عەبدوڵڵا ئاکرەیی بەڕێوەبەری گشتی پەیوەندیەکانی نێوان کۆماری ئیسلامی و ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، بەھۆی رێککارەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە ئێستادا پێدانی ڤیزای ئێران بۆ ھاوڵاتیانی ھەرێمی کوردستان تەنھا بۆ حاڵەتی پێویستە، بەڵام لە ھەرێمی کوردستان دەروازەکان بەڕووی ھاتوچۆی گەشتیارانی ئێران کراوەیە. 

باسی لەوەشکرد، ھەرکاتێک ھاتوچۆ ئاسایی بکرێتەوە چاوەڕوان دەکەن لەلایەن حکومەتی ئێرانەوە بڕیاری ھەڵگرتنی ڤیزا بۆ ھاوڵاتیانی ھەرێمی کوردستان بدرێت.

 

لەبارەی رێگەنەدان بە بردنی ئوتومبێلی ھاووڵاتیانی ھەرێم بۆ خاکی ئێران وتی، "پێشتر لە رێگەی کۆمپانیاوە مۆڵەتی داغڵبوونی ئوتومبێل بۆ خاکی ئێران بە ھاوڵاتیان دەدراو بڕی ٢٥٠ دۆلاریان لێوەردەگیرا ئەوە پارەیەکی زۆرە و لە ئێستادا کار بۆ ئەوە دەکرێت پارەکە کەمبکرێتەوە بۆ ١٠٠ دۆلار".

نەوزاد کامل بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی لە وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، جموجوڵی بازرگانی لە ھەرێمی کوردستان زیادیکردووە و لەشەش مانگی سەرەتای ئەمساڵ ٣٠٠ مامەڵەی بازرگانی زیاتر بووە بەراورد بە ساڵی ٢٠٢٠، ئەوەشی دەوترێت لەبارەی زیادکردنی باج دورە لە راستییەوەو ئەوەی کراوە رێکخستنەوەی باجە لە دەروازە سنورییەکان و ئەگەر ساڵانی پێشوو باج وەرنەگیرابێت ئەمساڵ رێکخستنەوەی بۆ کراوە.

راشیگەیاند، کاڵاکان لە تورکیاو ئێرانەوە داخڵی ھەرێمی کوردستان دەبن و ئاستی ھاوردەکردنیش لە ھەر چوار دەروازە سنورییەکان بەردەوامە و زۆرترین کاڵای ھاوردەکراویش بریتییە لە دەرمان، بیناسازی، خۆراک، بابەتی کشتوکاڵ و فێترنەرییە.

جەختی لەوەشکردەوە، پێدانی مۆڵەتی بازرگانی لە مساڵدا زیادیکردووەو کەمی نەکردووە. 

وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی حکومەتی ھەرێم ئاشکراشیکرد، جگە لەو مۆڵەتانەی باسمانکرد، ئەمساڵ زیاتر لە ٤٠٠ مامەڵەی بازرگانی ھاوردەکردنی ئوتومبێل ھەبووە، نزیکەی ٥٠ ھەزار ئۆتۆمبێل ھاتووەتە ھەرێمی کوردستان. 

لە بڕیارێکی نوێدا بافڵ تاڵەبانی فەرمانی کردووە، سەرجەم ئەو ناسنامە ساختانەی لەلایەن دژەتیرۆرەوە دەرکراون ھەڵبوەشێندرێنەوە و ھەرکەسێک بە یاسایی لەدەزگای دژەتیرۆر کارمەند نەبووبێت و سودمەند بووبێت لە زەوی و ئۆتۆمبێل و چەک، بۆ مەرامی شەخسی و یاساشکێنی ئیمتیازاتی پێدرابێت لێی وەربگیرێتەوە.

ھەر بەپێی بڕیارەکە ھەرکەسێکیش پابەند نەبێت ڕوبەڕووی دادگا دەکرێتەوە.

ئەمە لەکاتێکدایە بەبڕیاری چەند کەسێک زیاتر لە ١٢ ھەزار ناسنامەی دژەتیرۆر بە نایاسایی دروستکراوە، کە بۆ مەرامی تایبەتی و چەندین کاری نایاسایی و یاساشکێنی بەکارھێنراون.

بڕیارەکەی ھاوسەرۆکی یەکێتی ئاماژە بۆ ئەوە دەکات، کە ناسنامەی نوێ بە دیزاینێکی نوێ بۆ ھێزەکانی دژتیرۆر دروست دەکرێت و سەرجەم ئەو ناسنامانە پێشتر وەردەگیرێتەوە و رادەگیرێت.

وەزارەتی ناوخۆی تورکیا رایگەیاند، سەڕەرای توندکردنەوەی تەواوی رێکارەکان لەسەر سنوری ئێران، بەڵام لە رۆژانی رابردوودا ھەزاران کۆچبەری ئەفغانی بە نایاسایی خۆیان گەیاندۆتە تورکیا، ئەوەش دوای ئەو رەوشە سیاسی و سەربازییەی لەو وڵاتە دەگوزەرێت.

ئاماژەی بەوەشکردوە، پێشبینی دەکرێت لەماوەیەکی زۆر کورتدا زیاتر لە یەک ملیۆن ئەفغانی وڵاتەکەیان بەجێبھێڵن و رێگەی کۆچ بگرنەبەر. 

دەشڵێت، رۆژنە ھەزار بۆ ھەزار و ٥٠٠ ئەفغانی ھەوڵ دەدەن لە سنوری ئێرانەوە بپەڕێنەوە بۆ ناو خاکی تورکیا، بۆ ئەو مەبەستەش لەسەر سنوری نێوان ھەردوو وڵات بەربەستێکی کۆنکرێتی دروست دەکرێت. 

لەدواین پەیامیشیدا لەبارەی کۆچبەرانی سوری، رەجەب تەیب ئەردۆغان رایگەیاند، تا ئاکپارتی لە دەسەڵات بێت، بەھیچ پەنابەرێکی سوری ناوترێت، بگەڕێنەوە بۆ وڵاتەکەیان.

بەڕێوەبەرایەتی ھاتوچۆی سۆران رایگەیاند، لە رۆژی پێنج شەممەوە ٢٢ی تەمموز رێگەی سەرەکی کەمەربەندی سۆران، بە ھۆی مەترسی رۆچونی زەوییەکەی، بە رووی شۆفێران و ھاوڵاتیاندا دادەخرێت، داوا لە شۆفێرانیش دەکات لە بری رێگەی کەمەربەندی سۆران، شەقامی کاوە "حریق" بۆ ھاتووچۆکردن بەکاربھێنن.

ئەوەش لە کاتێکدایە ماوەی چەند رۆژێکە  درزێکی گەورە لە پشت رێگەی کەمەربەندی سۆران دروستبووە، کە رێگەیەکی سەرەکی بارزگانیی و گەشتیارییە، بارھەڵگرەکانی نێوان ھەولێر و پیرانشار ئەو رێگەیە بۆ ھاتووچۆکردن بەکاردەھێنن.

سەبارەت بە کاری قاچاخچێتی لە فڕۆکەخانە و دەروازە سنورییەکان "عەلی حەمەساڵح" ئەندامی پەرلەمانی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە ئێستادا رەوشی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی باشە و قاچاخچێتی تێدا نەماوە، لە دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخیش قاچاخچێتی کەمی کردووە.

راشیگەیاند، کاری قاچاخچێتی بەتەواوی رانەگیراوە، بەڵام بە رێژەیەک کەمیکردوە، چەند ھەفتەیەکی تر چاوەڕوان دەبن تا بەتەواوی ئەو کارە لە دەروازەکان کۆنترۆڵ دەکرێت و کۆتایی  پێدەھێنرێت.

دوای ئەوەی لەماوەی رابردوو پێشنیاری دانەوەی قەرزی ئاو وکارەبا لە موچە پاشەکەوتکراوەکان خرایە بەرباس و ھەر زوو خامۆش کرا، زیاتر لە مانگێکە ئەم دۆسیە سەری ھەڵداوەتەوە و سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانیش دەڵێت، "ھەوڵدەدەین دوای جەژن لەگەڵ ھەرسێ ئەنجومەنەکەی دیکەی پارێزگاکانی ھەرێم بە نوسراوێک بۆ وەزارەتی دارایی ئەو دۆسیە یەکلایی بکەنەوە".

ئازاد حەمە ئەمین سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لە لێدوانێکدا بۆ کوردسات نیوز رایگەیاند، تاوەکو ئێستا ھیچ وەڵامێکی رەسمی نییە لەلایەن وەزارەتی دارایی و حکومەتی ھەرێم تاوەکو بە پاشاکەوتی مووچە قەرزی ئاو و کارەبا بدرێتەوەو بۆ ئەوەش دەبێت جارێکی دیکە کۆبوونەوە بکرێت.

ئازاد حەمە ئەمین وتیشی، ھەوڵدەدەین لە دوای جەژن کۆبوونەوەی ھەرسێ سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگاکانی ھەرێم بکرێت و بەنوسراوێک داوای وەڵام لە ئەنجومەنی وەزیرانی ھەرێم و وەزارەتی دارایی بکەین ھەتا ئەوانیش بە رەسمی ئەم دۆسیەیە یەکلایی بکەنەوە.

وەزارەتی تەندروستی ھەرێم بڵاویکردەوە، لە ٢٤ سەعاتی رابردوودا ١٢٢٠ کەسی تر تووشی کۆرۆنا بوون و ٢٢ توشبووی تریش گیانیان لەدەستداوەو ٧٠١ تریش چاکبوونەوە.

"پەخشان تۆفیق" بەڕێوەبەری کەمپی ئاشتی لە عەربەت لە لێدوانێکدا بۆ کوردسات نیوز وتی، بەھۆی شۆرتی کارەباوە ئاگر لە خێمەی ئاوارەکان کەوتووەتەوە و بەھۆیەوە منداڵێکی تەمەن ٨ ساڵ گیانی لە دەستداوە، ٤ خێمەش بە تەواوی کەلوپەلەکانیانەوە سوتاون.

وتیشی، وەک ئامادەکارییەک بۆ ڕێگرتن لە ڕووداوی ئاگرکەوتنەوە، چەند ڕۆژێک پێش جەژن ھەموو ماڵێک ئاگرکوژێنەوەی دەستییان پێدراوە بۆ ئەوەی بەکاریبھێنن بۆ کوژاندنەوەی ھەر ئاگرێک کە لە کەمپەکە بکەوێتەوە.

بە وتەی کەسوکاری مێردمنداڵەکە، ناوبراو دانیشتووی بەغدادە و بە سەردان ھاتووەتە قەزای کەلار و ئێوارەی ئەمڕۆ بە مەبەستی گەشت لەگەڵ کەسوکاری چوونەتە سەر ڕووباری سیروان و لە کاتی مەلەکردندا خنکاو . لە ئێستادا بە مەبەستی توێکاری تەرمەکەی ڕەوانەی پزیشکی دادوەری قەزای کەلار کراوە.

سەرکەوت ئەحمەد وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، لە یەکەم ڕۆژی جەژنی قوربانەوە تا ئەمڕۆ لە سلێمانی ھیچ ڕووداوێکی نەخوزراو ڕووینەداوە کە زیانی گیانی و ماددی ھەبووبێت، تەنھا یەک ڕووداوی تەقەکردن نەبێت لە یەکێک لە شەقامەکانی سلێمانی کە دەستبەجێ تەقەکەرەکە دەستگیرکراوە.

وتیشی، دوای دەرکردنی بڕیارەکان، لە دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ، ٦ کەس بە تۆمەتی قاچاخچیەتی دەستگیرکراون و دۆسییەکانیان رەوانەی پۆلیسی باشماخ کراوە.

سەرپەرشتیاری دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ جەختیشیکردووەتەوە، ھەموو ھەوڵێک دەخەنەگەڕ بۆ بنبڕکردنی تەواوەتی قاچاخچیەتی و کۆنتڕۆڵکردنی دەروازەکان.

بەھۆی بەرزبوونەوەی پلەی گەرما، لە بەردەرگای ماڵێک لە گەڕەکی برایەتی لە ھەولێر، تانکییەکی نەوت تەقییەوە و زیانی بۆ ھێڵی کارەبا و ئینتەرنێتی گەڕەکەکە ھەبوو.

ھاووڵاتییەکی دانیشتووی گەڕەکەکەش لە لێدوانێکدا بۆ کوردسات نیوز وتی، پلەی گەرما و شۆرتی کارەبا، بووە ھۆی تەقینەوەی تانکییەکە و زیانی ماددی لێکەوتووەتەوە.

وەزارەتی تەندروستی هەرێم بڵاویكردەوە، لە 24 سەعاتی رابردوودا 1078 كەسی تر تووشی كۆرۆنا بوون و 11 توشبووی تریش گیانیان لەدەستداوەو 723 تریش چاكبوونەوە.

بەپێی ئامارەكەی وەزارەتی تەندروستی ، ژمارەی توشبووانی كۆرۆنا لە هەرێم گەیشتە 208000 كەس كەلەو ژمارەیەش 4626 كەس گیانیان لەدەستداوەو 188780 تریش چاكبوونەتەوە.