كۆبونەوەی دەم پارتی و وەزیری دادی توركیا بۆ تاوتوێكردنی قۆناغەكانی پڕۆسەی چارەسەریی پرسی كورد بەڕێوچو و بڕیارە دەم پارتی دوای كۆبونەوەكە لەگەڵ ژمارەیەك پارتی سیسای توركیا كۆببێتەوە.

پەروین بوڵدان و مەتحەد سانجار و فایەق ئوزگور وەفدی ئیمرالی پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان -دەم پارتی- لەگەڵ یەڵماز تونج، وەزیری دادی توركیا لەسەر پرسی رەوشی زیندانیانی سیاسی و دڵنیایی یاسایی بۆ قۆناغەكانی پڕۆسەی چارەسەریی دوای لەناوبردنی چەك لە لایەن پەكەكەوە.

ئاژانسی مێژۆپۆتامیا بڵاویكردەوەتەوە، لەو كۆبونەوەكەدا دوو پرسی سەرەكیی تاوتوێ كراون و وەفدی دەم پارتیش دوای كۆبونەوەی لەگەڵ وەزیری داد لەگەڵ پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست مەهەپە و چەند پارتێكی دیكەی توركیا كۆدەبنەوە.

ئایشەگوڵ دۆغان وتەبێژی پارتی یەکسانی و دیموکراسی گەلان (دەم پارتی) لە بارەگای پارتەکە لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا  باسی لە رۆڵی هەرێمی کوردستان کرد لە پرۆسەی چارەسەری لە تورکیا و تایبەت بەڕێوەچوونی مەراسیمی لەناوبردنی چەک لە سلێمانی و بە "رۆژێکی مێژووی" ناوبرد. 

دۆغان ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم هەنگاوە پەیامێکی گرنگە نەک تەنها بۆ تورکیا بەڵکو بۆ هەموو جیهان، سوپاس و پێزانینی تایبەتیشی بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان دەربڕی بۆ پاڵپشتیکردنی.

 وتەبێژی دەمپارتی بە تایبەتی تیشکی خستە سەر رۆڵی هەرێمی کوردستان لە پرۆسەکەدا و سوپاس و پێزانینی خۆی دەربڕی و رایگەیاند کە پاڵپشتی هەرێمی کوردستان رۆڵێکی گرنگی هەیە لە سەرخستنی پرۆسەکەدا.

ئایشەگوڵ دۆغان لە درێژەی قسەکانیدا رایگەیاند: "سوپاسێکی تایبەتمان هەیە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئەوان لەسەرەتاوە پاڵپشتی پڕۆسەکەیان کرد، میواندارییان کرد و پێداگریی خۆیان لەسەر درێژەدان بە پرۆسەکە نیشان دا.

سوپای سوریا و ژمارەیەك گرووپی چەكدار لە سنوری دێرەزوور و حەلەب هێرشیان كردە سەر هێزەكانی سوریای دیموكرات-هەسەدە و شەڕ و پێكدادان لە نێوانیان روویدا.

پەیامنێری كوردسات نیوز لە سوریا رایگەیاند؛ لە ناوچەی دێرحافز لە دێرەزوور و گوندەكانی حەلەب سوپای سوریا و گرووپە چەكدارەكان هێرشیان كردە سەر هەسەدە و ویستیان بچنە ناوچەكانی ژێردەسەڵاتیان.

پەیامنێری كوردسات نیوز وتیشی، شەڕی هەردوو ناوچەكە نزیكەی كاتژمێرێكی خایاند و هەسەدە سوپای سوریا و گرووپە چەكدارەكانی لە هێرشەكەدا تێكشكاند.

ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد، ئێستا شەڕەكە وەستاوە، بەڵام جوڵەی هێز و نائارامی لە ناوچەكان دەبینرێن.

ئیسرائیل هێرشەکانی بۆ سەر ئەو هێز و چەکانە دەستپێرکرد کە سوپای سوریا رەوانی سوەیدای کردووە، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلیش رایگەیاند: ناهێڵین دروزەکان زیانییان پێبگات.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، سوپای وڵاتەکەیان راسپارد کە هێرش بکەنە سەر هێزەکانی سوپای سوریا و ئەو چەکانەی کە هێنراونەتە ناوچەی سوەیدا لە باشووری سوریا، جەختشیان لەوەکردەوە، ئیسرائیل پابەندە بە رێگریکردن لە زیانگەیاندن بە دروزەکان لەو وڵاتەدا.

نەتانیاهۆ و کاتز رایانگەیاند، ئەو کارەی حکومەتی سوریایان لە دژی دروزەکان بە پێشێلکردنی سیاسەتی داماڵینی چەک دەزانین، ئەمەش مەترسی لەسەر ئیسرائیل دروست دەکات.

دووپاتیشیان کردەوە، ئیسرائیل پابەندە بە رێگریکردن لە زیانگەیاندن بە دروزەکان لە سوریا، دەشڵێن، ئێمە کاردەکەین بۆ ئەوەی حکومەتی سوریا زیانیان پێ نەگەیەنێت و دڵنیابین لە پاراستنی سنورەکانمان لەگەڵ باشوری ئەو وڵاتە.

جێگەی ئاماژەیە، ماوەی چەند رۆژێکە گرژی و ئاڵۆزی لە سوەیدای باشوری سوریا، لەنێوان دروزەکان و سوپای سوریا دروستبووە و چەندین کوژرا و برینداری لێکەوتوەتەوە، ئەمڕۆش ئیسرائیل هێرشەکانی بۆ سەر سوپای سوریا دەستپێکرد.

دوای روداوە خوێناوییەكان لە پارێزگای سوەیدا لە سوریا، فەرماندەی ئاسایشی ناوخۆی پارێزگاكە قەدەغەی هاتوچۆی تا كاتێكی نادیار راگەیاند.

فەرماندەی ئاسایشی ناوخۆی سوەیدا رایگەیاند، قەدەغەی هاتوچۆ لە سەعات 8ی بەیانییەوە چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە و تا كاتێكی نادیار بەردەوام دەبێت، داواشی لە دانیشتووانی شارەكە كردووە لە ماڵەكانیان بمێننەوە، جەختیشیكردەوە، نابێت ئەو چەكدارانەی لە دەرەوەی یاسان بینا و شوێنی نیشتەجێبوون وەك بەرەی روبەڕوبوونەوە بەكاربهێنن.

وەزارەتی بەرگری سوریاش رایگەیاند، سوپا بەدوای ئەو كەسانەوەیە كە لە دەرەوەی یاسان و هەوڵی هەڵاتن دەدەن.

ئێوارەی دوو شەممەش هێزەكانی سوریا گەیشتنە سوەیدا كە زۆرینەی دانیشتووانەكەی دروزن، دوای ئەوەی بەهۆی پێكدادانی گروپە چەكدارەكانەوە لەو پارێزگایە نزیكەی 100 كەس كوژران، ئیسرائیلیش جەختیكردەوە، بە بۆردوومانكردنی تانكی سوریا دەستوەردانی لە رەوشەكە كردووە و هۆشداریشیدا لە بەئامانجكردنی دروزەكان.

ژمارەی كوژراوانی گرژییەكانی شاری سوەیدای باشوری سوریا لە بەرزبونەوەدایە و چوار سەربازی سوپای سوریاش لەلایەن گروپە چەكدارەكانەوە كوژران.

میدیاكانی سوریا بڵاویانكردەوە،  لە ئەنجامی گرژییەكانی شاری سوەیدا  37  كەس كوژراون و زیاتر لە 100 كەسیش برینداربوون.

بەپێی زانیاری میدیاكانی سوریا، بەیانی ئەمرۆ گروپە چەكدارەكان  یەكەیەكی سوپای سوریایان بە ئامانج گرتوە و  بە هۆیەوە چوار سەرباز كوژراون و 10 سەربازی دیكەش برینداربوون.

لای خۆشییەوە ئەنەس خەتاب وەزیری ناوخۆی سوریا رایگەیاند، سەرهەڵدانەوەی گرژییەكان بەهۆی كەمتەرخەمی دامەزراوە ئەمنی و سەربازییەكانەوەیە.

جەختشیكردەوە كۆنترۆڵكردنی دۆخی ئەمنی و  چالاككردنی دامەزراوەكانی دەوڵەت، تاكە چارەسەرە بۆ ئەو كێشە ئەمنیانەلە ناوچە جیاوازەكانی سوریا سەرهەڵدەدەن.

میدیاکانی ئێران رایانگەیاند، تەقینەوەیەک لە باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوون لە شاری قوم رویدا و بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان حەوت کەس بریندار بوون.

میدیاکانی ئێران بڵاویانکردەوە، بەهۆی تەقینەوەیەک لە باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوون لە شاری قوم حەوت کەس بریندار بوون، کە لە ئێستادا سەرجەمیان لەژێر چارەسەری پزیشکیدان.

ئاماژەیان بەوەشکردووە، تەقینەوەکە لە یەکەیەکی نهۆمی یەکەمی باڵەخانەیەکی نیشتەجێبووندا رویداوە.

ئەوەش هاتووە، گومان دەکرێت بەهۆی دزەکردنی غازەوە تەقینەوەکە رویدابێت.

لێپرسراوی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری هۆشداری لە قوڵبوونەوەی لێدوانی توند و تۆمەتباركردن لە لەلایەن حكومەتی سوریاوە دەدات و دەڵێت، پشت دەبەستن بە رۆڵێكی بنیادنەر كە گفتوگۆكان بەهێز بكات نەك لاوازی بكات.

ئیلهام ئەحمەد، لێپرسراوی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە باكوور و رۆژهەڵاتی سوریا، لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە، رۆڵەكانی ئەمریكا و فەرەنسا بۆ چارەسەری سیاسی و لێكنزیكردنەوەی لایەنەكان لە سوریا بەرز دەنرخێنن.

ئەوەشی خستەڕو، نیگەرانن لە قوڵبوونەوەی لێدوان توند و تۆمەتباركردن لەلایەن چەند لێپرسراوێكی حكومەتی سوریاوە.

ئیلهام ئەحمەد ئاماژەی بەوەشدا، پشت دەبەستن بە رۆڵێكی بنیادنەر كە گفتوگۆكان بەهێز بكات نەك لاوازی بكات.

ئەوەش لەكاتێكدایە، بە نێوەندگیری ئەمریكا و فەرەنسا حكومەتی سوریا و هەسەدە لە گفتوگۆدان بۆ گەیشتنە رێككەوتن لەسەر شێوازی حكومڕانی لە ناوچەكانی سنووری ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری.

سەرۆک کۆماری ئێران دەڵێت: شەر سودی بۆ هیچ کەس نییە، بۆیە تاران کاردەکات، لەسەر رێگەی ئاشتی و سەقامگیری بەرەوپێش بچێت.

مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاند، حکومەتەکەی لە رێگەی دیپلۆماسییەوە هەوڵدەدات رێگری لە دوبارەبوونەوەی شەڕ و ململانێ بکات، جەختیشی کردەوە، بەڵام هەرگیز ملکەچی هەڕەشە و هەژموون نابین.

وتیشی، ئێمە بە پشتبەستن بە دروشمی حکومەت و رێبازی ئاشتەوایی نیشتمانی و هاوسەنگی ناوخۆیی و دۆستایەتی لەگەڵ دراوسێکانمان و وڵاتانی دیکەی جیهان، هەوڵدەدەین لەسەر رێگەی ئاشتی و سەقامگیری و ئارامی بەردەوام بین.

پزیشکیان راشیگەیاند، ئێمە پێشێلکاریمان نەکردووە و ناشیکەین، بەڵام بە هیچ شێوەیەک ملکەچی نادادپەروەری و هەژموون نابین.

بەهۆی خواردنەوە کحولییەکانەوە لە ئێران 31 کەس گەیەنراونەتە نەخۆشخانە کە دۆخی تەندروستیان ناجێگیرە و کەسێک گیانی لەدەستداوە، هەروەها پێنجی دیکە لە چاودێری چڕدان.

محەمەد عەلی شەفیعی بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی گەنجویان لە پارێزگای خوزستانی ئێران رایگەیاندووە،ەهۆی خواردنەوەکحولییە ساختەکانەوە 31 کەس گەیەنراونەتە نەخۆشخانە،کە دۆخی تەندروستییان ناجێگیرە.

ئاماژەی بەوەشکرد، کەسێکیان گیانی لەدەستداوە، حەوت لە نەخۆشەکان دەبێت لەرێگای گۆڕینی خوێنەوە خوێنیان پاکبکرێتەوە و پێنجیشیان لە ژووری چاودێری چڕ خەوێنراون.

ئەوەش لەکاتێکدایە، ماوەی چەند ساڵێکە بڵاوبوونەوەی خواردنەوە کحولییە ساختەکان لە ئێراندا بووەتە دیاردە و ساڵانە چەندین کەس بەهۆیەوە گیانلەدەست دەدەن، یان ژەهراوی دەبن و تەندروستیان تێکدەچێت، کە بەشێکیان توشی نەخۆشی درێژخایەنیان دەکات و بەدرێژایی ژیانیان پێوەی دەناڵێنن.

بۆ یەكەمینجار میدیاكانی ئێران برینداربوونی سەرۆك كۆماری ئیرانیان لە هێرشێكی ئیسرائیل بۆ سەر ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی ئەو وڵاتە دوپاتكردەوە.

ئاژانسی هەواڵی فارسی ئێران وردەكارییەكانی سەبارەت بە برینداربوونی مەسعود پزیشكیان، سەرۆك كۆماری ئێران لە هێرشێكی ئیسرائیل لە 16ی مانگی رابردوو بۆسەر ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی  بڵاوكردەوە.

ئاژانسەكە ئاماژەی بەوەشكردووە، لە هێرشەكەدا  كە بە شەش موشەك كۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانییان كردبووە ئامانج، قاچێكی سەرۆك كۆماری ئێران بە سوكی بریندار بووە.

هەر بەپێی زانیارییەكانی ئاژانسەكە، لە كاتی هێرشەكەی ئیسرائیلدا سێ سەرۆكایەتییەكە و چەندین لێپرسراوی باڵا ئامادە بوون، بۆیە ئیسرائیل بە نیاز بووە هەمان سیناریۆی كوشتنی حەسەن نەسروڵا سەرۆكی حزبوڵای لوبنان لە تاران دوبارە بكاتەوە.

ئەوەش ئاشكرا كراوە، بەرپرسانی ئێران لە كاتی هێرشەكەدا بە بەكارهێنانی رێگای فریاگوزاری كە پێشتر ئامادەكرا بوو لە شوێنی كۆبوونەوەكەوە خۆیان رزگار كردووە، بەڵام بەشێكیان هەر برینداربوون.

ئاژانسەكە راشیگەیاندووە، ئەو كۆبوونەوە زۆر هەستیار بووە، دزەپێكردنی زانیارییەكان و گەیشتنی بە دەستی ئیسرائیل گومانی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە بۆیە لە ئێستادا لێكۆڵینەوەی ورد سەبارەت بەو رووداوە لە تاران دەستیپێكردووە.

پێشتر، پزیشكیان لە چاوپێكەوتنێكدا رایگەیاند، ئیسرائیل هەوڵی كوشتنی داوە، بەڵام وردەكارییەكەی ئاشكرا نەكرد. 

سەرۆك كۆماری توركیا پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی عیراق ئەنجامدا و تێیدا تاوتوێی لەناوبردنی چەكی پەكەكە و پرۆسەی ئاشتییان كرد.

سەرۆكایەتی كۆماری توركیا بڵاویكردەوە، لە پەیوەندی تەلەفۆنی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا و محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق، گفتۆگۆكرا لەبارەی پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵات و دوایین پێشهاتە هەرێمی و جیهانییەكان.

هەر لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا، ئەردۆغان تیشكی خستەسەر پرۆسەی ئاشتی و توركیای دوور لە تیرۆر و ئاماژەی بەوەكرد، پێداگرە لەسەر پاراستنی ئەو پرۆسەیە و بە هەمیشەییكردنی، جەختیلەوەشكردەوە، لێپرسینەوە لەو كەس و لایەنانە دەكەن هەوڵی تێكدانی پرۆسەكە دەدەن.

لە بەشێكیتری پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا، ئەردۆغان رایگەیاند، توركیا و عیراق بەردەوامن لە بەرەوپێشبردنی پەیوەندییەكانیان لەسەرجەم بوارە جیاوازەكاندا، بەتایبەتی لە پرۆژەی رێگەی گەشەپێدان.

دەمپارتی پێشوازی لە پەیامەكەی ئەردۆغان لەسەر لەناوبردنی چەكی پەكەكە دەكات و دەڵێت، پەیامەكەی ئەردۆغان بۆ بەرەوپێشبردنی پرۆسەی ئاشتی گرنگە.

پەروین بوڵدان، پەرلەمانتاری پارتی دیموكراسی و یەكسانی گەلان" دەمپارتی" و ئەندامی وەفدی ئیمراڵی رایگەیاند، بە هاوبەشی لەگەڵ پارتی داد و گەشەپێدان " ئاكەپە" و بزووتنەوەیی نەتەوەپەرستی توركیا " مەهەپە" بڕیاریانداوە پێكەوە پرۆسەی ئاشتی بەرەوپێشببەن.

ئەوەشی خستەڕو، رەخنەكانی ئەردۆغان لە هەڵەكانی پێشووی و قەدەغەكردنی زمانی كورد و كوشتن و سووتاندنی گوندەكان، هەنگاوێكی گرنگ و كاریگەر بوو بۆ بەرەوپێشبردنی پرۆسەی ئاشتی.

ئەو پەرلەمانتارەی دەمپارتی جەختی لەوەشكردەوە، پێویستە بە زووترین كات لیژنەیەكی پەرلەمانی بۆ بەیاساییكردنی پرۆسەی ئاشتی پێكبهێنرێت و بەربەست لەبەردەم پرۆسەكە دروست نەكرێت.

سێ کەس لە هێزەکانی پۆلیسی ئێران لە هێرشێکی چەکدارییدا لە پارێزگای سیستان و بەلووچستان کوژران. دواتر گرووپی جەیشولعەدل بەرپرسیارێتیی هێرشەکەی لە ئەستۆ گرت.

بەپێی راگەیەندراوی پۆلیسی سیستان و بەلووچستان، دوێنێ هەینی لە شاری چابەهار کۆمەڵێک چەکدار هێرشیان کردە سەر یەکەیەکی پۆلیس و رووبەرووبوونەوەیەکی توند لە نێوانیاندا روویدا.

*کوژراوەکان بریتی بوون لە: حوسێن جەعفەرنیا، عەباس بێیرەقی فەرد و حەمیدڕەزا میرشاهی، سێ ئەندامی هێزەکانی پۆلیس کە لە هێرشەکەدا بریندار بوون و دواتر بەهۆی سەختیی برینەکانیانەوە گیانیان لەدەستدا.

گرووپی سوننە مەزهەبی جەیشولعەدل کە گروپێکی چەکداری بەلوچەکانە و بارەگاکانی لە پاکستانە، لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تەلەگرام بەرپرسیارێتیی هێرشەکەی گرتە ئەستۆ و رایانگەیاند، "ئێمە هێرشەکەمان ئەنجامدا"

گرووپە چەکدارییەکە دەڵێت؛ هێرشەکە وەڵامێک بووە بۆ کوژرانی چوار ئەندامیان لە بۆسەیەکی سوپای پاسداران لە دەوروبەری شاری چابەهار.