جیهان
وەزیرانی دەرەوەی ئوسترالیا، ئەڵمانیا، ئیتاڵیا، نیوزلەندا و بەریتانیا بە توندی ئیدانەی بڕیارەکەی کابینەی ئاسایشی ئیسرائیلیان کرد بۆ دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی نوێ و بەرفراوان لە غەززە.
لە بەیاننامەیەکی هاوبەشدا، وەزیرەکان جەختیان لەوە کردەوە، "ئەو پلانانەی کە حکومەتی ئیسرائیل رایانگەیاندووە، پێشێلکردنی یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکانە"، بەپێی ئاژانسی رۆیتەرز.
کابینەی ئاسایشی ئیسرائیل پلانی دەستبەسەرداگرتنی شاری غەززەی پەسەند کرد و ئەم هەنگاوەش رەخنەی زۆری لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات بەدوای خۆیدا هێناوە، لە کاتێکدا نیگەرانییەکان سەبارەت بەو شەڕە نزیکەی دوو ساڵە زیاد دەکات.
نەتەوە یەکگرتووەکان: بڕیارەکەی ئیسرائیل لەسەر غەززە هەڵکشانێکی مەترسیدارە
لەلایەکی دیکەوە، سێ سەرچاوەی دیپلۆماسی بە ئاژانسی فرانس پرێسیان راگەیاندووە، بڕیارە سبەینێ ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کۆببێتەوە و پلانی ئیسرائیل بۆ دەستبەسەرداگرتنی شاری غەززە تاوتوێ بکات، سەرەتا بڕیار بوو کۆبوونەوەکە ئەمڕۆ شەممە ئەنجام بدرێت بەڵام بۆ سبەینێ دواخرا.
کۆبوونەوەکە بڕیارە سەعات ١٠ی بەیانی (2:00ی پاشنیوەڕۆ بە کاتی ناوەندی ئەمریکا) بەڕێوەبچێت.
بڕیارە گەشتی داهاتووی ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی روسیا بۆ ئالاسکا یەکەم سەردان بێت لە مێژوودا، بەوپێیەی تا ئێستا هیچ سەرکردەیەکی روسیا سەردانی ئەو ویلایەتەی نەکردووە.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، رۆژی 15ی ئاب لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن هاوتا روسیەکەی لە ئالاسکا کۆدەبێتەوە، ئەمەش لە چوارچێوەی هەوڵەکانی بۆ نێوەندگیری لەبارەی کۆتاییهێنان بە ململانێکان لە ئۆکرانیا دێت.
روسیای قەیسەری لە ساڵی 1867 ئالاسکای بە ئەمریکا فرۆشت بە بڕی زیاتر لە 7 ملیۆن دۆلار و لە 3ی یەنایەری 1959 بە فەرمی وەک ویلایەتێک ناسێندرا و لە ریزبەندی 49هەمینی ویلایەتەکانی ئەو کاتەدا بوو.
ئالاسکا لە تەواوی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا جیاکراوەتەوە، دەکەوێتە باکووری رۆژئاوای کەنەدا و بەهۆی گەرووی بێرینگەوە لە فیدراسیۆنی روسیا جیاکراوەتەوە.
لە سەردەمی سۆڤیەتدا، نیکیتا خرۆشۆف، ئەلێکسی کۆسیگین و لیۆنید برێژنێڤ سەردانی ئەمریکایان کردووە، میخائیل گۆرباچۆڤ سێ جار و بۆریس یێڵتسین پێنج جار سەردانی ئەمریکایان کردووە.
ئازەربایجان و ئەرمینیا دوای ئەنجامدانی دیدار لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا، رێککەوتنێکی ئاشتیانەیان ئیمزاکرد.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا کە نێوەندگیری رێککەوتنی نێوان ئازەربایجان و ئەرمینیای کرد رایگەیاند، هەردوو وڵاتی ئازەربایجان و ئەرمینا بەپێی رێککەوتنی ئاشتی نێوانیان بەڵێن دەدەن بۆ هەمیشە جەنگ رابگرن، هەربەپێی ریککەوتنەکە هەردوو وڵات دەتوانن کاری هاوبەش ئەنجامبدەن.
راشیگەیاند، ئەمریکا چەندین رێککەوتننامە لە بواری جیاوازدا لەگەڵ هەردوو وڵات ئەنجامدات.
ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، مارکۆ رۆبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و ستیڤ ویتکۆف نێردەی ئەمریکا بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، رۆڵێکی گرنگیان هەبووە لەرێککەوتنی لوتکەی نێوان ئازەربایجان و ئەرمینیا.
رێكخراوی خۆراك و كشتوكاڵی سەر بە نەتەوەیەكگرتووەكان "فاو" رایگەیاند، نرخی خۆراك لەسەر ئاستی جیهان بۆ بەرزترینی دوو ساڵی رابردوو بەرزبووەتەوە و ئاستێكی پێوانەیی تۆماركردووە، بەدیاریكراویش نرخی گۆشت و زەیتە رووەكییەكان.
فاو لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردووەتەوە، مانگی رابردوو پێوەری نرخی خۆراك بە تێكڕا لە بازاڕەكانی جیهاندا گەیشتووەتە 130.1 خاڵ، ئەوەش بەراورد بە مانگی حوزەیرانی ئەمساڵ 1.6% زیادیكردووە.
ئاماژەی بەوەشكردووە، تێكڕای پێوەری نرخی خۆراك بۆ مانگی تەموزی رابردوو، بەرزترین ئاستی نرخی خۆراكە لە دوو ساڵی رابردوودا.
فاو راشیگەیاندووە، لەناو بەرزبوونەوەی نرخی بابەتە خۆراكییەكان، نرخی گۆشت و زەیتە رووەكییەكان لەسەر ئاستی جیهان بە رێژەیەكی بەرچاو بەرزبووەتەوە.
تیک تۆک لە راپۆرتێکیدا رایگەیاندووە، لەچارەکی یەکەمی ئەمساڵدا زیاتر لە 16 ملیۆن 500 هەزار ڤیدیۆی لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا سڕیوەتەوە.
دەشڵێت، ئەم کارەیان بە ئامانجی پەروەردەکردنی ژینگەیەکی دیجیتاڵی سەلامەت دێت و وەک بەشێک لە ستراتیژییەکی توندی میانڕەوکردنی ناوەڕۆک ئەنجامدراوە.
هەر لەراپۆرتەکەدا وڵاتی عیراق لە پێشەنگی لیستی وڵاتانی عەرەبی دێت کە زیاتر لە 10 ملیۆن ڤیدیۆی تێدا سڕدراوەتەوە، لەپلەی دووەمیشدا جەزائیر دێت بە سڕینەوەی زیاتر لە 7 ملیۆن 200 هەزار ڤیدیۆ.
پلەکانی دواتر بەمشێوەیەن، میسر 2 ملیۆن و 900 هەزار ڤیدیۆ، لوبنان 1 ملیۆن و 350 هەزار ڤیدیۆ، مەغریب زیاتر لە 1 ملیۆن ڤیدیۆ، سڕینەوەی ڤیدیۆکانی تیک تۆک وڵاتی ئیماراتیشی گرتووەتەوە بەسڕینەوەی هەزاران ڤیدیۆ.
سەبارەت بە سڕینەوەی ڤیدیۆکانی پەخشی راستەوخۆی تیک تۆک، زیاتر لە 19 ملیۆن پەخشی راستەوخۆی تێدابووە لەسەرانسەری جیهاندا، بەجۆرێک 1 ملیۆن و 500 هەزار تەنها لە وڵاتانی عەرەبیدا بوون.
تیک تۆک بەردەوام بانگەشەی سڕینەوەی ئەو بابەتانە دەکات کە ئاماژەن بۆ توندوتیژی و بەکارهێنانی چەک و بڵاوکردنەوەی فیکری توندرەویی و هەراسانکردنی سێکسی و پەروەردەی خراپ کە کاریگەریی بکاتە سەر کۆمەڵگا جیاوازەکان بەتایبەت چینی هەرزەکار و تەمەنی خوار 16 ساڵ.
جێگری سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، داننان بە دەوڵەتی فەلەستیندا هیچ مانایەکی بۆ ئەوان نیە بەهۆی نەبوونی حکومەتێکی چالاک لە غەززە.
جەی دی ڤانس جێگری سەرۆکی ئەمریکا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەکرد، لە ئێستادا وڵاتەکەی هیچ پلانێکی نیە بۆ داننان بەدەوڵەتی سەربەخۆی فەلەستیندا و ئەوکارە هیچ مانەیەکەی نیە بەلای ئەمریکاوە, چونکە هیچ حکومەتێکی چالاک لە کەرتی غەززە بوونی نیە، لەوبارەیەوە رۆژی یەکشەمە لەگەڵ دەیڤد لامی وەزیری دەرەوەی بەریتانیا لەو گفتوگۆدەکات.
راشیگەیاند، هەڵوێستی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا سەبارەت بە ئامانجەکانی ئاشکرایە، بەردەوامیشدەبێت لەسەر بەدیهێنانی ئامانجەکانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
ڤانس وتیشی، رەنگە بەریتانیا و ئەمریکا جیاوازبن لە چۆنیەتی چارەسەرکردنی کێشەکانی غەززە، بەڵام ئامانجی هاوبەشیان لە ناوچەکەدا هەیە.
زیاتر لە 140 وڵات لە کۆی 193 وڵاتی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان فەلەستین وەک دەوڵەتێک دەناسن، ئەو وڵاتانەش روسیا و چین و هیندستانیشیان تێدایە، لە کۆی 27 ئەندامی یەکێتی ئەوروپاش تەنها چەند وڵاتێکی کەمیان دانیان بە دەوڵەتی فەلەستیندا ناوە، کە پێشتر سەر یەکێتیی سۆڤیەتی جارانبوون.
هیندستان رێککەوتنی کڕینی چەکی ئەمریکی راگرت؛ یەکەم وەڵامدانەوە بۆ باجەکانی ترەمپ
هیندستان پلانەکانی بۆ کڕینی چەک و فڕۆکەی نوێی ئەمریکی هەڵپەسارد، هەنگاوەکەش رەنگدانەوەی بڕیارەکەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکایە بەرامبەر بەو باجانەی کە بەسەر هەناردەکردنی وڵاتەکەدا سەپاندوویەتی، بەمەش پەیوەندییە دووقۆڵییەکانیان بۆ نزمترین ئاست لە ماوەی دەیان ساڵدا دابەزیوە.
ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری بەرپرسانی هیندستانەوە رایگەیاندووە، راجنات سینگ وەزیری بەرگری هیندستان پلانی هەبووە لە چەند هەفتەی داهاتوودا گەشت بۆ واشنتۆن بکات بۆ راگەیاندنی رێککەوتنی نوێی چەک، بەڵام گەشتەکە هەڵوەشاوەتەوە.
لە 6ی ئابدا ترەمپ بەرێژەی 25٪ باجی لەسەر هاوردەکردنی هیندستان سەپاند ئەمەش وەک سزادانی نیودەلهی لەبەرامبەر کڕینی نەوتی روسیا، بەمەش باج لەسەر هەناردەکردن بۆ ئەمریکا گەیشتە 50%، ئەمەش یەکێکە لە بەرزترین رێژەکان کە بەسەر هەر هاوبەشێکی بازرگانی واشنتۆندا سەپێندراوە.
بەپێی وتەی بەرپرسان، گفتوگۆکان سەبارەت بە کڕینی ئۆتۆمبێلی شەڕکەری سترایکەر لە کۆمپانیای جەنەراڵ داینامیکس، موشەکی دژە تانکی جاڤلین کە لەلایەن کۆمپانیای رەیتیۆن و لۆکهید مارتن پەرەی پێدراوە و شەش فڕۆکەی سیخوڕی بۆینگ P-8I بوون کە بەهاکەیان دەگاتە نزیکەی 3.6 ملیار دۆلار.
ترەمپ دەیەوێت بەمزووانە سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی ئەمریكا بكرێت و هۆشداریشی داوە نابێت ناوی كۆچبەران تۆمار بكرێن.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لەدوای دووبارە دەستبەكاربوونەوەی، سیاسەتەكانی بەرامبەر كۆچبەرانی نایاسایی توندتر كردووە و دەیەوێت لە رێگای سەرژمێرییەوە چوونە ناوەوەی كۆچبەرانی نایاسایی بۆ ئەمریكا كۆنترۆڵ بكات و راشیگەیاندووە، وەك هەنگاوی یەكەم بۆ ئەنجامدانی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی ئەمریكا، وەزارەتی بازرگانی وڵاتەكەی راسپاردووە ئامادەكاری بكات.
وتیشی، لە سەرژمێرییە نوێیەكەی ئەمریكادا ئەو كەسانەی بە شێوەیەكی نایاسایی لەو وڵاتەكەی دەژین، نابێت تۆمار بكرێن.
بەشێوەیەكی ئاسایی سەرژمێریی دانیشتووان لە ئەمریكا 10 ساڵ جارێك ئەنجام دەدرێت، بەو پێیەش دەبوو ساڵی 2030 سەرژمێریی ئەنجام بدرایە، بەڵام پێشخستنی وادەكەی، بە هەنگاوێكی تری كۆنترۆڵكردنی كۆچبەرانی نایاسایی لەلایەن ئەمریكاوە دادەنرێت.
سوپای پاکستان ئاشکرایکردوە، لە سنوری ئەفغانستان زیاتر لە 30 چەکداری نەناسراویان کوشتووە کە هەوڵیانداوە سنورببەزێنن.
بەشی پەیوەندییە گشتییەکانی سوپای پاکستان رایگەیاند، لەنزیک سنورەکانی ئەفغانستان رێگریان لە ژمارەیەک چەکدار کردوە و تەقەیان لێکردون، لە ئەنجامیشدا 33 چەکداری نەناسراو کوژراون، هەروەها دەستیان بەسەر کۆمەڵێک چەک وتەقەمەنی زۆردا گرتوە.
راشیگەیاندوە، پاکستان بەردەوام داوای لە ئەفغانستان کردوە کە بەڕێوەبردن و چاودێریکردنی سنورەکانی بەشێوەیەکی دروست ئەنجامبدات .
سوپای پاکستان پیشتر، هیندستانی بە هاوکاریکردنی ئەو گروپە چەکدارانە تۆمەتبارکرد، کە لە سنورەکانی پاکستان جموجۆڵیان هەیە، هیندستانیش سەرجەم ئەو تۆمەتانەی رەتکردوەتەوە.
ئەمریكا خەڵاتێكی بە بڕی 50 ملیۆن دۆلار داناوە بۆ هەركەسێك زانیارییان لەبارەی سەرۆكی فەنزوێلا پێ بدات.
بام بۆندی وەزیری دادی ئەمریكا رایگەیاند، 50 ملیۆن دۆلار وەك خەڵات دەدەنە هەر كەسێك زانیارییان لەبارەی نیكۆلاس مادورۆ سەرۆكی فەنزوێلا پێبدات، دەشڵێت، مادورۆ هەڕەشەیە بۆسەر ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریكا و پشتیوانی گروپە تیرۆستییەكان دەكات.
وەزیری دادی ئەمریكا، نیكۆلاس مادورۆی وەك گەورەترین بازرگانی ماددەی هۆشبەر ناو هێناوە و دەڵێت، "دەبێت لەسەر تاوانەكانی سزا بدرێت".
بەپێی دوایین راگەیەندراوی وەزارەتی دادی ئەمریكا، واشنتۆن دەستی بەسەر زیاتر لە 700 ملیۆن دۆلار لە سەروەت و سامانی مادورۆدا گرتووە، لەناویشیاندا دوو فڕۆكە و نۆ ئۆتۆمبێلی جۆراوجۆر.
فەنزوێلا وڵاتێكە دەكەوێتە ئەمریكای باشور و هاوسنورە لەگەڵ دەریای كاریبی و باكوری زەریای ئەتڵەسی، چەندین ساڵە لەگەڵ ئەمریكا ناكۆكییان هەیە بەتایبەتیش لەگەڵ نیكۆلاس مادورۆ كە ئێستا لە سێیەم خولی سەرۆكایەتیی وڵاتەكەیدایە و ئەمریكا دەیەوێت دەستگیری بكات.
پسپۆڕان و پزیشکان ئامۆژگاریمان دەکەن بە پەیڕەوکردنی نۆ خوی سادەی رۆژانە، کە یارمەتیدەرن بۆ بەهێزکردنی یادەوەری و هاندانی زیرەکی. ئەوان جەخت لەوە دەکەنەوە کە گۆڕانکاریی بچووک لە شێوازی ژیاندا دەتوانێت پارێزگاری لە نەرمی مێشک بکات و توانای هزری بۆ ماوەی چەندین ساڵ بەهێز بکات.
بەپێی راپۆرتێکی ماڵپەڕی "ڕیڵ سمپڵ"، خووە سادەکانی وەک خەوی باش، وەرزشکردن، تێڕامان (تەئەمول)، پەیوەندی کۆمەڵایەتی، و گوێگرتن لە میوزیک، دەتوانن گۆڕانکارییەکی گەورە لە ژیانی رۆژانەدا دروست بکەن بەهۆی کاریگەرییە ئەرێنییەکانیان لەسەر نەرمی مێشک و بەهێزکردنی بیرکردنەوە و توانا هزرییەکان.
لێرەدا ئەو نۆ خوە سادەیە دەخەینەڕوو:
1. خەوی رێک و پێک:
دکتۆر شارۆن برنگمان، پسپۆڕ لە بواری پزیشکیی پیریدا، جەخت لەوە دەکاتەوە کە خەوی رێک و پێک زۆر پێویستە و دەڵێت: "لەکاتی خەودا، مێشک بەردەوامە لە کارکردن لە رێگەی چەسپاندنی یادەوەرییەکان و باشترکردنی توانای تەرکیز و شیکارکردنی کێشەکان." ئامۆژگاری دەکات کە کاتژمێرێک پێش نووستن لە مۆبایل دووربکەوینەوە بۆ باشترکردنی کوالێتی خەو.
2. وەرزشکردنی رۆژانە:
وەرزشی رێک و پێک یارمەتی بەهێزکردنی پەیوەندییە دەمارییەکانی مێشک دەدات و رێڕەوی نوێ دروست دەکات کە بۆ تەندروستیی هزری پێویستن. دکتۆرە برنگمان پێشنیاری وەرزشکردن دەکات بۆ ماوەی لانیکەم 30 خولەک لە رۆژێکدا.
3. تاقیکردنەوەی خولیای نوێ:
مێشک حەزی لە بەرەنگاری و نوێبوونەوەیە. پسپۆڕان ئامۆژگاری دەکەن بە فێربوونی بەهرەی نوێ وەک خوێندنەوە، چنین، چاندن، یان وێنەکێشان بۆ دروستکردنی رێڕەوی دەماریی نوێ و هاندانی توانای فرەئەرکی و کۆنترۆڵکردنی سترێس.
4. پاراستنی پەیوەندی کۆمەڵایەتی:
دکتۆر جۆیل سالیناس جەخت لەوە دەکاتەوە کە پەیوەندیی بەردەوام لەگەڵ کەسانی تردا بیرکردنەوە بەهێز دەکات و پشتگیری لە تەندروستیی سۆزداری دەکات. پەیوەندی تەلەفۆنی، سەردان، چالاکی بەکۆمەڵ، یان تەنانەت کاری خۆبەخشی، دەتوانن مێشک بە چالاکی و هاوسەنگی سۆزداری بهێڵنەوە.
5. تێڕامان و خەیاڵکردن:
توێژینەوەکان دەریانخستووە کە خەیاڵکردن (شیرود) دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە فێربوون و شیکارکردنی قووڵتر. پسپۆڕان ئامۆژگاری دەکەن بە ئەنجامدانی چالاکیی هزری و تێڕامانی رۆژانە.
6. قسەکردن لەگەڵ خۆتدا:
دکتۆر رایان سوڵتان روونیدەکاتەوە کە قسەکردن لەگەڵ خۆتدا بە دەنگی بەرز، کۆنترۆڵی هزری بەهێز دەکات و خێرایی ئەنجامدانی ئەرکەکان دوو هێندە دەکات. بۆ نموونە، توێژینەوەیەک دەریخستووە ئەو کەسانەی لەکاتی گەڕان بەدوای کلیلدا وتوویانە "کلیل، کلیل،" خێراتر کلیلیان دۆزیوەتەوە.
7. هەستکردن بە بێزاری و وەڕسبوون:
دکتۆر سوڵتان روونیدەکاتەوە کە هەستی بێزاری تۆڕی "دۆخی بنەڕەتی" (Default Mode) لە مێشکدا چالاک دەکات، کە بەرپرسە لە داهێنان و بەیەکەوەبەستنی بیرۆکەکان.
8. بەسەربردنی کاتی زیاتر لە سروشتدا:
توێژینەوەیەکی بەلجیکی سەلماندوویەتی کە زیادکردنی رووبەری سەوزایی بە ڕێژەی %3 لە گەڕەکێکدا، دەتوانێت رێژەی زیرەکی بە تێکڕا 2.6 پلە بەرز بکاتەوە. سروشت سترێس کەمدەکاتەوە، چالاکی جەستەیی زیاد دەکات، و تەندروستی مێشک باشتر دەکات.
9. گوێگرتن لە میوزیک:
توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە میوزیک تەرکیز بەهێز دەکات و خێرایی وەڵامدانەوە زیاد دەکات. دکتۆر کێڤن وودز روونیکردەوە کە میوزیک بە وردی دیزاین کراوە بۆ هاندانی شەپۆلەکانی مێشک و زیادکردنی تەرکیز تەنها لە ماوەی چەند خولەکێکدا.
دوای سەردانەکەی ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ مۆسکۆ، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند کە واشنتۆن بەردەوامە لە گفتوگۆکردن لەگەڵ هاوبەشەکانی لە ئەوروپا و کیێڤ سەبارەت بە پرسی چارەسەرکردنی قەیرانی ئۆکراین.
تۆمی بیگووت، جێگری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، رایگەیاند: "ئێمە لە پەیوەندی بەردەوامداین لەگەڵ هاوبەشەکانمان لە ئەوروپا و ئۆکراین. ئامانجی کۆتاییمان کۆتاییهێنانە بەم ململانێیە و کۆکردنەوەی هەموو لایەنەکانە لەسەر مێزی گفتوگۆ، بۆ گەیشتن بە ئاگربەست و ئاشتییەکی هەمیشەیی."
پێشتر، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، پێشوازی لە ئەنجامی گفتوگۆکانی نێوان پوتین و ویتکۆف کردبوو لە کرملن و بە "پێشکەوتنێکی گەورە" وەسفی کردبوو.
تۆڕی "سی ئێن ئێن" لە زاری بەرپرسانی کۆشکی سپیەوە بڵاویکردەوە، ترەمپ رێنمایی تیمەکەی کردووە کە پلان بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەیەک لەگەڵ سەرۆکی ڕووسیا دابنێن لە زووترین کاتدا. هەروەها، هەندێک ڕاپۆرتی میدیایی ئاماژەیان بەوە کردووە کە ترەمپ بەنیازە هەفتەی داهاتوو لەگەڵ پوتین کۆببێتەوە و دواتریش کۆبوونەوەیەکی سێقۆڵی لەگەڵ پوتین و زیلینسکی بەبێ ئامادەبوونی سەرکردە ئەوروپییەکان ئەنجام بدات.
شایەنی باسە، ڕۆژی چوارشەممەی رابردوو، سەرۆکی روسیا پێشوازی لە ستیڤ ویتکۆف کرد لە مۆسکۆ و لایەنی ڕووسی کۆبوونەوەکەی بە "بونیادنەر" وەسف کرد و دووپاتیکردەوە کە هەردوولا باسیان لە چارەسەری قەیرانی ئۆکرانیا کردووە.
لەنێوان ئەرێنی بوونی ئاشکرای ئەمریکا و خۆپارێزیی روسیادا، نیشانەکانی هەوڵێکی نوێ بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی بەردەوامی ئۆکراین دەردەکەون، کە ناونیشانەکەی "رێککەوتنی گەورە"یە و کلیلەکەشی ئەو دیدارەیە کە ستیڤ ویتکۆف، نێردەی سەرۆکی ئەمریکا، لەگەڵ ڤلادیمیر پوتین، سەرۆکی روسیا لە مۆسکۆ کۆکردەوە.
کۆبوونەوەکە، کە لەلایەن دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکاوە بە "زۆر بەرهەمدار" وەسفکراو بەپێی بەیاننامەی کرملین "بونیادنەر و بەسوود" بوو، جارێکی دیکە گرەوی دانوستانی سیاسی زیندوو کردەوە لە ساتەوەختێکی چارەنووسسازدا کە پێش کۆتاییهاتنی ئەو مۆڵەتە دێت کە ئەمریکا بۆ روسیای دیاریکردووە بۆ قبوڵکردنی رێککەوتنی ئاگربەست.
مۆسکۆ – واشنتۆن: دیدارێکی دەگمەن و مۆڵەتێکی کورت
لە کاتێکی زۆر هەستیاردا، ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ترەمپ، پەیوەندی بە سەرکردایەتی روسیاوە کرد لە مۆسکۆ، لە هەنگاوێکدا کە ئاماژەی سیاسیی بەرچاوی هەڵگرتووە. بەپێی لێدوانە رەسمیەکان، گفتوگۆکان لەگەڵ سەرۆک پوتین، جەنگی ئۆکراین و ئاسۆی باشترکردنی پەیوەندییەکانی روسیا-ئەمریکای گرتووەتەوە.
سەرۆک ترەمپ، گەشبینی خۆی لە ئەنجامەکانی دیدارەکە نەشاردەوە و رایگەیاند کە هەندێک لە هاوپەیمانە ئەوروپییەکانی لە "پێشهاتە ئەرێنییەکان" ئاگادار کردووەتەوە. بەڵام ئەم ئەرێنی بوونە رووبەڕووی مۆڵەتێکی کاتیی روون دەبێتەوە: تەنها دوو رۆژ مۆسکۆ لەو سزایانەی ئەمریکا جیادەکاتەوە کە ترەمپ هەڕەشەی کردبوو لە ئەگەری نەگەیشتن بە ڕێککەوتن.
زمانی دوولایەنەی مۆسکۆ: کراوەیی وریایانە و ئاگادارکردنەوە لە کات
سەرەڕای جەختکردنەوەی کرملین لەسەر لایەنی بونیادنەری گفتوگۆکان، لێدوانەکانی دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی سەرۆکایەتی روسیا، رەنگدانەوەی روویەکی دیکەی هەڵوێستی رووسیا بوو. ناوبراو ئاماژەی بەوەدا کە باشترکردنی پەیوەندییەکان لەگەڵ واشنتۆن "کاتی دەوێت" و روونیکردەوە کە "سستبوونی پەیوەندییەکان" لە نێوان پوتین و ترەمپ، ئەگەری گەڕانەوەی خێرا بۆ رێڕەوی ئاسایی ئاڵۆز دەکات.
پێسکۆڤ هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد کە ماوەیەکی زۆرە هەردوو سەرۆک کۆنەبوونەتەوە، کە ئەمەش ئاماژەیەکی ناڕاستەوخۆیە بۆ قووڵایی ئەو بۆشاییە سیاسییەی کە هێشتا بوونی هەیە، سەرەڕای هەوڵی پڕکردنەوەی لە رێگەی ویتکۆف – پوتینەوە.
زیلینسکی: فشارە بەردەوامەکان و جووڵەی دیپلۆماسی هاوتەریب:
لە بەرامبەردا، زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکرین، لە رۆژانی رابردوودا پەیوەندییەکانی لەگەڵ واشنتۆن چڕکردووەتەوە. لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنی ئەم دواییەیدا لەگەڵ ترەمپ، هەردوولا "بژاردەکانی پەرەسەندن"یان تاوتوێ کردووە و زیلینسکی ئاشکرای کرد کە داوای سەپاندنی "سزای زیاتر"ی بەسەر روسیادا کردووە.
زیلینسکی جەختی لە گرنگی "فشاری راستەوخۆ" لەسەر مۆسکۆ کردەوە، لە کاتێکدا کە وڵاتانی ناتۆ بەرەو بەهێزکردنی هاوکارییە سەربازییەکانیان بۆ ئۆکراین هەنگاو دەنێن. هۆڵەندا هاوکاری سەربازی بە بەهای 580 ملیۆن دۆلاری راگەیاندووە کە بەرگری ئاسمانی و تەقەمەنی لەخۆدەگرێت، هەروەها سویدیش بە بڕی 275 ملیۆن دۆلار بەشداری کردووە لە چوارچێوەی هاوپەیمانییەکی سێقۆڵی لەگەڵ دانیمارک و نەرویجدا.
مارک کیمیت: هیچ شتێک لەم دانوستانەدا بەخۆڕایی نییە
مارک کیمیت، یاریدەدەری پێشووی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ کاروباری سیاسی و سەربازی، لە لێدوانێکیدا رایگەیاند: "ویلایەتە یەکگرتووەکان ئامادەیە لەگەڵ سەرۆک پوتن کاربکات بۆ ئاگربەست،" بەڵام وتیشی: "ئەمە بەخۆڕایی نابێت."
کیمیت روونیکردەوە کە سەرۆک ترەمپ ئەرێنی بوونێکی روون نیشان دەدات، بەڵام بەردەوامی ئەم ئەرێنی بوونەی بەستەوە بە ئاستی وەڵامدانەوەی پوتنەوە. "ئەگەر پوتن ئامادە نەبێت سازش بکات، ترەمپ بە ئەرێنی نامێنێتەوە،" و زیادی کرد کە لەوانەیە ترەمپ ناچار بێت پەنا بۆ "هانەدەری نەرێنی" ببات ئەگەر روسیا لەسەر هەڵوێستی خۆی سوور بێت، کە ئاماژەیەکی ناڕاستەوخۆیە بۆ سزا ئابوورییەکان.
سەرۆکی روسیا: ئامانجەکانی جەنگ نەگۆڕاون؟
کیمیت پێیوابوو کە پوتین "دەیەوێت ئامانجەکانی جەنگی خۆی بپارێزێت،" و ئەمەش هۆکاری خۆپارێزییەکەیەتی تا ئێستا بەرامبەر بە پێشنیازەکانی ئەمریکا. ناوبراو هۆشداریدا کە لەوانەیە سەرۆکی روسیا بە جددی وەڵامی دەستپێشخەرییەکەی ترەمپ نەداتەوە، بەڵکو هەوڵبدات "جەنگەکە درێژ بکاتەوە" بۆ بەدەستهێنانی دەستکەوتی مەیدانی.
وتیشی: "پوتن لەوانەیە وابزانێت کە رۆژئاوا لە جەنگەکە ماندوو بووە" و زیلینسکی ناتوانێت پایتەختە رۆژئاواییەکان قایل بکات کە بەردەوام بن لە پێشکەشکردنی هاوکاری، بەڵام زیادی کرد: "پوتن بۆی دەرکەوت کە ئەم بۆچوونەی هەڵە بووە... رۆژئاوا ئارامگرییەکی زۆری نیشانداوە و ئامادەیە بەردەوام بێت لە پشتیوانیکردنی ئۆکراین تا جەنگ بەردەوام بێت."
مۆڵەتی 8ی ئاب: هەڕەشەیەکی ڕاستەقینە یان کارتێکی فشار لە پێناو دانوستان؟
سەرەڕای باسکردن لە مۆڵەتێکی یەکلاکەرەوە کە لە 8ی ئاب کۆتایی دێت، کیمیت هۆشداریدا لە زیادەڕۆیی کردن لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم بەروارەدا وەک "هێڵی سوور." بە بڕوای ئەو، "هیچ بەروارێکی دیاریکراو لە مێشکی سەرۆک ترەمپدا نییە... هەموو شتێک جێگەی دانوستانە، جا چ ژمارەکان بێت یان بەروارەکان یان تەنانەت خودی دانوستانەکانیش."
ئاماژەی بەوەشکرد کە لەوانەیە ترەمپ مۆڵەتەکە درێژ بکاتەوە ئەگەر ئاماژەی ئەرێنی لە مۆسکۆوە ببینێت، و وتیشی: "سەرۆکی ئەمریکا پێشتر نەرمی نواندووە و ناتوانرێت پێشبینی هەڵسوکەوتەکانی بکرێت." بۆیە، لەوانەیە 8ی ئاب کۆتایی چیرۆکەکە نەبێت.
تۆپەکە لە گۆڕەپانی پوتین دایە:
لە کۆتایی شیکارییەکەیدا، کیمیت وتی: "تۆپەکە لە گۆڕەپانی پوتین دایە" و داهاتووی ئەم دەستپێشخەرییە بەندە بە وەڵامی کرملینەوە لە کاتژمێرە کەمەکانی داهاتوودا. ناوبراو نیگەرانی خۆی دەربڕی لەوەی کە وەڵامی روسیا "کەم و لەوانەیە پابەندکەر نەبێت،" کە لەوانەیە دۆخەکە وەک خۆی بهێڵێتەوە و بەرەو پەرەسەندنی زیاتری ببات.
وەزیرێکی حکومەتی سربیا لەمیانەی بەشداریکردنی لە بەرنامەیەکی راستەوخۆدا توشی حاڵەتێکی لەناکاوهات و بەپەلە گوازرایەوە نەخۆشخانە.
دارکۆ گلیچیچ وەزیری وەبەرهێنانی حکومەتی سربیا، ئەمرۆ لە کاتی بەشداریکردنی لە بەرنامەیەکی تەلەفزیۆنی و لە پەخشی راستەوخۆدا توشی جەڵتەی مێشکبوە و پاشانیش بەخێرای لە رێگەی ئۆتۆمبێلی فریاگوزاریەوە گواستراوەتەوە بۆ نەخۆشخانەی فریاکەوتنی شاری بەلگرادی سربیا.
زیلابیرتۆر لۆنچار وەزیری تەندروستی سربیا رایگەیاند، وەزیری وەبەرهێنان لە کاتی گەشتنی بە نەخۆشخانەی فریاکەوتن رەوشی تەندروستی زۆرخراپبووە، بەهۆی جەڵتەکەوە توشی خوێنبەربونی میشکبووە و بەپەلە نەشتەرگەریەکی سەرکەوتوی بۆ ئەنجامدراوە.
فەرمانی سەرۆكی ئەمریكا بۆ سەپاندنی پێناسی گومرگی بەسەر 70 وڵاتدا خرایە بواری جێبەجێكردن، كۆشكی سپیش دەڵێت، ئەمریكا بەهۆی فەرمانەكەی ترەمپەوە نزیكەی 130 ملیار دۆلار قازانجی كردوە.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا لە پەیامێكیدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تروس بڵاویكردەوە، لەئەمڕۆوە بە ملیار دۆلاری باج و پێناسی گومرگی دەڕژێتە خەزێنەی ئەمریكا.
پەیامەكەی ترەمپ لە كاتێكدایە بڕیاربوو فەرمانەكەی بۆ سەپاندنی پێناسی گومرگی بەسەر ئەو 70 وڵاتەدا لە هەینی رابردووەوە جێبەجێ بكرێت، بەڵام كۆشكی سپی جێبەجێكردنی فەرمانی سەرۆكی ئەمریكای بۆ حەوتی مانگ دواخست.
بە پێی فەرمانەكەی ترەمپ باجی گومرگی بە رێژەی 15٪ بەسەر وڵاتانی ئەوروپا تا كۆریای باشور و ژاپۆن دەسەپێنرێت و رێژەی باجی سەپەینراو بەسەر بەریتانیا و فیلیپین و پاكستان و ڤێتنام بە رێژەی 10 بۆ 20٪ دەبێت و باجی هیندستانیش لە 10٪ەوە بۆ 50٪ بەرز كراوەتەوە.
ئەمریكا پێناسی گومرگی بە رێژەی 10 تا 50٪ی بەسەر ئاسن و دەرمان و ئۆتۆمبێلی هەناردەی 70 وڵاتدا سەپاندوە و بە وتەی كۆشكی سپی ترەمپ ئامانجییەتی باج لەسەر هەندێك كاڵا كە هاوردەی ئەمریكا دەكرێت بە رێژەی 100٪ بەرز بكاتەوە.
كۆشكی سپی رایگەیاندوە زیادكردنی باجی گومرگی لە لایەن ترەمپەوە بوەتە هۆی ئەوەی ئەمریكا لە قۆناغە سەرەتاییەكانی ئەو فەرمانەدا 127 ملیار دۆلار قازانج بكات.
مانگی رابردوو سێهەم گەرمترین مانگی تەموز بوو لە مێژوودا، لەدوای تۆمارکردنی پلەکانی گەرما لە جیهان.
زانایانی بواری کەشناسی، رایانگەیاندووە، مانگی رابردوو سێهەم گەرمترین مانگی تەمموز بووە لەسەر زەوی لەو کاتەوەی پلەکانی گەرما لە جیهان تۆماردەکرێت، ئەمەش لە کاتێکدایە ساڵی 2023 مانگی تەموز یەکەم گەرمترین و ساڵی 2024یش مانگی حەوت دووهەم گەرمترین مانگی مێژوو بووە.
ئاشکراشیانکرد، گۆڕانی کەشوهەوا هۆکاری سەرەکی گەرمبوونی جیهانە و یەکێکی دیکەش لە هۆکارەکان دەدانی گازە سوتەمنییەکانە لە بەرگە هەوا، کە بەهۆی سوتانی ئەو مادە بەبەردبووانە دروست دەبێت کە هایدرۆکاربۆنیان تێدایە.
بەپێی راپۆرتی خزمەتگوزاری گۆڕانی کەشوهەوای کۆپەرنیکۆسی یەکێتی ئەوروپا، تێکڕای پلەی گەرمی هەوای سەرزەوی جیهانی لە مانگی تەمموزدا گەیشتووەتە 16.68 پلەی سیلیزی، کە 0.45 پلەی سیلیزی زیاترە لە تێکڕای مانگی تەمموز لە ساڵانی 1991-2020.
هەر بەپێی راپۆرتەکانی بواری کەشناسی، رۆژی 21ـی مانگی حەوتی رابردوو گەرمتریین رۆژ بووە لە جیهاندا تا ئێستا تۆماکرابێت.