مورگان ئورتاگوس نوێنەری ئەمریكا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕایدەگەیەنێت، سوپای لوبنان دەتوانێت چەك بە حزبوڵا دابنێت.
لە چاوپێكەوتنێكدا، نوێنەری ئەمریكا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وتی، لوبنان بەپێی بڕیاری نێودەوڵەوتی پابەندە بەوەی حزبوڵا لە تەواوی خاكی وڵاتەكە چەك دابنێت. چەكدانانی حزبوش یەكێكە لە سیاسەتەكانی ئەوپەڕی فشار كە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بۆ سەر ئێران ئەنجامی دەدات.
وتیشی، هیوادارن سەرجەم لایەنەكان پابەندی ئاگربەستی نێوان لوبنان و ئیسرائیل بن و چاوەڕێی چاكسازین لە لوبنان، بەڵام خۆڕاگری و ئارامگرتنی ئیدارەكەی ترەمپ سنوری هەیە.
نوێنەری ئەمریكا باسی لەوەشكرد، دەرفەتێكی ئاڵتونی هەیە بۆ ئەوەی لوبنان لەو قەیران و گرفتانەی تێیكەوتووە بێتە دەرەوە، تاكە ڕێگەش ئەوەیە هەموو ڕۆڵێكی ئێران و هاوپەیمانەكانی ڕەتبكاتەوە.
وەزارەتی حەج و عومرەی سعودیە بەهۆی دەستپێکردنی وەرزی حەجی ئەمساڵەوە، کۆتایی ئەم مانگە وەک دوا وادە بۆ مانەوەی عەمرەکاران لە مەککە داناوە و دەشڵێت، بە پێچەوانەوە کۆمپانیاکان بە بڕی 26 هەزار دۆلار سزا دەدرێن.
وەزارەتی حەج و عومرەی سعودیە رایگەیاندووە، رۆژی 13ی ئەم مانگە کۆتا وادەی چوونە ناوەوەی عەمرەکارانە بۆ مەککە و پێویستە سەرجەم عەمرەکارانیش تاوەکو 29ی ئەم مانگە مەککە جێبهێڵن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، بەهۆی دەستپێکردنی وەرزی حەج لە مانگی داهاتوودا ئەو رێکارانە جێبەجێ دەکەن و داواش لە سەرجەم کۆمپانیا و دامەزراوەکان دەکەن بە تەواوی پابەندی رێنماییەکان بن.
دەشڵێت، هەر دواکەوتنێک لە وادەکەی خۆیان بە سەرپێچی هەژمار دەکرێت و سزای ئەو کۆمپانیا و لایەنانە دەدرێت کە بەرپرسن لە هێنانی عەمرەکاران، سزاکەش بڕی 100 هەزار ریاڵی سعودی دەبێت، کە بەرانبەرە بە زیاتر لە 26 هەزار دۆلار.
عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران rایگەیاند کە سەرەتای هەفتەی داهاتوو لە عوممان، دانوستانی ناڕاستەخۆی ئەمریکا و ئێران دەست پێدەکات.
عراقچی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس نووسیویەتی: "شەممە 12ی نیسانی 2025 لە ئاستی باڵا دیدار و دانوستانی ناڕاستەخۆی شاندی کۆماری ئیسلامیی ئێران و ئەمریکا لە عوممان دەست پێدەکات."
وەزیری دەرەوەی ئێران ئەو هەنگاوەی بە دەرفەت و تاقیکردنەوە ناوبردووە و جەختی کردووەتەوە کە "ئێستا تۆپەکە لە گۆڕەپانی ئەمریکایە."
ئەم لێدوانەی عەباس عراقچی لە کاتێکدایە کە شەوی rابردوو دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، لە کاتی پێشوازیی لە بنیامین ناتانیاهو، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، لە کۆشکی سپی رایگەیاند کە ئەمریکا "لە سەروبەندی گفتوگۆ و دانوستانی راستەوخۆ لەگەڵ ئێران"دایە.
ترەمپ ئاماژەی بەوە داوە کە شەممە لە ئاستی باڵا دانیشتنێکی "زۆر گرنگ و کاریگەر" دەبێت و گوتیشی: "هەمووان هاوڕان لەسەر ئەوەی رێککەوتن باشترە لە کار و کردەوەی دیکە، ئاشکرایە ئەمە کارێک نییە بمەوێت بەکاری بهێنم، چونکە ئێستا چووینەتە قۆناغێکی زۆر هەستیار و مەترسیدار."
سەرۆکی ئەمریکا لە کۆتاییدا جەختی کردەوە کە تاران ناتوانێت چەکی ئەتۆم بە دەست بهێنێت و ناتانیاهۆش جەختی کردەوە کە لەگەڵ ترەمپ، لەسەر ئەمە رێککەوتن.
ئەم هەفتەیە دەمپارتی و ئاكەپە كۆدەبنەوە، وتەبێژی ئاكەپەش دەڵێت؛ ئەردۆغان پێشوازیی لە وەفدەكە دەكات و گفتوگۆیان لەگەڵ دەكات.
عومەر چەلیك، وتەبێژی ئاكەپە لە كۆنفرانسێكی ڕۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەم هەفتەیە وەفدی پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان - دەم پارتی و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا و سەرۆكی پارتی داد و گەشەپێدان - ئاكەپە كۆدەبنەوە.
وتەبێژی ئاكەپە وتیشی، بەو كۆبوونەوە پڕۆسەی چارەسەری پرسی كورد و پڕۆسەی ئاشتی لە باكوری كوردستان و توركیا دەچێتە قۆناغی نوێوە.
پێشتر دەم پارتی رایگەیاندبوو، بۆ تاوتوێكردنی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ ئەردۆغان كۆدەبنەوە و پێویستە ئاكەپە و دەسەڵاتی توركیا هەنگاوەكانیان بۆ ئەو پڕۆسەیە دەست پێبكەن.
ئیسرائیل، بزوتنەوەی حەماس لەکەرتی غەززە لە هەڵگیرساندنی شەر تۆمەتبار دەکات، وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتەش دەڵێت؛ هیچ داهاتوویەک بۆ کەرتی غەززە لە ژێر دەسەڵاتی حەماسدا نییە.
گیدیۆن سار وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل رایگەیاند، هیچ داهاتوویەک بۆ کەرتی غەززە لە ژێر دەسەڵاتی حەماسدا نییە و بزووتنەوەکە بەرپرسیارە لە هەڵگیرسانی شەڕ "چونکە رەتیدەکاتەوە بارمتەکان ئازاد بکات و چەک دابنێت".
وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل وتیشی: چەک دانانی حەماس و گەڕاندنەوەی بارمتە ئیسرائیلییەکان لە غەززە دەتوانێت دەستبەجێ کۆتایی بە شەڕەکە بهێنێت.
گیدیۆن سار پێشنیاری ئیدارەیەکی راگوزەر بۆ کەرتی غەززە دەکات لەژێر چاودێری نێودەوڵەتی و عەرەبیدا، ئاماژەی بەوەشکرد، "ئێمە هەوڵی کۆنترۆڵکردنی کەرتی غەززە نادەین لەدوای شەڕ ".
سەبارەت بە پێشنیاری کۆچی خۆبەخشانەی دانیشتوانی غەززە، رایگەیاند، "کۆچی خۆبەخشانە لە غەززەوە چارەسەرێکی مرۆڤانە و راستەقینەیە لە چوارچێوەی پلانی ترەمپ، هەرکەسێکیش بیەوێت خۆبەخشانە لە غەززەوە کۆچ بکات، ئێمە ئاسانکاری بۆ دەرچوونیان دەکەین".
ئەمریكا و شەڕڤانان مانۆڕی هاوبەشی سەربازییان لە رۆژئاوای كوردستان ئەنجامدا و چەكی نوێ و پێشكەوتوویان تاقی كردەوە.
پەیامنێری كوردسات نیوز لە رۆژئاوای كوردستان رایگەیاند، هێزەكانی سوریای دیموكرات - هەسەدە لە چوارچێوەی راهێنانی سەربازیدا مانۆڕێكی هاوبەشیان لەگەڵ هێزەكانی هاوپەیمانانی نێودەوڵەتیی بە سەرپەرشتیی ئەمریكا ئەنجام دا.
مانۆڕەكە لە بنكەیەكی سەربازیی حەسەكە لە رۆژئاوا بەڕێوەچووە و ئامانجی مانۆڕەكە پاراستنی هێزەكانی هەسەدە و ئەمریكایە لە هێرشی درۆن بە مەبەستی بەهێزكردنی قەڵغانی ئاسمانی.
هاوكات روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ بڵاوی كردەوە، مانۆڕەكە چەكی نوێ و پێشكەوتوی تێدا تاقی كراوەتەوە.
بەپێی زانیارییەكان، هاوكات لەگەڵ ئەنجامدانی مانۆڕە هاوبەشەكەی حەسەكە، شەڕڤانان مەشقی سەربازییان لەگەڵ هێزەكانی هاوپەیمانان لە بنكەیەكی ئەمریكا لە رۆژهەڵاتی دێرەزوور ئەنجام داوە .
روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ رایدەگەیەنێت، لە مانگی ئاداری ئەمساڵدا هەزار و 767 كەس لە سوریا كوژراون كە ژن و منداڵیشیان تێدایە.
روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، لە ئەنجامی شەڕ و ئاڵۆزییەكانەوە لە سەرانسەری سوریا، بەتایبەتیش لە ناوچە كەناراوییەكان، ژمارەیەكی زۆر لە خەڵكی مەدەنی كوژراون.
دەشڵێت، بە گشتی هەزار و 767 كەس كوژراون كە ژن و منداڵیشیان تێدایە و هێرشەكانیش لە زۆرێك لە شارەكان بە تایبەتیش لە حومس و تەرتوس توندتر بوون.
وتیشی، تەنها لە ناوچەیەكی كەناراوەكاندا 62 تاوانی كوشتنی بە كۆمەڵ ئەنجامدراوە و سەدان كەس تائێستاش چارەنووسیان نادیارە.
بەرگریی شارستانیی غەززە دەڵێت، بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە بۆردومانێكی ئیسرائیلدا بۆ سەر كەرتی غەززە 44 كەس كوژران.
بەرگریی شارستانیی غەززە رایگەیاند، بەرەبانی ئەمڕۆ ئیسرائیل خێمەی ئاوارەكانی لە غەززە بۆردومانكردووە و بەهۆیەوە 44 كەس كوژران.
لێپرسراوێكی فەلەستینیش رایگەیاند، سوپای ئیسرائیل منداڵێكی فەلەستینی كوشتووە بە تۆمەتی هەڵدانی بەرد كە ئەو منداڵە هەڵگری رەگەزنامەی ئەمریكییە.
كەتائیبی قەسام باڵی سەربازیی حەماسیش بڵاویكردەوە، هێرشێكی موشەكی فراوانیان كردووەتە سەر شاری ئەسدود لە باشووری ئیسرائیل، لە وەڵامی ئەو كۆمەڵكوژییانەی ئیسرائیل بەرانبەر بە خەڵكی مەدەنی غەززە ئەنجامی دەدات.
سوپای ئیسرائیلیش رایگەیاند، نزیكەی 10 موشەك لە غەززەوە ئاڕاستەی ئیسرائیل كراون، بەڵام زۆرینەی موشەكەكانیان خستووەتەخوارەوە.
ساڵح موسلیم رایدەگەیەنێت، كورد بەشێكە لە سوریا و هەرگیز جیا نابێتەوە، هۆشداریشدا لە هەوڵەكانی توركیا بۆ تێكدانی رێككەوتنەكەی نێوان كۆبانێ و شەرع.
ساڵح موسلیم هاوسەرۆكی پارتی یەكێتی دیموكراتی (پەیەدە) لە رۆژئاوای كوردستان لە چاوپێكەوتنێكدا هۆشداری دەدات لە هەوڵەكانی توركیا بۆ تێكدانی ئەو رێككەوتنەی لەنێوان مەزڵوم كۆبانێ فەرماندەی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) و ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا بۆ قۆناغی راگوزەر ئیمزاكراوە.
وتیشی، توركیا ئێستا بووەتە هەڕەشە و بەربەست بۆ هەموو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەیەوێت زۆرترین ئاستەنگ دروستبكات، بەڵام كاریگەرییەكی ئەوتۆی نابێت.
راشیگەیاند، كورد خەباتی زۆریكردوە و قوربانی زۆریشداوە لەو رێگایە، بۆیە لە ئێستادا بووەتە فاكتەرێكی سەرەكی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
ئاماژەی بەوەشكرد، پێشتریش وتویانە "بەشێكین لە سوریا و هەرگیز نەیانویستوە جیاببینەوە".
ساڵح موسلیم ئاشكراشیكرد، لەچەند رۆژی داهاتوودا هەموو حزبە كوردییەكانی سوریا كۆدەبنەوە و كۆنگرە یان كۆنفرانسێك دەبەستن بۆ باسكردن لە داهاتووی كورد لە سوریا.
ئیسرائیل ژمارەی ئەو سەربازانەی راگەیاند کە بەهۆی شەڕی غەززەوە لە رووی جەستەیی و دەروونی؛ بە زەبری جەنگەوە دەناڵێنن و لەئێستادا چارەسەر وەردەگرن.
وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، نزیکەی 16 هەزار و 500 سەربازیان بەهۆی شەڕی غەززەوە چارەسەر وەردەگرن، کە حەوت هەزار و 300 سەربازیان توشی گرفت یان نەخۆشی دەروونی بوون.
ئەوەشی خستە روو، بە گشتیی ئەو سەربازانەی گرفتی دەروونیان هەیە، بەدەست شۆکی دوای جەنگ، خەمۆکی و دڵەڕاوکێی توندەوە دەناڵێنن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، لەئێستادا چەندین تیمی پزیشکی دەروونی و توێژەریی دەروونیان بۆ چارەسەرکردنی سەربازەکان دابین کردووە.
لە 7ی تشرینی یەکەمی ساڵی 2023، دوای ئەوەی حەماس بە زیاتر لە پێنج هەزار موشەک هێرشی کردە سەر ئیسرائیل، جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماس دەستی پێ کرد، بەهۆی شەڕەکەشەوە بەدەر لە ئیسرائیل، لە غەززەش زیاتر لە 50 هەزار کەس کوژراون، کە زۆرینەیان ژن و منداڵن.
حەماس هێرشێكی فراوانی مووشەكی كردە سەر شاری ئەسدودی باشووری ئیسرائیل و سوپای ئیسرائیلیش دەڵێت، نزیكەی 10 موشەک لە غەززەوە ئاڕاستەیان كراوە و زۆرینەیان خستووەتەخوارەوە.
كەتائیبی قەسام، باڵی سەربازی حەماس بڵاوكردەوە، هێرشێكی فراوانی مووشەكیان كردووەتە سەر شاری ئەسدودی باشووری ئیسرائیل، لە وەڵامی ئەو كۆمەڵكوژییانەی ئیسرائیل دەرحەق بە خەڵكی مەدەنی فەڵەستینی ئەنجامی دەدات.
هاوكات، سوپای ئیسرائیل رایگەیاندووە، نزیكەی 10 مووشەك لە غەززەوە ئاڕاستەی ئیسرائیل كراوە و ئەوانیش وەكو سوپا، زۆرینەی مووشەكەكانیان خستووەتەخوارەوە.
میدیاكانی ئیسرائیل بڵاویانكردووەتەوە، بەهۆی مووشەكەكانەوە زەنگی ئاگاداركردنەوە لە ناوچەكانی باشووری تەلئەبیب و ئەسقەلان و ئەسدود كەوتووەتەكار و هاوڵاتییانی مەدەنی ئەو ناوچانەیان چۆڵكردووە، هێزە ئەمنییەكانیش گەیشتوونەتە شوێنی رووداوەكان، هاوكات، شارەوانی ئەسقەلانیش رایگەیاندووە، مووشەك لە ناوچەكەیان كەوتووەتەخوارەوە و بریندار و زیانی ماددی لێكەوتووەتەوە، بەڵام بریندارەكان رەوشی تەندروستییان جێگیرە.
یونیسێف هۆشداری دەدات لە دۆخی تەندروستی منداڵانی کەرتی غەززە و دەڵێت؛ یەک ملیۆن منداڵ روبەروی کارەساتی مرۆیی بونەتەوە.
رێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ منداڵان "یونیسێف" بڵاویکردەوەتەوە، یەک ملیۆن منداڵ لە کەرتی غەززە روبەروی کارەساتی مرۆیی و برسێتی بونەتەوە، ئاماژەی بەوەشکردووە، زیاتر لە مانگێکە بەتەواوی رێگری دەکرێت لە گەیاندنی یارمەتییە مرۆییەکان بۆ کەرتی غەززە ئەمەش دۆخەکەی خراپتر کردووە.
یونیسێف ئاماژەی بەوەشکردووە، رێگریکردن لە گەیاندنی هاوکارییەکان بۆ غەززە پێشلێکردنی ئاشکرای یاسا مرۆییەکانە.
راشیگەیاند: کەمی خۆراک و ئاوی پاکی خواردنەوە و پێداویستی پزیشکی و شوێنی نیشتەجێبوون، رێژەی بەدخۆراکی و بارودۆخی تەندروستی خراپتر کردووە، هاوکات ئەم هۆکارانە راستەوخۆ مەترسی لەسەر ژیانی منداڵان دروستکردووە.
ئێران پەیامێک ئاڕاستەی ترەمپ دەکات و رایدەگەیەنێت؛ شەرمان ناوێت بەڵام ئامادەین بە توندی وەڵامی هەموو هەڕەشەکان بدەینەوە.
محەمەد باقری، سەرۆکی ئەرکانی گشتی هێزە چەکدارەکانی ئێران، وەڵامی رابەری باڵای شۆرشی ئیسلامی ئێران عەلی خامنەیی بۆ پەیامەکەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا، سەبارەت بە بەرنامەی ئەتۆمییەکە ئاشکراکرد و رایگەیاند، بە هەموو هێزمانەوە وەڵامی هەڕەشەکان دەدەینەوە، بەڵام ئێمە شەڕمان ناوێت و دەمانەوێت بە گفتوگۆ کێشەکان چارەسەر بکەین.
لە بەرانبەردا عەباس عێراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاندووە، ئێران لەژێر هەڕەشە و دژایەتیکردن گفتوگۆی راستەوخۆ لەگەڵ ئەمریکا رەتدەکاتەوە.
جێگەی ئاماژەیە، دۆناڵد ترەمپ ، دوو بژاردەی خستوەتە بەردەم ئێران، یەکەمیان بە رێگەی دیپلۆماسی چارەسەری بەرنامەی ئەتۆمییەکە بکرێت، یاخود لە رێگەی سەربازیەوە یەکلای دەکەنەوە.
سوپای ئیسرائیل دان بەوەدا دەنێت كە هەڵەی كردووە سەبارەت بە كوشتنی 15 كارمەندی فریاگوزاری و تەندروستی لە كەرتی غەززە.
میدیاكانی ئیسرائیل لە زاری لێپرسراوێكی باڵای ئەو وڵاتەوە بڵاویانكردەوە، گێڕانەوەی پێشووی سوپای ئیسرائیل سەبارەت بە ڕووداوەكە دروست نەبووە و كارمەندەكان بە هەڵە كوژراون لەلایەن سوپاوە.
رۆژی 23ی ئاداری رابردوو كاروانێكی ئەمبوڵانسەكانی مانگی سوری فەلەستینی و ئۆتۆمبێلێكی نەتەوە یەكگرتووەكان و ئۆتۆمبێلێكی ئاگركوژێنەوە لە بەرگری شارستانی غەززە لە ناوچەی تل سوڵتان لە رەفەح كەوتنە بۆسەی سوپای ئیسرائیل و تەقەیان لێكرا، بەوهۆیەشەوە سەرجەمیان كە 15 كەس بوون، كوژران.
ئەوەش لەدوای بڵاوبوونەوەی تۆمارێكی ڤیدیۆیی هات كە تیایدا دەردەكەوێت یەكێك لە كارمەندەكان پێش كوژرانی، تۆماری هێرشی سوپای ئیسرائیلیی بۆسەر ئەمبوڵانسەكان كردووە، لەكاتێكدا ئەمبوڵانسەكان لایتەكانیان كار دەكات و لۆگۆیان پێوەیە، بەڵام دوای رووداوەكە سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، هۆكاری تەقەكردن لە ئەمبوڵانسەكان ئەوە بووە كە لایتیان كوژراندوەتەوە و نەناسراو بوون .
لە کۆنگرەی ئەمڕۆی پارتی گەلی کۆماری "جەهەپە"دا، ئۆزگور ئۆزەل بە سەرۆکی گشتیی پارتەکە هەڵبژێردرایەوە.
ئەمڕۆ یەکشەممە، پارتی گەلی کۆماری "جەهەپە" کۆنرەی نائاسایی خۆی لە ئەنقەرە ئەنجامدا و لە کۆنگرەکەدا ئۆزگور ئۆزەل جارێکی دیکە بە سەرۆکی گشتیی پارتەکە هەڵبژێردرایەوە.
لە کۆنگرەکەدا هەزار و 323 ئەندام بەشدار بوون، کە دەنگی هەزار و 171یانی بەدەست هێنا.
جگە لە ئۆزگور ئۆزەلی سەرۆکی پارتەکە هەریەک لە بەرهان شیمشەک پەرلەمانتاری پێشوو و ئومیت ئویساڵ سەرۆکی شارەوانیی شارۆچکەی مورادپاشا لە ئەنتاڵیا کاندید بوون.
رۆژی 5ی تشرینی دووەمی ساڵی 2023، لە 38ـەم کۆنگرەی پارتەکەدا بە بەدەستهێنانی 812 دەنگ بە سەرۆکی گشتیی جەهەپە هەڵبژێردرا، بەوەش بووە هەشتەم سەرۆکی گشتیی پارتەکە.
پارتی گەلی کۆماری لە 9ـی ئەیلوولی ساڵی 1923 لەلایەن مستەفا کەمال ئەتاتورکەوە دامەزرێنراوە، لە ساڵانی 1923 تاوەکو 1950، 17 جار لەسەر یەک بەتەنیا حکومەتی پێکهێناوە.