بنیامین ناتانیاھۆ لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانییدا رایگەیاند، ئیسرائیل ھەموو بژاردەیەکی ھەیە بۆ گەرەنتیکردنی ئازادکردنی سەرجەم دیلەکانیان لەدەستی چەکدارە فەڵەستینییەکان، کە ژمارەیان زیاتر لە ٢٢٠ کەسە. 

سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل وتیشی، شەوی رابردوو یەکەکانیان چوونەتە ناو کەرتی غەززە و ئەو ھێرشە زەمینییەی ئێستا بەڕێوەدەچێت، قۆناغی دووەمی شەڕەکەیە، وتیشی، شەڕەکە لە غەززە سەختە، بەڵام پاشگەزنابنەوە و لە ژێرزەوی و سەرزەوی حەماس لەناودەبەن.

ھاوکات سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، بەردەوام دەبن لە فراوانکردنی چالاکییە زەمینییەکانیان لە کەرتی غەززە و کۆمەڵە ھێزەکانی زرێپۆش و ئەندازیی و پیادەکان لە باکووری غەززەوە لە چالاکییدان.

جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە نامەیەکدا کە ئاڕاستەی مایک جۆنسۆن سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکای کردووە ئاماژەی بەوەداوە، ئامانج لە ھێرشکردنەسەر ئەو گروپە چەکدارانە لە سوریا وەڵامدانەوەی ئەو ھێرشانەن، کە لەماوەی چەند ھەفتەی رابردوودا ئەو گروپانە کردوویانەتەسەر ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا کە برینداربوونی ژمارەیەک سەربازی ئەمریکی لێکەوتووەتەوە.

جەختیلەوەشکردووەتەوە، ئەگەر پێویست بکات رێوشوێنی زیاتر لە عێراق و سوریا دەگرنەبەر، بۆ وەڵامدانی گروپە چەکدارەکانی سەربە ئێران لەو ناوچانە.

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین لە راگەیەندراوێکدا ئەوەشی خستوەتەڕوو، بەھۆی ھێرشەکانی ئیسرائیل لە ٧ی ئەم مانگەوە تا رۆژی شەممە ٧٧٠٣ کەس لە غەززە کوژراون، لەو ژمارەیەش ٣٥٠٠ کەسیان منداڵ بوون.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئیسرائیل لە سێ ھەفتەی رابردودا لە ٥٣ ناوچەی غەززە کۆمەڵکوژی ئەنجامداوە بەھۆی بۆردومانی چڕەوە بۆسەر ناوچەکانی دانیشتوان، لە ھەمان کاتیشدا زیاتر لە ١٩ ھەزار ھاوڵاتی مەدەنی بەھۆی ھێرشەکانەوە برینداربوون.

سەرلەبەیانی رۆژی شەممە لەناوچەیەکی پیشەسازی کازاخستان کانێکی سەر بە گەورە کۆمپانیای ئاسیلۆ مێتاڵ تەقییەوە و لە ئەنجامیشدا ٢١ کەس گیانیان لەدەستدا، دەیان کارمەندی دیکەش لەژێر زەوی کانەکەدا ماون و تائێستا رزگار نەکراون.

کۆمپانیای ئاسیلۆ مێتاڵ کە بارەگاکەی لە لۆکسمبۆرگە چەندینجار تۆمەتبار کراوە بە رێزنەگرتنی سەلامەتی و پاراستنی کرێکاران، ساڵی ٢٠٠٦یش لە روداوێکی ھاوشێوەدا ٤١ کرێکاری ھەمان کۆمپانیا گیانیان لەدەستدابوو.

دوای روداوەکەش ھەردوو حکومەتی کازاخستان و کۆمپانیاکە، بەڵێنی لێکۆڵینەوەیان لە روداوەکە و قەرەبووکردنەوەی زیان لێکەوتوواندا.

میدیای سوریی لە سەرچاوە ناوخۆییەکانی پارێزگای حمسەوە بڵاویکردەوە، سەرلەبەیانی رۆژی شەممە گروپە چەکدارییەکان بە دوو درۆن ھێرشیانکردەسەر بنکەی تەنەفی ھێزەکانی ئەمریکا کە دەکەوێتە نزیک سنوری عێراق و سوریا و ئوردن.

ئاماژەیان بەوەشکردوە، سیستمی بەرگری ئەمریکا ھەوڵیداوە روبەڕوی ھێرشەکە ببێتەوە، بەڵام درۆنەکان توانیویانە بگەنە ئامانجەکانیان و بۆردومانی بکەن.

ھێرشەکە دوای چەند سەعاتێک بوو لە تەقینەوەیەک کە لە بنکەی ھێزەکانی ھاوپەیمانانی لە پارێزگای حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان رویدا و بەگوێرەی روانگەی سوریش، ھێرشەکان لەلایەن گروپەکانی نزیک لە ئێرانەوە ئەنجام دراون.

دانیێل ھەگاری، وتەبێژی سوپای ئیسرائیل بە کەناڵی ABCـی ئەمریکی راگەیاندووە، ئۆپەراسیۆنەکەی شەوی رابردو بۆسەر کەرتی غەززە ھێرشی زەمینی نەبووە و ئۆپەراسیۆنی سەربازی بووە، لە رۆژانی داھاتووشدا ئۆپەراسیۆنی فراوانتر ئەنجام دەدەن.

ئاماژەی بەوەشکرد، لە ھێرشەکانی شەوی رابردودا ١٥٠ پێگەی حەماسیان لە ژێر زەوییدا کردووەتە ئامانج، ھاوکات لە ھێرشەکاندا عەسام ئەنو رکبە، بەرپرسی ھێرشە ئاسمانییەکانی حەماس کوژراوە.

وتەبێژی سوپای ئیسرائیل ئەوەشی خستوەتەرو، لە ئۆپەراسیۆنەکەی سەر باکوری غەززەدا زیاتر لە ١٠٠ فڕۆکەی جەنگی و سەدان مووشەکھاوێژ بەشدارییانکردووە، لە ئەنجامیشدا دەیان تونێل و ژێرخانی سەربازیی حەماسیان لەژێر زەوییدا لەناوبردووە.

لای خۆیەوە وەزارەتی بەرگری ئەمریکا رایگەیاند، واشنتن بەشێک نییە لەو ئۆپەراسیۆنەی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە ئەنجامی دەدات بەڵام پەیوەندیی بەردەوامی سەربازییان لەگەڵ ئیسرائیل ھەیە.

تەندروستی غەززە لە راگەیەنداروێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە ئاکامی ئەو ھێرشانەی لە رۆژی حەوتی تشرینی یەکەمەوە سوپای ئیسرائیل بۆسەر کەرتی غەززە دەستیپێکردووە، حەوت ھەزار و ٣٢٦ کەس گیانیانلەدەستداوە کە لەو ژمارەیە سێ ھەزار و ٣٨ کەسیان منداڵن و ھەزار و ٧٢٦ کەسی دیکەشیان ژنن. 

ھەروەھا تەندروستی غەززە ئاماژەی بەوەشکردووە، زیاتر لە ١٨ ھەزار و ٩٦٧ کەسی دیکەش برینداربوون، سەرەڕای ئەوەش ھێشتا چارەنووسی ھەزار و ٦٥٠ کەس بە نادیاری ماوەتەوە.

لۆید ئۆستین وەزیری بەرگری ئەمریکا رایگەیاند، شەوی پێنجشەممە، ھێزەکانی وڵاتەکەی دوو دامەزراوەی گروپە چەکدارەکانی سەربە ئێرانیان لە رۆژھەڵاتی سوریا کردووەتە ئامانج.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھێرشەکان لە وەڵامی ئەو ھێرشانەیە لە ماوەی ھەفتەی رابردوودا لەلایەن ئەو گروپە چەکدارانەوە کراوەتەسەر ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا و ھەروەھا پەیامێکە بۆ دەسەڵاتدارانی ئێران، کە ھەر ھێرشێک بۆسەر ھێزەکانیان دەکرێت ببێتە ھۆی فراوانبوونی زیاتری گرژییەکانی کەرتی غەززە.

شەوی رابردوو، پات رایدەر وتەبێژی پنتاگۆن رایگەیاند، لە ماوەی ھەفتەی رابردوودا ١٢ جار لە عێراق و چوار جار لە سوریا لەلایەن گروپە چەکدارەکانی سەربە ئێران ھێرشکراوەتەسەر ھێزەکانی ئەمریکا و لەئاکامی ئەو ھێرشانەش، ھاووڵاتییەکی بە رەچەڵەک ئەمریکی گیانیلەدەستداوە و ٢١ کەسی دیکەش برینداربوون.

رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، دوو مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنەی رۆژھەڵاتی کوردستان، بە ناوەکانی " ئیدریس مینبەری و سروە پور محەممەدی" کە لە ھەمانکاتدا چالاکوانی مەدەنین، لەلایەن دەزگای دادوەری کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە ھەریەکەیان بە ١٠ ساڵ زینداینکردن سزادراون، ئەو سزایەش بە پارێزەرەکانیان راگەیەندراوە.

ئیدریس مینبەری، کە یەکێک لە مامۆستا سزادراوەکان ئاماژەی بەوەداوە، سزاکەیان پەیوەندی بە چەندین تۆمەتەوە ھەیە لەوانە رەواییدان بە بزووینەوەی ژن، ژیان، ئازادی و رێبەری ئەنجومنەی کولتووری نۆژین.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، لەماوەی رابردوودا، چەند جارێک لەلایەن ھێزەکانی ئیتڵاعاتی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە دەستگیرکراوە، کە دوایین دەستگیرکردنیان ساڵێک لەمەوبەر بووە بە تۆمەتی تێکدانی ئاسایشی گشتی و ساڵێک زیندانیکردنی بەسەر سەپێندراوە.

رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ بڵاویکردووەتەوە، شیلان میرزایی چالاکوانی مافی مرۆڤ کە خەڵکی شاری سەقزی رۆژھەڵاتی کوردستانە و لەئێستادا پەنابەرە لە وڵاتی تورکیا، لەلایەن پۆلیسی ئەو وڵاتەوە دەستگیرکراوە و گواستراوەتەوە بۆ کەمپی "باندیرما" کە کەمپێکە بۆ ئەو پەنابەرانەی دیپۆرت دەکرێنەوە.

شیلانی میرزایی لە گرتە ڤیدۆییەکەدا رایگەیاندووە، ھێزە ئەمنییەکانی تورکیا بەبێ ھیچ ڕوونکردنەوەیەک لە شوێنی مانەوەی دەستبەسەریان کردووە و لە ئەگەری دیپۆرتکردنەوەی بۆ ئێران ژیانی دەکەوێتە مەترسییەوە.

بەپێی راگەیەندراوەکەی ھەنگاو، شیلان میرزایی چەند ساڵێک لەمەوبەر لەگەڵ ھاوسەرەکەی بەھۆی فشاری ھێزە ئەمنییەکانی ئێران و لەپێناو پاراستنی گیانی خۆی ئەو وڵاتەی جێھێشتووە و لە تورکیا داوای مافی پەنابەری کردووە.

فراکسیۆنی ھەدەپ لە پەرلەمانی تورکیا لە نامەیەکدا کە ئاڕاستەی وەزارەتی دادی ئەو وڵاتەی کردووە، ئەوەی خستووەتەڕوو، دەبوایە رۆژی ٢٥ی ئەم مانگە گوڵتان کشاناک ئازادبکرێت بەھۆی ئەوەی ماوەی زیندانیکردنەکەی کە حەوت ساڵ بوو تەواوکردووە.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھێشتنەوەی زیندانیانی سیاسی بۆ ماوەی زیاتر لە حەوت ساڵ بەبێ سەلماندنی تۆمەتەکانیان، بە ڕوونی پێچەوانەی ھەردوو یاسای ناوخۆیی و یاسای نێودەوڵەتییە، بۆیە لەبارەی ئازادنەکردنی گوڵتان کشاناکەوە داوای روونکردنەوەیان لە وەزارەتی داد کردووە.

گوڵتان کشاناک لە ساڵی ٢٠١٤ەوە بە تۆمەتی پشتیوانی "پەکەکە" و پەیوەست بە روداوەکانی کۆبانێ، لەگەڵ ١٠٧ سیاسەتمەداری دیکەی باکوری کوردستان زیندانیکراوە.

سوپای ئیسرائیل لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، شەوی رابردوو بە زرێپۆش و تانک ھێرشێکی زەمینییان بۆسەر کەرتی غەززە ئەنجامداوە و تیایدا چەند پێگەیەکی گروپی چەکداری حەماسیان لە کەرتی غەززە کردووەتە ئامانج.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھێرشە زەمینییەکەیان بۆ سەر کەرتی غەززە ماوەی چەند سەعاتێکی خایاندووە و دواتر سەربازەکانیان گەڕاونەتەوە ناو خاکی ئیسرائیل.

سوپای ئیسرائیل راشیگەیاندووە، ھێرشە زەمینییەکەی شەوی رابردوو، چوارەمین ھێرشی زەمینییانە بۆسەر کەرتی غەززە لە ماوەی سێ ھەفتەی رابردوودا.

شەوی چوارشەممەی رابردوو، سوپای ئیسرائیل رایگەیاند ھێرشێکی زەمینی فراوانیان بۆسەر کەرتی غەززە ئەنجامداوە و تیایدا ژمارەیەک پێگەی حەماسیان کردووەتەوە ئامانج.

ئەم ھێرشە زەمینییانەی ئیسرائیل بۆسەر غەززە لە کاتێکدایە، کە بڕیاربوو لەدوای رۆژی حەوتی ئەم مانگەوە، سوپای ئیسرائیل ھێرشێکی زەمینی فراوان و چڕ بۆسەر غەززە دەستپێبکات، بەڵام تائێستا سوپای ئیسرائیل ئەو ھێرشەی ئەنجامنەداوە و دەسەڵاتدارانی ئەو وڵاتەش کۆکنین لەسەر ئەنجامدانی ھێرشەکە.

جۆن کێربی وتەبێژی کۆشکی سپی بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند، سەرۆکی وڵاتەکەی نامەیەکی ئاڕاستەی رێبەری باڵای ئێران کردووە و تیایدا ھۆشداری بە تاران دراوە کە ئەگەر بە ئامانجگرتنی ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا بەردەوام بێت، واشنتۆنیش وەڵامی ھێرشەکان دەداتەوە.

لە نامەکەیدا بایدن بە خامنەیی دەڵێت، ئەگەر گروپەکانی نزیک لە ئێران بەردەوام بن لە جوڵەکردن دژی ھێزەکانی ئەمریکا، واشنتۆنیش وەڵام دەداتەوە و ئەو بابەتەش ھیچ پەیوەندییەکی بە دۆخی ئێستای ئیسرائیلەوە نییە.

دوای ھێرشەکانی ئیسرائیل بۆسەر کەرتی غەززە، بە ئامانگرتنی ھێزەکانی ئەمریکاش لە عێراق و سوریا زیادیکردووە، بەو ھۆیەش پێنتاگۆن بڕیاریدا ھێزی سەربازی زیاتر لە ناوچەکەدا جێگیر بکات.

وەزارەتی ناوخۆی فەڵیستین لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، سوپای ئیسرائیل یەکەیەکی نیشتەجێبوونی لە شاری خان یونسی باشوری کەرتی غەززە کردووەتە ئامانج و بەھۆیەوە ١٥ کەس کوژران و دەیان کەسی دیکەش برینداربوون.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، لەنێوان ئەو کەسانەی لە ھێرشەکەدا کوژراون، رۆژنامەنووسێکی فەڵەستینیش بە ناوی یاسر ئەبو ناموس کوژراوە.

ھاوکات، لای خۆیەوە وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین بڵاویکردووەتەوە، لە ئاکامی ئەو ھێرشانەی لە رۆژی حەوتی تشرینی یەکەمەوە سوپای ئیسرائیل بۆسەر کەرتی غەززە دەستیپێکردووە، زیاتر لە حەوت ھەزار و ٤٠ کەس گیانیانلەدەستداوە و زیاتر لە ١٨ ھەزار و ٤٨٤ کەسی دیکەش برینداربوون، سەرەڕای ئەوەش ھێشتا چارەنووسی ھەزار و ٦٥٠ کەس بە نادیاری ماوەتەوە.

نوسینگەی راگەیاندنی بزووتنەوەی حەماس رایگەیاند، لەئاکامی ھێرشەکانی سوپای ئیسرائیل بۆ سەر غەززە، ھێڵەکانی پەیوەندی و ئینتەرنێت پچڕاون کە سوپای ئیسرائیل بۆ ئەنجامدانی کۆمەڵکوژی زیاتر لە ناوچەکە ئەو کارەی کردووە.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، سوپای ئیسرائیلی ھێرشێکی چڕی زەمینی و ئاسمانی و دەریایی بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکردووە، کە فراوانترین ھێرشە لەسەرەتای دروستبوونی گرژی و ئاڵۆزییەکانەوە بۆ سەر غەززە ئەنجامدرابێت، داواش لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەکات بەرپرسیاریەتی ھەڵبگرن و ھەنگاوی خێرا بگرنەبەر بۆ راگرتنی ھێرش و بۆردومانەکانی ئیسرائیل کە لە ئێوارەی رۆژی ھەینییەوە چڕتربوونەتەوە.

لای خۆیەوە، سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، چڕکردنەوەی بۆردومانەکانیان بۆ سەر کەرتی غەززە قۆناغێکی نوێی شەڕەکەیە و ئیسرائیل لە ھەموو بەرەکانەوە ئامادەیە بۆ بەرگریکردن لە خۆی، ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھێرشە زەمینییەکانی سوپای ئیسرائیل لە کەرتی غەززە فراوانتر دەکەن، داواشی لە ھاوڵاتییانی مەدەنی کرد بە زووترین کات بەرەو باکووری غەززە بڕۆن.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا لە راگەیەندراوێكدا دەڵێت، پاكێجێكی نوێی سزایان بەسەر بزووتنەوەی حەماسدا سەپاندووە، كە چوار كەس و دوو قەوارە دەگرنەوە كە پاڵپشتیی دارایی حەماس دەكەن، سزاكان هاووڵاتییەكی ئوردنیش دەگرێەوە كە لە تاران دەژی و ئەمریكا دەڵێت، نوێنەری حەماسە لە ئێران، لەگەڵ دوو بەرپرسی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران كە راهێنان و یاریمەتی چەكدارانی حەماس و گرووپە چەكدارەكانی تریانداوە.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا دەشڵێت، سزاكان دووپاتكردنەوەیە لەوەی كە ئەمریكا دەیەوێت تۆڕەكانی كۆمەككردنی حەماس هەڵبوەشێنێتەوە، هەروەها دوودڵ نابن لە هیچ رێكارێك بۆ لاوازكردنی تواناكانی حەماس و كردنەئانجی چالاكییە ئابوورییەكانیان.