کوردستان
بەپێی راگەیەندراوێکی سەرۆکایەتی ھەرێم، لە میانی کۆڕبەندەکەدا کە سێ ڕۆژ دەخایەنێت، نێچیرڤان بارزانی چەند دیدار و کۆبوونەوەیەکی لەگەڵ ژمارەیەک لە بەشدارانی کۆڕبەندەکەدا دەبێت و دەربارەی پەیوەندییەکان و دۆخی ناوچەکە بەگشتی، گفتوگۆ دەکەن.
دەشڵێت، بابەتەکانی شەڕ، تیرۆ، کۆچ، مەترسی و لێکەوتەکانی گۆڕانی کەشوھەوا، کارەساتە سروشتییەکان و چەند پرس و بابەتێکی دیکە، باس و تەوەرەکانی گفتوگۆی بەشدارانی کۆڕبەندەکە دەبن.
ھیمان تەحسین بەڕێوەبەری گشتیی فەرمانگەی پارتە سیاسییەکان لە کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردنەکانی عێراق بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لەچەند رۆژی ڕابردوودا لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی ھەرێم کۆبوونەتەوە بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی دەستنیشانکردنی وادەیەک بۆ ئەنجامدانی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان.
وتیشی، پێشنیازیان بۆ سەرۆکایەتی ھەرێم کردووە شەشی حوزەیران تا ١٠ی حوزەیران رۆژێک دیاری بکەن بۆ ئەنجامدانی ھەڵبژاردنی پەرلەمانکە بەوتەی خۆی لەو بەروارە زیاتر یان کەمتر ناتوانن پرۆسەکە بەڕێوەبەرن.
بە وتەی خۆیشی، لە ھەفتەی داھاتووەوە کۆمسیۆن وۆرک شۆپێک لەبارەی ئامادەکارییەکان و چۆنیەتی بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردن بۆ حزب و پێکھاتەکان لە ھەرێمی کوردستان ئەنجامدەدات کە تیایدا گوێ لە سەرنج و تێبینی ھەموو لایەنەکان دەگیرێت.
ھیمان تەحسین ئاماژەی بەوەکرد، رۆژێک دوای دیاریکردنی وادەی ھەڵبژاردن لەلایەن سەرۆکی ھەرێمەوە، کۆمیسیۆن بۆ ماوەی ١٠ رۆژ دەست بە وەرگرتنی ناوی ئەو لیست و لایەنانەی دەکاتە کە دەیانەوێت بەشداریی ھەڵبژاردنەکە بکەن.
ماڵپەڕی شەفافیەت کە چاودێری و ڕێکخستنی داھاتەکان دەکات، داھاتی ھەفتەی ڕابردووی سلێمانی و ھەڵەبجە و ئیدارە سەربەخۆکانی راپەڕین و گەرمیان، واتە لە ٢٤ی شوبات تا ئەمڕۆ بڵاوکردووەتەوە کە بریتیبووە لە ٢٠ ملیار و ٤٦٢ ملیۆن و ٩٠٦ ھەزار دینار.
بەپێی ماڵپەڕەکە، ١٩ ملیار و ٢٨٢ ملیۆن و ٩٨٠ ھەزار دیناری نەختینە بووە و یەک ملیار و ١٧٩ ملیۆن و ٩٢٥ ھەزار دیناریشی بەشێوەی چەک بووە.
بەپێی ماڵپەڕەکە، داھاتەکە بەراورد بە ھەفتەی پێش خۆی بە بڕی چوار ملیار دینار زیادیکردووە، واتە لەسەدا ٢٨ و پۆینت ٦٣.
لە میانی سەردانەکەیدا بۆ ئەمریکا، مەسرور بارزانی لە کۆشکی سپی لەگەڵ جەیک سولیڤان ڕاوێژکاری ئاسایشیی نیشتمانی ئەمەریکا کۆبووەوە، تیایدا سۆلیڤان پشتیوانیی کۆشکی سپی بۆ کوردستانێکی بەھێز دووپاتکردەوە و جەختیشی لە گرنگیی پاراستنی ئاسایشیی ھەرێم و دابینکردنی بەشە بودجە و شایستە داراییەکانی ھەرێم کردووەتەوە.
ھاوکات مەسرو بارزانی رایگەیاند، پێویستە ڕێز لە قەوارەی دەستووری ھەرێمی کوردستان بگیرێت و مافی پێکھاتەکانی کوردستان پارێزراو بێت.
ھاوکات سەرۆکی حکومەت لەگەڵ گەورە ڕاوێژکاری سەرۆکی ئەمەریکا بۆ کاروباری وزە و وەبەرھێنان کۆبووەوە، ھەردوولا ھاوڕابوون لەسەر دەستپێکردنەوەی ھەناردەکردنی نەوتی ھەرێمی کوردستان لە زووترین کاتدا.
لەلایەکی دیکەوە، سەرۆکی حکومەت لەگەڵ برێت مکگورک کۆبووەوە و ھەردوولا ھاوڕابوون لەسەر گرنگیی پاراستنی ئاسایش و سەقامگیریی ھەرێم و ڕێزگرتن لە مافی پێکھاتەکان.
لە درێژەی دیدارەکانیدا، مەسرور بارزانی لەگەڵ بریکاری وەزیری بەرگری ئەمەریکاش کۆبووەوە و ھەردوولا ھاوڕابوون لە سەر بەردەوامبوونی پشتیوانیی و ھارکاریکردنی پێشمەرگە و یەکخستنەوە و چاکسازییەکانی وەزارەتی کاروباری پێشمەرگە کردەوە.
دواتر سەعدی ئەحمەد پیرە ویرای بەخیرھێنانی وەفدی میوان سوپاسی ئەو سەردانەی کردن و پی راگەیاندن یەکیتی نیشتمانی کوردستان حزبی تەواوی پێکھاتەکانی کوردستانە و باسی لە زەرورەتی دامەرزاندنی یەکیتی نیشتیمانی کوردستان کرد بۆ ناوچەکە بەتایبەت ئەو ستەم و زۆر دارییەی دەرھەق بەگەلی کورد و نەتەوەکانی تری کوردستان ئەنجامدەدرا، وتیشی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان خۆی بە داکۆکیکاری مافەکانی پێکھاتەکانی کوردستان دەزانێت.
لەو سەردانەدا مەکتەبی سکرتارییەت خۆشحاڵی خۆیان بە باشبوونی تەندروستی دەربڕی و رۆڵی ھەڤاڵی ناوبراویان لە شۆڕشی نوێ بەرزنرخاند کەوەک قارەمانێکی بەشدار لەخەباتی چەکداری جێ دەستی دیاروبەرچاوبووە .
مەکتەبی سکرتارییەت روونشیانکردەوە لەسەر بڕیارو راسپاردەی سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی و قوباد تاڵەبانی سەرجەم تێکۆشەرانی یەکێتی و شۆڕشی نوێ و ھەموو ئەو قارەمانانەی بەشێک بوون لە سەرخستنی خەباتی چەکداری بەسەر دەکرێنەوەو بە گرنگییەوە لە رۆڵی بەرچاویان دەڕوانرێت و ھەرداواکاریی و پێویستییەکیشیان ھەبێت ئامادەین جێبەجێ بکەین .
ھەر لەو سەردانەدا بۆ بەرزنجە مەکتەبی سکرتارییەتی بە ھاوڕێیەتی عومەر قادر گوڵ باخ سەردانی مەزارو مەرقەدی شێخ عیساو شێخ موسا کرد کە لە ساڵانی رابردوو لەسەر ئەرکی سەرۆک مام جەلال نۆژەنکرابووەوە .
لەو بەسەرکردنەوەیەدا مەکتەبی سکرتارییەت بە گرنگییەوە لە رۆڵی مەرقەدو تەکییەکانی کوردستانیان رووانی کە بەشێکی گرنگن لە خواپەرستی و پاراستنی گیانی پێکەوەیی و قووڵکردنەوەی خۆشەویستی و پەرەپێدانی گیانی میانرەویی و جەختشیانکردەوە بەھەمان رۆحیەتی سەرۆک مام جەلال بەردەوام دەبن لە پشتیوانیکردن و خزمەتکردنی ھەموو ئەو شوێنە پیرۆزانەی بوونەتە بەشێکی گرنگ لە مێژوو ، پیرۆزییەکانی گەلەکەمان و بەڕێزیشەوە لەخزمەتی پیاوچاکاندا دەبین و ھەر ھەنگاوێکیش پێویست بکات دەیگرینە بەر بۆ پاراستنی ئەم بەھا بەرزو پیرۆزانەی بونتە بەشێک لە کەلتووری گەلەکەمان .
دەقی پرسەنامەکەی قوباد تاڵەبانی...
بەڕێزان خێزان و خانەوادەی خاتوو کافیە فەقێ عەلی
بەبیستنی ھەواڵی کۆچی دوایی خاتوو (کافیە فەقێ عەلی) دایکی ھەڤاڵ (ئەکرەم ئەحمەد) لە دەزگای میدیایی کوردسات، نیگەران و دڵگران بووم.
بۆ ئەم خەمە، پرسە و سەرەخۆشی لەخۆتان و خانەوادە دڵسۆزەکەتان دەکەم، خوای گەورە لەکۆچکردوو خۆش بێت و جێگەی بەھەشت بێت، سەبوری و دڵنەواییش بەھەموو لایەک ببەخشێت.
انا للە وانا الیە راجعون
قوباد تاڵەبانی
لێپرسراوی مەکتەبی سکرتارییەتی سەرۆک مام جەلال
ئالان حەمەسەعید لە سیمپۆزیومی "تەندروستیی دەروونی" لە زانکۆی سلێمانی رایگەیاند، بۆ ئەمساڵی خوێندن وەزارەتی پەروەردە ستراتیژێکی راھێنانی گرنگی لە قۆناغی بنەڕەتیدا خستووەتە کارەوە لەو ناوچانەی کە لە مانگی ئەیلوولی ئەمساڵەوە دەستیان بە خوێندن کردووە.
وتیشی، ستراتیژەکە حەوت ساڵییەو تا ٢٠٣٠ بەردەوام دەبێت، بەئامانجی گۆڕینی شێوازی وانەوتنەوە و بەسەنتەرکردنی قوتابییان و گۆڕینی رۆڵی مامۆستایان لە فێرکارییەوە بۆ ھاریکاریی فێرکار.
بە وتەی وەزیری پەروەردە، بە سەنتەربوونی خوێندکاران چەند بنەمایەکی گرنگ لەلایە خوێندکار دروستدەکات، لەنێویشیاندا باوەڕ بەخۆبوون و بەشدارییکردن و ھەڵگرتنی بەرپرسیارێتی.
لە دادگای فیدڕاڵی سکاڵایەک لەسەر نەناردنی بەشە بودجەی ھەرێمی کوردستان تۆمارکرا
ئازد دۆسکی پارێزەر بە میدیاکانی راگەیاندووە، رۆژی چوارشەممە سکاڵایەکی لە دادگای فیدڕاڵی تۆمارکردووە بەھۆی نەناردنی بەشەبودجەی ھەرێمی کوردستان لەلایەن بەغدادەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سکاڵاکەی لەسەر تیف سامی وەزیری دارایی عێراق تۆمارکردووە بەھۆی ئەوەی گرفتی بۆ ناردنی بەشەبودجەی ھەرێمی کوردستان دروستکردووە.
تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە لە لەکاتێکدایە، کە رۆژی ٢٨ی ئەم مانگە دادگای فیدڕاڵی عێراق تەواوی بڕیارەکەی لەسەر موچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان بڵاوکردەوە و حکومەتی فیدڕاڵی و ھەرێمی پابەندکردووە بە دابینکردنی موچەی فەرمانبەران لە رێگەی کارتی بانکییەوە.
لە رۆژی ٢٠ی ئەم مانگەوە کۆمیسیۆن جارێکی دیکە وادەی ناوتۆمارکردن و نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەرانی لە ھەرێمی کوردستان تا ئەمڕۆ درێژکردەوە، ژمارەی ئەو دەنگدەرانەشی لە ھەرێم سەردانی ناوەندەکانی تۆماری بایۆمەترییان کردووە تا ١٥ ئەم مانگە گەیشتووە ٣١ ھەزار و ٨٨٩ کەس.
بەپێی زانیاریەکانی کۆمیسیۆن، ژمارەی دەنگدەران لە ھەرێم سێ ملیۆن و ٧٨٩ ھەزار و ٤٠٥ دەنگدەرە کە مافی بەشداریکردنیان لە ھەڵبژاردن پەرلەمانی کوردستاندا ھەیە و ئەوانەی کارتی بایۆمەتری دەنگدانیان ھەیە لە ھەرێمی کوردستان ژمارەیان زیاتر لە دوو ملیۆن و ٣٥٠ ھەزار کەسن.
ئەحمەد رەمزی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک بە رۆژنامەی سەباحی راگەیاندووە، رۆژی یەکشەممەی داھاتوو لایەنە براوەکانی ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک لەگەڵ سودانی کۆدەبنەوە بۆ پێشکەشکردنی پێشنیازەکانیان و کار و بەرنامەی ھەر یەکێک لەو لایەنانە، لەگەڵ میکانیزمی پێکھێنانی حکومەتی خۆجێی و رێککەوتن لەگەڵ سەرجەم لایەنەکان.
وتیشی، لایەنەکان پێویستیان بەوەیە کاتێکیان بۆ دیاریبکرێت بۆ ئەوەی کێشەکانیان چارەسەربکەن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستە ئەنجومەنی پارێزگا یەکەم کۆبوونەوەی خۆی ئەنجامبدات بەبێ ئەوەی سەرۆکی ئەنجومەن و پارێزگار ھەڵبژێرێت و بە کراوەیی کۆتایی بە کۆبوونەوەکە بێت بۆ ئەوەی دەرگای گفتوگۆ لەبەردەم ھێزە سیاسیەکاندا بکاتەوە.
رۆژی ٢٠ی ئەم مانگە بەسەرپەرشتی سودانی و بەئامادەبوونی سەرۆکی یەکێتی، لایەنە براوەکانی ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک کۆبوونەوە و لەسەر ئامادەکردنی کارنامەیەکی ھاوبەش بۆ بەڕێوەبردنی پارێزگاکە رێککەوتن.
دوای ئەوەی رۆژی سێشەممە بە سەردانێکی رەسمی گەیشتە بەغداد و لەگەڵ سەرۆک کۆماری عێراق کۆبووەوە، ئەمڕۆ ڤاھاگن خاچاتوریان سەرۆکی ئەرمینیا سەردانی ھەرێمی کوردستان دەکات و لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی ھەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە و پەیوەندییەکانی نێوان ھەرێم و ئەرمینیا و دوایین پێشھاتەکانی ناوچەکە تاوتوێ دەکرێت.
مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان و سیناتۆر تامی دەکوۆرت ئەندامی لیژنەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا کۆبوونەوە، لە کۆبونەوەکەدا رەوشی گشتی عێراق و گرنگیی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان ھەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ تاوتوێکران، ھەروەھا دابینکردنی شایستە داراییەکان و بەشە بودجەی ھەرێم و دەستپێکردنەوەی ھەناردەکردنی نەوت و پاراستنی ئاسایش و ئارامیی ھەرێمی کوردستان و مافی پێکھاتەکان خرایەروو.
ھاوکات ئەندامەکەی لیژنەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئەنجومەنی پیرانی ئەمەریکا، جەختیکردەوە ھەموو ھەوڵی خۆی دەخاتەگەڕ لە پێناو پاراستنی ھەرێمی کوردستان و چارەسەرکردنی کێشەکانی ھەرێم و حکومەتی فیدراڵ.
ئەمڕۆ بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەکانی سلێمانی، ھەڵەبجە، گەرمیان و راپەڕین و بەرێوەبەرێتییەکانی سنوری سلێمانی کۆبوونەوە و ساڵنامەیەکی نوێیان بۆ تاقیکردنەوەکانی ئەو سنورانە دانا کە درەنگ دەستیان بە پڕۆسەی خوێندن کردوەتەوە.
بەپێی ساڵنامەکە ئەو ناوەندانەی لە دوای ٠٩-٠١-٢٠٢٤ دەستیان بە پڕۆسەی خوێندن کردووەتەوە، بۆ قۆناغەکانی ٤ی بنەڕەتی بۆ ١٢ی ئامادەیی، تاقیکردنەوەی نیوەی وەرز لە ٢٠ نمرە لە ٦ی ئاداری ٢٠٢٤ دەستپێدەکات و لە ١٩ی مانگ کۆتایی دێت، ھەروەھا تاقیکردنەوەی کۆتایی وەرز بۆ قۆناغەکانی ٤ی بنەڕەتی تا ١١ی ئامادەیی بێجگە لە ٩ی بنەڕەتی لە ١٩-٠٥-٢٠٢٤ دەستپێدەکات تا ٣٠/٥ لەسەر ٦٠ نمرە دەبێت.
لەبەشێکی تری نوسراوەکەدا ھاتووە، پێویستە لە ٩/١/٢٠٢٤ بۆ ١٩/٥/٢٠٢٤ دوو ھەڵسەنگاندن لەسەر ١٠ نمرە لەلایەن مامۆستایان ئەنجام بدرێت، بۆ پۆلی نۆش تاقیکردنەوەی وەرز لە ٦٠ نمرە لە ٢١/٤ تا ٣٠/٤ دەبێت.
ھاوکات ھاتوچۆی سلێمانی ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، رێگەی ناسراو بە ئەحمەد گرێدەر بەرەو دۆڵەمیران و شاخی گۆیژە و ئەزمەڕ بەربەست کراوە.
قوباد تاڵەبانی سەردانی کونسوڵخانەی ئیماراتی کرد و لەلایەن ئەحمەد ئیبراھیم ئەلزاھیری کونسوڵی گشتی ئیماراتەوە پێشوازی لێکرا و لە کۆبوونەوەکەدا ھەردوولا بە گرنگییەوە باسیان لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی نێوان ئیمارات و ھەرێمی کوردستان لە بوارە جیاوازەکاندا کرد.
قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بە ئەزمونی سەرکەوتووی گەشەسەندنی ئیمارات کرد و خواستی ھەرێمی دەربڕی بۆ سودوەرگرتن لە ئەزمونی گەشەسەندنی ئەو وڵاتە لە بوارە جیاوازەکاندا و رایگەیاند، حکومەتی ھەرێم ئامادەیە ھەموو جۆرە کارئاسانییەک پێشکەشی وەبەرھێنەرانی ئیماراتی بکات بە تایبەتیش لە بوارەکانی پیشەسازی و کشتوکاڵ و گەشتوگوزاردا.
لەبارەی پەیوەندییەکانی ھەرێم و بەغدا، قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بەوەدا، ھەوڵەکانیان بەو ئاراستەیەدان کە ھەموو کێشەکانی ھەرێم و بەغدا بەشێوەیەکی بنەڕەتی بەپێی دەستور چارەسەر بکرێن.