تەحسین خەفاجی وتەبێژی فەرماندەیی گشتی ھێزە چەکدارەکانی عێراق راگەیاند، سەردانی جێگری فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان و سەرۆک ئەرکانی سوپا بۆ شەنگال گرنگ بووە، جەختیانکردۆتەوە لە سەپاندنی ئاسایشی و ئارامی لە قەزای شەنگال.

جەختیشی کردەوە، رەوشی شەنگال ئارامە و ھیچ دیاردەیەکی چەکداری لە قەزاکەدا نییە و تەنیا پۆلیسی ناوخۆیی و سوپا لە ناوچەکە بوونیان ھەیە.

لە بەرامبەردا فەرماندەیی یەکینەکانی بەرخۆدانی شەنگال"یەبەشە"رایگەیەند، خۆپاراستن دەکەنە بنەما بەرامبەر ھەموو جۆرە ھێرشێک، ھەرچییەک پێویست بێت دەیکەن بۆ پاراستنی دەستکەوتەکانی گەل، ھەروەھا گفتوگۆ و دیالۆگ دەکەنە بنەمای چارەسەرکردنی کێشەکان، دژی سوپای عێراق نین، بەڵکو دژی سیاسەتی لەناوبردن و بەکارھێنانی سوپان بۆ بەرژەوەندیی ھەندێک لایەنی ناوخۆیی و دەرەکیی.

ھەروەھا ھێزەکانی"یەبەشە"لەبارەی زیانەکان رایگەیاندووە، لەشەڕ و پێکدادانەکانی چەند ڕۆژی رابردوودا شەڕڤانێکیان شەھیدبووە و سێ کەسیش برینداربوون، کە یەکێکیان ھاووڵاتی بووە.

لای خۆشییەوە حسێن کەلاری، بەرێوەبەری گشتی ناوەندی ھەماھەنگی قەیرانەکان لە وەزارەتی ناوخوی ھەرێم دەڵێت، بەھۆی ئاڵۆزییەکان لە قەزای شەنگال، ٧٠١ خێزان ئاوارەبوون و لە کامپەکانی سنوری پارێزگای دھۆک نیشتەجێکراون.

قەزای شێخان کە بەشێکە لە دەشتی نەینەوا، زیاتر لە ٢ ھەزار فەدان لە زەوی چێندراو بە گەنم و جۆ لەخۆدەگرێت.  بەڵام ئەمساڵ بەھۆی کەمی باران بارینەوە، ھەڕەشە لەسەر ئەو بەرھەمانە دروست بووە، جووتیارانیش دەڵێن ٩٠%ی زەوییەکان وشک بوون و تەنھا ١٠%ی زەوییەکان دەتوانن بە ئاوی بیر ئاو بدەن و ھیچ مۆڵەتێکیشیان بۆ ھەڵکەندنی بیری تر پێنەدراوە. 

تارق ماجد سەرۆکی نوسینگەی کشتوکاڵ لە شێخان دەڵێت، گوندەکانی سەر بە شێخان زۆرترین زیانیان بەر کەوتووە. 

عێراق یەکێکە لەو وڵاتە عەرەبییانەی زۆرترین مەترسی بەھۆی گۆڕانکاری کەشوھەواوە لەسەرە، وشکەساڵیش لە قەزای "شێخان" یەکێکە لە نوێترین ئاماژەکانی مەترسی گۆڕانکاری کەش و ھەوا و قەیرانی ئاو لەسەر عێراق.

سەبارەت بە پرۆسەی رزگارکردنی شەنگالیش دەڵێت، یەکێتی نیشتمانی کوردستان ھاوکاری و چەک و تەقەمەنی زۆری لە رێگەی سوریاوە رەوانەی شاخی شەنگال کردوو تا ئێستاش یەکێتی یەک چرکە شەنگالی جێنەھێشتوەو شانبەشانی خەڵکی شەنگال بەشداری پرۆسەی ئازادکردنی قەزاکەی کردووە لەو پێناوەشدا پۆلێک پێشمەرگەی یەکێتی لە لیوای ١١١ شەھیدبوون.

مەڵبەندی رێکخستنی شەنگالی یەکێتی نیشتمانی کوردستان راشیگەیاندوە، لە ھەڵبژاردنی مانگی ئۆکتۆبەری رابردوو، بەدروستکردنی ترس و تۆقاندن خەڵکی شەنگال دەنگی داوە بە پارتی و ھەڕەشەی ئەوەیان لێکراوە ھەر کەسێک دەنگ نەدات بە پارتی لە کەمپ دەریدەکەن، ھەربۆیە رێگەنادرێت خەڵکی شەنگال بگەڕێنەوەبۆ زێدی خۆیان بۆ ئەوەی سود لە دەنگەکانیان وەربگیرێت. 

ئاسۆ کەمال بەرێوەبەری کەشناسی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەمرۆ کەشوھەوا ناجێگر دەبێت و بارانبارین لە سەنتەری سلێمانی و ناوچەکانی دەوروبەری بەردەوام دەبێت، کە ھەندێک جار نمە و ھەندێک جاریش تاوەبارانی بە خوڕ دەبێت تا دەگاتە لێزمە باران.

ئاسۆ کەمال وتیشی، سبەینێ کەشوھەوا تا رادەیەک جێگیر دەبێت، بەڵام خۆڵبارین دەبێت بەھۆی کاریگەریی ئەو شەپۆلەی لە خۆرئاوای عێراق و سنورەکانی سوریاوە رووی لە ھەرێمی کوردستان کردوە و تا رۆژی چوار شەممە بەردەوام دەبێـت.

بەپێی زانیارییەکانی بەرێوەبەرایەتی کەشناسی سلێمانی ئەمرۆ لە سەنتەری سلێمانی حەوت ملیم باران باریوە و لە ھەندێک ناوچەی دەوروبەریشی گەیشتوەتە ٣٠ ملیم، بەو پێیە تا ئێستا ٤٢٧.٤ملیم باران باریوە، ساڵی رابردووش تا ئەم وادەیە ٤٠٤ ملیم باری بوو.

بە وتەی ئەو سەرچاوە ئەمنییەی عێراق، پێکدادانەکە لە نێوان یەکەیەکی سوپای عێراق و ژمارەیەک گەریلای یەپەشەدا ڕوویداوە و ، دەنگی چەند تەقینەوەیەکی بەھێزیش بیستراوە.

بەگوێرەی سەرچاوە ئەمنییەکە، تا ئێستا سروشتی پێکدادانەکە نازانرێت و ھیچ زانیارییەکیش دەربارەی زیانەکان نەزانراوە.

لیوای سێی پێشمەرگەی بەرگری و فریاکەوتنی سلێمانی رایدەگەیەنێت، بەپێی بەڵگەنامەکان تۆمەتبار بە پێی  ماددەی پێنج لە یاسای سزادانی ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ، ئەنجومەنی لێکۆڵینەوەی لەسەر پێکھێنراوە لە بەشی یاسای لیواکەیان، لەبەرئەوەی ناوبراو لە بەرواری ٢٥/٣/٢٠٢٢ چووەتە ڕیزی ھەڵھاتوانەوە. 

لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، ئەوان وەک ئەرکی یاسایی خۆیان لە فەرماندەیی پێشمەرگەی بەرگری و فریاکەوتن، فەرمانگەی یاساییان ئاگادارکردووەتەوە کە ئەم تۆمەتبارە شوێنی ئەرکەکەی جێ ھێشتووە وئامادە نییە خۆی ڕادەست بکات و داوایان کردووە رێککاری یاسایی لە دژی تۆمەتبار بگیرێتەبەر .

لە راگەیەندراوێکدا سەرۆکی ھەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوەکردووە، بە توندی سەرکۆنەی مووشەکبارانکردنی ئێوارەی دوێنێ یەکشەممەی شەوی جەژن بۆ سەر سنووری قەزای خەبات دەکات داوا لە لایەنە پەیوەندارەکانی حکوومەتی فیدراڵیی عیراق دەکات ئەنجامدەرانی ھێرشەکە بدۆزێتەوە و بە سزای یاسایی بگەیەنرێن.

سەرۆکی ھەرێمی کوردستان دەشڵیت، "سەرکۆنەکردنی ئەم ھێرشانە بە تەنیا بەس نین، دووبارەبوونەوەیان ھەڕەشەی جددین و ئارامی و ئاسایش دەخەنە مەترسییەوە، حکومەتی فیداڵیی عیراق بەرپرسە لەوەی خێرا بە کردەیی و جددیتر لەسەر ئەم دوژمنکارییانە بوەستێت و بە ھەماھەنگی لەگەڵ لایەنە پەیوەندارەکانی حکومەتی ھەرێمی کوردستان ڕێ لە دووبارەبوونەوەیان بگرێت.

دەقی راگەیەندراوەکە... 

ھەموو ھێزە ئەمنییەکانم راسپاردووە بە زووترین کات بکوژی ئەندامانی خێزانەکەی چەمچەماڵ، بەھەر شێوەیەک بێت، دەستگیر بکەن. نەک تەنھا خۆی، بەڵکو جەختیش دەکەمەوە ھەر کەس و لایەنێک لەھەر پلە و پایەیەکدا بێت داڵدە و ھاوکاری تۆمەتبار بدات وەک بەشداریکردن لەو تاوانە قێزەونە حیسابیان بۆ دەکرێت.

زۆر بە داخەوە لە یەکەم رۆژی جەژنی رەمەزانی پیرۆزدا بەھەواڵێکی وا قێزەون و دڕندانە رۆژ دەکەینەوە. پرسە و سەرەخۆشی خۆم ئاراستەی ھەموو دانیشتوانی چەمچەماڵ و بە تایبەتیش کەسوکاری قوربانیانی ئەم رووداوە دڵتەزێنە دەکەم.

ئاسایشی رۆژئاوای سلێمانی رایگەیاند، ئەو کەسە دەستگیر کراوە کە سەرلەبەیانی ئەمڕۆ چوار ئەندامی خێزانی ھاوسەرەکەی کوشت و دوو کەسی دیکەشی لێبریندار کردن.

قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەستخۆشی لە ھێزە ئەمنییەکان کرد کە توانییان لە ماوەیەکی کەمدا بکوژەکە دەستگیر بکەن و دڵنیایی بە ھاوڵاتیانیش دا کە بکوژەکە بە سزایی یاسایی خۆی دەگات.

ئەمڕۆ دوای رووداوەکە قوباد تاڵەبانی رایگەیاند، ھێزە ئەمنییەکانی راسپاردووە بکوژی خێزانەکەی چەمچەماڵ دەستگیر بکەن و ھۆشداری بە ھەر کەسێکیش دا کە داڵدەی تۆمەتبارەکە بدات.

لە ڕاگەیەندراوێکدا یۆنامی ڕایگەیاند، ئاراستەکردنی موشەک بەشێوەیەکی ھەڕەمەکی بۆسەر پاڵاوگەیەکی نەوت لە نزیک ھەولێر، کە ھاوکاتە لەگەڵ ڕۆژی جەژن، گۆڕانکارییەکە جێگەی نیگەرانییە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستە لەسەر سەرکردە عێراقییەکان وەک یەک تیم کار بکەن، بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو کارە دەستدرێژکاریانە، کە دەیانەوێت ئارامی و ئاسایشی وڵات لەق بکەن.

ھاوکات کونسوڵخانەی بەریتانیا لە ھەولێر سەرکۆنەی ھێرشەکەی کرد و ڕایگەیاند، ئەم ڕوداوە مایەی قبوڵ نییە، چونکە خزمەت بە ھیچ لایەک ناکات.

داواش لە ھەموو لایەنەکان دەکات، کار بۆ پاراستنی ئارامی و سەقامگیری عێراق بکەن.

جەختیش دەکاتەوەھێرشەکە کوێرانەیەو دەڵێت ھیچ بەھانەیەکی نییە.

لە لایەکی دیکەوە باڵیۆزخانەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا سەرکۆنەی ھێرشەکەی کرد و ڕایگەیاند، ھێرشەکە کردنە ئامانجی سەروەریی عێراقە.

جەختیشیکردەوە، ئەمریکا بە پاڵ گەلی عێراقدا دەوەستێتەوە بۆ دڵنیایی لە پاراستنی ئاسایش و سەروەریی دەوڵەتی عێراق.

ئەمین بابەشێخ ، ئەندامی مەکتەبی سیاسی و لێپرسراوی مەکتەبی پەیوەندیەکان، لەگەڵ سەرکەوت محەمەد غەفور، لێپرسراوی بۆردی پەیوەندیەکانی دەرەوەی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، لە سلێمانی پێشوازیان کرد لە ئارتۆرۆ گالێکۆس، باڵیۆزی ڤەنزوێلا لە عێراق. 

لە کۆبوونەوەیەکدا تیشک خرایە سەر پەیوەندیەکانی نێوان ڤەنزوێلا و عێراق لەلایەک و ھەرێمی کوردستان لە لایەکی ترەوە،  جەخت کرایەوە لە پێویستی پتەوکردنی پەیوەندییەکانی ھەردوو وڵات بەتایبەت لەبوارەکانی دبلۆماتی و بازرگانی و گەشتوگوزارو کشتوکاڵ و وەبەرھێنان.

 لێپرسراوی مەکتەبی پەیوەندیەکانی یەکێتی ئامادەیی تەواوی دەربڕی لە ڕێی ھەردوو تیمی یەکێتییەوە لە حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی ھەرێم کارئاسانی و ھەماھەنگی تەواو بکرێت بۆ بەرەوپێشبردنی پەیوەندیەکان و پتەوکردنی رایەڵەی کارکردن لەو بوارانەی کەجێی بایەخی ھەردوو لایە، لای خۆشیەوە باڵیۆزی ڤەنزوێلا لە عێراق ئامادەیی وڵاتەکەی دەربڕی بۆ ھەموو جۆرە رێکارێکی کارکردن لە داھاتوودا بەشێوەیەک کە لەسەر بنەمای بەرژەوەندیە ھاوبەش و باڵاکانی ھەردوو گەلی کوردو ڤەنزوێلادا بێت.

لە کۆبونەوەکەدا قوباد تاڵەبانی پرسە و ھاوخەمی خۆی بۆ خانەوادە و کەسوکاری ئەو رووداوە دڵتەزێنە دەربڕی و رایگەیاند: ئەو دۆسیەیە دۆسیەی منە و دڵنیای کردنەوە کە تاوانبار بە سزای یاسایی خۆی دەگات.

جێگری سەرۆک وەزیران داواشی لە خانەوادە و کەسوکاری قوربانیان کرد کە دان بە خۆیاندا بگرن و لەلایەن خۆیانەوە ھیچ کاردانەوەیەک نەنوێنن و دڵنیاشی کردنەوە ئەگەر تەنانەت رۆژێک ئێوەش لە تاوانبار خۆش بن، ئەو وەک قوباد تاڵەبانی لێی خۆش نابێت و دەبێت بە سزای یاسایی خۆی بکات. 

جەختیشی کردەوە لەمەودوا قبوڵی ناکەن ھیچ کەس و لایەنێک لە ھەر پلە و پێگەیەکدا بن داڵدەی تاوانباران بدەن و ھەرجۆرە ھاوکاریکردن و داڵدەدانی تاوانباران وەک بەشداریکردن لە تاوانەکە حیسابی بۆ دەکرێت.

بە پێی زانیارییەکان، بریندارەکان بە مەبەستی وەرگرتنی چارەسەر گواسترانەوە بۆ ناحیەی گوڵاڵە .

لە ئاگادارییەکی بەرێوەبەرایەتی ھاوتوچۆی دەربەندیخاندا ھاتووە، دوای پاککردنەوە سەرەتاییەکان لە دوای رووداوەکەی ٢٨ی مانگی رابردوو لە تونێلی دەربەندیخان بڕیاردراوە ئەمڕۆ لە سەعات چواری دوانیوەڕۆوە تونێلەکە بکرێتەوە.

لە بەشێکی تری ئاگادارییەکەدا ئاماژە بەوەکراوە، ھەرچەندە وا بڕیار بوو بارھەڵگر لە سەرشاخی بەرانان و ناوتاق و بەردەکەڕەوە ھاتوچۆ بکەن، بەڵام بەھۆی مەترسی و نالەباری ھەلومەرجی ڕێگەکان بارھەڵگرەکانیش لە تۆنێلەکەوە ھاتوچۆ دەکەن.  

لە رۆژی ٢٨ی نیسانی ٢٠٢٢ بەھۆی رووداوی وەرگەڕان و گڕگرتنی تانکەرێکی سوتەمەنی لەبەردەم تۆنێلی دەربەندیخان چەند ئۆتۆمێلێکی تریش سوتان و بەھۆیەوە زیان بەر تونێلەکە کەوتوو ھاتوچۆکردنی تێدا راگیرا.

دەقی پەیامەکە...

رۆژی جیھانیی کرێکاران لە ھەموو کرێکارانی خۆشەویستی کوردستان پیرۆزبێت و بەڕێزەوە یادی ھەموو ئەوانەش دەکەینەوە کە رۆڵێکی مێژوویی و کاریگەریان لە بونیادنان و ئاوەدانکردنەوەی کوردستان گێڕاوە.

یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان ھەڵقوڵاوی ناخی کرێکاران و رەنجدەرانە، بۆیە خزمەتکردن و پشتگیریکردن لە ماف و داوا یاساییەکانتان بە ئەرکی خۆمان دەزانین و پارێزەری مافەکانتان دەبین.

بافڵ جەلال تاڵەبانی
١ی ئایاری ٢٠٢٢