کوردستان
وەزارەتی دارایی ئاماژەی بەوە کردووە، ئەو گشتاندنەی باس لە چاوخشاندن بە سەرجەم موچە و دەڕماڵەی بەخشین و ئیمتیازاتەکانی فەرمانبەران دەکات، ئەو فەرمانبەرانە دەگرێتەوە کە خوێندنی بەیانیانیان لە دەرەوەی وڵات بە بێ مۆڵەتی خوێندن بە دەر لە یاسا و ڕێنمایە بەرکارەکان تەواو کردووە و بڕوانامەیان بەدەستھێناوە، ھەموارکردنەوەی بڕوانامەی ئەو کەسانەش لێکەوتە داراییەکانی ھەموارکردنی بڕوانامەکانیان ھەڵدەوەشێنێتەوە.
لە روونکردنەوەکەدا ئاماژە بەوەش کراوە، وەزارەتی دارایی و ئابوری دەسەڵاتی ھەڵوەشاندنەوەی ھیچ بڕوانامەیەکی نییە و لە ڕۆژانی داھاتووش ڕوونکردنەوەی یاسایی تایبەت بەو بڕیارە لە ئەنجومەنی وەزیرانەوە دەردەچێت.
ھەروەھا لەبارەی دۆسییەی گومرگەکانەوە داوای کردووە حکومەت ھەنگاوی جددی و خێرا بگرێتەبەر، بۆ کۆنترۆڵکردنی دەروازەکان لە ھاوردەکردنی کاڵاکان بەرێگەی قاچاغ ، سەبارەت بە باج و رسومات داوایکردووە حکومەت عەدالەت جێبەجێ بکات لە وەرگرتنی باج کە بەشیوەیەک نەبێ لە ھەندی کۆمپانیا وەربگیرێت و لە ھەندێکی تر وەرنەگیرێت، لەبارەی کۆکردنەوەی داھاتی کارەبا پەرلەمان دەڵێت پێویستە پێداچوونەوەی جددی بکرێت لە گرێبەستەکان و کۆکردنەوەی داھاتی کارەبا، جگە لەوە پەرلەمان بە پێویستی زانیوە حکومەت دیراسەتێکی جددی بکات لەسەر چارەسەرکردنی گرفتی مووچەخۆرانی (گرێبەست و وانەبێژان) تا دڵنیابن لە داھاتووی خۆیان.
راسپاردەکان
لەسەر داوای سەرۆکایەتیی پەرلەمان لە رۆژی ٢٨-٦-٢٠٢١ ھەرسێ لیژنەی یاسایی، دارایی و کاروباری ئابووری، وزە و سامانە سرووشتییەکان و پێشەسازی و بازرگانی، لەبەر رۆشنایی کۆبوونەوەی (١٧کاژێری) پەرلەمانی کوردستان بە ئامادەبوونی تیمی ئەنجوومەنی وەزیران لەسەر دۆخی دارایی لە ھەرێمی کوردستان. لە رۆژی ٧-٧-٢٠٢٠ ھەر سێ لیژنەی پەرلەمانی کۆبوونەوی ھاوبەشی خۆیان ئەنجام دا و ئەم راسپاردانەی خوارەوەیان ئامادەکرد کە ئاراستەی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بکرێت، بە مەبەستی کۆتاییھێنان بە (لێبڕینی مووچە و کارکردن بۆ کۆکردنەوەی تەواوی داھاتەکان بۆ خەزینەی حکومەت).
راسپاردەکانی پەرلەمانی کوردستان خۆی لە شەش تەوەر دەبینن، ھەر ھەموویان یارمەتیدەر دەبن بۆ حکومەتی ھەرێمی کوردستان کە دەستی کراوە دەبێ بۆ باشتر کۆکردنەوەی داھات، کە بە شێوەیەک دابەشبکرێت کە چی دیکە پێدانی مووچە لە ھەرێمی کوردستان دوانەکەوێت و بەبێ لێبڕینی ٢١٪ دابەشبکرێت.
ھەروەھا باشترکردن و رێکخستنەوەی داھات لە ھەرێمی کوردستان، رۆژانە ئەو داھاتە کۆبکرێتەوەو بە ئامانجی ئەوەی ھەر ٣٠ رۆژ جارێک مووچە دابەشبکرێت و لەکاتی خۆیدا و بەکەمترین ماوە مووچە بگاتە دەست مووچەخۆران.
ھەروەھا داوادەکەین، حکومەتی ھەرێمی کوردستان کاری جددی بکات بۆ ئامادەکردن و ناردنی بودجە بۆ پەرلەمانی کوردستان، تاوەکو لانیکەم شەفافییەت لە داھات و خەرجیی حکومەت بەدیبکرێت و، دادپەروەری ھەبێت لە دابەشکردنی داھاتی ھەرێمی کوردستان.
یەکەم: دۆسییەی نەوت:
حکومەت پەلە بکات لە ئەنجامدانی چاکسازی لە مەلەفی نەوت بە گوێرەی رێکارە یاساییەکان، بە شێوەیەک لە کرێ و خەرجی کۆمپانییاکانی نەوت، بە ئاراستەی ئەوەی خەرجی نەوتی کە (٥٨٪) کەمبکرێت و زۆرترین داھاتی نەوت بۆ حکومەت بگەڕێتەوە. بۆیە داوا دەکەین، رێکخستنەوە لە گرێبەستەکانی نەوتدا بکرێت، ھەروەھا کەرتی نەوت بەرەو پێشەسازی ببردرێت. ئەمەش یارمەتیدەردەبێت بۆ حکومەت لەبەردەستبوونی داھاتی زیاتر، لانیکەم بۆ پێدانی مووچەی مووچەخۆران بە بێ لێبڕین.
داوا دەکەین حکومەت ئەم ھەنگاوانە بە خێرا بگرێتەبەر بۆ زیاتکردنی داھاتی نەوت وەک ئەوەی لە دوایین راپۆرتی دیلۆیتدا ھاتووە:
١- پێداچوونەوە و وردبینیکردن بە خەرجیی کۆمپانیاکانی نەوت (کۆمپانیاکانی خزمەتگوزاری، سیستەمی پێدانی مووچە و بەکرێدانی ئالییات، پاراستنی ئاسایشی کۆمپانیاکان لەلایەن کۆمپانیای ئەمنی کەرتی تایبەتەوە).
٢- پێداچوونەوە بە گرێبەستی کرێی بۆری نەوت.
٣- پێداچوونەوە بە سیستەمی فرۆشتنی نەوت بە شێوەیەک ئەو داشکانەی دەکرێت بەرەو کەمکردنەوە بچێت.
دووەم: دۆسییەی گومرگەکان:
١- لیژنەی دارایی و کارۆباری ئابووریی پەرلەمانی کوردستان بەدواداچوونی مەیدانی بۆ دەروازە سنوورییەکانی ھەرێمی کوردستان کردووە. ئەوەی بەدیکراوە لە گومرگەکانی فەرمی و نافەرمی، وەک پێویست داھاتەکانی بۆ حکومەت کۆناکرێتەوە و ناگەڕێتەوە خەزینەی حکومەت. بۆیە داوا لە حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەکەین ھەنگاوی جددی و خێرا بگرنە بەر، بۆ کۆنترۆڵکردنی دەروازەکان لە ھاوردەکردنی کاڵاکان بەرێگەی قاچاغ و کاری قاچاخچییەتی. ئەمە وادەکات داھات زیادببێت.
٢- ئەنجوومەنی وەزیران پەلە بکات لە وەرگرتنی بڕیاری کۆتایی لەسەر گرێبەستەکانی حکومەت لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانەی خزمەتگۆزاری پێشکەش دەکەن لەنێو دەروازە سنوورییەکان بە شێوەیەک لە بەرژەوەندی حکومەتدابێت کە لانیکەم گرێبەستەکان (٥٠ بە ٥٠) بێت. ھەروەھا ھەندێ کۆمپانیا لە خاڵە سنوورییەکان کارەکانیان حکومەت خۆی بیکات وەک (تەعقیم، سۆنەر، قەپان و راگەیاندنی گومرگی).
٣- سیستەمی بانکی ئەلیکترۆنی لە دەروازەکان دابنرێت، رۆژانە کۆی داھاتی دەروازەکان بە شەفافییەت تێیدا تۆماربکرێت، ئەم سیستەمە لە ئەنجوومەنی وەزیران و وەزارەتی دارایی ھەبێت کە رۆژانە چاودیریی داھاتی دەروازەکان بکرێت.
٤- دەستەی دەروازە سنوورییەکان لە ھەرێمی کوردستان دابمەزرێت، بۆ ئەوەی یەک سیاسەتی دەروازە سنورییەکان لە ھاوردەکردن و داھات ھەبێت.
سێیەم: باج و رسوومات:
رێکخستنەوە و سیاسەتی ئێستای باج لە ھەرێمی کوردستان لەسەر ھاونیشتمانیانی کەمدەرامەت رەنگی داوەتەوە
ھەست دەکرێت لە کۆکردنەوەی باج دادپەروەری نییە لە نێوان پارێزگاکان، پێویستە ئەنجوومەنێکی ھاوبەش دروستبکرێت بۆ دانانی ستراتیژییەتی باج تاوەکو (فەجوا) لە کۆمەڵگە دروست نەبێت. ئەم ئەنجوومەنە لەنێوان ھەر یەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووری، بازرگانی و پێشەسازی، دەستەی وەبەرھێنان بۆ ئەوەی سیاسەت و سیستەمێکی رێکخراو ھەبێ لە وەرگرتنی باج. ھەروەھا عەدالەت ھەبێ لە وەرگرتنی باج کە بەشیوەیەک نەبێ لە ھەندێ کۆمپانیا وەربگیرێت و لە ھەندێکی دیکە وەرنەگیرێت.
چوارەم: کۆکردنەوەی داھاتی کارەبا:
پێویست دەکرێت پێداچوونەوەی جددی بکرێت لە گرێبەستەکانی کۆمپانیاکانی بەرھەمھێنانی کارەبا لە ھەرێمی کوردستان و کۆکردنەوەی داھاتی کارەبا، چونکە حکومەت خۆی دەڵێت داھاتی کارەبا وەک پێویست کۆناکرێتەوە. ھەروەھا ھەنگاوی جددی بھاوێژرێت بۆ بڕینی ھێڵی کارەبا کە دەدزرێت. ئەمەش وا دەکات داھاتی کارەبا زیاتر کۆبکرێتەوە. کە مانگانە ٨٠ ملیۆن دۆلار خەرجی کارەبا ھەیە و داھاتەکەی ٤٠ ملیۆن دۆلارە؟
ھەروەھا قەرزەکانی حکومەت لای ھاونیشتمانییان بە پلانێکی نوێ وەربگرێتەوە کە دیدڵاینەکەی ٥ ساڵ بێت بە شێوەیەکی قیست، ئەویش قەرزی (کارەبا، ئاو و قەرزەکانی دیکە) کە ساڵانە ٢٠٪ وەربگیرێت.
پێنجەم: جێبەجێکردنی یاسای چاکسازی
داوا لە حکومەت دەکەین ھەموو ھەوڵەکانی خۆی بخاتەگەڕ بۆ جێبەجێکردنی یاسای چاکسازی و نەھێشتنی رێگرییەکانی بەردەم ئەم یاسایە و ئاشکراکردنی ئەو کەس و لایەنانەی ئاستەنگ بۆ ئەم یاسایە دروست دەکەن. داھاتی یاساکەش بەشێوەیەکی دادپەروەرانە وەک لەنێو خۆدی یاساکەدا ھاتووە بۆ زیادکردنی مووچەی ئەو مووچەخۆرانەبێ کە کەمترین مووچەیان ھەیە.
شەشەم: مووچەخۆرانی گرێبەست و وانەبێژان
پێویستە لەسەر حکومەت دیراسەتێکی جددی بکات لەسەر چارەسەرکردنی گرفتی مووچەخۆرانی (گرێبەست و وانەبێژان) لە ھەرێمی کوردستان، تاوەکو دڵنیابن لە داھاتووی خۆیان.
بە پێی تیروپشکەکە، پارێزگای ھەولێر دابەشکراوە بەسەر چوار بازنەی جیاوازی ھەڵبژاردندا و ٤٤ کاندید کێبڕکێ لەسەر ١٦ کورسی پارێزگاکە لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەکەن، کە کورسییەکانی بۆ کۆتاکانە.
ھاوکات خالید عەباس بەڕێوەبەری ئۆفیسی دھۆکی کۆمسیۆنی ھەڵبژاردنەکان، بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پڕۆسەی پێدانی ژمارە بە کاندیدەکان سەرکەوتوو بووە و پڕۆسەکە بە ئامادەبوونی نوینەری لایەنە سیاسییەکان ئەنجامدراوە، ئاماژەی بەوەشکرد، لە دھۆک ٢٤ کاندید ھەیە لەسەر سێ بازنە، کێبڕکێ لەسەر ١١ کورسی دەکەن.
لاھور شێخ جەنگی ھاوسەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە تویتێکدا دەڵێت، نیگەرانی قوڵی خۆمان دەردەبڕین بەرامبەر ھێرشەکەی سەر فڕۆکەخانەی شاری ھەولێر.
ئاشکراشیدەکات، ئەو ھێرشانە بەردەوامی مەترسیەکان دەردەخات، و پێویستە حکومەتی ھەرێم و حکومەتی فیدراڵی ھەماھەنگی نێوانیان زیاتر بکەن بۆ دوورخستنەوەی ئەو مەترسیانە.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رایگەیاندووە، دوای ئەوەی چەند ھاوڵاتییەک سکاڵایان تۆمار کرد کە دزییان لێکراوە ، مەفرەزەکانی بنکەی پۆلیسی سیتەک لێکۆڵینەوەکانی دەستپێکردوو دوای وەرگرتنی بڕیاری دادوەر توانرا ھەردوو تۆمەتبار دەستگیربکرێن.
ئاشکراشیکردووە، تۆمەتبارەکان لە باخەکانی سنوری سیتەک و گوندەکانی ئەحمەد ئاوا، زەردەبی، شارستێنە، بازەگیر و چەند گوندێکی تر دزییان کردبوو .
راشیگەیاندووە، لەکاتی دەستگیرکردن و پشکنینی شوێنی نیشتەجێبونی تۆمەتباران دەستگیرا بەسەر ژمارەیەکی زۆر کەل و پەل کە لەماڵ و باخی ھاوڵاتیانیان دزیبوو .
پۆلیسی سلێمانی ئاماژەی بەوەشکردووە، لەئێستادا تۆمەتباران بەبڕیاری دادوەرو بەپێی ماددەی ٤٤٣ لە یاسای سزدانی عیراقی راگیراون و لێکۆڵینەوە لەگەڵیان بەردەوامە.
بە پێی ڕاگەیەندراوێکی وەزارەتی تەندروستی، لە ماوەی ٢٤ سەعاتی ڕابردوو لە ھەرێمی کوردستان ٩٠٥ کەسی تر تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون و سێ توشبووی تری کۆرۆنا گیانیان لە دەستدا و ٦٩١ تووشبووی تری ڤایرۆسەکەش چاکبوونەتەوە.
ڕاگەیاندراوی ( ٢٤ ) کاتژمێری تایبەت بە نەخۆشی ڤایرۆسی کۆڕۆنای نوێ COVID١٩ ژمارە ( ٤٩٧ )
١. پشکنین: ( ٩٠٨٩ پشکنینی نوێ)
• ( ٢٥٣٥) ھەولێر
• ( ٢٣٦٢) سلێمانی
• ( ٣١٨١) دھۆک
• ( ٠) ھەڵەبجە
• ( ٩٨٥) گەرمیان
• ( ٢٦) ڕاپەڕین
٢. تووشبوو: ( ٩٠٥ تووشبووی نوێ)
• ( ٢٤٣) ھەولێر
• ( ٢٤٦) سلێمانی
• ( ٣٩٥) دھۆک
• ( ٠) ھەڵەبجە
• ( ٢١) گەرمیان
• ( ٠) ڕاپەڕین
٣. چاکبوون: ( ٦٩١ چاکبوون)
• ( ٨٦) ھەولێر
• ( ٢٢٤) سلێمانی
• ( ٣٥٤) دھۆک
• ( ١) ھەڵەبجە
• ( ٢٥) گەرمیان
• ( ١) ڕاپەڕین
٤. مردن: ( ٣ مردن)
• ( ١) ھەولێر
• ( ١) سلێمانی
• ( ١) دھۆک
• ( ٠) ھەڵەبجە
• ( ٠) گەرمیان
• ( ٠) ڕاپەڕین
ئاماری گشتی:
کەرەنتین ھاوڵاتی ٢١٨٧١ (٢١٨٧١ دەرچوو)
پشکنین ٢١٧٨٥٥٨ (٧٥٢١١٣ ھەولێر، ٥٣٧٠٦٢ سلێمانی، ٨٧٣٢٢٣ دھۆک، ١٦١٦٠ ھەڵەبجە)
تووشبوون ١٩١٢٩٠ (٥٧٣٩٤ ھەولێر، ٦٢٩٥٥ سلێمانی، ٦٧١٤٩ دھۆک، ٣٧٩٢ ھەڵەبجە)
چاکبوون ١٧٧٩٠١ ( ٥٣٩٩١ ھەولێر، ٥٦٦٩٧ سلێمانی، ٦٣٥٩٨ دھۆک، ٣٦١٥ ھەڵەبجە)
لەژێر چارەسەر ٨٨٦٨ (٢١٨٢ ھەولێر، ٤١٨١ سلێمانی، ٢٤٧٩ دھۆک، ٢٦ ھەڵەبجە)
مردن ٤٥٢١ (١٢٢١ ھەولێر، ٢٠٧٧ سلێمانی، ١٠٧٢ دھۆک، ١٥١ ھەڵەبجە)
بۆ زانیاری زیاتر سەردانی داشبۆردی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بکەن لەم لینکە (https://gov.krd/coronavirus/dashboard/).
وێڕای دەستخۆشی بۆ پزیشکان و کارمەندانی تەندروستی و ھەموو تیمەکانی پزیشکی کە لە ئەرکدان، جەخت دەکەینەوە ھاووڵاتیان پابەندبن بە ڕێنماییەکانی تەندروستی و دورکەوتنەوە لە شوێنی قەڵەبالغ و دانانی ماسک و وەرگرتنی ڤاکسین، وە لەکاتی پێویستدا پەیوەندی بکەن بە ھێڵی گەرمی ژمارە ( ١٢٢ ).
وەزارەتی تەندروستی
حکومەتی ھەرێمی کوردستان
٧ی تەمووز ٢٠٢١
"ھیوا عەلی" بەڕێوەبەری ئاسایشی کفری رایگەیاند، دادگا بەپێی ماددەی ٣٠ لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی ماددە ھۆشبەرەکان، سزای زیندانیکردنی بەسەر چوار کەسدا سەپاند، کە سیانیان بە یەک ساڵ زیندانی کردن سزادراون و تۆمەتبارەکەی تریش بە یەک ساڵ و بژاردنی پێنج ملیۆن دینار حوکمدراوە.
بەڕێوەبەری ئاسایشی کفری ئەوەشی راگەیاند، لە ماوەی شەش مانگی رابردوودا ١١ کەس بە تۆمەتی بەکارھێنانی ماددەی ھۆشبەر دەستگیر کراوە.
لە دیدارەکەدا گفتوگۆ کرا لە بارەی دۆخی ئەمنی و خزمەتگوزاری لە شارەکە و پێداویستی خەڵکەکەی و ئەو کێشانەی کە ڕووبەڕووی دانیشتووانی دەبنەوە، بۆ ئەو مەبەستە جەختکرایەوە لە گرنگی بەھێزکردنی پێکەوەژیانی نێوان سەرجەم پێکھاتەکانی ناوچەکە و یەکخستنی ھەوڵەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئاستەنگە ئەمنیەکان و مەترسی تیرۆر.
لە بەشێکی دیکەی دیدارەکەدا سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە گرنگی ھۆشداری و بەھەند وەرگرتنی مەترسی پاشماوەکانی داعش کە دەیەوێت ئاسایش و ئارامی و سەقامگیری چەند ناوچەیەک تێکبدات.
جەختیشیکردەوە لە گرنگی چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە ڕووبەڕووی خەڵکی ئەو ناوچانە دەبێتەوە و دابینکردنی خزمەتگوزارییە پێویستەکان، بە تایبەتی کارەبا و ئاو و بەدواداچوون بۆ دۆسیەی ئاوارەکان و پشتیوانی خۆشی دووپاتیکردەوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانە و دەستەبەرکردنی ئاسایش و ئارامی و سەقامگیری بۆ خەڵکی مەخمور و ھەموو ناوچەکانی دیکە.
لەو کۆبوونەوە فراوانەدا کە ھەر یەک لە لیوا چەتۆ ساڵح بریکاری وەزیری ناوخۆ و مستەفا چاوڕەش فەرماندەی ھێزەکانی حەفتا و وەستا ڕەسوڵ ڕاوێژکاری سەربازیی ھاوسەرۆکان و جەلال شێخ ناجی لێپرسراوی ھەواڵگریی پێشمەرگە و لیوا کاکەمەند کاکە ڕەش فەرماندەی فەرماندەیی پێشمەرگەی بەرگریی فریاکەوتن ئامادەی بوون، لاھور شێخ جەنگی ئاماژەی بە گیانفیدایی و قارەمانییەتی ئەو ھێزە نیشتیمانپەروەرە کرد و ڕایگەیاند: لە ناخی دڵمەوە سوپاسی ماندووبوون و قوربانیدانەکانتان دەکەم کە لە ڕابردوودا لە ڕیزی پێشەوەی بەرگریکردندا بوون دژی داعش و بە خوێنی خۆتان بەرگریتان لە خاک و خەڵکی کوردستان کرد و چەندین داستانی بەرەنگاریتان تۆمار کردووە و خاوەنی دەیان شەھید و بریندارن.
دواتر لاھور شێخ جەنگی بارودۆخی گشتیی عێراق و ھەرێمی کوردستانی بۆ ڕوونکردنەوە و سیاسەت و بەرنامەی یەکێتیی بۆ باسکردن لە دوای کۆنگرەی چوارەم، ھاوکات دەستکەوتەکانی دوای کۆنگرەی خستە ڕوو و ڕایگەیاند: ئەو دەستکەوتانە بە پشتیوانی و ھۆشیاریی کادرەکانمان و سەرکردایەتیی یەکێتیی بەدەست ھاتوون، بە تایبەت لە ڕووی گەشەکردنی ڕێکخراوەیی و نوێکردنەوەی ئۆرگانەکان و پێشخستنی پەیوەندییەکان لەگەڵ سەرجەم لایەنە کوردستانی و عێراقییەکان و بەھێزیی پێگەی یەکێتیی لە بەغداد.
جەختیشیکردەوە کە یەکێتیی بە ستراتیژێکی نوێ و بە شێوەیەکی ژیرانە مامەڵەی لەگەڵ ڕووداو و گۆڕانکارییەکاندا کردووە بە لەبەرچاوگرتنی بەرژەوەندیی باڵای میللەتەکەمان ڕووبەڕووی ئاڵنگارییەکان بووەتەوە.
لاھور شێخ جەنگی ئاماژەی بە بەردەوامیی مەترسییەکان کرد و ڕایانگەیاند: ئەم دۆخە پێویستی بە تەبایی و یەکڕیزیی ھەموو لایەنەکان ھەیە بۆ ئەوەی مەترسییەکان لەسەر ھەرێمەکەمان دووربخەینەوە، ئەگەر وریا نەبین زیانی زۆر بەر ئەزموونەکەمان دەکەوێت، ھەر بۆیە دەبێت زیاتر گرنگی بە ھێزی پێشمەرگە بدەین و پڕچەک بکرێن و مەشق و ڕاھێنانی سەربازی و پێداویستییەکانیان بۆ دابین بکرێت و گوزەرانیان باش بکرێت لەو چوارچێوەیەشدا یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان ھاندەری پرۆسەی یەکخستنی پێشمەرگەیە و ئامانجیەتی کە ھەرێمەکەمان ھێزێکی دامەزراو و نیزامیی مەشقپێکراوی تۆکمەی ھەبێت بەو مەرجەی باڵانسی ھێز تێدا پارێزراو بێت و سەرکردایەتییەکەی ڕوون بێت.
لە کۆتاییدا ھاوسەرۆک ئاماژەی بە گرنگی و چارەنووسسازی ھەڵبژاردنی داھاتوو کرد و جەختیکردەوە کە پێکھێنانی ھاوپەیمانیی کوردستان لە نێوان یەکێتیی و بزوتنەوەی گۆڕان ھەنگاوێکی ئازایانەی ھەردوولایە بۆ ئارامی و کۆتاییھێنان بە ململانێی سیاسی و ڕەچاوکردنی بەرژەوەندیی باڵای میللەتەکەمانە بۆ ھێنانەدی یەکڕیزیی نیشتمانی و نەتەوەیی و بەھێزیی دەنگی کوردە لە بەغداد، تا لەو ڕێگەیەوە و بە چەکی دەستوور و خەباتی پەرلەمانی مافەکانی گەلی کورد بەدەست بھێنین و مووچەی مووچەخۆران و شایستە داراییەکان زامن بکەین.
لە ڕاگەیەندراوێکدا گروپی کەسوکاری زیندانیانی بادینان ئاماژەی بەوە کردووە، چالاکوان و ڕۆژنامەنووسە زیندانیکراوەکانی بادینان بە جیا پەیوەندی تەلەفۆنیان بە خێزانەکانیانەوە کردووە، وتوویانە ھاوڕێکانیشیان وەک ئەوان حوکم دەدرێن کە بڕیارێکی نا یاسایی و نادادپەروەرانەیە، داواش لە یەکێتی و لایەنەکانی تر دەکەن، کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەو بابەتە ئاگادار بکەنەوە و دۆسیەکە دانەخەن.
زیندانیانی بادینان ڕایانگەیاندووە، شوێنیان لە زیندان زۆر خراپە و تەندروستی بەشێکیان باش نییە، جەختیشیان کردووەتەوە، ئەو تۆمەتانەی دەخرێنە پاڵیان ڕاست نین، کە بە چەکدار و تیرۆریست و سیخوڕ لە قەڵەم دەدرێن.
ھەروەھا خوێندنەوەی دووەم دەکرێت بۆ پێشنیاز و پڕۆژەیاسای ھەمواری یەکەمی یاسای ماف و ئیمتیازاتی کەمئەندام و خاوەن پێداویستیی تایبەت و پڕۆژەیاسای (بەرکارکردنی یاسای ڕەسمی پولی عێراق و پڕۆژەیاسای بەرکارکردن و ھەمواری یاسای وەبەرھێنانی پیشەسازی ھەردوو کەرتی تایبەت و تێکەڵاو)، ھاوکات تەوەرێکی تریش تایبەتە خستنەڕووی بیرۆکەی چەند ئەندام پەرلەمانێک.
"مونا قەھوەچی" سکرتێری پەرلەمانی کوردستان بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، ھەموو فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان بە دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆنە سەرنج و تێبینییەکانیان سەبارەت بە ڕەشنوسی دەستور ئاڕاستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان کردووە.
وتیشی، لە ھەنگاوی دووەمدا لە کۆبوونەوەی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان ناوەڕۆکی سەرنج و تێبینییەکان تاوتوێ دەکرێت، لە کاتێکدا لە خولی ڕابردووی پەرلەمان ٧٤ ماددەی ڕەشنوسی دەستور ئامادە کراوە و بەشێکی زۆری ئەو ماددانە کۆدەنگییان لەسەر ھەبووە.
ڕاشیگەیاند، لایەنە سیاسییەکانی ھەرێمیش سەرپشکن لە چۆنیەتی ھەڵبژاردنی میکانیزمی دانانی ڕەشنوسی دەستوری ھەرێم، پەرلەمان تەنیا ڕێکارە یاساییەکان دەگرێتەبەر.
سەبارەت بە کۆبوونەوەی پەرلەمان سەبارەت بە ڕەشنوسی دەستوری ھەرێم جەختی لەوەشکردەوە، تا ئێستا دیارنییە پەرلەمانی کوردستان کەی ئەو بابەتە دەخاتە بەرنامەی کاری دانیشتنەکان.
"د. ڕەھێل فەرەیدون" بریکاری وەزارەتی تەندروستی بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، لە چوارچێوەی ڕێکخستنی سێکتەری تەندروستی لە کەرتی گشتی و تایبەتدا یەکێک لە کار و پڕۆژە گرنگەکان ڕێکخستنەوەی ئیش و کارەکانی پەرستاران و کارمەندانی تەندروستییە و لە ئێستادا سەرقاڵی داڕشتنی ڕەشنووسێکی تایبەتن لە ڕێگەی پڕۆژەیاسای (دەستدانە پیشەی پەرستاران و کارمەندانی تەندروستی دوای دەوامی ڕەسمی).
وتیشی، بە پێی یاسا شێوازی کارکردنی پەرستاران و کارمەندانی تەندروستی ڕێکدەخرێتەوە نەک قەدەغە بکرێت.
بریکاری وەزارەتی تەندروستی ڕاشیگەیاند، لە سۆشیال میدیا دەنگۆیەکی زۆر لەسەر قەدەغەکردنی ئیشکردنی کارمەندانی تەندروستی لە دوای دەوامی ئێواران بڵاوکراونەتەوە و سەرجەمیان دوورن لە ڕاستییەوە.