جیهان
هەسەدە رەتیدەكاتەوە لە دێرەزوور كشابێتەوە و ئەنجومەنی سەربازیی ناوچەكەش دەڵێت، بەردەوامن لە ئەركەكانیان بۆ پاراستنی ئاسایشی دێرەزوور.
ئەنجومەنی سەربازیی دێرەزور لە بەیاننامەیەكدا رەتیكردوەتەوە، شەڕڤانان لە دێرەزور كشابێتنەوە و جەخت لەوەدەكاتەوە بۆ پاراستنی ئاسایشی ئەو شارە لە شوێن و ئەركی خۆیاندان.
لە بەیاننامەكەدا ئاماژە بەوەشكراوە، سەرجەم ئەو بانگەشانەی كە دەوترێت شەڕڤانانی هێزەكانی سوریای دیموكرات هەسەدە لە دێرەزور كشاونەتەوە دوورن لە راستییەوە و ئەو هێزانە لە شەشی مانگەوە بە تەواوەتیی لە دێرەزور جێگیربوون.
ئەنجومەنی سەربازیی جەختی لەوەشكردوەتەوە، ئەوان بە ئامانجی پاراستنی دانیشتوانی دێرەزور لەو ناوچەیە و رۆژئاوای روباری فورات جێگیر بوون.
گروپە چەكدارەكانی سوریا كۆنترۆڵكردنی دیمەشقی پایتەخت و كۆتایهاتنی دەسەڵاتی بەشار ئەسەدیان راگەیاند.
گروپە چەكدارەكان بڵاویانكردەوە، بەیانی ئەمرۆ بەبێ هیچ بەرەنگاربونەوەیەك چونەتە شاری دیمەشقەوە، ئاماژەیان بەوەشداوە سەردەمی تاریكی لە سوریا كۆتایی هات و سەرەتای سەردەمێكی نوێ لە وڵاتەكە دەستیپێكردووە، دواتریش لە رێی تەلەفزیۆنی رەسمی سوریاوە كۆنترۆڵكردنی شاری دیمەشق و كۆتاییهاتنی سەردەمی ئەسەدیان راگەیاند، هەروەها فرۆكەخانەی دیمەشق لەلایەن گروپە چەكدارەكانەوە كۆنترۆڵكرا و سەرجەم گەشتە ئاسمانییەكانی راگیران.
روانگەی سوریش بۆ مافەكانی مرۆڤ رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمرۆ بەشار ئەسەد لە رێی فرۆكەیەكەوە دیمەشقی بەجێهێشتووە و بەرەو شوێنێكی نادیار رۆیشتووە، چەند سەرچاوەیەكیش باس لە كەوتنە خوارەوەی فرۆكەكەی ئەسەد كردووە، بەڵام تا ئێستا ئەو هەواڵە پشت راست نەكراوەتەوە .
هاوكات محەمەد غازی جەلالی سەرۆك وەزیرانی سوریا رایگەیاندوە، حكومەتی سوریا ئامادەیە هاوكاری هەر سەركردایەتیەك بكات كە گەل هەڵیدەبژێرێت و ئامادەشن بۆ رادەستكردنی دەسەڵات، راشیگەیاندووە، لەگەڵ ئیدارەی ئۆپراسیۆنە سەربازییەكان لە پەیوەندیدان و رێكەوتون لەسەر گرنگیی پاراستنی دەزگا حكومییەكان.
مەڵوم كۆبانێ؛ فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات پەیامێكی سەبارەت بە رووداوەكانی سوریا بڵاوكردەوە و دەڵێت، دەرفەتێكە بۆ بنیاتنانی سەردەمێكی نوێ.
لەو پەیامەیدا كە لە تۆری كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردووەتەوە مەزڵوم كۆبانێ دەڵێت، لە ساتێكی مێژووییدا دەژین لە سوریا كە شایەتحاڵی رووخانی رژێمی ستەمكارین لە دیمەشق.
دەشڵێت، ئەم گۆڕانكارییە دەرفەتێكە بۆ بنیاتنانی سوریایەكی نوێ لەسەر بنەمای دیموكراسی و دادپەروەری كە مافەكانی هەموو سوورییەكان دەستەبەر بكات.
لە باكوری رۆژهەڵاتی سوریا باری نائاسایی راگەیەنرا و خەڵكی رۆژئاواش دڵخۆشن بە روخانی بەشار ئەسەد و پەیكەری حافز ئەسەد لە قامیشلۆ روخێنرا.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند؛ خۆبەڕێوبەری باكور و رۆژهەڵاتی سوریا باری نائاسایی راگەیاندوە و داوای لە هاوڵاتییانی رۆژئاوای كوردستان و ئەو ناوچانە كردوە بە هەستیاریی و بەرپرسیارانە لە ئاست ئاسایش و پاراستنی ناوچەكانیاندا مامەڵە بكەن.
دوای بڵاوبونەوەی هەواڵی روخانی بەشار ئەسەد خەڵكی رۆژئاوای كوردستان بە گردبونەوە و رێپێوان دڵخۆشی خۆیان دەڕبڕی.
پەیامنێری كوردسات نیوز لە قامیشلۆ رایگەیان،د ژمارەیەك خەڵك و خۆپیشاندەر پەیكەری حافز ئەسەد باوكی بەشار ئەسەدیان لە گۆڕەپانی چوار گۆشەی ئەمنیی قامیشلۆ شكاندوە و هێناویانەتە خوارەوە و دڵخۆشن بە روخانی دەسەڵاتی ئەسەد.
هاوكات لە شاری حەسەكە لە رۆژئاوای كوردستان دانیشتوانی ئەو شارە دڵخۆشیی خۆیان بە روخانی ئەسەد دەڕبری.
وەزیرانی دەرەوەی پێنج وڵاتی عەرەبی و پرۆسەی ئاستانە راگەیەنراوێکیان لەبارەی رەوشی سوریا بڵاوکردەوە و رایانگەیاند، قەیرانی سوریا هەڕەشەیە بۆ سەر ئاسایشی ناوچەكە و جیهان.
وەزیرانی دەرەوەی پێنج وڵاتی عەرەبی و پرۆسەی ئاستانە راگەیەنراوێکیان لەبارەی رەوشی سوریا بڵاوکردەوە و تێیدا ئاماژەیان بەوەکرد، درێژەدان بە قەیرانی سوریا پێشهاتێكی مەترسیدارە و قەیرانی سوریا هەڕەشەیە بۆ سەر ئاسایشی ناوچەكە و جیهان.
ئەوەش خراوەتەڕوو، قەیرانی سوریا پێویستی بە چارەسەری سیاسی و راگرتنی شەڕە، هەروەها رێككەوتن لەسەر زیادكردنی هاوكارییەكان بۆ گەلانی ئەو وڵاتە.
بەپێی راگەیەنراوەکە، بۆ دەستپێكردنی پرۆسەی سیاسی دەبێت شەڕ لە سوریا رابگیرێت و پێویستە پرۆسەی سیاسی سوریا لە ئاژاوە و تیرۆر بپارێزێت.
گروپی "چەكداریی تەحریر شام" دەستپێكردنی قۆناغی گەمارۆدانی دیمەشقی راگەیاند، سوپای سوریاش لە شاری حومس كشایەوە، ئەمریكاش پێشبینی روخانی حكومەتی سوریا دەكات.
حەسەن عەبدولغەنی، فەرماندە لە گروپی چەكداری "تەحریر شام"، دەستپێكردنی قۆناغی گەمارۆدانی دیمەشقی پایتەختی راگەیاند و دەشڵێت، ئامادەنین لە ژێر هیچ بارودۆخێكدا چەكی كیمیایی بەكاربهێنن، روانگەی سوریش بۆ مافەكانی مرۆڤ بڵاویكردەوە، چەكدارانی تەحریر شام ژمارەیەك گوندی دەوروبەری دیمەشقی كۆنترۆڵكردووە و لەئێستاشدا تەنها چەند كیلۆمەترێك لە سەنتەری شاری دیمەشقەوە دوورن.
هاوكات، ئاژانسی بلومبێرگ بڵاویكردەوە، بەشار ئەسەد لە مەترسییەكی گەورە دایە و پێشنیازی گفتوگۆی لەگەڵ ئۆپزسیۆنی سوریا و نووسینەوەی دەستووری نوێ كردووە، هاوكات ئامادەیە بۆ رێككەوتن ئەگەر رێگەی پێبدرێت چەند ناوچەیەكی لەژێر دەسەڵات بمێنێتەوە، یاخود گەرەنتی دەرچوونی بە سەلامەتی لە سوریا بكرێت.
كەناڵی سی ئێن ئێنیش بڵاویكردەوە، لێپرسراوانی ئیدارەی بایدن چاودێری دۆخی سوریا دەكەن و پێشبیندەكەن لە چەند رۆژی داهاتوودا رژێمی سوریا بروخێت، دەشڵێت، وێڕای ئەوەی هێزێكی پەرتەوازە لە سوپای سوریا ماوەتەوە بۆ پارێزگاریكردن لە دیمەشق، بەڵام بەشار ئەسەد لە هیچ شوێنێك دیارنییە و پێدەچێت لە تاران بێت.
پێشتر، سەرۆكایەتی كۆماری سوریا رەتیدەكاتەوە بەشار ئەسەد دیمەشقی جێهێشتبێت و دەڵێت، ناوبراو لە دیمەشق سەرقاڵی راپەڕاندنی ئەركەكەیەتی، سەرۆك ئەركانی سوپای سوریاش دڵنیایی دەدات لە پاراستنی دیمەشق و دەڵێت، ئۆپراسیۆنەكانیان دژی تیرۆریستان بەردەوام دەبێت و ئەو ئاژاوەگێڕییەی تیرۆریستان لە هەوڵی سەپاندنیدان كۆنترۆڵی دەكەن.
ئەوەش لەكاتێكدایە، ئەمریكا و فەڕەنسا رەتیدەكەنەوە دەستێوەردان لە گرژییە ناوخۆییەكانی سوریا بكەن و وەزارەتی ناوخۆی عیراقیش دەڵێت، چاودێری دۆخی سوریا دەكەن و ئامادەكاری بۆ خراپترین ئەگەر دەكەن.
گروپی چەكداریی تەحریر شام دەستپێكردنی قۆناغی گەمارۆدانی دیمەشقی راگەیاند و سەرۆكایەتی كۆماری سوریاش رەتیدەكاتەوە، بەشار ئەسەد دیمەشقی جێهێشتبێت.
حەسەن عەبدولغەنی، فەرماندە لە گروپی چەكداری تەحریر شام، دەستپێكردنی قۆناغی گەمارۆدانی دیمەشقی پایتەختی راگەیاند، روانگەی سوریش بۆ مافەكانی مرۆڤ بڵاویكردەوە، چەكدارانی تەحریر شام ژمارەیەك گوندی دەوروبەری دیمەشقی كۆنترۆڵكردووە و لەئێستاشدا تەنها چەند كیلۆمەترێك لە سەنتەری شاری دیمەشقەوە دوورن.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، هێزەكانی سوپای سوریا لە گوند و شارۆچكەكانی دەوروبەری دیمەشقەوە بە ئاڕاستەی دیمەشق كشاونەتەوە و پارێزگاری لە ناوخۆی شارەكە دەكەن.
دەشڵێت، لەگەڵ نزیكبوونەوەی گروپی چەكداری تەحریر شام لە دیمەشق، لە گوند و شارۆچكەكانی دەوروبەری دیمەشق گردبوونەوە و خۆپیشاندانی ئەو ناوچانە بۆ پشتیوانیكردنی گروپی چەكداری تەحریر شام دەستیپێكردووە و لە شارۆچكەی جرماناش پەیكەری حافز ئەسەد لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە شكێنراوە.
هاوكات، سەرۆكایەتی كۆماری سوریا لە راگەیەندراوێكدا ئەو دەنگۆیانەی رەتكردەوە، كە باس لە هەڵهاتنی بەشار ئەسەد سەرۆك كۆماری سوریا لە دیمەشقەوە بۆ تاران دەكەن و رایگەیاند، سەرۆك كۆماری سوریا لە دیمەشقەوە بەردەوامە لە كارەكانی.
گروپی چەكداریی تەحریر شام دەستپێكردنی قۆناغی گەمارۆدانی دیمەشقی راگەیاند و روانگەی سوریش باس لەوە دەکات، گروپەکە چەند کیلۆمەترێک لە دیمەشقەوە دوورە.
روانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ رایگەیاند، گروپی چەكداریی تەحریر شام قۆناغی گەمارۆدانی دیمەشقی دەستپێکردووە و چەند کیلۆمەترێکی کەم لە دیمەشقەوە دوورە.
لەلایەکی دیکەوە لە گوند و شارۆچكەكانی دەوروبەری دیمەشق خۆپیشاندان بۆ پشتیوانیكردنی چەكدارانی تەحریر شام بەڕێوەدەچێت.
سەعاتی دەستی سەرۆكی پێشووتری میسر لە زیادكردنێكی ئاشكرادا لە ویلایەتی نیویۆركی ئەمریكا بە ٨٤٠ هەزار دۆلار دەفرۆشرێت.
خانەی سۆت بیس تایبەت بە زیادكردنە ئاشكراكان لە ئەمریكا بڵاویكردووە، لە شاری نیویۆرك سەعاتەكەی دەستی جەمال عەبدولناسر سەرۆكی پێشووتری كۆچكردووی میسر كە لە جۆری رۆلێكس بووە، خراوەتە زیادكردنێكی ئاشكرا كەسەرەتا نرخەكەی لەنێوان ٣٠ هەزار بۆ ٦٠ هەزار دۆلار دیاریكراوە و لە كۆتاییشدا بە ٨٤٠ هەزار دۆلار فرۆشراوە.
ئاماژەی بەوەشكراوە، سەعاتەكە لە زێڕی عەیارە ١٨ دروستكراوە و لە پشتی سەعاتەكەش بە زمانی عەرەبی ناوی جەمال عەبدولناسر و رێكەوتی ٢٦/٩/١٩٦٣ نووسراوە.
تیمی ترەمپ هاوكاری ئیدارەی ئێستای ئەمریكا بە سەرۆكایەتی بایدن دەكات بە مەبەستی گەیشتن بە ئاگربەست لە كەرتی غەززە و ئازادكردنی بارمتەكان.
كارین جان پییەر وتەبێژی كۆشكی سپی ئەمریكا رایگەیاند، لەئێستاوە پەیوەندی و هەماهەنگی لە نێوان ئیدارەی ئێستای كۆشكی سپی و تیمی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا دروستبووە لە هەموو بوارەكاندا و پرس و راوێژ لە نێوانیاندا هەیە بە بابەت و پرسە ناوخۆیی و دەرەكییەكانیشەوە.
وتیشی، یەكێك لەو بابەتە سەرەكییانەی زۆرترین گفتوگۆی لەسەر دەكرێت لە نێوان كۆشكی سپی و تیمی ترەمپ، شەڕ و ئاڵۆزییەكانی نێوان بزوتنەوەی حەماس و سوپای ئیسرائیلە لە كەرتی غەززە، تیمی ترەمپیش ئامادەیە بەهەموو شێوەیەك هاوكاری ئیدارەی ئێستای ئەمریكا بە سەرۆكایەتی جۆ بایدن بكات بە مەبەستی گەیشتن بە ئاگربەست لە كەرتی غەززە و ئازادكردنی بارمتەكان.
لە كۆڕبەندی دەوحە رەوشی سیاسی سوریا تاوتوێكرا و وەزیرانی دەرەوەی توركیا و روسیا و ئێرانیش بۆ تاوتوێكردنی داهاتووی سوریا و كەمكردنەوەی ئاڵۆزییەكان كۆبوونەوە.
ئەمڕۆ شەممە كۆڕبەندی دەوحە دەستی بە كارەكانی كرد و شێخ محەمەد عەبدولرەحمان ئالسانی سەرۆك وەزیران و وەزیری دەرەوەی قەتەر رایگەیاند، بەشار ئەسەد سەرۆكی سوریا دەرفەتی ماوەی كەمكردنەوەی ئاڵۆزییەكانی وڵاتەكەی نەقۆستەوە بۆ چارەسەری دۆخی سوریا و گەڕاندنەوەی متمانەی گەلەكەی و هیچ جموجۆڵێكی جدی نەكرد.
هاوكات لە پەراوێزی بەشداریكردنیان لە كۆڕبەندەكە، هەریەك لە هاكان فیدان وەزیری دەرەوەی توركیا و عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران و سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا كۆبونەوە بۆ تاوتوێكردنی داهاتووی سوریا و كەمكردنەوەی ئاڵۆزیەكانی ئەو وڵاتە.
هاوكات فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عیراق لەگەڵ وەزیری دەرەوەی روسیا كۆبوەوە و رەوشی سوریاش تەوەرێكی سەرەكیی كۆبوونەوەی نێوانیان بووە.
لە مەراسیمێكدا بەبەشداری ٥٠ سەرۆك و لێپرسراوی باڵای وڵاتان، كڵێسای نۆتەردام لە پاریسی پایتەختی فەڕەنسا دوای پێنج ساڵ لە سوتانی جارێكی تر دەكرێتەوە.
بە ئامادەبوونی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا و نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و ژمارەیەكی زۆر لە سەرۆك و سەرۆك وەزیرانی وڵاتان كڵێسای نۆتەردام لە فەڕەنسا دەكرێتەوە كە پێنج ساڵ لەمەوبەر سوتا.
لە مەراسیمی كردنەوەی كڵێسای نۆرتەردام نزیكەی ٥٠ سەرۆك و بەرپرسی وڵاتان بەشدار دەبن و لەلایەن ئیمانوێل ماكرۆنی سەرۆكی فەڕەنساوە پێشوازیان لێدەكرێت.
كڵێسای نۆتەر دام كە لەلایەن یونسكۆوە خراوەتە لیستی شوێنەوارە دێرینەكان، لە ١٥ی نیسانی ٢٠١٩ سوتا.
روانگەی سوری رایگەیاند، تەحریر شام ٢٠ کیلۆمەتر لە دیمەشقەوە دوورە و چەند گوندێكی دوورەدەستی دیمەشقیان كۆنتڕۆڵ کردووە.
نوێدەکرێتەوە
سەرۆكی ئەمریكا دوو فەرمانی تایبەتی خۆی بۆ هێرشكردنە سەر بارەگاكانی سوپای پاسدرانی ئێران لە سوریا ئاشكرا دەكات.
جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكا لە نامەیەكیدا بۆ سەرۆكایەتی ئەنجومەنی كۆنگرێسی وڵاتەكەی ئاشكرایكردووە، تەنها لە مانگی رابردوودا و لە رۆژانی ١١ و ٢٦ی تشرینی دووەم دوو جار فەرمانی ئاراستەی هێزەكانی ئەمریكا كردووە بۆ هێرشكردنە سەر بارەگانی سوپای پاسدارانی ئێران لە سوریاو گروپە چەكدارە هاوپەیمانەكانیان و هەردوو فەرمانەكەش بە تەواوی جێبەجێكراون و هێرشەكان ئەنجام دراون.
راشیگەیاندووە، هەردوو هێرشەكە بارەگاكانی فەرماندەیی و كۆگاكانی چەك و ناوەندە سەربازییەكانی مەشق و راهێنان تایبەت بە سوپای پاسداران و گرووپەكانی هاوپەیمانیان كردووەتە ئامانج، ئەوەش لە بەرامبەر ئەو هێرشانەی كراونەتە سەر هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا.
شەڕڤانانی هەسەدە پارێزگای دێرەزور و چوارگۆشەی ئەمنی قامیشلۆ و حەسەكەیان كۆنتڕۆڵ كرد.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، شەڕڤانانی هەسەدە پارێزگای دێرەزوریان كۆنترۆڵكردووە.
وتیشی سوپای سوریا رێككەوتنی لەگەڵ هەسەدە كردووە كە چەندە ناوچەیەك رادەست بكات، لە چوارچێوەی رێككەوتنەكە چوارگۆشەی ئەمنی قامیشلۆ و حەسەكەی لە رۆژئاوای چۆڵ كردووە و رادەستی هەسەدەی كردووە.
دەشڵێت، فەرمانگەكانی حكومەت لە دەرعا و بەشێكی زۆری حومس زۆربەی چۆڵ كردووە.
رۆژنامەیەكی ئەمریكی بڵاویكردەوە، ئێران هێزەكانی لە سوریا كشاندوەتەوە، عەباس عێراقچی وەزیری دەرەوەی ئێرانیش گەیشتە دەوحە.
رۆژنامەی نیویۆرك تایمزی ئەمریكی بڵاویكردەوە، لە رۆژی هەینییەوە ئێران زۆربەی هێز و كەرەستە سەربازییەكانی لە سوریا كشاندوەتەوە و ئەوەش بەهۆی لاوازیی هێزەكانی ئەو وڵاتە بووە بۆ بەرگریكردن بەرامبەر گروپە چەكدارەكانی سوریا.
ئەو رۆژنامەیە لە زاری سێ لێپرسراوی سوپای پاسدارانەوە گواستییەوە، ئێران زۆربەی هێزەكانی لە سوریاوە بۆ عێراق و لوبنان گواستوەتەوە و تەنانەت بەشێك لە فەرماندە سەربازییەكان ئەندامانی خێزانەكانیشیان رەوانەی دەرەوەی سوریا كردوە.
بەپێی رۆژنامەكە، كارمەندانی باڵیۆزخانە و دامەزراوە دیپلۆماسییەكانی ئێران ئاگاداركراونەتەوە ئامادەبن بۆ جێهێشتنی شوێنەكانیان و گەڕانەوەیان بۆ ئێران.
لە لایەكی دیكەوە میدیاكانی ئێران بڵاویان كردوەتەوە عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی وڵاتەكە بەرەبەیانی شەممە گەیشتووەتە دەوحەی پایتەختی قەرتەر بە مەبەستی بەشداریكردن لە لوتكەی دەوحە كە روسیا و توركیاش بەشداریی تێدا دەكەن و بڕیارە تاوتوێی پێشهاتەكانی سوریا بكەن.