکەوێتە کەناراوەکانی کەنداوی خلیج، کە ئێران بە کەنداوی فارس ناوی دەبات.

ئێران لە ساڵی 1975دا بە هاوکاریی کۆمپانیا ئەڵمانییەکان دەستی بە بونیادنانی کێڵگەکە کرد، بەڵام لە ساڵی 1979 و لەدوای شۆڕشی ئیسلامی ئێرانەوە کارکردن لە کێڵگەکە راگیرا.

لە شەڕی 10 ساڵەی نێوان ئێران و عیراقدا کێڵگەکە چەندین جار بەر بۆردومان کەوتووە، کە دواتر لە ساڵی 1995دا ئێران لەگەڵ روسیا گرێبەستێکی 4 بۆ 6 ملیار دۆلاری ئەنجامدا بەمەبەستی تەواوکردنی دامەزراوەکە. لە ساڵی 2007 جارێکی دیکە بەهۆی مەترسییەوە کارکردن لە کێڵگەکەدا راگیرا و لە هەمان ساڵدا دەست بە کارکرایەوە تێیدا، لە کۆتاییدا لە ساڵی 2011 کردنەوەی دامەزراوەکە راگەیەنرا.

دامەزراوەی ئەتۆمیی بوشەهر بە پێچەوانەی بنکەکانی فۆردۆ و ئەسفەهان لەژێر زەویدا بونیاد نەنراوە، بەڵکو لە بۆ کەڵک وەرگرتن وەک باڵەخانە نزیکەی 19 مەتری لەژێر زەوییەوەیە.

دامەزراوەی بوشەهر پێچەوانەی بنکەکانی فۆردۆ و ئەسفەهانە و یۆرانیۆمی تێدا ناپیتێنرێت، بەڵکو بە سودوەرگرتن لە وزەی ئەتۆم کارەبا و وزەی تێدا بەرهەمدەهێنرێت.

پێکانی دامەزراوەکە بەمەبەستی لەناوبردنی ئەگەرێکی دوورە، چونکە تەقاندنەوەی دامەزراوەکە وەک تەقینەوەی چەکێکی ئەتۆمیی وایە کە وێرانکارییەکی گەورە بەدوای خۆیدا دەهێنێت.

ئەگەر شتێکی لەو جۆرە رووبدات و دامەزراوەکە بتەقێنرێتەوە، ئەوا بەهۆی ئەو تیشکانەی لێی دەردەچێت، بەنزیکەیی 50 کیلۆمەتری دەوری خۆی پیس دەکات و چیتر بە کەڵکی ژیان نامێنێت،  ئەوە جگە لەوەی دووهێندەی ئەو رووبەرە بە پاشماوەکانی پیس دەبێت و لەرێگای ئاو و هەواشەوە کاریگەرییەکەی دەگاتە زۆرینەی وڵاتانی جیهان. هەر بۆیە بەئامانجگرتن و پێکانی ئەو دامەزراوەیە ئەگەرێکی لاوازە.