پەیامنێری کوردسات نیوز ڕایگەیاند ، ئەو ژنە بۆ مەبەستی نەشتەرگەری٢٠ ڕۆژ پێش ئێستا سەردانی نەخۆشخانەی "دار الحکمەی تایبەت" لە شاری کەرکوک  کردووە،  بەوتەی کەسوکاری ئەو ژنە ، پێیان وتراوە نەشتەرگەریەکی بچوکی بۆ دەکەن بەڵام دوای دەرکردنی لەژووری نەشتەرگەری ژنەکە گیانیلەدەستداوە. 

پەیامنێری کوردسات نیوز ڕاشیگەیاند، کەسوکاری ئەو ژنە سکاڵای یاساییان تۆمارکردووە بەڵام بەگوێرەی پێویست بەدەم سکاڵاکەوە نەچوون و لەھەوڵدان دۆسیەکەی پشتگوێ بخەن ، ئێستا کەسوکاری ئەو ژنەی گیانیلەدەستداوە دەیانەوێت لەڕێگەی ڕاگەیاندنەوە فشار دروست بکەن بۆ لێکۆڵینەوە لە ھۆکاری گیانلەدەستدانەکە. 

"بێریڤان خالید"ھاوسەرۆکی ئەنجومەنی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژھەڵاتی سوریا رایگەیاند، دەبێت جیھان کاردانەوەی ھەبێت بەرامبەر بە ھێرشەکانی تورکیا و بە ھەڵوێستێکەوە بەرامبەر بە ھێرشەکان بوەستێتەوە و جیھان بەرامبەر بە تورکیا دەنگ ھەڵبڕێت،چونکە تورکیا نەک تەنیا ھەرێمەکانی باکور و رۆژھەڵاتی سوریا، بەڵکوو دەیەوێت سوریا بخاتە ژێر دەسەڵاتییەوە.

راشیگەیاندوە، تورکیا بەردەوامە لە ھێرشەکانی، دەیەوێت ئەو ناوچانەی داگیری کردوە بەرفراوانتری بکات، ئەو ھێرشانەش دەبنە ھۆی قەیرانی مرۆیی و سیاسەتی پاکتاوکردنی خەڵکی ھەرێمەکان.

ناوەندی راگەیاندنی ھێزەکانی سوریای دیموکرات-ھەسەدە رایگەیاند، تورکیا لە رۆژی ١٣یەمینی ھێرشە ئاسمانییەکانی لە ناوچەکانی باکووری رۆژھەڵاتی سوریا، نزیکەی ٨٣ گوند و زەویوزاری بە چەکی قورس و درۆن و تانک کردووەتە ئامانج.

ھاوکات ئاژانسی ھاوار نیوز بڵاویکردەوە، لە گوندێکی باکووری رۆژھەڵاتی ناحیەی تەل تەمر سەر پارێزگای حەسەکە، تۆپێکی سوپای تورکیا کە پێشتر لە گوندەکە کەوتووەتە خوارەوە، تەقیووەتەوە و بەھۆیەوە چوار منداڵ بریندار بوون.
تورکیا لە رۆژی ٢٠ی ئەم مانگەوە ھێرشی ئاسمانی لە رۆژئاوای کوردستان دەستپێکردووە و رۆژانە بە درۆن و چەکی قوورس گوندەکانی کۆبانێ و حەسەکە و مەبنج بۆردومان دەکات.

بێگەرد تاڵەبانی وەزیری کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، وەک لە سەرەتای دەستبەکاربوونیان بەڵێنیاندا بوو، کار لەسەر ھەناردەکردنی ھەناری ھەڵەبجە وەکو بڕاندێکی کوردی و ھەنگاوێکی کردەیی بۆ دەرەوەی وڵات بکەن، بە ئاڕاستەی ستراتیجی برەودان بە کەرتی کشتوکاڵی خۆماڵی و بەڵێنەکەشیان بەجێگەیان و بەردەوامیش دەبن تاکو کشتوکاڵ دەبێتە سەرچاوەیەکی سەرەکی ژێرخانی ئابووری و داھاتی حکومەت و کەرتی تایبەت.

بێگەرد تاڵەبانی وتیشی، لە ئێستادا لەگەڵ ئیماراتییەکان سەرقاڵی توێژینەوەن لەسەر ھەناری ھەڵەبجە و لەسەر باخەکانی ھەڵەبجە و جوتیارانیش تێیدا ئەندامن و لیژنەیەکیش پێکھێنراوە، بەڵام پێویستیان بە بەرزکردنەوەی کوالێتی بەرھەمەکانە.

وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی ھەرێم ڕایگەیاند، دوای وردبینی تەواو لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی ناوەندی وەرگرتن بۆ ئەو خوێندکارانەی لە کەرکوک و ناوچە دابڕێنراوەکان داواکارییان پێشکەشکردبوو، وەزارەتی خوێندنی باڵا ڕەزامەندی نیشاندا لەسەر وەرگرتنی ٨٥٩ خوێندکار کەرکوک و ناوچە دابڕێندراوەکان لە زانکۆ و پەیمانگاکانی ھەرێمی کوردستان، بەتایبەتیش ئەو خوێندکارانەی لە خوێندنگە کوردییەکان دەخوێنن.

ئاماژەی بەوەشکردووە، خوێندکارانی کەرکوک و ناوچە دابڕێنراوەکان بە ھەمان پێوەر و کۆنمرەی وەرگیراوی خوێندکارانی ھەرێم بۆ ساڵی خوێدنی (٢٠٢٢-٢٠٢٣) لە زانکۆ و پەیمانگەکانی ھەرێمی کوردستان وەرگیراون.

"ئانۆ جەوھەر" لەبارەی ھەڵگرتنی باج لەسەر کارتەکانی تەلەفۆن و ئینتەرنێت بەپێگەی فەرمی حکومەتی ھەرێمی کوردستانی راگەیاند، ھەرسێ کۆمپانیای کۆڕەک و ئاسیا و زەین گرێبەستیان لە بەغدادە، بۆیە لە ساڵی ٢٠١٥ەوە کە باجی ٢٠% سەپێنرا لەسەر کارتی مۆبایل، ھیچ بڕێکی نەھاتووەتە خەزێنەی ھەرێم و دەدرا بە حکومەتی فیدراڵی. 

وتیشی، داوایانکردبوو  لە حکومەتی فیدراڵی ئەو بڕەی کە حکومەت وەکو قازانج وەریدەگرێت، بەشی ھەرێمی کوردستان بدات، چونکە ھاووڵاتیان لە ھەرێمیش ئامرازەکانی پەیوەندی بەکاردەھێنن، چونکە بەپێی دەستوور مافی ھەرێمی کوردستان بوو کە ئەو بڕە وەربگرێت.

بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای ھەولێر بڵاویکردەوە، شەوی رابردوو رووداوێکی ھاتووچۆ لەسەر شەقامی ١٠٠ مەتری ھەولێر روویداوە و دوای گەیشتنیان بە شوێنی رووداوەکە دەرکەوت، ماتۆڕسکیلێک کە شوفێرەکەی بە رەگەز عەرەبی سوریایە و کاری دیلیڤەری دەکات، خۆی کێشاوە بە ھاووڵاتییەکی بە رەگەز بەریتانی و گیانی لەدەستداوە. 

راشیگەیاندووە، ئەو ھاووڵاتییە بەریتانییە ناوی "ئاندرو تورلی"یە و تەمەنی ٥٩ ساڵە و لە کۆمپانیایەک لە شاری ھەولێر کاردەکات و ویستوویەتی بە پیادە لە شەقام بپەڕێتەوە، بەڵام شوێنی پەڕینەوەی پیادە نەبووە.

بەپێی لێکۆڵینەوەکانیش، ھاوڕێیەکی ئەو ھاووڵاتییە بەریتانییە کە لەکاتی رووداوەکە لەگەڵیدابووە بە ناوی "دەیڤد"، دانی بەوەداناوە بەر لە رووداوەکە خواردنەوەی کحولییان خواردووەتەوە و ھاوڕێکەشی لە شوێنی مۆڵەتپێدراو بۆ پەڕینەوەی پیادە نەپەڕیوەتەوە.

پۆلیسی ھەولێر روونیشکردووەتەوە، شۆفێری ماتۆڕسکیلەکە بەپێی ماددەی ٢٤ی ھاتووچۆ دەستگیرکراوە.

ئەیھان سەعید نوێنەری زیندانیانی بادینان لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردوە، لە چاکسازی گەورانی ھەولێر زیندانیانی بادینان بەبێ ھیچ ھۆکارێک سزادەدرێن و لەدواین پێشھاتیشدا ڕۆژنامەنووس شێروان شێروانی بۆ جاری چوارەم بەبێ ھیچ ھۆکارێک سزادراوەتەوەو  بێبەشدەکرێت لەھەر مافێکی ئاسایی زیندانییەک.

راشیگەیاندووە، ماوەیەکە بە پلان و بەشێوازێکی بەرنامە بۆ دارێژراو بیانوو بە زیندانیانی بادینان دەگیرێت، لەکاتێکدا کۆی بیانووەکان نالۆژیکین و پێی سزادەردرێن و دەخرێنە ھۆڵی دیکە و تاکەکەسی و لە ھاوڕێکانیان جیادەکرێنەوە و دەرون و کەشێکی نائارامیان بۆ دروستدەکرێت و بێبەشدەکرێن لە مافی پەیوەندیکردن و بینین و بابەتی بەشداریکردن لە کۆرس و ئەو خولانەی لە چاکسازی ئەنجامدەدرێن .

ئەیھان سەعید باسی لەوەشکردووەە، گوھدار زێباری دوای تێپەڕبوونی ٩٠ ڕۆژ لەسزادانی کە بەبێ ھیچ ھۆکارێک سزادرابوو تاوەکو ئێستا سزاکەی بەردەوامە و ئیدارەی چاکسازی ئامادەنین بیگوازنەوە لای ھاوڕێکانی.

نوێنەری زیندانیانی بادینان داوا لە رێکخراوەکان و  ئازادیخوازان و مرۆڤدۆستان دەکات بەردەوامی بدەن بە پشتگیری لە کەیسی زیندانیانی بادینان تاوەکو ئازادی سەرجەم زیندانیانی بادینان.

د. بڕیار رەشید راشیگەیاند، لە دوای تۆپبارانەکانی تورکیا بۆ سەر گوندی پەرەخێ لە زاخۆ برینداران و کەسوکاری ھاووڵاتییە عەرەبەکان ھەموویان قەرەبووکراونەتەوە، بەڵام ھاووڵاتییە کوردەکان تاکو ئێستا ھیچیان بۆ نەکراوە.

راشیگەیاند  بەھەمان شێوە لە تۆپبارانەکەی تورکیا بۆ سەر ناحیەی دەرکار دوو گەنجی بە رەگەز عەرەبی پارێزگای موسڵ گیانیانلەدەستدا و دەستبەجێ قەرەبووکرانەوە، بەڵام ھاووڵاتیانی کوردستان و نیشتەجێی رەسەنی سنوورەکە جگە لە زیانی گیانی و برینداربوون و کەمئەندامبوون، ماڵ و حاڵیشیان وێرانکراوە، کەچی تاکو ئێستا ھیچ جۆرە قەرەبوویەک نەکراونەتەوە و تەنانەت حکومەتی ھەرێمی کوردستانیش ناویان وەک شەھیدی کارەساتی تۆپباران تۆمارناکات. 

ئەو پەرلەمانتارە راشیگەیاند، لە بەغدادەوە کـاردەکەن بۆ قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتوانی ئەو ھێرشانە و رێگە لەو نادادپەروەرییە دەگرن.

وەزارەتی تەندروستی ھەرێمی کوردستان نوسراوێکی ئاڕاستەی سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی تەندروستی لە پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان کردووە و تێیدا ھاتووە، لەپێناو بەرژەوەندی ھاووڵاتیان بڕیاردراوە بەوەی، لە رۆژی ١ی کانونی یەکەمی ٢٠٢٢ەوە لە فڕۆکەخانە و دەروازەکانی ھەرێم داوای کارتی ڤاکسین لە گەشتیارانی ناوخۆ و بیانی نەکرێت.

ھەروەھا بڕیاردراوە بەکارھێنانی ماسک لە گشت شوێنە گشتییەکان (داخراو و کراوە) وەک شوێنەکانی ئاینی، چێشتخانەکان و ھۆڵی بۆنەکان بەشێوەیەکی ئارەزومەندانە بێت جگە لە دامەزراوە تەندروستییەکان، جەختیش دەکاتەوە لە گرنگی وەرگرتنی ڤاکسینی کۆرۆنا.

د. نەرمین مەعرووف ئەندامی لیژنەی دارایی و فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، لە ماوەی رابردوو دوای چەند جارێک دیدار و گفتوگۆکردن لەگەڵ ژمارەیەک لە دەرچووانی بەشە پزیشکی و تەندروستییەکان لە زانکۆ و پەیمانگاکانی ھەرێم بۆ ساڵی خوێندنی ٢٠٢٠ - ٢٠٢١ کە دانیشتووی ناوچە جێناکۆکەکانن لە پارێزگاکانی کەرکوک و دیالە و نەینەوا و سەڵاحەدین، کە بە پێی یاسا مافی دامەزراندنیان ھەیە لەلایەن حکومەتی فیدڕاڵ، بەڵام بەھۆی دواکەوتنی ڕێکارە کارگێڕییەکانی پەیوەست بە بڕوانامەکانیان لەو مافەیان بێبەشببوون.

راشیگەیاند، لە چەند رۆژی رابردوو بە مەبەستی داکۆکیکردن لە مافی ئەو دەرچووانە، داوای لە سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران کرد بڕگەیەکی تایبەت بە مافی دامەزراندنی ئەو دەرچووانە لە پڕۆژەیاسای بودجەی گشتی ساڵی ٢٠٢٣ زیاد بکرێت، دوای داواکارییەکە دواجار وەزارەتی تەندروستی حکومەتی فیدڕاڵ بڕیاریدا لە ئەمڕۆوە فۆڕمی دامەزراندنیان بە ئەلەکترۆنی بۆ کارا بکات.

دادگای باڵای فیدراڵی عێراق رۆژی ٣٠ تشرینی دووەمی ٢٠٢٢  بریاریدا بە ھەڵوەشاندنەوەی ماددەی ١٨ یاسای ھەموارکردنەوەی یاسای باری کەسی لە ھەرێمی کوردستان و بە نادەستوری ناویبردوە بەوەش ھێنانی ژنی دووەم لە لایەن پیاوەوە نابێتە پاساوێک بۆ ژنی یەکەم کە داوای جیابونەوە بکات. 

بە پێی بریارە دادگا کە پێشتر ئەو تانەیە لەلایەن دادگای باری کەسێتی ھەڵەبجەوە پێشکەشی دادگای باڵای فیدراڵی عێراق کراوە.

ھەر بەپێی بریارەکەی دادای فیدراڵی عێراق ئاماژەشی بۆ ئەوەشکردوە ئەو ماددەیەی یاسای باری کەسی ھەرێمە لەلایەن ھیچ مەزھەبێکی ئیسلامی پاڵپیشتی نەکراوە بۆیە دەرچوونی ئەو ماددەیە لە پەرلەمانی ھەرێمی کوردستانەوە نادەستوریە چونکە دەستوری عێراق بۆ دانانی یاساکانی پیشتی بە ئایینی ئیسلام بەستووە.

رەنج پشدەری رۆژنامەنووسی کورد لە یۆنان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، کۆچبەرەکان ژمارەیان ٤٣ کەسە و بە وتەی خۆیان زۆربەیان کوردن، لەناویاندا سێ ژنی دوو گیان ھەیە کە حاڵیان باش نییە.

 وتیشی، کۆچبەرەکان لە سەعات ١ی شەوی رابردووەوە لە رێگەی ئاوییەوە لە فەڕەنساوە بەرەو بەریتانیا بەڕێکەوتوون، بەڵام بەھۆی شەپۆلی زۆرەوە نەیانتوانیوە بە زوویی بگەن.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، کۆچبەرەکان لە رێگەی ئەو رۆژنامەنووسەوە داوای بەھاناوەچوونیان کرد و دوای گەیاندنی پەیامەکەیان، پێش نیوەڕۆی ئەمڕۆ پۆلیسی دەریاوانی بەریتانیا کۆچبەرەکانی رزگار کرد.

ئاژانسی ھرنا تایبەت بە مافەکانی مرۆڤ لە ئێران بڵاویکردەوە، لە ١٧ی ئەیلولی ئەمساڵەوە تا ٢٩ی تشرینی یەکەم کە خۆپیشاندان دژی گیانلەدەستدانی ژینا ئەمینی بەردەوامە، ٤٥٩ کەس گیانیانلەدەستداوە، کە ٦٤یان منداڵی خوار تەمەن ١٨ ساڵن و ٦١ ئەندامی ھێزە ئەمنییەکانیشی تێدایە. 

سەبارەت بە دەستگیرکراوەکانیش ئەو ئاژانسە رایگەیاند، زیاتر لە ١٨ ھەزار و ١٩٥ کەس دەستبەسەرکراون بەڵام تا ئێستا توانراوە ناسنامەی سێھەزار و ٤٤٦ کەسیان بناسرێتەوە. 

ھەر بەپێی ئاژانسەکە، ھێزە ئەمنییەکان لە رۆژی چوارشەممە هەشت ھاووڵاتیان لە شارە جیاوازەکان دەستگیرکردووە. 

لە ئاگادارییەکی بەرێوەبەرایەتی گشتی کارەبای سلێمانیدا ھاتووە، سلێمانی، بەھۆی  بارانبارین و ھەورەبروسکە، دوو ھێڵی گواستنەوەی وزەی کارەبا لەکارکەوتووە کە بریتین لە ھێڵی ١٣٢ کەیڤی دەربەندیخان - ئەزمڕ کە ویستگەی گۆرینی کارەبای کازیوەی لەسەرە، لەگەڵ ھێڵی ١٣٢ کەی ڤی تاسڵوجە -کوردسات، کە وێستگەی مۆبایلی ھەواری شاری لەسەرە بەوھۆیەوە ئەو گەڕەکانەی لەو وێستگانەوە کارەبا وەردەگرن بێ کارەبان.

دەشڵێت، لەئێستادا تیمەکانی بەشی چاکسازی ھێڵەکان لە بەڕێوەبەرایەتی گواستنەوەی وزەی کارەبای سلێمانی سەرقاڵی چارەسەرکردنی کێشەکەن.

دەزگای گشتی کاروباری مین رایگەیاند، بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کاروباری مین لە پارێزگای دھۆک لە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵ، بە ھاوکاری لەگەڵ رێکخراوی نێودەوڵەتیی MAG رووبەری زیاتر لە ٦٢ ھەزار مەتردووجا زەوی لە مەترسییەکانی مین و تەقەمەنی پاککردووەتەوە، دواتر رادەستی خاوەنەکانیان کراونەتەوە.

راشیگەیاند،  لە گوندی شەریفا سەر بە قەزای ئامێدی، لە کێڵگەی مینی (مەلا قاقیچکێ) رووبەری ٥٠ ھەزار مەتردووجا لە مین و تەقەمەنی پاککردنەوە، لە ئیدارەی زاخۆش لە ناحیەی دەرکار کێڵگە مینی (خرابێ رەشوی) بە رووبەری ١٢ ھەزار مەتردووجا پاککرایەوە.

دەزگای گشتی کاروباری مین راشیگەیاند، ئەو کێڵگانەی پاککراونەتەوە دەتوانرێت بۆ مەبەستی نیشتەجێبوون و کشتوکاڵ و ئاودێری و پڕۆژەکانی وەبەرھێنان سوودی لێوەربگیرێت.