رۆژهەڵاتی ناوەڕاست
ساڵح موسلیم ئەندامی دەستەی سەرۆكایەتی پەیەدە دەڵێت، هەموو گەلانی سوریا سیستەمێكی فیدراڵیزمی هاوشێوەی بەڕیتانیایان دەوێت لە سوریا.
ساڵح موسلیم، ئەندامی دەستەی سەرۆكایەتی پەیەدە لە چاوپێكەوتنێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، چاوەڕوانی ئەوە لە ئەحمەد شەرع سەرۆك كۆماری سوریا بۆ قۆناغی راگوزەر دەكەن، بە راستی سەرۆك بێت و كار بۆ تەواوی گەلانی سوریا بكات.
ئەوەشی خستەڕو، ئەو گروپە هاوپەیمانانەی توركیا كە هێرش دەكەنە سەر كوردانی سوریا، هاوبەشی ئەحمەد شەرعن و راگرتنی ئەو هێرشانە لە ئەستۆی ئەوە، هەرچەندە راگرتنی ئەو گروپانە بۆ ئەحمەد شەرع ئەركێكی سەختە.
ساڵح موسلیم ئاماژەی بەوەشدا، هەموو گەلانی سوریا داوای سیستەمێكی فیدراڵیزمی هاوشێوەی بەڕیتانیا لە سوریا دەكەن، كە سیستەمەكە بەپێی ناوچەكان بگۆڕێت، جەختیشیكردەوە، دەیانەوێت بەشێك بن لە كۆنفرانسی دیالۆگی نیشتمانی سوریا، بەڵام ئەگەر بەشداری كۆنفرانسەكە نەكەن، پابەندی بڕیارەكانیشی نابن.
لە بۆردوومانێكی ئیسرائیلدا لە باشوری لوبنان سەركردەیەكی حزبوڵا كوژرا.
میدیاكانی لوبنان بڵاویانكردەوە، شەوی رابردوو لە باشوری لوبنان ئیسرائیل ئۆتۆمبێلێكی كردوەتە ئامانج و بەهۆیەوە سەركردەیەكی حزبوڵا كوژرا و چوار كەسی تریش برینداربوون.
حزبوڵای لوبنانی لە راگەیەنراوێكدا ئیسرائیلی تۆمەتبار كرد بە پێشێلكردنی رێككەوتنی ئاگربەست لە لوبنان.
هاوكات، سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، لە باشوری لوبنان سەركردەیەكی دیاری حزبوڵای لوبنانی كە لێپرسراوی یەكەی ئاسمانی گروپەكە بووە كراوەتە ئامانج و كوژراوە.
دەشڵێت، ئەو سەركردەیەی حزبوڵا پێشێلی رێككەوتنی كردووە و رۆڵی هەبووە لە ئاڕاستەكردنی فڕۆكەی بێفڕۆكەوان بۆ ناو خاكی ئیسرائیل.
ئێران لە پەیوەندی ناڕاستەوخۆدایە لەگەڵ ئیدارەی نوێی سوریا و بۆ یەكەمجاریش لەدوای كەوتنی ئەسەدەوە پەیامی لە دیمەشقەوە پێگەیشتووە.
محەمەد رەزا شێبانی نوێنەری تایبەتی وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ كاروباری سوریا رایگەیاند، تێڕوانینی تاران بۆ پێشهاتەكانی سوریا و گەڕاندنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ دیمەشق، تێڕوانینێكی پێشوەختەیە بۆ داهاتوو.
وتیشی، بە وردی بەدواداچوون بۆ پێشهاتەكانی سووریا دەكەن و دژایەتی وڵاتەكەشی بۆ هەر دەستوەردانێكی دەرەكی لە سوریا دووپاتكردەوە، جەختیشیكردەوە، پەیامێكی نوێیان لە دیمەشقەوە پێگەیشتووە بۆ ئاسایی كردنەوەی پەیوەندییەكانیان.
ئێران كە هاوپەیمانێكی نزیكی بەشار ئەسەد بوو لە سوریا، لەدوای كەوتنییەوە لە 8ی كانوونی یەكەمی 2024، تاران هەموو جۆرە پەیوەندییەكی دیبلۆماسی لەگەل دیمەشقدا پچڕاندووە.
دژی رێگریی لە نیشتنەوەی فڕۆكەیەكی ئێران، لایەنگرانی حزبوڵا لە پایتەختی لوبنان خۆپیشاندانیان كرد و هێرشیشیانكردە سەر هێزەكانی ئاشتیپارێز.
شەوی هەینی لایەنگرانی حزبوڵای لوبنان لە نزیك فڕۆكەخانەی بەیروت دژی رێگریی لە نیشتنەوەی فڕۆكەیەكی ئێران خۆپیشاندانیان كرد و خۆپیشاندانەكەش توندوتیژیی لێكەوتەوە.
میدیاكانی لوبنان بڵاویانكردوە لایەنگرانی حزبوڵا وەك پشتیوانیی لە ئێران رێگای سەرەكیی فڕۆكەخانەی بەیروتی پایتەختیان داخستوە و هێرشیانكردوەتە سەر ئۆتۆمبێلی هێزەكانی ئاشتی پارێز و سوتاندویانە و ئەندامێكی هێزەكە برینداربووە.
سەرۆك وەزیرانی لوبنان: ئیدانەی هێرشەكانی سەر هێزەكانی ئاشتی پارێز لە بەیروت كرد و سوپاسی رۆڵی ئەو هێزانەی كرد لە وڵاتەكەی.
لوبنان لەم هەفتەیەدا گەشتێكی ئاسمانی ئێرانی ڕاگرت دوای ئەوەی سوپای ئیسڕائیل تارانی تۆمەتبار كرد بە بەكارهێنانی فڕۆكەی مەدەنی بۆ گواستنەوەی پارە بە قاچاخ بۆ بەیروت تاوەكو حزبوڵا پڕچەك بكات.
ئێرانیش وەك كاردانەوەیەك بەو كارە ڕێگەی نەدا فڕۆكە لوبنانییەكان لە تاران بنیشنەوە كە بۆ گواستنەوەی ژمارەیەك هاوڵاتی لوبنانی گەشتیكردبوو.
هەسەدە رایگەیاند، هەر كۆنفرانسێكی نیشتمانی لە سوریا بەبێ بەشداری كورد بكرێت، پابەندی ئەنجام و بڕیارەكانی نابن.
دوای ئەوەی پێكهێنانی لێژنەی ئامادەكاری بۆ كۆنفرانسی دیالۆگی نیشتمانی سوریا راگەیەنرا كە هیچ كوردێكی تیدا بەشدار نییە، ساڵح موسلیم ئەندامی سەرۆكایەتیی پارتی یەكێتی دیموكرات رایگەیاند، ئەو لیژنەیەی كە پێكهێنراوە نوێنەرایەتی یەك رەنگ دەكات و تەنها بۆ دڵخۆشكردنی هەندێك لایەنی دەرەكی پێكهێنراوە.
وتیشی، ئەگەر بێت و بە شێوەیەكی دادپەروەرانە مامەڵە لەگەڵ كوردەكان نەكرێت ئەوە ئەوان پابەندی ئەنجام و بڕیاری هیچ كۆنفرانسێك نابن.
هاوكات، فەرهاد شامی، بەڕێوەبەری راگەیاندنی هێزەكانی سوریای دیموكرات هەسەدە ئاماژەی بەوەکرد، هەر كۆنفرانسێك لە سوریا كە هێزەكانی هەسەدە یان ئیدارەی خۆسەر بەدەر بكات، نیشتیمانی و یەكگرتوو نابێت و مەبەست لێی دووبارەكردنەوەی سیاسەتەكانی پێشوو و دوورخستنەوەی بەشێك پێكهاتەكانە لە سوریا.
ئەمە لەكاتێكدایە، سەرەڕای پێكهێنانی لیژنەیەكی حەوت كەسی بۆ ئامادەكاری بەستنی كۆنفرانسی نیشتمانی لەلایەن سەرۆكایەتی سوریا، تاوەكو ئێستا هیچ وادەیەك بۆ ئەنجامدانی كۆنفرانسەكە دیارینەكراوە.
واشنتن: ئامادەین بۆ وەرگرتنی هەر پێشنیازێكی عەرەبی سەبارەت بە غەززە
ئەمریكا ئامادەیی دەردەبڕێت بۆ وەرگرتنی هەر پێشنیازێكی عەرەبی سەبارەت بە داهاتووی غەززە و ئاوەدانكردنەوەی.
ماركۆ رۆبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، بەو پێیەی زۆرێك لە وڵاتانی جیهان لە نێویاندا وڵاتانی عەرەبی پێشنیازەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكایان سەبارەت بە ئاوەداكردنەوەی كەرتی غەززە رەتكردەوە، لە ئێستادا واشنتنن ئامادەیە بۆ وەرگرتنی پێشنیازی نوێ و باشتر سەبارەت بە داهاتووی ئەو كەرتە.
وتیشی، هیوادارن ئەوان بیرۆكەی باشیان هەبێت و جێگای سەرنجی تڕەمپ بێت.
رۆبیۆ راشیگەیاند، هەموو ئەو وڵاتانە باس لەوە دەكەن كە چەندە گرنگی بە فەڵەستینییەكان دەدەن، بەڵام هیچ كامیان ئامادەنین وەریانبگرن، هیچیشیان بۆ غەززە نەكردووە.
پیشتر، دۆناڵد تڕەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاندبوو دانیشتوانی غەززە دەگوازیتەوە بۆ وڵاتانی دراوسێ بە تایبەتیش بۆ ئوردن و میسر، وتیشی، ئەگەر پابەند نەبن ئەوە هاوكاریەكانی وڵاتەكەی بۆ ئەو دوو وڵاتە رادەگرێت.
لە ئەمریکا 350 حاخام رایانگەیاند، دژی پلانەکەی دۆناڵد ترەمپن لەبارەی راگواستنی فەڵەستینییەکان لە غەززە و دەست بەسەرداگرتنی بەسەر غەززە.
ئەو 350 حاخامە بە ئیمزاکردنی بەیاننامەیەک کە لە رۆژنامەی "نیویۆرک تایمز" بڵاوکراوەتەوە رایانگەیاندووە، دژی پلانەکەی سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپن لەبارەی راگواستنی فەڵەستینییەکان لە غەززە و دەست بەسەرداگرتنی غەززدا.
راگەیەنراوەکەیان لەژێر ناوی "ترەمپ داوای دەرکردنی ھەموو فەڵەستینییەکان لە غەززە دەکات. جولەکەکان دەڵێن نەخێر بۆ پاکتاوی نەژادی"، لە رۆژنامەی "نیویۆرک تایمز" بڵاوکردووەتەوە.
رۆژی 4ی ئەم مانگە سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ رایگەیاندبوو، پلانی ھەیە، لەوەی دوای راگواستنی فەڵەستینییەکان لە کەرتی غەززە، دەست بەسەر غەززەدا بگرن.
هاوسه‌رۆكی كه‌جه‌كه رایگه‌یاند، ئۆجه‌لان نامه‌یه‌كی بۆ ناردوون و تیایدا هه‌نگاوێكی گرنگی بۆ چاره‌سه‌ریی پرسی كورد و دیموكراسیی له توركیا ده‌ستپێكردوه كه پێویسته پشتیوانیی بكرێت.
جه‌میل بایك، هاوسه‌رۆكی كۆما جڤاكێن كوردستان - كه‌جه‌كه له چاوپێكه‌وتنێكی ته‌له‌ڤیزیۆنیدا سه‌باره‌ت به تێپه‌ڕبوونى 26 ساڵ به‌سه‌ر ده‌ستگیركردنی عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان، رێبه‌ری زیندانیكراوى پارتی كرێكارانی كوردستان- په‌كه‌كه رایگه‌یاند، ئۆجه‌لان خوازیاره پرسی كورد له باكوری كوردستان و توركیا به یاسایی و سیاسیی چاره‌سه‌ر بكرێت، به‌ڵام تا له زیندان ئازاد نه‌كرێت پڕۆسه‌ی ئاشتی له باكوری كوردستان و توركیا سه‌ركه‌وتو نابێت.
وتیشی، هه‌نگاوه‌كانی ئۆجه‌لان پرسی كوردی به بنه‌ما وه‌رگرتوه، به‌ڵام هه‌ندێك لایه‌نی توركیا تا ئێستاش خوازیاری به‌رده‌وامى شه‌ڕن و كه‌سانی خه‌یانه‌تكاریش ده‌یانه‌وێت به ناوی به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی كورده‌وه به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆیان بپارێزن
سەرۆكایەتی سوریا رەتیدەكاتەوە دانوستانەكانیان لەگەڵ هەسەدە كۆتایی هاتبێت .
دوای ئەو هەواڵانەی سەبارەت بە كۆتاییهاتنی دانوستانەكانی نێوان هەسەدە و دەسەڵاتی راگوزەری سوریا بڵاوكراوەیەوە، سەرۆكایەتی سوریا راگەیەندراوێكی لەوبارەیەوە بڵاوكردەوە و تێیدا رەتیكردەوە دانوستانەكانیان لەگەڵ هەسەدە كۆتایی هاتبێت و دوپاتیشكراوەتەوە كە ئەو هەواڵانەی لەوبارەیەوە بڵاوكراونەتەوە ، هیچ بنەمایەكیان نیە .
هەفتەی رابردوو ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا دوپاتیكردەوە كە دانوستانەكانیان لەگەڵ هەسەدە بەردەوام دەبێت، چونكە ئامانجیانە هەموو گروپە چەكدارەكان لە چوارچێوەی سوپای سوریادا یەكبخەنەوە .
تا ئێستاش چەند جارێك فەرماندەكانی هەسەدە رایانگەیاندووە، ئامادەن بچنە ناو سوپای سوریاوە بەڵام بۆ ئەو هەنگاوە چەند مەرجێكیان هەیە و تا بە تەواوی دەستوری نوێ دانەرێژرێت و شێوە و پێكهاتەی سوپا روون نەبێتەوە ، ئامادە نین چەك دابنێن .
رۆژنامەی وۆڵ ستیرت جۆرناڵ رایگەیاندووە، هەواڵگری ئەمریکا لە راپۆرتێکدا باسی لە ویستی ئیسرائیل کردووە، بۆ هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران.
بەپێی هەواڵێکی رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ (WSJ)، دەزگای هەواڵگریی ئەمریکا راپۆرتی داوە لەبارەی خواستی ئیسرائیل و زانیاری ئەوەی تێدایە کە ئیسرائیل خۆی بۆ هێرشکردنە سەر ئێران ئامادە کردووە.
لە راپۆرتەکەدا ئاماژە بەوەشدراوە، ژێرخانی سەربازیی ئێران لاواز بووە و رەنگە چالاکییە سەربازییەکانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زیاد بکات.
لە دووەم راپۆرتیشدا هەواڵگریی ئەمریکاوە ئەوەی خستووەتە روو، لە یەکەم رۆژەکانی سەرۆکایەتی دۆناڵد تڕەمپەوە، ئیسرائیل لە ئامادەکارییدایە و ئەگەری پشتیوانی ترەمپ بۆ هێرشەکە بەراورد بە بایدن بەرزترە.
ئەوەش هاتووە، لە هێرشەکەدا ئیسرائیل پێویستی بە پشتیوانی سەربازی و تەقەمەنی ئەمریکا دەبێت.
وەزارەتی بەرگری سوریا یەکەم ئاهەنگی دەرچوونی سەربازیی بۆ زیاتر لە ٣٠٠ سەربازی سوپا لە شاری حەلەب رێکخست.
٣٠٠ کەس کە خوازیاری وەرگرتن بوون لە سوپای سوریادا، دوای مانگێک کۆتایی بە مەشق و راهێنانیان هات.
رێوڕەسمی کۆتاییهاتنی خولی سەربازیی بۆ یەکەمجار دوای ٦١ ساڵ لە دەسەڵاتدارێتی بەعسی سوریا لە گۆڕەپانی سەعدوڵلا ئەلجبووری لە حەلەب بەڕێوەچوو.
لە رێوڕەسمەکەدا جێگری پارێزگاری حەلەب و فەرماندە سەربازییەکانی ناوچەکە بەشدار بوون.
وابڕیارە سعودییە میوانداری جامی جیهانی 2034بکات و باڵیۆزی سعودییەش لە بەریتانیا بە نیویۆرک تایمزی راگەیاندووە؛ ئێمە رێگە نادەین بە خواردنەوەی کحول بە میوانان لە کاتی یارییەکاندا و کولتووری خۆمان ناگۆڕین بۆ کەسانی تر.
خالید بن بندر باڵیۆزی سعودییە لە بەریتانیا دەشڵێت: "ئێمە لە ئێستادا ڕێگە بە خواردنەوە کحولییەکان نادەین، بەڵام میوانەکانمان دەتوانن لەوێ کاتێکی خۆش بەسەر بەرن، هەموو کەسێک کولتووری تایبەتی خۆی هەیە، ئێمەش دڵخۆشین بە هاتنی خەڵک بۆ ناو کلتورەکەمان، بەڵام نامانەوێت بیگۆڕین بۆ کەسانی تر."
ساڵی 2024 فیدراسیۆنی نێودەوڵەتی تۆپی پێ(فیفا) رایگەیاند کە سعودیە شەرەفی میوانداریکردنی مۆندیالی 2034ـی پێدراوە، کە وابڕیارە بە بەشداری 48 وڵات بەڕێوەبچێت، ئەمەش یەکەمجارە لەمێژووی سعودییەدا.
سعودیە لە دوای قەتەر کە ساڵی 2024 میوانداری مۆندیالی کرد، دەبێتە دووەم وڵاتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە میوانداری جامی جیهانی فیفا بکات.
ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا پەیوەندی تەلەفۆنی لەگەڵ ئەحمەد شەرع سەرۆکی قۆناغی راگوزەری سوریا ئەنجامداو تیایدا پشتیوانی خۆی بۆ ئەو وڵاتە دوپات کردەوە.
کۆشکی کریملین رایگەیاند: پوتن لە وتووێژێکدا لەگەڵ ئەحمەد شەرع جەختی لە هەڵوێستی خۆی کردووەتەوە بۆ پشتیوانی لە یەکگرتوویی و سەروەری و یەکپارچەیی خاکی سووریا.
لە بەیاننامەکەدا ئاماژە بەوە کراوە، ئەو دوو سەرۆکە چەند بابەتێکیان تاوتوێ کردووە کە پەیوەندییان بە هاوکاریی کردەیی لە بوارەکانی بازرگانی، ئابووری، پەروەردەیی و بوارەکانی دیکەدا هەیە.
ئەم پەیوەندییە تەلەفۆنە، یەکەم وتووێژی تەلەفۆنی نێوان پوتین و ئەحمەد شەرعە، بەڵام پێشتر لەگەڵ میخائیل بۆگدانۆڤ، جێگری وەزیری دەرەوەی روسیا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتەلەفۆن قسەی کردووە.
بەهۆی شەپۆلی بەفر و سەرماوە لە 21 پارێزگای ئێران دەوام راگیراوە و کارەبای چەند ناوچەیەکیش پچڕاوە.
شەپۆلی بەفر و باران و سەرما وڵاتانی دراوسێی عیراقی گرتووەتەوە، باکووری کوردستان و تورکیا لەلایەک و رۆژهەڵات و ئێرانیش لەلایەک دیکەوە.
لەئێستادا بەهۆی ئەو شەپۆلە بەفربارینەی ئێرانی گرتووەتەوە، جوڵە وەستاوە و ناوەندەکانی خوێندن داخراون، دەوام لە سەرجەم فەرمانگەکاندا راگیراوە و بانکەکانیش چەند لقێکی دیاریکراویان کراوەن.
بەپێی هەواڵی میدیاکان، بەهۆی ئەو شەپۆلی بەفربارینەوە لە 21 پارێزگای ئەو وڵاتە دەوام راگیراوە، هەروەها ناوەندە تەندروستییەکانیش داخراون، تەنها بەشی فریاکەوتن بە کراوەیی ماوەتەوە.
لەلایەکی دیکەوە کۆمپانیای توانیز تایبەت بە کارەبا رایگەیاندووە، لە چەند ناوچەیەکدا کارەبا پچڕاوە و سەرقاڵی ئەوەن چی زووە هێڵەکانی کارەبا چاکبەکەنەوە و کارەبا بگەڕێننەوە بۆ دانیشتووانی ئەو ناوچانە.
کەشناسیی وڵاتەکەش هۆشداری داوە، شەپۆلی سەرما تاوەکو کۆتایی ئەم هەفتەیە بەردەوام دەبێت و بەفربارین لە چەند ناوچەیەکیش بەردەوام دەبێت. پێشبینیش دەکات، خێرایی با لە 10 پارێزگا بەشێوەیەکی بەرچاو زیاد بکات.
بەرپرسانی وڵاتەکەش داوا لە هاوڵاتیان دەکەن، بۆ کاری زۆر پێویست نەبێت لە ماڵ نەچنە دەرەوە.
توركیا هێرشەكانی بۆسەر كۆبانێ چڕتر كردوەتەوە و هەسەدەش رایگەیاند، تەنها لە 24 سەعاتی رابردوودا دەوروبەری بەنداوی تشرین 140 جار تۆپباران كراوە.
هێزەكانی سوریای دیموكراتی-هەسەدە بڵاویكردەوە، فڕۆكە جەنگییەكان و فڕۆكە بێفڕۆكەوانەكانی توركیا هێرشەكانیان دژی كۆبانێ لە رۆژئاوای كوردستان زیاتر كردووە، هاوكات چەكدارانی سوری هاوپەیمانی توركیاش 10 گوندی نزیك پردی قەرەقۆزاق و بەنداوی تشرین تۆپباران كردووە.
هەسەدە ئاماژەی بەوەشكردووە، تەنیا لە 24 سەعاتدا گوندەكانی ئەلتینا، جەدە، بیر حەسەن، خەسەق و دیكان و ئەلسانا و گرێ سێڤێ لە لایەن توركیا و چەكدارانی هاوپەیمانییەوە 140 جار بە تۆپ و هاوەن و كراونەتە ئامانج.
هاوكات فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا شارۆچكەی شێخلەر-یان لە رۆژئاوای كۆبانێیان بۆردومان كرد.
ئەمریكا داواكارییەكی ئیسرائیل بۆ دواخستنی وادەی كشانەوەی سوپای ئیسرائیل لە باشوری لوبنان رەتدەكاتەوە .
لێپرسراوێكی ئەمریكی بە رۆژنامەی "تایمز ئۆف ئیسرائیل"ی راگەیاندووە، واشنتن بریاری داوە پابەند بێت بەو وادەیەی بۆ كشانەوەی كۆتایی سوپای ئیسرائیل لە باشوری دانراوە كە 18ی شوباتە و داواكارییەكەی ئیسرایلی بۆ درێژكردنەوەی وادەكە رەتكردووەتەوە.
هەروەها ئاشكرایكردووە، مۆرگان ئۆرتاگۆس نێردەی ئەرمریكا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەراست سەردانی لوبنان و ئیسرائیلیشی كردووە بۆ ئاگاداربوون لە رەوشی ئاگربەستی راگرتنی جەنگ لە باشوری لوبنان و دوپاتیشیكردووەتەوە كە 18ی شوبات وادەیەكی جێگیركراوە بۆ كشانەوەی تەواوی هێزەكانی سوپای ئیسرائیل لە لوبنان .